Verrassing in Luzern: jonge
pianist Christoph Eschenbach
Israëlische gastvrijheid
niet zonder problemen
de
at
INTERNATIONALE MUSIKFESTWOCHEN
\oor het eerst een
Clara Haskilprijs
N
Kanalisatie Rijn is
over 6 jaar klaar
Ook IJssel
beter
bevaarbaar
Het portret van de
toekomstmens
Identiteit moet
bewaard
worden
VRIJDAG 13 AUGUSTUS 1965
aai
bekend
doo:
n steur
itelijker
gevet
sme e;
ibel tei
Stich.:
a ds J
jn. ziet!
>rlcht«j
LUZERN De verslaggever die, met een minimale onderbreking, van
Roffel ^et ene festival in het andere stapt, i.e. van het Holland Festival in de
Geref, Internationale Musikfestwochen te Luzern, voelt zich sterk geneigd tot ver
mej gelijken.
gmee* ^on muz'e^feest speelt zich als het ware af tegen een nationaal decor
8. Lei.' en men kan zonder overdrijving zeggen, dat de stad Luzern in dit opzicht
v. Se-' een ideale achtergrond te bieden heeft, De geografische ligging en de
ian 17,| prachtige omgeving met het idyllische Tribschen, waar Richard Wag-
veg6^ ners geest telkenmale een ideaal toevluchtsoord vond, en vele
e. tel andere sublieme plaatsen, die tot een bezoek noden maken Luzern bij
str. 62,j uitstek geschikt voor het ontvangen van buitenlandse bezoekers.
ig sti-
Gem.! Zoals dat telkenjare gebeurd is. sedert
in 1938 de Luzerner Festwoeher. met de
tel grote dirigent Arturo Toscanini als auc-
lat 52, tor intellectualis, tot stand kwamen, zal
01718-; ook in 1965 het Kunsthaus de plaats zijn
waar het grootste en voornaamste deel
G. van het festival-gebeuren zich gaat af-
n Zee, spélen. Men zal er nu andere dirigenten
Z-wart,, aantreffen., die geroepen - werden om de
1-9625, fakkel, eertijds door Toscanini ontstoken.
I brandende te houden, en hun beroemde
namen geven de bezoeker de garantie
dat zij dat zullen doen op een wijze, die
hun grote Italiaanse voorganger waardig
is. Tijdens het openingsconcert zal men
Joseph Keilberth aan de lessenaar kun
nen zien en de slotstreep onder dat festi
val zal op 9 september worden gezet door
Karl Böhm. In de daartussen liggende
periode zullen verschillende andere dlri.
genten van stellig niet minder kaliber od
V deze plaats aantreden, o.a Ernest Anser-
met. Hei-bert von Karajan. Rafael Kube-
lik en Igor Markevitoh.
We noemen verder Paul Sacher en ziin
Collegium Musicum. orgelconcerten van
Kail Richter en Eduard Muller, de eerste
uitvoering van Telemanns Matthaus
Passion. Lesings ..Nathan der Weise".
kamermuziek o.l.v Rudolf Baumgartncr.
recitals van Svjatoslav Richter en Artur
Rubinstein, Christa Uedwig en Walter
Berry, Irmgard Seefried. Wolfgang
Schneiderhan enz.
Het zal zijn opgevallen dat het Luzern-
se festival vrijwel geheel aan de muziek
is gewijd. Ziehier een essentieel .verschil
net het Holland Festival. Een ander ver-
«hil is, dat het Holland Festival, zijnde
een landelijke cultuur-manifestatie, het
principe der decentralisatie huldigt,
waardoor zoveel mogelijk plaatsen, in
bet festival worden betrokken.
De Luzernse Festwoohen spelen zich
uitsluitend af in de stad. waaraan zii hun
naam danken. Het Holland Festival is
stellig veelzijdiger, dynamischer en af
wisselender dan de Luzernse Festwochen
beloven te worden, maar er schuilt het
gevaar in, dat het juist ten gevolge van
zijn bonte veelzijdigheid een „mer a
bodre" wordt.
De Feshvochen te Luzern ziin door hun
uitsluitende gerichtheid op de toonkunst
uiteraard eenzijdiger met alle gevaren
van dien, als zo'n rees. bijna vier weken
duurt maar tegelijkertijd overzichte
lijker en daardoor voor de criticus, die
Cla rn Hiislfil
Na Clara Haskils overlijden fin 1960)
werd het initiatief genomen tot oprich
ting van een Association Clara Haskil".
die zich o.a. ten doel stelt op geregelde
tijden een pianisfe.iconcours te organise
ren. Als meest geschikte plaats koos men
Luzern, waarmede Clara Haskil zich al
tijd zeer verbonden heeft gevoeld
Vol vertrouwen begon men twee Jaar
geleden het eerste concours uit te schrij
ven. maar het werd een deceptie, want
geen enkele kandidaat bleek te voldoen
aan de zeer hoge technsche en artistieke
ei9en. die de concoursleiding in de geest
van Clara Haskil terecht stelde
Vel-
briek I
West-B
Geen wonder, dat dit jaar de spanning
extra groot was
De jury werd gevormd door louter
celebriteiten, drie pianisten, -en violist,
een dirigent en een componist, onder pre
sidentschap van de artistieke adviseur
van de Festwochen Walther Sohulthess
uit Zürieh De pianisten waren Géza
Anda, Mieczyslaw Horszowski en Nifcita
Magaloff. de violist is Arthur Grumiaux,
de dirigent Igor Markevitoh en de com
ponist Conrad Beck (als vervanger van
Rafael Kubelik). Een gezelschap dus op
brede artistieke basis, waardoor het ge
vaar van een eenzijdige pianistische be
oordeling ten kost van een algemeen-
artistieke bij voorbaat was uitgesloten.
Onda-nks de zeer hoge eisen, waaraan
de voorselectie-programma's moesten vol
doen. meldden zich 21 kandidaten (geen
Nederlanders!), van wie evenwel dertien
zich bij nader inzien terugtrokken. Van
de acht overgeblevenen viel de helft in
de voorselectie af. In de openbare finale
konden nog slechts vier pianisten zich
elk in een klein recital en in een optre
den met orkest laten horen
Francaisf
De elegante 23-jarige Fran^olse Parrot
bewees met de vertolking van Mozarts
sonate K V. 332 een pianiste van impor
tantie te zijn. De jonge Francaise demon,
streerde een jeu perlé, dat van typisch
Franse huize is en haar aanpak was
stoer. Toch beviél haar Mozart mij niet
helemaal. In het langzame deel bracht
zij naar mijn smaak te veel romantische
kleur aan en maakte zij genuanceerde
vertragingen, die niet bij Mozart passen.
De neiging die men bil veel Franse
pianisten constateert om het tempo op
te jagen, was bij Francoise Parrot niet
alleen in Mozart aanwezig, maar ook in
haar tweede stuk: in Schumanps ..Kreis.
leriana"'. De pianiste besloot met Debus
sy's etude „pour les accords" Een kolfje
naar de hand van een Franoaise. Het stuk
kwam er goed uit. maar toch minder
goed dan men var iemand met een zo
j sterke, technische begaving zou verwadi-
Eschenbach
j Na een korte pauze verscheen de
tweede kandidaat op het podium en
toen opeens gebeurde het. Nauwelijks
heeft Christoph Eschenback. een Duit-
25 jaar, de eerste maten van
De 25-jarige Duitser Christoph
Eschenbach heeft in Luzern als
eeste het Clarer Haskil-pianocon-
cours gewonnen.
alsnog beter te beheersen, want
drietal stukken uit Brahms' op. 116 gaf
zij met haar gloed rijke temperament
juist wat zij hebben moesten. De be
heersing van de grote vorm is een van
de mérites die ik daags tevoren zozeer
in Eschenbach had gewaardeerd. Be
halve de reeds genoemde werken van
Mozart speelde hij toen nog Schuberts
grote sonate in A, een werk dat als
het waren gepredestineerd lijkt om onder
de handen van minder begaafde ver
tolkers in brokken uit elkaar te vallen.
Bij Eschenbach gebeurde dat niet om
dat hü de structuur volledig overzag en
bovendien de romantische geest van dit
werk zo suggestief wist te treffen dat
men de respectabele lengte van dit odus
posthumum slechts als een „himmli-
sche Lange" onderging. Het robuuste
Allegro het innig gezongen Andantino,
het flitsende Scherzo en het lied-aeh-
tige Rondo waarvan Schubert het
thema ook in een van zijn andere sonates
heeft gebruikt (op. 164) het was alles
even ontroerend en interpretatief ir
opzicht ideaal.
Duitse
Die resterende kandidate is Annerose
Walther. een Duitse, die een jaar jonger
is dan haar Landgenoot Eschenbach. In
haar. slotstuk, de tweede reeks Paga-
riini-varïatoes van Brahms, blijkt zij
technisch formidabel toegerust te zijn.
hoewel toch nog niet alles uit deze
honds-moeilijke cyclus geheel uit de
verf komt Als openingsstuk fungeert
Mozarts demonische Parijse sonate (in
a). Dit werk komt er technisch Baaf
uit, hoewel de voordracht niet vrli is
van onrust. In Beethovens op 110 is
Annerose Walther ook niet helemaal ln
vorm. Het beruchte middendeel van
Allegro mollo (de schrik van alle
nisten) speelt zij in hoog tempo zor._„
één foutje, maar de eerste fuga lijdt on
der schommelingen in het tempo (het
fugathema b.v. te snel ingezet, in ver
gelijking tot de achtsten-beweging dl»
volgt: een klassieke fout!). Nog lang
geen Beethoven, mijns inziens, nog lang
geen Eschenbach
Met orkest
De concerten met orkest Drachten
noch Annerose Walther (in Schumann),
noch Carmen Vila daarna in Choplna
tweede pianoconcert zich door het orkest
beentje lieten lichten.
Op de tweede avond bleek het orkest
in betere conditie. In Mozarts pianocon
cert in c. K V 491 vreesde men het
ergste voor de blazers in het Larghetto
en inderdaad vielen de belangrijke pas
sages. die ze daar te spelen hébben, niet
al te fraai uit. maar zo desastreus als
daags tevoren was het toch niet. Fran
coise Parrot speelde de solopartij in dit
donker gekleurde pianoconcert bijzonder
mooi. vooral in het tweede deel. dat zii
innig van expressie en met grote no
blesse in het toucher voordroeg.
Maar Christoph Eschenbach. wiens
vertolking van Beethovens eerste piano
concert het concours besloot, liet haar
naar mijn Bevoel toch weer een heel eind
achter ziéh. Het leek of hij ook hel
orkest inspireerde, want dat leverde in
Beethoven verreweg zijn beste orestatie.
Gelukkig, want aan het superieure
niveau van Eschenbachs soel
verplicht het beste te geven. Over de
vertolking der glotpartii kan ik niet
anders dan in geestdriftige bewoordin
gen berichten, want het was superbe»
wat Eschenbach ons ook hier te genieten
gaf. Ik herinner me niet de reprise van
het innige hoofdthema uit het Largo ooit
zo wonderlijk mooi te hebben horen
realiseren als deze kunstenaar dit, in
een gefluisterd pianissimo, deed Even
min als ik geloof de beide hoekdelen:
het verrukkelijke Allegro con brio en
de dartele Rondo-Finale met zijn lenig
..alia turca'_' door een jonge pianist ooit
met een zo'n congeniaal meesterschap te
hebben horen benaderen.
/Vaar Nederland
Ook de Jury heeft na slechts kort
beraad en volstrekt unaniem in Chris
toph Eschenbach de man gezien, aan wie
voor 't eerst in de geschiedenis de Clara
Haskil-prijs kan worden toegekend
Krachtens de bepalingen van het con
cours is het de bedoeling dat Eschen
bach die een bedrag van 10 000 Zwit
serse francs zal ontvangen in Vevey
zal optreden, de plaats waar Clara Haskil
eertiids heeft gewoond, en dat hi! tijdens
de Festwochen als solist zal soelen met
het Schweizerische Festspielorchester
der leiding van Igor Markevitoh Een
andere consequentie van de prijs is
grammofoon -opname door Philins en
optreden met het orkest van de ..Con
certs Lamoureux" en met het Concert
gebouworkest in Amsterdam. Men zal
dus Eschenbach ook in Nederland (waai
hij overigens al eens In een recital vooi
het Nederlands Impressariaat is opge
treden) binnenkort en dan met orkest
kunnen horen
En nu is het wachten op het eigenlijke
festival, dat behalve de concerten, een
viertal cursussen zal bevatten: voor piano
(Géza Anda). viool (Wolfgang Schi
derhan). cello en kamermuziek (Enrico
Mainardi) en zane (Franziska Martlens-
sen en Paul Lohmann),
Paul Niesslng.lde K.L.M.
Smokkelde postzegels
Nederlander in
Hongarije
aangehouden
BOEDAPEST, Het ln Boedapest
erschijnende blad „Nepszabadsag"
meldt, dat een gerechtelijke vervol
ging is ingesteld tegen de 62-jarige ln
Hongarije geboren Nederlandse eco
noom Gabor Kispal.
Gebleken is. aldus het blad. dat Kispal
in Hongarije postzegels opkocht, dte hij
het land uit smokkelde. De waarde daar
van wordt op ongeveer 36.000 gulden ge
schat. In zijn woning in Boedapest zijn
postzegels ter waarde van 7500 en 14.000
gulden in beslag genomen.
Tegenover de politie heeft Kispal be
kend, dat hij 375.000 gulden, in Hongarije
ontvangen of geërfd, in postzegels heeft
belegd. Bij zijn laatste bezoek aan Boe
dapest had hij echter een bedrag van
16.500 gulden illegaal het land binnenge
bracht en nog 9.000 gulden van een dui-
tenlander in Boedapest ontvangen, waar
van hij de tegenwaarde in Wenen in dol
lars had betaald.
Eerste vrijwilligers
terug uit Kameroen
SCHIPHOL. De eerste zes leden var
het Nederlands Jongeren-Vrijwilligers
Programma zijn via Parijs in ons land
teruggekeerd. Zij hebben twintig n
den lang in het warme West-Kameroen
de handen uit de mouwen gestoken.
De groep bestond uit de 26-jarige
huishoudkundige mej. M. Reitsma uit
exmorra (Fr.), de 27-jarige typograaf F.
van Hilst uit Den Haag, die in Kame
roen een drukkerij heeft geleid en plaat
selijke typografen opleidde, de 23-jarige
landbouwkundige J. Verbeek uit Sint
Anthonius (N.B.). de 25-jarige landbouw
kundige H. Obbink uit Emmeloord
tenslotte twee vrijwilligers voor wie het
avontuur in Kameroen ook in romantisch
opzicht onvergetelijk zal blijven: de 26-
jarige huishoudkundige mej. J. Floor uit
Soest en de 23-jarige landbouwkundige
T. Huber uit Hellevoetsluis, die elkaar
voor de rest van het leven tot steun ho
pen te blijven, want zij willen gaan trou
wen. Mej. Floor was vroeger politie
agente in Den Haag.
In Kameroen schijnen landbouwkundi
gen nu niet meer gewenst, wel meisjes
die huishoudelijk onderricht mogen ge
ven. Zes aflossers vertrekken 24 augustus.
In september begint de opleiding var
dertien anderen. In totaal zijn
groepen Nederlandse vrijwilligers in het
buitenland.
Verlies ALM bijna
2 miljoen
WILLEMSTAD. De Antilliaanse
luchtvaartmaatschappij, die juist een jaar
bestaat, heeft een verlies geleden van een
miljoen Antilliaanse guldens (1.920.000
Ned. gld.). De A.L.M. is een dochter
Bouw van drie stuwen: 175 min
(Van een onzer redacteuren)
ROTTERDAM De kanalisatie van
de Rijn noodzakelijk voor
scheepvaart en waterhuishouding
zal omstreeks 1971 zijn vol
tooid. Drie enorme stuwcom-
plexen (bij Driel, Amerongen en
Hagestein) in Neder Rijn en Lek
zullen er dan voor zorgen, dat de
Rijn onder bijna alle omstandig
heden een redelijk goed bevaar
bare rivier zal zijn. De kosten van
het reeds gedeeltelijk voltooide
project (het stuwcomplex Hage
stein is sinds 1961 in bedrijf) wor
den geschat op 175 miljoen gul
den. Hiervan is meer dan de helft
voor grondaankoop en rivierwer-
Dc stuw bij Dricl (even ten westen van
Arnhem) zal het mogelijk maken de
bevaarbaarheid van de IJssel te
beteren door een grotere afvoer
deze rivier. Van belang is ook, dat hier
door het land ten noorden van de lijn
IJmuidenArnhem meer zoet water
het IJsselmeer krijgt.
Met de bouw van de Drielse stuw is
kele maanden geleden begonnen. In
1968 kan volgens de plannen de
rivier door de stuw worden geleid. De
bouw van de sluis kan over ongev*
zes jaar gereed zijn. Daarmee zal dan
het laatste onderdeel van de kanalisa
tie in gebruik worden genomen.
Eind volgend jaar kunnen stuw en sluis
bij Amerongen in bedrijf komen. He*
complex moet ervoor zorgen, dat on
danks de beperkte afvoer van de Ne-
der-Rijn de waterstanden op het ri
viervak Driel—Amerongen en (13 km)
op een voldoend peil blijven. De stuw
bij Amerongen zal het eind 1966 al
gelijk maken de afvoer van de Usse'
bij kleinere afvoeren van de Rijn bij
Lobith iets te vergroten.
Het complex Hagestein moet het ri
vak AmerongenHagestein (23km) op
peil houden, hetgeen dan tevens ten
goede komt aan hit gedeelte van
Amsterdam—Rijn kanaal tussen Wijk
bij Duurstede en Tiel. Behalve bij z
hoge waterstanden stèat dit stuk
open verbinding met de Neder Rijn.
Niet-joden kunnen geen echt
lid van kibboetsim worden
Mozarts adorabele variatiecyclus over j geen wijziging in mijn opinie omtrent
MO-e
C L van Beneden (Amsterdam)".
A M C Beusen (Den Bosch), M E M R
aspenning (Roo-
t (Tilburg) E C M
lal), C C H
(Heerlen).
G A M D van Lith (Breda) A M F
Loon (Roosendaal). M J C van Meche-
len (Tilburg). c M van Aleurs (Den Haag)
M E J H T Meijer (Den Bosch). G E G M
«ooij (Amsterdam). J H A M Ottenhuf
t H H M Smeet? (Amsterdam).
J A Stortenbeek (Amsterdam), S S Ver-
Planke (Groede). M H Weegels (Tilburg)
WEL Wtlders (Den Haag). PCM van
Kalmthout (Amsterdam); de heren: W J M
Bink (Waalwijk), H F M Boumans (Asten).
J J M BLiaire (Tilburg). J Brouwer (Schie
dam). W J C Commec (Heemstede) F A w
Dirkswager (Amsterdam). F L van den
Ende (Zierikzec). J N J Gielen (Tilbure)
G Goosen (Rotterdam). H L Groels (Til
burg). D J van der Heide (Den Haag).
Heijdenrijk (Tilburg'. R P J M de Joi
'Eindhoven). T S Ketelaar (Tilburg). B
Woens (Den Haag). A Matern (Den Haas
G K Meinema (Tilburg) A J I M Mc—
(Tilburg), F N de Nooljer (Haarlem). N
van Oostcnbrugge (Gouda) J J Pander
(Haarlem), E E Pape (Rijswijk). J Rombouts
T A von Rudnay, B P J Sebregts (alii
Den Haag) J A G M Spit (Tilburg). L
A van Steensel (Tilburg). R P M van Vei
(Den Haag). J Vermei] (Oudewater). H V
Weegen (Tilburg). H FN""
der Werf (Tilbure). M Voo:
W P o Wustefeld (Tilbu
(Voorburg) R W Rotleve
Akte _B:_dames: G C E Apon (Rotter -
J P Nobel
L Kombrink. A H P Po-
H J Hemmi
'allen Den Haag) H Onrust (Lelderdoro).
D A W Ha gem an J J Jansen (beiden Am
sterdam), J H AI mek inde r»= (Aoeldoorn)
G H Andrea (Den Haae). L M Hamaekers
(Amsterdam). H Heurter (Raamsdonkveer).
J M M J de Kok (Den Bosch) W M C
Moors (Tilburg). J M le Blanc (Den Bosch).
H P Blokhuis (Den Haae). R Blume (Arn
hem). J P C Heijmans (Haarlem). L H M
Munsters (Ziitaarl. gem Veehei). C A de
Nobel (Den Haag) C Nllhoff (Oeestei
J W M Pecasse 'Arnhem) M van
(Schiedam) L Pemme'aar 'Rotterdam
J Resink. L B Schubert H r
P Sol (Huls ter
Weenlnk (Amsterdai
len). C A van de.
IB Th Brugglnik (Tilburg)
(Rotterdam).
het liedje ..Ah, vous diral-je. maman"
uit de toetsen getoverd, o men weet
reeds dat men hier met een begenadigd
kunstenaar wordt geconfronteerd. De
spanning in de zaal stijgt merkbaar:
men wordt gewaar, hoe publiek
de kandidaten. Annerose Walther speel
de het pianoconcert van Schumann. Zou
men, wat het orchestrale aandeel op dit
concours betreft, niet beter van tegen
werking inplaats van medewerkinr kun
nen spreken? Het had er namelijk alle
sch(jn van dat dil orkest met vereende
jury extra de oren spitsen. En hoe krachten probeerde de solisten uit het
langer Eschenbach meelt. des te tn- brenten. Wal tieh
tenser bevestigt bij onze eerste
druk. Zijn fijn geslepen techniek blijkt
heni in staat t? stellen tot een waar
lijk unieke rijkdom aan dynamische
schakeringen, liggend tussen het meest
verfijnde pianissimo, dat men zich kan
denken, en een uiterst expansief, doch
niettemin altijd edel van klank blij
vend fortissimo
En daarbij wordt zijn voordracht ge
kenmerkt door een aristocratisch mees-
tersohap. dat elk van ziin vertolkingen
tot een artistiek evenement van de hoog
ste orde maakt
Het was voor mij een verrassing
Eschenbach hier in Luzern te ontmoeten,
juist nadat ik in Nederland een opgeto
gen recensie had geschreven over een
grammofoonplaat die ae Deutsche Gram-
mopthon Gesellschaft kortelings van hem
had uitgebracht. Een sonate van Mozart
(K.V 333). welke bij die gelegenheid, in
zijn interpretatie, mijn geestdrift in hoge
mate had gewekt, speelde Eschenbach nu
ook op dit concours, en ook ditmaal deed
hij het onvergelijkelijk mooi. In de
speelse hoekdelei. leek elke toon een fijn
geavecheerd juweeltje te zijn. met mees
terhand op het ivoor der toetsen gesle
pen. en in het wondermooie Andante
cantabile demonstreerde Eschenbach een
wijsheid, die men bij een pianist van zijn
leeftijd nauwelijks voor mogelijk had ge
houden. En zelfs in een enkel foutje
kan men soms de meester herkennen,
want het was frappant te horen hoe vol
strekt beheerst Eschenbach in de finale
der sonate een klein tecl.nisch rimpeltje
recht trok. Hoe gemakkelijk zou niet een
nog onervaren pianist onder de nerveuze
druk van een afmattend concours door
zo'n klein déraillement tn paniek kunnen
I de twee avonden allemaal
rechtigheden voordeed. Is teveel om od
te noemen en dc Luzerner Festwochen
onwaardig. Het
JERUZALEM De belangstel
ling, die men in het westen heeft
voor de slaat Israël blijkt wel uit
het feii, dat velen in een kibboets
gaan werken. Nu hebben zich de
laatste tijd echter, ondanks de
gastvrijheid van Israël en het ver-
wonder^'datl langen van niet-Joden om mee te
Carmen
Dat kon men de volgende dag ho
ren. toen de begaafde Spaanse oianiste
Carmen Vilé na een geheugenstoornis
in Mozarts sonate K.V. 311 niet recht
meer op dreef kon komen. Als een
zwaard van Damocles bleef de dreiging
van een nieuwe ontsporing boven haar
gitzwarte Carmen-hoofdje hangen en
zelfs in haar volffende stuk. Beethovens
op. 111, bleef dc hierdoor ontstane be
klemming voelbaar Ondanks haar vele
positieve soelkwaliteiten slaaede zii er
daardoor niet m Beethovens monumen
tale laatste Klaviersonate de vereis'e ge
stalte te geven.
De kleinere vormen bleek zij voor-
(Van een onzer redacteuren)
Dit is het portret van de tockomstniens. Althans in de ogen van
een medisch zeergeleerd personage, de Brit dr. R. M. Bucke. die een
van de leidende figuren der British Medical Association is geweest.
Genoemde heer, die in 1902 overleed, had een zo fantastische visie
op de mens van de toekomst dat Medisch Contact, het orgaan van dc
Kon. Ned. Mij tot Bevordering der Geneeskunst dat er onlangs
kennis van kreeg, haar curiositeitshalve alsnog publiceerde.
'n de komende jaren, zo profeteer
de dr. Bucke verder, zal deze
gave bij voortdurend meer men
sen steeds verder worden ont
wikkeld. Tot het moment dat een
stilzwijgende uitwisseling van
gedachten even normaal is als
thans het spreken. En ook dan
zijn de ongekende mogelijkheden
voor de toekomstmens nog
niet op.
Or. Bucke voorspelde dat onze
verre nakomelingen door middel
van de telepathie niet alleen over
duizenden kilometers met elkaar
kunnen „praten", maar dat zij
ook kunnen zien wat ze maar
willen en waar ter wereld hel
-iel nieuwe ras, atdtts dr. Buckt
zal geen taal meer gebruiken
eenvoudig omdat het die niet
langer nodig heeft. Het uitwisse
len van gedachten zal door mid
del van telepathie geschieden
een gave die nu reeds veel men
sen bezitten (zij het in zeer Oezi
bescheiden mate), maar waar
heden ten dage nauwelijks aan
dacht aan geschonken wordt
omdat men bang is zich belache
lijk te maken.
ïgen en oren zoals we die nu be
zitten zullen overbodig worden
gaat dr. Bucke enthousiast ver
der, net zo goed als we het straks
ook zonder stembanden kunnen
stellen. Voor onze nu nog onmis
bare organen zullen littekens en
onbeduidende uitgroeisels in de
plaats komen.
werblijfselen herinneren aan
primitief voorgeslachtdat
wij dan zijn. Maar zelfs die tast
bare herinneringen zullen gelei
delijk aan minder worden en
tenslotte geheel verdwijnen.
(Van een onzer medewerkers)
werken met een volk, dat nog be
zield is met idealisme, een aantal
problemen voorgedaan. Deze pro
blemen komen voort uit
eeuwenlange gedragslijn van
joden, maar ze doen echter in
licht van een moderne staat
vreemd aan.
Zo is het gebeurd, dat in een links-
socialistische kibboets een groepje Ara
bische jongeren werkte. Een van de
Arabieren vatte liefde op voor een van
de joodse meisjes, lid van de kibboets.
Toen beiden het eens waren geworden
en aan het secretariaat van de kibboets
te kennen gaven, dat ze in het huwelijk
wilden treden en beiden lid van de kib
boets wilden worden, gaf men te kennen,
dat er niets voor werd gevoeld een Ara
bier als een van de leden te beschouwen.
Samen verzochten zij aan enige an
dere kibboetsen, die eveneens links ge
oriënteerd waren en met het jodendom
als religie geen binding hebben om
lating. Maar geen van hen was bereid
het jonge paar op te nemen, omdat de
eigen identiteit in gevaar zou worden
gebracht door het accepteren van een
islamiet
Kibboets
Een ander verhaal is dat van een
Engels meisje. Ook zij werkte in een
links-socialistische kibboets. Zij was
van Anglicaanse beginselen en men
had daar geen bezwaar tegen. Hel
meisje vierde de christelijke feestda
gen en ging 's zondags naar de kerk.
Toen een jaar echter verstreken was,
gaf zij echter te kennen, dat zij er
weinig voor voelde naar haar vader
land terug te gaan.
Zij wenste lid te worden van de kib
boets. waar zij een gewaardeerde kracht
Dat verzoek werd echter gewei
gerd. Want zei men: Indien ze een vol
waardig lid van de kibboets zou zijn. zou
zij op een goede dag kunnen eisen, dat
de eetzaal voor een christelijk feest zou
worden ingericht. Wat zou dan de in
vloed op de joodse kinderen zijn?
in Israël zijn veel wetten gebaseerd
op het oudtestamentische gebod, dat
alleen iemand joods ts als hij is ge
boren uit een joodse moeder. Het derde
verhaal vindt zijn oorsprong hierin.
Tl oordvoerster
In Opper Nazareth, een nieuwe stad,
die door joodse immigranten wordt be
woond en bestuurd, ontbrandde in de ge
meenteraad een fel debat tussen de so
cialistische Mapai-partij en de Nationa
le Religieuze Partij over het bouwen
van synagogen. Een van de socialistische
woordvoersters was mevrouw Rina Eita-
ni. Zij had de nazi-gruwelen overleefd,
kwam als klein kind naar Israël, maak
te daar deel uit van een kibboets en
diende het leger. Zoals het tussen joden
in Israël verplicht is. trad zij ten over
staan van rabbijnen in het huwelijk.
In de woordenstrijd kreeg zij echter
te horen, dat zij in feite in het geheel
geen recht van spreken had, omdat ze
geen jodin was en onder valse voor
wendselen de staat Israël was binnenge
komen. Na onderzoek kwam vast te
staan, dat mevrouw Eitani inderdaad
niet als jodin volgens het bijbelse en
nog steeds geldende gebod kan worden
beschouwd. Haar moeder was niet-joods.
Eerst wilde men haar paspoort terug
hebben en haar de Israëlische nationa
liteit ontnemen, maar ten slotte vond
mogelijkheid om haar weer als
Israëlische te beschouwen.
Uit dit alles blijkt dat 't jodendom
als religie hier zo'n stempel heeft ge
drukt, dat 'n eeuwenlange gedragslijn
ook invloed heeft op diegenen die deze
godsdienst niet meer beleven. Het be
waren van identiteit en afweren van
reemde invloeden Ls een tweede na
tuur geworden van het joodse volk.
Steevast is het antwoord op de vraag
men naar Israël is getrokken
„Wij willen onze kinderen behoeden
voor wat in de jongste geschiedenis
ran onze ballingschap mogelijk bleek".
Indonesië verbiedt
tijdschrift Tong Tong
DJAKARTA De Indonesische rege
ring heeft een permanent invoerverbod
ingesteld voor het tijdschrift Tong Tong.
Het is een in Nederland verschijnend
blad voor Indische Nederlanders.
Naar verluidt heeft het Rotterdamsch
beleggingsconsortorium Robeco een aan
vraag ingediend voor toelating van de
aandelen tot de beurzen van Frankfort.
Berlijn, Düsseldorf, Hamburg en Mün-
In de Hagesteinse stuw is een water
kracht-centrale gebouwd. Energie
winning kan voorlopig slechts op be
perkte schaal geschieden. De turbi
ne zal ongeveer zes miljoen kWh
per jaar kunnen produceren; dit le
vert een kolenbesparing op van
rond drieduizend ton per jaar.
In uitvoering zijn de stuwcomplexen
vrijwel gelijk. De sluis bij de Hage
steinse stuw is alleen korter (225 me
ter) dan die bij Amerongen en Driel
(260 meter), waar in verband met de
vaart naar Amsterdam meer schepen
worden verwacht.
De stuwen bestaan uit vizierschuiven
(halve cylinders van plaatstaal), die
bij lage en gemiddelde afvoeren van
de Rijn worden gesloten. De sc' sp-
vaa'rt wordt dan door de sluizei. ge
schut. Bij hogere afvoeren kunnen sche
pen onder de geopende schuiven door
200 ton
Voor vervanging of reparatie kunnen de
schuiven in drie stukken worden gede
monteerd en met drijvende kranen
worden verwijderd. Elke schuif weegt
tweehonderd ton. Aan kabels kunnen
zij in tweeëneenhalfuur worden ge
heven tot ze onder een hoek van zes
tig graden omhoog staan.
De sluizen krijgen een schutkolkbreedte
van achttien meter. Een volledige
schutting (inclusief in- en uitvaart)
neemt een half uur in beslag. Bij de
hoogste rivierstanden zullen grote de
len van de sluis onder water lopen. De
vitale delen blijven echter droog. Be
diening van stuw en sluis geschiedt
van een centraal gebouw uit door mid
del van electronlsche instrumenten.
Voor stroomopwaarts trekkende vissen
worden speciale goten gemaakt, zodat
ze ook kunnen passeren, als de stuwen
zijn gesloten. In de landhoofden wordt
de vis in schutkolkjes omhoog ge
schut. Achter glas kan in elk landhoofd
worden gezien hoeveel vissen er in de
goten zijn
Bij Driel en Amerongen bleek het in
verband met de stuwbouw noodzakelijk
de rivier te verleggen.
Met de kanalisatie van de Rijn houden
ook twee bochtafsnijdingen van de
IJssel verband. De bochtafsnijding bij
Doesburg kwam elf jaar geleden al ge
reed: de tweede is geprojecteerd bij
Rh eden. Dit karwei zou klaar moeten
zijn op het ogenblik, dat de Amerongse
stuw in gebruik wordt genomen.
De 56-jarige scooterrijder J. E. van
Eldik uit Amsterdam is gisteravond bij
een botsing met een vrachtauto op het
kruispunt SchiphohvegIJweg in de
Haarlemmermeer gedood.
Vrij warm
DE BILT Terwijl rich boven
Scandinavië een hogedrukgebied
handhaafde, is de luchtdruk boven
Frankrijk en het westelijk gedeelte
van de Britse eilanden tijdelijk flink
gedaald. Nadat de temperaturen in
zuidwest-Frankrijk donderdagmiddag
tot ongeveer 33 graden waren opgelo-
pen, ontstond er een lagedrukgebied,
dat in de loop van de nacht langs de
Franse westkust naar de ingang van
het Engelse Kanaal trok. Daarbij kwam
in West-Frankrijk op uitgebreide
schaal onweer voor. waarna koelere
lucht van de Golf van Biscaje binnen
stroomde. Het lagedrukgebied zal over
Ierland naar het noorden wegtrekken,
terwijl het bijbehorende front tot dicht
bij het zuiden van ons land kan door
dringen. Het zal daarbij in betekenis
afnemen, maar doet toch de kans oo
een lokale onweersbui in het zuiden
van het land iets toenemen. Afgezien
daarvan zal het mooie en vrij warme
zomerweer blijven aanhouden. Een
wigend e oceaandepressic is oo 1000
km ten westen van Ierland aanaeko-
men. Ook deze storing zal waarschijn
lijk naar hét noorden afzwenken en
in eerste instantie geen invloed op
iveer in ons land uitoefenen.
Zaterdag 14 augustus: zon op 5.22, mi
er 20.06; maan op 21.23, onder 7.12.
Vrijdag 20 augustus: laatste kwartier.
Strandverwachting
Hèt hogedrukgebied trekt iets naar
het -noorden terug. Een onweersstoring
bij West-Frankrijk komt tegen morgen-
•ond dichterbij. Nog zonnig, met later
n kleine or.wcerskans Matige, zuidc
oostelijke wind. Iets warmer, ln de mid
dag 22 tot 24 graden. Zeewater 18 graden.
Vooruitzichten: plaatselijk een onweers-
ïi. maar overigens nog zomers strand-
HET WEER IN EUROPA
Rapporten hedenmorgen zeven uur
Luxemburg
MUnchen
Zürlch
Genève
i-.it
ït
U ■- t?
E; S«
o 2
19 14 0
21 9 0
o 2
20 10 0
22 11 0
gntoew
nnw 5
22 10 0
22 10 0
onbew
n 2
windstil
28 11 03
22 11 u
onbew
no
lfl 12 0
26 14 0
1.' bew.
o 3
no 2
24 12 0
23 10 0
26 11 o
1 bew
1 bew
windstil
29 14 0
19
onbew
do 2
22 10 o
21 8 0
windstil
w 2
24 11 o
onbew
windstil
20 7 o
23 6 0
onb,*w
nn° 7z
32 24 0
28 15 0
l'bew!
winds tU
35 20
26 16 0
