Drie broers en zwager
lid
van een
synode
KAN DE KERK FALEN ALS
ZIJ DOGMA'S AFKONDIGT?
Resten paleis van Herodes
binnenkort te bezichtigen
Vergaderingen in Lunteren en Apeldoorn
Minister Diepenhorst
acht vierde t.h. nodig
SSR-congres over Rome-Reformatie
Berkouwer: Ja
Smokkel gastarbeiders
in West-Duitslaiid
Puzzelhoek
Paus vraagt
gebed voor
concilie
Stem niet of op een
splinterpartij
Uw probleem
is het
onze
MAANDAG 30 AUGUSTUS 1965
Een woord voor vandaag
Er zal wel niemand zijn, die in de dagelijkse praktijk van
zijn leven niet een bepaalde rangorde voor zichzelf vaststelt
(en probeert zich daaraan ook te honden). Een rangorde in
het verkrijgen van allerlei goederen om zich het leven te ver
aangenamen, een rangorde ook in geestelijk opzicht (al heeft
men wel eens de indruk, dat het er in dat opzicht niet zo erg
op aankomt). Wat voor de individu geldt, geldt in niet min
dere mate voor de samenleving, de gemeenschap, waarin wij
zijn gesteld. Straks komt de rijksbegroting weer los en daarin
wordt, ongetwijfeld een rangorde van uit te voeren objecten
aangegeven. Het gaat om de orde in het mensenleven, om de
vraag hoe wij een chaos kunnen voorkomen, maar ook om de
vraag welke zaken wij zó belangrijk vinden, dat wij ze voor
aan willen zetten, 't Is. zult u misschien zeggen, een waarheid
als een koe. Dat is het ook, maar laten wij toch wel bedenken,
dat wij vaak genoeg nauwelijks stilstaan bij het bepalen van
de rangorde der dingen in ons eigen leven. Realiseren wij ons
wel voortdurend, dat er bij die bepaling van een motivering
sprake moet zijnBeseffen wij wel altijd, dat ten diepste
geestelijke zaken de rangorde bepalen? Dat klinkt op het
eerste gehoor misschien wat zwaargeladen, maar als u het
niet gelooft moet u dat bij uzelf maar eens nagaan. Anders
gezegd: uw voorkeur, uw voorrang geven aan dit en aan dat,
zegt heel veel over uw hart!
Wij lezen vanavond: Exodus 5 vers 22 tot en met 24 en Exo
dus 6 vers 1 tot en met 12.
(Van een onzer medewerkers)
APELDOORN Het wordt synode-week. Terwyl in Lunteren
de gereformeerde afgevaardigden morgen aan het werk gaan, komen
in deze Veluwse stad de gedelegeerden van de Christelijke Gerefor
meerde Kerken byeen om hun synode te constitueren. Zy willen
enkele dagen byeen blijven om een moderamen te kiezen, de agenda
te ordenen en het studiewerk over commissies te verdelen. Dan gaan
zy uiteen tot 21 september. De synode is bijeengeroepen door de kerk
van Zwolle, maar vindt in Apeldoorn plaats.
De vorige generale synode die door
Zwolle bijeengeroepen werd. kwam
in 1934 bijeen. Die synode heeft toen
het leergeschil moeten behandelen
met ds. A. M. Berkhoff over zijn
maranatha-prediking. Ds. Berkhoff
sprak veel op conferenties met de
bekende evangelist Johannes de Heer
Toen zijn prediking voor de Christe
lijke Gereformeerde Kerken niet aan
vaardbaar bleek, ging hij over naar
de Vrij Evangelische Gemeenten.
Komen de hervormden drie maal
per jaar bijeen voor korte zittingen
en de gereformeerden iedere twee
jaar voor ongeveer zes weken, de
christelijke-gereformeerden vergade
ren om de drie jaar. Hun synode
duurt doorgaans twee weken.
De Christelijke Gereformeerde Ker
ken kennen vier particuliere ressor-
(Van een onzer medewerkers) ze uitspraken kan doen. Immers in de
LUNTEREN Hoogtepunt van TT T\T eerste brief van Petrus staat dat in
het congres van de reünisten van HaarSlïia: Neeil woMen^omd^ij
het geloof heeft."
de studenten vereniging S.S.R.
over de verhouding Rome-Refor
matie werd een spontane discus
sie tussen de gereformeerde prof.
dr. G. C. Berkouwer en de
rooms-katholieke theoloog, prof.
F. Haarsma. Daarbij ging het om
de wezenlijke verschillen, om de
leer van de kerk, om de verhou
ding van Schrift en traditie. Op
een gegeven ogenblik stonden
twee bijbelteksten in deze discus
sie tegenover elkaar. Berkouwer
wees op de waarschuwing dat het
oordeel van God begint bij het
Huis Gods, de Kerk. Haarsma
wilde echter juist uitgaan van de
belofte dat de Heilige Geest de
Kerk leidt.
„Is er in wezen nog verschil tussen
ons en de rooms-katholieken?" had
prof. Berkouwer in zijn rede ge
vraagd. Want ook de Reformatie kent
-yjn „traditie en beide worden be
stormd door dezelfde problemen." Prof.
Haarsma had in zijn rede gezegd dat
stuk
de belijdenisgeschriften ook
traditie zijn.
De rooms-katholieke hoogleraar had
echter ook het verschil onderstreept:
In de Reformatie leeft het besef dat
het in de belijdenisgeschriften niet
gaat om de waarborg van de Heilige
Geest, omdat reeds gedane uitspraken
met een beroep op de Schrift altijd te
wijzigen zijn. De Rooms-Katholieke,
Kerk gelooft echter dat de nieuwe dog- r?.n j rue. ®!en vaUen-
ma's aanvaard kunnen worden in hetihl) achtte deze uisluitend mogelijk in
vertrouwen dat de Heilige Geest de de dynamiek en niet in het statische.
Kerk voor dwaalleer behoedt.
In de discussie die volgde zei prof.
Haarsma dat hij diep getroffen was
door deze zin. Hij erkende dat deze
uitspraak waar was, maar kon hem
toch niet in zyn consequenties on
derschrijven, omdat hij aan de andere
kant niet kon geloven dat de Heilige
Geest, die immers zou komen om de
Kerk te leiden, de Kerk niet geleid zou
hebben bij de latere uitspraken.
Prof. Berkouwer, wilde die garanties
Kardinaal
het verschijnsel.
Vernieuwing
Prof. Berkouwer ging dieper op dit', H«' onderwerp waarover deze beide
■erschil in. Het kardinale verschilpunt theologen spraken tvas „progressie
vond hij dat de Reformatie in laatste
instantie ook de Kerk zelf als complex
fouten kan laten erkennen. Rome kan
wel aanvaarden dat individuele gelo
vigen belijden dat zij op een dwaal
spoor zijn geweest, maar de Kerk kan
niet falen.
Ik kan niet geloven," zei prof. Ber
kouwer, „dat de Kerk ex kathedra de-
Centrum in Bad Godesberg
(Van onze correspondent)
KEULEN Steeds meer arbei
ders proberen op illegale wijze
Kr«i«üoord«wttpI
West-Duitsland binnen te komen,
Zeer velen voldoen namelijk niet
aan de hoge eisen die in eigen
land worden gesteld aan hen die
in de Bondsrepubliek willen gaan
werken. Zij gaan nu de grens
over als toeristen, anderen doen
het bij nacht op plaatsen waar
Horizontaal: 1. soort van hamer, 4. Hoiiflnipr^ ziin
uitroep. 5. voorzetsel. 7. klap. 9. voedsel, 'een a°uaniers zyn.
11. vogel 12. zijtak Donau. 14. geit. 16. In Bad Godesberg bevindt zich hetl
muzieknoot. IS jongensnaa^ lfl muziek- entrum van iUegale immigranten: een
noot. 20. onbekende. 21. rivier in Italië. jud kasteel dat ds. Urdze tien jaar
oude lengtemaat. 23.^ pers. voor- ;eleden hee£t ingericht voor Letlandse.
n Litause studenten. Tot 1960
regelmatig vluchtelingen uit
voormalige Oostzee-staten, die door
ten. die ieder zes predikanten, zes
ouderlingen en ditmaal ook een dia
ken afvaardigen. Bovendien worden
de vergaderingen bijgewoond door
vijf pre-adviserende leden, namelijk
de emeritus-hoogleraar, prof. J. J.
VATICAANSTAD Paus Pau.
lus heeft bekendgemaakt, dat Jiij
en de 2500 bisschoppen uit de ge
hele wereld, die aan het Vati
caans oecumenisch concilie deel
nemen, voor de opening van de
vierde en laatste zitting van het
tweede Vaticaanse concilie op 14
september een boetprocessie door
Rome zullen houden. Deze proces
sie zal de lof van God zingen en
de zorgvuldig bewaarde reli
kwieën van het kruis van de Ro
meinse basiliek van het kruis van
Jeruzalem overbrengen naar de
basiliek van Jan van Lateranen,
de kathedraal van de paus als
bisschop van Rome.
Paus Paulus heeft alle rooms-katho
lieken van de wereld opgeroepen te
bidden voor het succes van het conci
lie. Hij verklaarde ook te hopen, dat
deze uitnodiging tot gebed eveneens
een willig oor zal vinden bij onze
broeders, die tot andere christelijke
gemeenschappen behoren.
t is mogelijk, dat de slotzitting van
het concilie met Kerstmis zal worden
beëindigd. Indien dit niet het geval is,
zal zij wellicht overlopen naar het vol
gend jaar. De paus heeft echter nogmaals
herhaald, dat deze zitting de laatste zal
zijn. ..Het*'concilie zal groter gevolgen
hebben dan wij ons kunnen voorstellen",
:i de paus hierover.
Over het concilie merkte de paus nog
op. dat het de laatste vier jaar zijn
aandacht heeft gewijd aan de bestudering
en oplossing van de meest dringende en
belangrijke problemen van het huidige
bestaan van de kerk, opdat haar aange
zicht met nieuwe glans voor de mensheid
moge lichten, opdat zij allen moge trek
ken tot haar geestelijke uitnodiging, te
geloven in Christus en vaardig alles te
doen, wat dit geloof oplegt.
v. d. Schuit en de vier hoogleraren
van de Theologische Hogeschool van
Apeldoorn.
Van de 52 gewone leden van deze
nieuwe synode, waren er 25 ook aan
wezig op de vorige. Er komen acht
nieuwe afgevaardigden uit het wes
ten, zeven uit het zuiden, zes uit het
noorden en twee uit het oosten. Daar
van hebben zeven reeds deel uitge
maakt van vroegere synodes.
DEN HAAG In een vraag
gesprek met redacteuren van het
Algemeen Studenten Persbureau
(ASP) heeft prof. mr. I. A. Die
penhorst zich uitgelaten over de
plannen voor de vierde technische
hogeschool. Naar de mening van
culiere gvnode van het westen om
door een hoofdelijke omslag de be-
noeming van een vijfde hoogleraar
Familie van de Theologische School mogelijk
I te maken.
Bij herhaling kwam het op dej Tijdens de ICCC-assemblee van
christelijke-gereformeerde synode
voor dat twee broers er lid van wa
ren, zoals bijvoorbeeld ds. D. H. Bies-
ma en ds. D. Biesma. en ds. J. H.
Velema en ds. K. J. Velema. Ditmaal
Ls een gehele familie als lid afgevaar
digd, namelijk de drie broers-predi
kanten J. H. Velema te Apeldoorn, K.
J. Velema te Leeuwarden en dr. W.
Velema te Leiden. Bovendien komt
hun zwager ds. M. Drayer van Am
sterdam-Zuid. In dienstjaren is ds. J.
H. Velema het langste lid van de
achtereenvolgende synodes, want hij
heeft sedert 1947 onafgebroken zit
ting gehad.
Deze synode zal zich onder meer
bezig houden met de eenheid van de
gereformeerde belijders, terwijl ook
artikel 36 van de Nederlandse Ge
loofsbelijdenis ter sprake zal kómen,
daarbij gaat het om de roeping van
de overheid met betrekking tot de
evangelieverkondiging.
De agenda telt ruim honderd stuk-
ken. Zo vroeg bijvoorbeeld de parti-l
Genève liep dr. Carl Mclntire reeds
vooruit op deze beslissing door drs.
J. P. Versteeg van Wormerveer steeds
met professor aan te spreken. De
christelijke gereformeerde predikan
ten tellen drie gepromoveerde colle
gae in hun midden (dr. W. H. Velema.
dr. M. Boertien, die in Israël is, en
dr. J. de Vuyst) en twee doctorandi,
(drs. J. P. Versteeg en drs. W. van
't Spijker, waarvan de eerste binnen
niet al te lange tijd hoopt te promo
veren).
De particuliere synode van het
westen komt met een aantal diaconale
vragen. Ze wil weten hoe ver de
grenzen van het diaconaat zich uit
strekken. vooral gezien de nood in de
wereld. Tevens wil dit ressort weten
in hoeverre de Christelijke Gerefor
meerde Kerken verantwoordelijkheid
dragen voor de uitspraken en resolu
ties van de Internationale Raad van
Christelijke Kerken, waarvan de
Christelijke Gereformeerde Kerken
lid zijn.
NIEMÖLLER RAADT DUITSE VOLK
de minister van Onderwijs en We
tenschappen moeten tijdens de zit
tingsperiode van dit kabinet
plaats en openingsdatum van de
vierde technische hogeschool on
geveer bekend zijn. Ket interview
met de bewindsman is weergege
ven in het jongste nummer van
Student, het nationaal studenten
nieuwsblad.
Minister Diepenhorst meent, dat
•n vierde technische hogeschool op
lange termijn ongetwijfeld nodig is.
Hij achtte het echter beter nog niet
vfeel bekend te maken over de plan
nen voor de school. Naar zijn mening
•en dergelijke school voor Neder
land geen eindpunt betekenen. „Ne
derland mag economisch niet ver
schrompelen tot een Balkanstaat". al
dus de bewindsman. (In een interview
in Elsevier heeft prof. Diepenhorst
zelfs over een vijfde technische hoge
school gesproken rond 1980.)
Vestiging
De Commissie vestiging technische
hogeschool benoorden het Noordzee
kanaal heeft een aanvullende nota het
licht doen zien over de mogelijke
vestigingsplaats van de vierde techni
sche hogeschool.
Zoals bekend geeft deze commissie,
waarvan prof. dr. ir. W. Schermer-
horn voorzitter is, als mogelijke
plaats van vestiging de voorkeur aan
Alkmaar, te weten Schermer-Noord
of Schermer-Zuid.
In het rapport wordt ondermeer
gesteld, dat het planologisch aspect
van de technische hogeschool van
grote betekenis zal zijn. Naar de
mening van de commissie is daarbij
van groot belang, dat de technische
hogeschool zal worden gevestigd in
een agglomeratie waar deze instelling
„geen verstikkende, maar een ontwik-
FRANKFURT
de bekende Duitse predikant, ds.
Martin Niemöller, zijn onbehagen
uitgesproken over de grote Duitse
politieke partijen en opgeroepen
om maar niet aan de verkiezingen
deel te nemen of op een kleine
partij te stemmen. Hij schrijft dit
in het Duitse kerkblad „Stem van
de gemeente".
Zijn artikel is wel wat meer ge
nuanceerd, dan een jaar geleden toen
hij opriep tot boycot van de verkie
zingen. Nu schrijft deze pacifistische
predikant, die een van de zes presi
denten is van de Wereldraad van Ker
ken, dat de kiezers beter een splinter
partij kunnen steunen die opkomt voor
vrede en democratie.
Niemöller noemde geen van de zes
splinterpartijen bij naam. Niemand zal
echter aannemen dat hij liever heeft
dat de christenen stemmen op extreem
rechtse partijen. Hij heeft zelf indertijd
Opnieuw heeft zijn strijd tegen het nationaal-socialis-
me moeten strijden en er de gevangenis
voor over gehad.
De bekendste splinterpartij is echter
de links georiënteerde Duitse vredes-
unie, Niemöller heeft in het verleden
wel banden met deze partij gehad.
traditie in de verhouding Rome-Refor
matie." Prof. Haarsma betrok dit on
derwerp op drie aspecten van het ker
kelijke leven, de vroomheid, de kerke
lijke instituties en de kerkelijke leer.
De traditionele vroomheid is groten
deels, zei hij, uit de contrareformatie
geboren, die individualistisch getint
was. De vernieuwing wordt groten
deels beïnvloed door de tijd daarvoor.
Door de liturgie is de vroomheid ster
ker bijbels geworden. Zij gaat zich nu
ook meer richten op de wereld en wil
de verantwoordelijkhed voor de naaste
uitdrukken. Sprekend over de kerke
lijke instituties wees hij op de vele
veranderingen die zich de laatste jaren
™"erveïe"ASTerbveXuS.nhg\otl0a°n: JERUZALEM - Nog Voor het eind ven dit jaar aal
dere kerken. de vesting in de rotsen bij de Dode Zee in Israël, waar enige tijd
geleden het paleis van koning Herodes de Grote en bijbelse schrift-
rollen zijn ontdekt, opengesteld worden voor het publiek. Vanaf
Rooms Katholieke Kerk immobiel Is, I eind december zal het te bezichtigen zijn.
terwijl de Reformatie mobiel, beweeg-
Ongeveer negentig architecten, technici, handwerkslieden en arbeiders
zijn op het ogenblik, onder een gloeiende zon in de woestijn van Judea
aan het werk. Behalve met opgravingswerkzaamheden zijn zij ook bezig
de te smalle en slechte paden te veranderen in goed begaanbare toegangs
wegen en trappen, waarlangs de talloze bezoekers zonder veel moeite de
vesting kunnen bereiken.
Omdat men anders niet op tijd klaar zou kunnen komen, zijn kostbare
fresco's en mozaïeken met het vliegtuig naar Rome gebracht, waar Italiaanse
deskundigen ze schoonmaken en repareren.
Onwetend
Volgens deze predikant zyn de drie
grote politieke partijen van de chri-
ten-democraten, de vrije democraten en
de socialisten alleen maar er bij
geïrlteresseerd het volk onwetend te
houden, -zoals Hitier dat ook deed.
Volgens Niemöller zullen de ongel
dige stemmen, of stemmen op splin
terpartijen de regering in Bonn tonen
dat „er mensen zijn die haar christen
democratische politiek beschouwen als
noch christelijk, noch democratisch."
Volgens zijn artikel zou hij het toe
juichen als er in het nieuwe parlement
nieuwe stemmen in de oppositie zou
den opgaan voor hen die menen dat
de toekomstige redding niet ligt in de
militaire staat.
lijk, zou zijn. Het boeit hem in hoge
mate dat juist in de Rooms Katholieke
Kerk zulke grote verschuivingen mo
gelijk zijn. Het is niet de taak van de
Rooms Katholieke Kerk alleen om uit
de problemen, die in onze tijd op haar
af komen, een uitweg te vinden. Het
ls een gemeenschappelijke taak voor
Rome en Reformatie samen.
"twprk
NED. HERV. KERK
Aangenomen naar Maasdam-Cillaars-
hoek: kand. M. Jansen te Alkmaar, die
bedankte voor Voorhout en Harkema-
Opejnde (toez.); naar Biervliet (toez.):
G. F. H. Kelling te Dreischor-Noordgou-
we (Zld.).
GEREF. KERKEN
Beroepen te Rotterdam-Kralingen
(t.b.v. Alexanderstad): P. Riemersma te
Leeuwarden-W.
GEREF. KERKEN (vrügem.)
Beroepen te Nijega-Opeinde: kand. T.
O. G. M. Bosma te Goes.
CHRIST. GEREF. KERKEN
Tweetal te Den Haag-W.: A. Hilbers te
Zwolle en C. Langbroek te Veenendaal;
te Bunschoten: B. Bijleveld te Bussum
en J. Keuning te Veenendaal.
EVANG. LUTH. KERK
Bedankt voor Leiden: J. Happee te
Utrecht.
kweeksel.
25. klasse (afk.). 27 duikereend, 'stiandse
29. kweekgras (ZN). 31. telwoord, 33. jWamen
meisjesnaam, 35. stad in België, 37. water jeze Vooriiia»i6c
in Friesland. 39. staatsbedrijf (afk.), 40. de Sowjetunie zijn geannexeerd. Sinds
dien stelt deze predikant het slot ter
beschikking van buitenlandse gastarbci-
iders, die voornamelijk uit Italië, Spanje,
Griekenland, Portugal, Turkije en enkele
Noordafrikaanse landen afkomstig zijn.
Bij hem kunnen zij een kamer huren
voor 45 mark per maand, een vrij klein
bedrag, gezien de zeer hoge huren die
sommige particuliere Westduitsers voor
deze arbeiders berekenen.
INVAL
Hoe kon ds. Urdze zo ver komen? Wel
heel eenvoudig: hij had medelijden met
die mensen, van wie de meeste nog niet
eens over geldige papieren beschikten....
„Je kunt die mensen toch niet op straat
laten staan", zei deze predikant tot de
politieagenten die dezer dagen een inval
in het slot deden. Ds. Urdze gaf direct
toe, dat hij wist dat zijn „gasten" illegaal
het land waren binnengekomen.
Verticaal: 1. dof, 2. lengtemaat (afk.). 3. Een groep Marokkanen die door de
bedorven, 4. bekend knaagdier. 6. ge- politie is gearresteerd, wordt er tevens
?5fc>! 8°muHSn»'%1'v^«i<»Pri.tUir «rd«h. middelen n..r
tchelk. element iafk.i. 11 plaats In N "est-Duitsland te hebben gesmokkeld.
Brab., 13. heden. 15. brandstof, 17. ope- J Hun afnemers waren ook gastarbeiders,
ning ener fuik, 18. tevens. 23. honingbij. met name Grieken, Zuidslaven en Tur-
24. lidwoord. 26. leeg. 28. orient expresse
tafk.). 29. familielid. 30. landbouwwerk- I *en-
XA verS«n I De stad Godesberg heeft de smokkel
u(k (Lat.) behoudens ergissingen l onbewust jn de hand gewerkt: zij stelde
weinig voorwaarden bij het verstrek-
I Ken van zg. belastingkaarten. Waarschijn-
OplO!»»**!* VOPltfP lijk speelde hierbij ook een rol het feit.
Horizontaal* 1. Gennep-ode. 2. room- dat er op deze manier meer belastinggel-
Vnter a n^ós-stam 4 ei-met-rode. 5. nn- den binnen kwamen. Sommige gastarbei-
I Lea-lr-icilo 7 oele-rekel. 8. dors bezitten alleen deze kaarten als
FnT^ Irta ^esnriV-Mt oeiere,te- geldig papier. Zelfs de werkgevers ne-
r r Vv 2 Eo«-meens men hier genoegen mee. Vandaar dat
Verticaal. 1. Groe _ksterJ deze lieden ook werk kregen, zij het
3 Sprtrter. enke, dagen zodoende
"•—en ze voor de politie onvindbaar. 1
(Van onze kerkredactie) lijdende leden haar uiterste krachten In de voorgevel, die bekleed wordt Ondanks de hulp van de gerefor-
SITTARD Het was dit weekend inspande om te komen tot een twee- met Luxemburgse leisteen, wordt meerde Stichting Steun Kerkbouw,
feest in de gereformeerde kerk van de kerkgebouw, brandde de bestaan- een kruis van glazen bouwstenen het rijk, de gemeente en vele giften,
Midden-Limburg. De mei was in de de kerk af. Dat was in augustus 1963. aangebracht. Voor deze gevel zal een drukt er nog een tekort van 130.000
top van de nieuwe kerk. Vrolijk Van alle kanten is hulp gebodeii, betonnen klokketoren komen. gulden op de ongeveer honderd ge
wapperde de feestvlag om aan te zelfs door het rooms-katholieke car- De kerk zal plaats bieden aan zinnen tellende gemeente. Nog altijd
zeven dat het hoogte punt bereikt is. navals-bestuur en al spoedig waren ongeveer 350 personen. Het zal ech- komen er evenwel giften binnen op
Gisteren wandelden heel wat Sit- de eerste tekeningen voor de nieuwe ter mogelijk zijn in de zomer het de girorekening 1042706 van de pen-
tardse zereformeerden naar hun toe- kerk klaar en kon worden begonnen, aantal zitplaatsen uit te breiden tot ningmeester van het bouwfonds en
komstize kerk om met eigen ogen te De nieuwe kerk zal gevat zijn in 450. Boven de ontmoetingsruimte zal Sittard hoopt dat als de kerk rond
zien dat het leed van de brand van een staalconstructie, die een hoogte de pastorie gehouden worden. De to- pasen volgend jaar in gebruik geno-
1963 nu binnenkort geleden zal zijn. heeft van 12 meter, een breedte van tale kosten van deze kerk bedragen men zal worden, ook een groot stuk
Net toen de gemeente van 188 be- 1? meter en een lengte van 27 meter, ruim een half miljoen.
i deze zorg is weggenomen.
Brieven die niet zijn voorzien
van naam en adres kunnen niet
in behandeling worden genomen.
Geheimhouding is verzekerd. Vra
gen die niet onderling met elkaar
in verband staan moeten in af
zonderlijke brieven worden ge
steld. Per brief dient een gulden
aan postzegels te worden ingeslo-
Vraag: Ik heb lathyrus langs net
gaas tussen de buren en ons gezaaid.
Nu blijkt dat de honden van de buren
er steeds de blaadjes af eten. Mijn
vraag is: 1) Als er bloemenen zaad
van komen, is dat niet vérgif, of
worden de honden er ziek van? 2) ln
mijn planten kom ik steeds een
klompje spuug met een groen beestje
tegen, waardoor op de piek de blade
ren misvormen. Waardoor komt dat
en wat is daartegen te doer.?
Antwoord: Heel veel lóthyrusachti-
ge planten worden als eevoer ge
bruikt en het is ons niet bekend dat
zaden en bloemen giftig zouden ziju.
Het komt ons ongeloofwaardig voor
dat honden daarvan schade zouden
ondervinden. Het is voorts ons onbe
kend dat. honden het blad van lathy
rus eten, wel bijvoorbeeld gras maar
dan mankeren ze iets of ze hebben
een tekort in het hun verstrek-*
voedsel.
In dat schuim of spuug zit een
cicade, de philaemus spumarius. De
cicade produceert zelf dit schuim als
verdedigingsmiddel. Ook zuigt de ci
cade de sappen uit de planten en
daardoor trekken de scheuten soms
krom en zij worden misvormd. Be
strijding geschiedt door met een
krachtige straal te spuiten, liefst na
een regenbui, met bijvoorbeeld 10
gr/ml paration 25 pet. (zeer giftig) of
met 20 ml nicotine 95 pet met uit
vloeien (zeer giftig) of met 12Vi g/ou
diarinon. Alles op 10 liter water. Het
laatste middel is het minst giftig. Ook
met een krachtige straal gewoon uit
de waterleiding door de planten ruirut
men heel wat op.
Vraag: Gedurende mijn leven heb ik
als avondmaalsservies ï.ooit anders
gebruikt gezien als zilver pleet of tin.
doch onlangs hoorde ik dat ook wel
aardewerk wordt gebrui.ct. Is dat iets
nieuws, of al langer en in meer
kerken gebruikelijk?
Antwoord: Inderdaad ?(et men te
genwoordig vaker een -ervies van
aardewerk.
moet zijn Dat men tegenwoordig
meer aardewerk ziet, komt doordat
nadruk wil loggen op de
„huiselijke" aard.
Aardewerk heeft zowel -voor- ais
nadelen, zoals de aanscnaiprijs en de
breekbaarheid. Het feit. dat metaal op
de duur ontsmet is in dit opzicht nicu
van belang
Vraag: In welke familieverhouding
stond de Duitse keizer uit de Grote
Keurvorst van Brandenourg? Gaarne
ook jaartal van laatstgenoemde.
Antwoord: De Grote Keurvorst van
Brandenburg leefde van 1620—168<é
Hij huwde in 1640 met Louise Hen
nette van Oranje-Nassau, dochter van
Fredenk Hendrik. Hun 2ton Frederix:
Willem I, koning van Pruisen. De<*
huwde m 1713 met Sop'-ia van Han
nover. Hun zoon August Willem huw
de met Louise van Brunswijk-Wolfen-
buettel en diens zoon Fiederik Wil
lem II, die koning van 1 ruisen werd.
huwde in 1769 met Louise van Hessen-
Darmstadt. Hun zoon Freoerik WiHem
III, koning ~an Pruise huwde mrt
Louise van Mecklenburg-Strelitz. Hun
zoon. Wilem I, koning van Pruisen
van 1861 tot 1888. en keizer van
Duitsland van 1871 tot 1838. huwde
met Augusta van Saksen-Weimar. Hun
zoon Frederik III, die slechts enkele
weken keizer is geweest, huwde in
1858 met Victoria van Enj eland, docn-
ter van koningin Victoria. Keizer
Willem II was hun zooi De Grote
Keurvorst was Nederlands bondgenoot
in hët beruchte jaar 1672 en hij heeit
in de daarop volgende jaien de ons
eveneens toen vijandige Zweden ver
slagen bij Fehrbellin. Toea zijn nazaat
Frederik de Grote jens als jonge
prins het vroegere slagveld bezocfrï,
vertelde hem een oude ,nwoner dat
de slag hel gevolg w«s van ee.i
vechtpartij tussen deze keurvorst en
de latere koning van Zweden toen zij
nog studenten te Utrecht waren.
