ANTI-MILITARIST ALS
MISDADIGER BEHANDELD
Boek: „Ontgin nieuw
land, opdat zij leven"
Alles goed en u/el
Kerkeraad: Onverantwoord
Justitie: Geen outillage
Een woord voor vandaag
Erepoorten en cadeaus bij thuiskomst
Mot i verin <2
werd niet
aanvaard
Bureau Werelclfoiicls
Christelijke Lectuur
komt in Lausanne
GEVANGENIS
Achtduizend bijbels
voor Bantoes
Kerkelijke
begrafenissen
moeten beter
geregeld
BRIEVEN
PuzzelhoeKj
VRIJDAG 27 AUGUSTUS 1965
Ook dit is een van de kenmerken van het naderende wereld'
einde: de volgelingen van Jezus zullen worden overgeleverd
aan de verdrukking, rj zullen worden gedood, zij zullen wor
den gehaat terwille van hun geloof. Er komt dus eenmaal een
verschrikkelijke vervolging, die miljoenen slachtoffers zal
eisen. De vraag rijst: wanneer zal dat het geval zijn? Zullen
wij dat nog meemaken en aan welke kant zullen wij dan
staan, aan die van de vervolgers of aan die van de vervolgden?
Er is ook reden tot het stellen van een andere vraag, nartielijk
deze: is het op dit moment voorstelbaar, dat er een algemene
vervolging van de volgelingen van Jezus, van de christenen,
ontstaat? Geven zij door hun woorden en daden aanleiding tot
een boycot of nog erger? Ofhebben zij zich misschien zó
laten opnemen in de tredmolen van elke dag, dat van hun
christelijke pretentie niets meer is overgebleven, zó, dat men
sen, die jaren met hen omgaan, nooit hebben ontdekt, dat zij
tot de christenen willen worden gerekend? Het zijn „harde"
vragen, maar zij komen onverbiddelijk naar voren, wanneer
men het door Jezus in Mattheüs 24 aangeduide symptoom van
het wereldeinde wat meer op zich laat inwerken. Elke vervol
ging moet een oorzaak hebben, een achtergrond. Als die ont
breekt, zal er geen vervolging ontstaan. Het kan zijn, dat het
zout smakeloos is geworden, dat de gelovige, dat de christen
zich heeft geconformeerd en niet een levend bewijs is van dat
andere leven, dat rekent met de aanwezigheid van God en
met Zijn rechten op de wereld en op het mensenleven.
Vanavond lezen wij: Exodus 4 vers 1 tot en mét 17.
NIEUWE NIEDORP Kees
de Vries (22) is weer thuis. Als
een held is hij in de Dorpsstraat
compleet met ereboog voor de
ouderlijke woning ontvangen.
Ruim dertig bloemstukken, zeven
•■fruitmanden, boekenbonnen en
andere cadeaus zijn hem geof
freerd door dorpsgenoten uit deze
gemeenschap in de kop van Noord.
Holland.
Na anderhalf jaar gevangenschap i
eerst in Scheveningen aan de 1
Pompstationsweg, vervolgens in de
jeugdgevangenis Nieuw Vosseveld te
Vught kon zijn vader hem ten
slotte af komen halen. Zijn vergrijp?
Anti-militarist, pardon: „niet erkend"
dienstweigeraar.
Vader G. de Vries verklaart nader:
„Kees is een rustige jongen, enthou
siast voetballer, volleyballer, be
stuurslid van de plaatselijke EHBO,
goed vakman (loodgieter) die bij mij
in de zaak werkte.
Niet op geloofs- en ook niet op
politieke gronden we zijn noch bij
een kerk, noch bij een politieke partij
O
jonge predikant op het dorp. Hoewel
we dus geen lidmaat van de hervorm
de gemeente zijn, trok hij zich het
geval van onze zoon, toen hij ervan
hoorde, zeer aan. Hij bezocht hem in
de gevangenis van Vught.
Wat een fijne kerel is die dominee'
Hij is onze jongen na zijn thuiskomst
al weer op komen zoeken. Volgens
mij is hij de man die ervoor zorgde
dat namens de hervormde kerkeraad
aangesloten maar alleen omdat hij een £e(3uest ging_ naar de ministers
er met hart en ziel tegen is, bleek
(Van een onzer redacteuren)
van Defensie en Justitie.
Nieuwe studie over gerechtigheid
Men wilde, toen de diensttijd na
derde een motivering. Kees heeft die
trachten te geven, maar het was
blijkbaar niet voldoende. Had hij bij
voorbeeld gezegd: ik ben Jehova
getuige of lid van een vredesbeweging
of op grond van de bijbel hen ik
principieel tegen, dan had men zijn
bezwaren, denk ik, wel aanvaard. Nu
hij zich niet op religieuze of politieke
gronden tegen wilde verklaren zat hij
ernaast: hij moest gewoon opkomen.
Na zijn oproep voor dienst is hij
zich in Nieuwersluis gaan melden,
maar hij weigerde daar het militaire
uniform. Na een week werd hij naar
Scheveningen afgevoerd. Zijn geval
kwam voor de Krijgsraad, waar men
de zaak verveeld behandelde en op
nieuw zijn motivering onvoldoende
U kunt het geloven of niet maar hij
werd veroordeeld tot twee jaar en
drie maanden gevangenisstraf en
meteen ingesloten alsof hij ook een
mishandeling, een moord of een ze
denmisdrijf op zijn geweten had.
Er is hier een bijzonder actieve
Mevrouw Diemer is een telg uit
een bekend gereformeerd theolo-
gengeslacht. Zij is juriste en po
litica. Ze heeft nu een boek ge
schreven waarin al die facetten
naar voren komen. Jammer ge
noeg is de titel weinig duidelijk
en pakkend (een toespeling op
Hosea 10 12). Duidelijker is de
zin, die als ondertitel kan gelden:
„De binnen de kerken traditionele
aanvaarding van de doodstraf ge
toetst aan de bijbelse oproep tot
oefening van gerechtigheid". Het
gaat dus over de doodstraf; en over
nog veel meer, zoals verderop zal
blijken.
Hoe kwam het. dat de schrijfster zo
door dit thema werd gepakt? Toen in
1961 de 15-jarige Amerikaanse neger
jongen Preston Cobb tot de elektri
sche stoel werd veroordeeld, was de
schrijfster een der twee Nederlanders,
die in opdracht van het desbetreffen
de comité, naar Amerika gingen om
de voltrekking te voorkomen (het
vonnis werd eind 1964 vernietigd).
De aanraking met deze zaak maak
te haar tot een principiële tegenstand
ster van de doodstraf. Toen ze haar
standpunt nader wilde doordenken,
werd ze van het één naar het ander
geleid. Er kwamen hele stukken dog
matiek, ethiek, cultuurgeschiedenis
enz. aan te pas, en de laatste achter
grond en het laatste uitzicht werd: de
plaats der christelijke gemeente in de
wereld. Zo ontstond een boek met
wijde perspectieven, ook geschreven
voor wie meent dat hij zich voor het
pro en contra van de doodstraf niet
druk behoeft te maken.
De verschijning zeer onlangs
bij Bigot en Van Rossum NV
te Blaricum van het boek
„Ontgin nieuw land, opdat zij
leven" van mevrouw dr. F. T.
Diemer-Lindeboom (312 blz„
11.90) was ons aanleiding,
prof. dr. H. Berkhof uit Leiden
een artikel te vragen. Wij zijn
hem dankbaar voor de inwilli
ging van ons verzoek. Dat het
hier een boek betreft dat de
aandacht verdient, kan ook blij»
ken uit een beschouwing van dr
J. J. Buskes die zijn bespreking
In Het Vrije Volk als volgt
besloot: .,Van harte hoop ik, dat
deze studie veel gelezen zal
worden en dat men dr. Diemer
niet zal laten praten. Dat zou
het ergste van het erge zijn".
Uitgangspunt
Maar de doodstraf is het uitgangs
punt In onze Nederlandse gerefor
meerde traditie was dat eeuwenlang
een uitgemaakte zaak, met een beroep
op Gen. 9:6 en Rom. 13:4. Men rede
neerde zo: het gaat in de straf niet
om verbetering van de misdadiger of
om bescherming van de maatschappij,
maar om vergelding. De s*!-3',m0®;
tegen de misdaad opwegen. Ze draagt
een verzoenend karakter. Het gaat om
„het recht", om „de gerechtigheid
Zo'n redenering gold als kenmerk van
St Jufs^d^^aalste' jaren is er achter geschiedt" (Fiat justitia perlat
deze redenering een steeds groter dus!) is anti-bijbels. God wü een
vraagteken komen te staan. Het begon gerechtigheid die leven schenkt. „Red
mij door Uw gerechtigheid!" In die
heilsbedoeling past wel straf, maar
geen onherroepelijke straf die de on
dergang van de zondaar bewerkt.
woorden „recht" en „gerechtigheid"
(mispat en tsedakah waarom sta&t
er altijd tsedekah?) in het O.T. te
betekenen hebben. Eeuwenlang heeft
men die gelezen door de bril van het
Romeinse woord „justitia" en er on
der verstaan die eigenschap van God
waardoor Hij „elk het zijne", ieder
zijn verdiende loon geeft. De Hervor
ming ontstond, toen Luther ontdekte
dat „gerechtigheid" in Rom. 1 16 het
tegengestelde is, nl. dat God ons niet
doet narr dat we verdienen. Maar hij
moet eens gezegd hebben: „Deze leer
zal na mij weer verduisterd worden".
Dat is dan ook prompt gebeurd. Het
geldt voor goed-orthodox om Gods
gerechtigheid en Zijn barmhartigheid
tegenover elkaar te plaatsen. Bavinck
kwam in zijn dogmatiek al tegen die
gedachtengang op. Maar pas de bij
belse theologie van de 20e eeuw heeft
op dit en allerlei ander gebied het
wezenlijke verschil tussen bijbels er
Grieks-Romeins denken helder uit
eengezet.
Met een overvloed van materiaal
(dat echter nog zeer zou kunnen
worden uitgebreid) toont de schrijf
ster aan, dat „recht" en „gerechtig
heid" in de Schrift de aanduiding zijn
van Gods recht-zettende verbonds-
trouw. die er op uit is om de zondaar
te rédden, een bedoeling waaraan op
een gegeven ogenblik ook het straffen
dienstbaar kan zijn.
Dat is dus zo ongeveer het omge
keerde van wat wij in deze woorden
beluisteren. De stoere leuze: „Laat de
wereld vergaan, als er maar recht
zou zijn. dat „oog om oog en tand om
tand" het centrum der oud-testamen-
tische rechtsbedeling zou zijn. De
schrijfster laat aan de hand van
Deuteronomium zien, hoe mild het
oud-testamentisch recht was en dat
de straf geen vergelding maar veref
fening bedoelde.
Vooral toornt ze met reden tegen de
- vreemde gedachtengang door A. Kuy-
per en A. A. van Ruler in het leven
gehouden) dat de aan Christus vol
trokken doodstraf de rechtvaardiging
van het voortbestaan van de dood
straf zou zijn.
Zo heeft het boek (uiteraard) zijn
sterkere en zwakkere plekken. Maar
die verschillen raken mijns in:
nergens de hoofdlijn van het betoog:
dat de doodstraf en de motieven van
zijp handhaving niet stroken met het
bijbelse begrip der gerechtigheid. Hoe
komt het dan, dat wij ons door zulk
een onbijbels gerechtigheidsbegrip bij
de neus hebben laten nemen? Hier
over had ik de schrijfster graag nog
uitvoeriger en preciezer gehoord.
Maar ook hier is de hoofdlijn juist:
toen het christendom staatsgodsdienst
wérd, nam het het Romeinse rechts
begrip over.
Beschouwingen
Het boek bevat brede onderzoekin
gen op allerlei bijbels terrein: over
Gen. 9:6 en Rom. 13:4, over de oud
testamentische offercultus, het bijbel
se begrip „straf", over de doodstraf in
het O.T. als bescherming der maat
schappij, over de verzoening in Chris
tus, de satan, de mpchten, enz.
Soms zijn die beschouwingen wel
erg uitvoerig, zonder dat de samen
hang met geheel duidelijk is. Soms
bouwt de schrijfster vreemde con
structies op. Is dat haar theologen-
bloed? In elk geval ook haar denk-
moed! Maar de offercultus in het
Oude Testament is gecompliceerder
dan hier wordt voorgesteld. En de
z.g.n. „dramatische verzoeningsleer'"
die de schrijfster voorstaat, waarbij
de losprijs aan de Boze wordt betaald,
zal nauwelijks steun vinden onder
theologen: ze stelt de mens ook te
weinig als schuldenaar en te veel als
slachtoffer voor. Zo is ér meer te j
noemen.
Ontdekkingen
Profetie
En als diepste oorzaak wijst ze aan:
het uitblussen van de Geestes gaven,
inzonderheid van de profetie. Daar
door verloor de gemeente de gave der
onderscheiding. Men zag niet meer,
waar de boze machten wel en niet
openbaar werden. Men zag ze niet
meer bij zichzelf, maar wel bijvoor
beeld bij allerlei onschuldige vrouwen
die als heksen werden gefolterd en
gedood.
De diepste tendens van het boek is
een oproep aan de gemeente om ruim
baan te maken voor het eigen, weer
loze en bevrijdende werk van de
Geest. Zo opent het boek perspectie
ven die ver boven de kwestie va
doodstraf uitgaan.
De schrijfster zal als consequentie
van dit boek ook op andere punten de
traditionele weg moeten verlaten. Ik
dacht bijvoorbeeld aan het oorlogs-
vraagstuk. Hier is een vorm var
gereformeerd denken die met de leer
der „twee rijken" wil breken en
hunkert naar een Kerk die temidden
van de verwarringen en gebonden
heden der wereld, „het bewijs des
Geestes en der kracht" beleeft en
levert
JOHANNESBURG Meer dan acht
duizend bijbels en uittreksels ervan zijn
het afgelopen jaar onder de Bantoes
OÖSTERWOLDE (Fr.) De
ring Oosterwolde van de Neder
landse Hervormde Kerk consta
teert, dat' bij begrafenissen als
regel een predikant als voor
ganger wordt gevraagd. Deze is
dan zedelijk verplicht aan de
uitnodiging gehoor te geven.
Hiertegen heeft men in de ring
nu bezwaar.
De ring is van mening, zo
wordt in een verklaring meege
deeld, dat deze praktijk, die
zowel door kerkelijk irieeleven-
den als door buitenstaanders
wordt toegepast, kerkelijk-
godsdienstige bezwaren heeft.
Enerzijds wordt namelijk de
godsdienst door velen gedegra
deerd tot een randverschijnsel
van het leven, waarbij het ver
band tussen dood en godsdienst
te veel nadruk krijgt. Ander
zijds treedt de predikant vaak
onbewust te veel als verleng
stuk van de begrafenisonderne
ming op.
De ring Oosterwolde is over
tuigd, dat men een begrafenis
met een predikant als voorgan
ger niet te vanzelfsprekend mag
vinden en dat het gewenst is
voor elke begrafenis, waarbij
men de predikant als voorgan
ger wil vragen, direct contact
met hem te zoeken.
De ring verzet zich tegen de
gedachte, dat deze gang van
zaken, iets is, dat moet blijven,
omdat het „hoort". Hij legt er
ook de nadruk op, dat het vra
gen van een predikant met zich
meebrengt, dat met hem meer
overleg wordt gepleegd hoe de
begrafenis geregeld zal worden
en op welke plaats men samen-
Kees heeft zijn vonnis gelaten
ondergaan en er naar mijn mening
geen morele hinder van ondervonden.
Integendeel: „Als me hetzelfde
nieuw overkwam, ik zou er wcér
gaan zittenzegt hij. Ja, hij heeft
zich wel gered in gevangenschap, ook
Vught. waar hij de langste tijd
heeft gezeten en waar onder me
een van de jongens van c
Baarnse moordzaak z'n straf uitzit.
Tot eer van het gevangenisperso
neel moet ik zeggen, dat het altijd
met het grootste begrip en de grootst
mogelijke welwillendheid mijn zoon
tegemoet is getreden. Zo knopen ze
ook vaak een oogje dicht als het be
zoekuur verstreken was en m'n vrouw
ik nog niet direct aanstalten maak
ten om op te stappen.
Denk niet dat wij vergeten hebben
van alles te doen om dé aandacht op
deze onrechtvaardige bejegening te
vestigen. We hebben brieven geschre-
naar de Koningin, naar de minis
ter van Defensie en toen minister
Bogaers de bouwvakkers opriep er
een schepje op te doen heeft mijn
vrouw, die fel kan reageren, er hem
in een schrijven op gewezen dat
iemand daar moeilijk toe in staat
als hij op zo'n onmenselijke wijze
wordt bejegend.
Nou, het heeft allemaal niks uitg<_
haald. De stereotiepe reactie was dat
ons schrijven naar het desbetreffende
ministerie was verzonden. Verder
hoorden we nooit wat.
Enfin, zo besluit de vader van Kees,
m'n zoon is nou thuis, al draagt zijn
vrijheid dan officieel nog een voor
lopig karakter. Ik heb hem veertien
dagen vakantie gegeven om wat op
verhaal te komen. Daarna komt hij
weer bij mij in het loodgietersvak.
Tegen het eind van het jaar zal. hij
wel trouwen en hier zelfstandig in de
zaak trekken. M'n vrouw en ik strij
ken dan wel ergens anders neer.
(Van onze kerkredactie)
LONDEN Het Wereldfonds voor
Christelijke Lectuur zal worden ge
vestigd in Lausanne. Dit is besloten op
de eerste vergadering van het interna
tionale bestuur, die zojuist gehouden is
in de Engelse hoofdstad. Van Neder
landse zijde werd de vergadering bij
gewoond door prof. dr. J. Verkuyl, de secretaris-generaal van de
Nederlandse Zendingsraad.
Dit Wereldfonds werd gevormd om in Afrika, Azië en Latijns*
Amerika het jonge lectuurwerk van de kerken op gang te helpen
brengen. Het plan voor een dergelijk fonds werd geboren óp de 1
internationale conferentie van missionaire lectuurorganisaties, die I
in 1962 in de Duitse plaats Bethel werd gehouden. Een definitief
besluit werd genomen op de wereld-zendingsconferentie van Mexico
in 1963.
Besloten werd een internationaal
fonds te stichten, om te voorkomen
dat jonge landen de indruk zouden
hebben dat het hier weer gaat om een
neo-kolonialistische actie. Het bestuur
bestaat uit twintig vooraanstaande
protestanten, orthodoxen en anglica
nen uit alle vijf de continenten. Voor
zitter is de Amerikaan dr. Donald
Black, vice-voorzitter de Libanese ju
st mr. Laham.
Nederland is het eerste land dat
toegezegd heeft aan dit fonds, dat
voorlopig een bedrag van 12 miljoen
gulden in vijf jaar wil bijeenbrengen,
by te dragen. Een miljoen gulden
werd toegezegd, die inmiddels reeds
bijeengebracht zijn door de acti;
Brood voor het Hart.
Besluiten
Tijdens de bestuursvergadering
werden de beginselen en methoden
vastgesteld voor de werkzaamheden
van het fonds. Reeds werd besloten
subsidies te verstrekken tot een w
de van 425.000 gulden. Dit geld zal in
het bijzonder gebruikt worden voor
de opleiding van schrijvers en jour
nalisten en voor de versterking van
de distributie in Argentinië, Japan,
Nigeria, Rhodesia en West-Pakistan.
Tevens werd' besloten een studie te
maken van een groot aantal lectuur
projecten in dertig verschillende lan
den. De volgende vergadering vai
het bestuur zal gehouden worden ii
1966 in Zwitserland.
Directeur van dit fonds is de En
gelsman Charles Richards, die ei
veel ervaring heeft opgedaan op dit
gebied in Oost-Afrika. Hij heeft onder
andere de organisatie opgebouwd die
(Van een onzer redacteuren)
NIEUWE NIEDORP Is het niet mogelijk betere waar
borgen te verkrijgen waardoor in hun geweten overtuigde
mensen die tot dienstweigering komen niet worden behan
deld als misdadigers of op andere wijze ontspoorden? zo luidt
een van de klemmende vragen in de brief aan de ministers van
defensie en justitie, die de hervormde kerkeraad naar Den
Haag heeft gezonden.
In het schrijven wordt voorts gewezen op de onverantwoorde wijze
waarop met Kees de Vries is gehandeld. De kerkeraad vraagt de be
windslieden een onderzoek te willen bevorderen, waardoor jonge staats
burgers de kans krijgen hun plichten jegens de gemeenschap doel
treffender te vervullen, of dit nu geldt diegenen die hun dienstplicht
nakomen dan wel hen, die in geweten dit niet menen te kunnen doen.
Er zullen naar de mening van de kerkeraad, aldus het schrijven,
andere methoden dan een gewone gevangenisstraf gevonden moeten
worden in gevallen zoals het hier gesignaleerde. Aan het zedelijke risico,
dat aan deze gewone gevangenisstraf is verbonden mag immers geen
gezonde jongeman blootgesteld worden, zo zegt de kerkeraad verder
onder meer.
Van de zijde van het ministerie van justitie is nader vernomen dat
de dienstplichtige De Vries een inderdaad zo geheten „niet erkende"
dienstweigeraar is. Na zijn veroordeling door de Krijgsraad en na selec
tie werd hij in „Nieuw Vosseveld", de jeugdgevangenis te Vught ge
plaatst.
Een gebrek aan outillage is er de oorzaak van dat niet gekomen kan
worden tot een differentiatiemogelijkheid die wenselijk is, zo werd
hier door de zegsman van Justitie nog aan toegevoegd.
Kenia de strijd tegen het analfa- j
betisme heeft aangebonden.
Richards, die tevens een ervaren
bergbeklimmer is, die vrijwel alle
hoge toppen in Kenia heeft beklom- i
men toonde zich verheugd over de
beslissing dat het fonds in Zwitser
land zal worden gevestigd. Zoals wij j
reeds eerder schreven was hij er geen
voorstander van dat het fonds in
Genève zou worden gevestigd, om
niet de 'indruk te wekken dat het
helemaal uitgaat van kerken die aan
gesloten zijn bij de Wereldraad. Ook
vele andere kerken en organisaties
die buiten de Wereldraad staan heb
ben steun aan het fonds toegezegd.
Andere landen waar oorspronkelijk-
aan is gedacht, zijn Nederland en
Libanon.
Collecte
Zoals bekend zal uit de actie Brood
voor het Hart een miljoen gulden be
schikbaar worden gesteld voor dit
fonds. Tevens was 500.000 gulden no
dig voor lectuurprojecten van Neder
landse kerken. Hoewel de actie zich
concentreerde op één collecte in de
Nederlandse kerken, en hij dus reeds
over zijn hoogtepunt heen is, komt er
nog steeds geld binnen.
Gisteren was in totaal 1.437.653,52
ontvangen. Van de ruim 2200 kerken
waar is gecollecteerd hebben nu reeds
2013 kerken hun collecte afgedragen.
Bovendien komen er nog steeds giften
binnen op giro 500100 van de actie
Brood voor het Hart te Amsterdam.
Kruiswoord-puzzel
zonder zwart
Horizontaal: 1. plaats in Limburg -
lied. 2. vet der melk - klein kind. 3. rund
- paard - vast deel van ten boom. 4.
voedsel - voorzetsel - ontgi nnen land. 5.
onbekende - strijdperk - '.ude lengte-
maat. 6. meisjesnaam - ledger (afk)
gewicht. 7. gekheid - vlegel 6. zoon van
Seth - voegwoord - meisjesnaam. 9,
vernuft - hoofddeksel.
Verticaal: 1. plaats in Gelderland -
water in Friesland. 2. godin van de
dageraad - plotseling. 3. vo'gens de regel-
voorzetsel. 4. maanstand - dorp in N.
Brabant - de oudste (afk). b vogel - koor
van zangers. 6. visje - passelijke ency
cliek (afk) - graafschap in Engeland. 7.
jongensnaam - tot nader orier (afk. Lat)-
hoenderachtige vogel. 3. lidwoord - 1
meisjesnaam - lidwoord. 9. plaats in
GelderL - stuk hout
Oplossing vorige pnzzel
1. morgen, 2. gratie, 3. pittig, 4. elkeen,
5. klepel, 6. peppel, 7. Ney«Ce, 8. Leiden,
9. premie.
1963 met het laatste geschrift van
prof. dr. G. Brillenburg Wurth.
(„Schuld en straf in het licht van de
bijbelse verkondiging"), toen veel ra
dicaler in 1964 de V.U. hoogleraar in
de criminologie, prof. dr. H Bianchi
(„De Ethiek van het straffen en nu
in 1965 nóg veel radicaler dit boek
van dr. Diemer-Lindeboom.
Ik citeer twee kenmerkende passa
ges: „De christen kan. als het goed is,
de kardinale vraag niet uit de weg
blijven: heeft het door Christus aan
het kruis eens voor altijd ter verzoe
ning van alle zonden der vereld ver
goten bloed, ook betekenis voor het
door de staat uit te oefenen straf
recht? En zo ja, hoe?" (152). En: „Zou
het ook kunnen zijn, dat wij, christe
nen, door de eeuwen heen. ondanks
de goede bedoeling de dingen Gods in
het strafrecht in te dragen, ongemerkt
toch meer bedacht ziin geweest op de
dingen der mensen? Moet het oiis niet
te denken geven, is het eigenlijk niet
een heel vreemde zaak, dat juist wij.
nadat de machthebber over de dood
in kruis en opstanding onttroond is, in
het rechtsbestel de dood weer op de
troon hebben verheven, of, waar ze
geen triomfen meer kan vieren, de
weg daartoe wel weer zouden willen
gebaand zien?" (130).
Sleutel ue 0
Maar het gaat om meer dan de. Maar daartegenover staan treffendeJout)''
doodstraf Het gaat om „de verzonken ontdekkingen. Bijvoorbeeld de ont- GEREF. KERKEN
sleutel" tot het rechte verstaan der' maskering der fabelen dat de straf Beroepen te Vorden (accl.): Th. P
Schrift Het gaat er om, wat de| verzoenend is, dat Gen. 9:6 een gebod IBelzen te Mariënberg.
Zuidwest-Afrika verspreid. Dit heeft de
taris van het Bijbelgenootschap van
Zuid-Afrika, dat voor vertal'ng en uitge-
ve heeft gezorgd gezegd.
Ongeveer 6250 van deze bijbels
uittreksels zijn in de Ndongataal
spreid, 1747 in het Kwanyama en 190 in
de Nama-taal. Volgens de secretaris, ds.
Gerit Bruwer. zal het Bijbelgenootschap
in de toekomst nog grote bedragen moe
ten besteden, zodat de bijbel aan eer
groter gedeelte van de niet-blanke bevol
king van Zuidwest-Afrika beschikbaar
gesteld kan worden.
Hij deelde ook mee, dat de volledige
bijbelvertaling in het Nama bijna vol
tooid is. De Kwanyama vertaling wordt
reeds nagezien en zal spoedig gedrukt
kunnen worden.
Beroeni n etswerk
NED. HERY. KERK
Beroepen te Ameide-Tienhoven: K.
I Exalto te Melissant.
Bedankt voor Stad ah. Haringvliet
ttoez): J. G. van der Vlist te Ochten
KERNEN VAN INGEZONDEN STUKKEN
Neutraliteit
Mocht ik in de krant van 21 Augustus
j.l. een artikel inzenden over het feit,
dat samenwerking en onafhankelijkheid
niet in tegenspraak met elkaar behoe
ven te zijn en waarbij Zwitserland een
voorbeeld mag worden genoemd van
harmonische integratie, vandaag zou ik r
de aandacht willen vestigen op het aanwezig,
boek van Prof.Dr. Edgar Bonjour: „Ge-
schichte der Schweizerischen Neutrali-
tat" - (uitg. Helbing Lichtenhahn,
Basel) - Dit werk laat ons zien, hoe
de inhoud van neutraliteit in de loop
der tijden kan veranderen en afhanke-
inziens niet te onderschatten.
Doodstraf wordt door velen, waaron
der ondergetekende als eis Gods gezien,
zo over te denken en hiervoor te
ijveren. Ook al zijn de kansen dat er
ooit een meerderheid voor in het
parlement te vinden zou zijn niet
Leiden
v.d. Kraan
Willem Duys
Uw verslaggever was er volgens mij wijl dit in feite niet
Merkwaardig dat Nederland zich (te
recht) mag beroemen om zijn water
bouwkundige werken, die nog dagelijks
in tal toenemen, maar dat men bij veel
regenval ineens verstek laat gaan.
Vlaardingen B. van Oort
Papieren s.v.p.
Herhaaldelijk hoort en leest
mensen die zeggen
Bijdragen voor deze ingezonden-
stukkenrubriek kunnen door alle
lezers (en lezeressen) worden ge
leverd en worden geplaatst buiten
verantwoordelijkheid der hoofd
redactie. De redactie behondt zicb
het recht voor stukken te weige
ren en in te korten schrijft u
dus zéér kort! Er kan alleen wor
den gepubliceerd met volledige
vermelding van naam en woon
plaats. Anonieme brieven krijgen
geen plaatsruimte. Waar nodig
kan in een bijschrift van redactlc-
wege een korte toelichting worden
gegeven.
lijk
machts-politieke feiten. Het optreden
volkomen naast toen hij het jongste tv-
laat ook de betrekkelijkheid van het afbrekend stukje aan de orde stelde,
begrip neutraliteit zien, maar gelijktij- Het was juist een kostelijke avond, ik
dig ook haar verbazend duurzame denk dat die verslaggever geen kans
draagkracht in vergelijking tot andere gezien had in die helikopter te komen.
strijd voordurend treft i:
rtinlnma'nf'zeffs hoogwaardigheisbekleders zoals de paus
'academische^ titel" te bezitten, ter-
-i, ik denk biiv hartige bejegening van blanken t.o.v.
rjlï SS kleurlingen in Amerika.
Den Haag P. Pannebakker
politieke grondbeginselen. Het laat i
uitsluitend mogen vastleggen schrijven „tot grote hilariteit
die pseudo drs die als personeel-
chef rustig zijn gang kon gaan. Ja, het
is al voorgekomen dat onbevoegden
wisten door te dringen tot operatieka
mers. Zou dit alles niet onmogelijk zijn
als men bij aanstelling in welke functie
dan ook inzage van de nodige papieren
Woonwagens
op. de onzekere grondslag van de nor- schippers". Die mensen hebben Duys 3~®s is
men van het volkerenrecht
Wassenaar
F. Th. Roeters van Lennep
de deze nonchalance die de schuld
van woonwagen- bee
Doodstraf
In verband met de roof- en lustmoor
den van de laatste tijd kan men zich
afvragen of misdadige figuren als ze
wisten dat de doodstraf bestond niet
remmingen zouden
bepaald niet uitgelachen, dat
grove leugen. Ik vind Duys een beschei
den man. die altijd het goede op
zoekt in de mens. Dat laatste kan van
uw verslaggever niet gezegd worden.
Dordrecht Mevn ------
Klassenstrijd
i Eek
bewoners te gaan interesseren deel ik i
mede dat de Evangelisatie Woonwagen
F. B. Weüling Kampen zich al een kwart eeuw bezig
houdt met dc woonwagenbewoners en
zelfs op een aantal kampen een wagen
of gebouwtje heeft van waaruit ge
werkt wordt. Het werk begon vanuit
Den Haag onder mensen van de Verga-
Wuterschade
onderdrukkers: de blanke Amerikaan, rakter gekregen. Het girono.
Het is niet uitgesloten dat deze reactie E.W.K. is
v. de penningmeeste-
i alvorens ze hun daad ook maar in den, zodat het teveel niet kon afvloei-
