Nieuwe Leidse Cowamnt
r
Indonesië koopt 100
F okker-F riendships
V en D afgebrand:
schade 20 miljoen
Explosie in silo
Titanraket
Duitse supermotor
voor raketten
Opstand in
Indisch
Kasjmir?
STOP
'N TIJGER
IN UW
TANK!
rs 196)!
Dinsdag 10 augustus 1963, 46ste jaargang
CHRISTH.IJK-NATIONAAL DAGBLAD
„Stsntvsstigh ii gheblavon
mijn hert m teghenspeetl"
Iets hogere temperaturen
De Bilt verwacht tot woensdagavond:
Op de meeste plaatsen droog weer met
tjjdeiyk wolkenvelden, voornamelijk In
het zuiden en westen van het land.
Zwakke tot matige wind tussen oost en
zuid, Iets hogere temperaturen.
(Opgemaakt te 11.15 uur).
Kantoren Leider)
entsprijzen p.w. 0,83, p.m. 3,55, p.kw. 10,70
Klachtendienst bezorging 18.00-«19.00
IREAU
■2244!
TO
Overeenkomst gisteravond geparafeerd
(Van een onzer verslaggevers)
DEN HAAG Na dertig dagen en nachten onderhandelen is overeen
stemming bereikt: gisteravond zijn in de ambtswoning van de Indonesische
ambassadeur Sudjarwo Tjondronegoro de contracten geparafeerd voor de
levering van honderd Fokker Friendships aan Indonesië. Volgende week,
op de twtintigste verjaardag van de Indonesische republiek (17 augustus),
sal president Soekarno in Djakarta de overeenkomst tekenen.
Het tot dusver grootste project van
Ïederlands-Indonesische samenwerking
voorziet in de levering van onderdelen
jen veertigtal Friendships, die dan
t in Andir te bouwen Indonesische
vliegtuigfabriek zullen worden geas
sembleerd. Tevens zal Fokker steun
verlenen aan de bouw en inrichting van
het hiervoor benodigde personeel. Van
fabriek en aan de opleiding van
het 41 st toestel af zal de fabriek de on
derdelen voor de resterende zestig vlieg
tuigen zelf vervaardigen. Het is echter
I Bos
rsoneel
:r
Nederlandse ministers:
Dwangarbeid in
Portugal is
niet bewezen
DEN HAAG Tijdens de in juni
gehouden 49ste internationale ar-
beidsconferentie hebben de twee ge
delegeerden van de Nederlandse re
gering gestemd tegen een aanbeveling
waarin van de regering van Portugal
wordt gevraagd dwangarbeid in de
overzeese gebiedsdelen af te schaffen.
De ministers Cals. Biesheuvel en Veld
kamp heben over deze kwestie vragen
beantwoord van het Tweede Kamerlid
Van der Ploeg (soc.)
Tegenstemmen was volgens de minister
noodzakelijk omdat dwangarbeid in de
overzeese gebiedsdelen van Portugal niet
is .bewezen. Een dergelijke, ernstige niet
bewezen beschuldiging kan volgens de
isters geen basis voor een resolutie
>vendien, aldus de bewindslieden,
deze handelwijze in strijd met de
«palingen van de Internationale ar-
«idsorganisatie. In geval van klachten
moet namelijk een onpartijdige commis-
ie worden ingesteld om de feiten te on-
érzoeken.
In het winterverblijf van het
Zwitserse circus Knie in Rappers-
will is een olifantetibaby geboren.
Hef kind woog 150 pond, een nor
maal gewicht voor een dergelijke
baby. Maar zo'n geboorte is ook
niet aan de orde van de dag. Voor
circics Knie is het de tweede keer,
dat een olifant werd geboren. Een
jonge medewerker bekenkt aan-
dachtiig de nieuwe aamwinst, die
zich warm in het stro heeft ge
nesteld.
Bij een verkeersongeluk ln Rotter
dam is gistel-middag de 56-jarige me
vrouw C. van Dijk-Viering om het leven
gekomen. Toen zij plotseling de Boe
zemsingel overstak werd zij aangereden
door een personenauto. Mevrouw Van
Dijk moest met ernstige verwondingen
naar het ziekenhuis worden overgebracht
waar zij later overleed.
ook mogelijk, dat het er meer dan zestig
zullen zijn. De toestellen, die zullen wor
den gebruikt voor het interne lijnver
voer van het eilanden-rijk. zullen wor
den geleverd van 1968 tot 1974.
Nog een contract
De levering van een 20-tal Friendships
vanuit Nederland rechtstreeks aan ae
Indonesische nationale luchtvaartmaat
schappij Garoeda als eerste vervanging
van de bestaande Dakota- en Convair-
vloot, valt buiten dit programma. Ver
wacht wordt, dat het contract dat hier
in moet voorzien, binnenkort zal worden
getekend.
De mogelijkheid is niet uitgesloten, dat
het afleveringsschema zal worden ver
traagd door de Britse weigering op de
levering van om. de Rolls Royce-moto-
ren (Lord Walston. minister van staat
aan het Britse ministerie van buiten
landse zaken, bevestigde dit gisteren of
ficieel aan de Nederlandse ambassadeur
dr. J. H. van Roijen). maar er zal alles
worden gedaan om de ODdracht toch op
tijd uit te voeren. Er zijn al contacten
met andere fabrieken opgenomen. De
Indonesische minister van financiën
noemde de moeilijkheden aan Engelse
kant echter „oplosbaar".
400 miljoen
de Britse regering
heeft geweigerd is het feit. dat men
vreest dat de toestellen zullen worden
gebruikt voor het vervoer van Indone
sische troepen of van materieel voor ge
bruik tegen Britse troepen in het noor
delijk deel van Borneo. De Britse in
dustrie betreurt, deze houding; zij ziet
zich een opdracht van 400 miljoen gul
den ontnomen, een bedrag dat de Britse
betalingsbalans heel goed zou kunnen
gebruiken.
Zwokmam
parafeerd door de directie van Die West
Haghe, een onderneming uit de Zwols-
man-groep. Zoals bekend zal Indonesië
de vliegtuigen vla zijn staatsbureau
Arev betalen met tropische produkten,
die door Die West Haghe zullen worden
verhandeld. Uit de gelden, die hiervoor
worden ontvangen, zal de zaak worden
gefinancierd. Over de financiering be
slaan geen zorgen, aldus verklaarde de
heer Reinder Zwolsman.
De Indonesische onderhandelinigsdele-
gatle (onder leiding van de heer Koer-
wet Kartaadireja) bestond uit vijftien
man. Na afloop van de besprekingen zijn
de delegaties met een Mac-toestel van
Zestienhoven naar Parijs vertrokken,
waar het akkoord in Zwolsmans hotel
Continental werd beklonken.
NEW DELHI Van Pakistaanse
zijde wordt op het ogenblik gedaan
alsof er in het Indische deel van
Kasjmir een opstand is uitgebroken.
Een „revolutionaire raad" zou richt
lijnen hebben verstrekt, hoe de bevol
king moet optreden tegen de Indische
overheersers. De raad zou gebruik ma-
en van een clandestien radiostation.
De regering van India heeft Pakistan
ervan beschuldigd, gewapende solda
ten in burgerkleding naar het Indische
deel van Kasjmir te hebben gezonden.
De Pakistani zouden in kleine groepen
over de grens zijn gekomen en reeds
herhaaldelijk op Indische militairen
zjjn gestoten. India heeft inmiddels
versterkingen naar Kasjmir gezonden.
Uit India wordt nog gemeld, dat on
geveer 1000 Pakistaanse militairen
zondgg een aanval hebben gedaan op
een Indische post ten noordoosten van
Poontsj, onder dekking van machine
geweer- en raketvuur. De Pakistani
werden met zware verliezen terugge
slagen. De aanval werd in vier golven
uitgevoerd en duurde zes uur.
Vuurzee in hart van Tilburg
Brandweer kreeg
assistentie
TILBURG Vannacht is het ge
bouw van Vroom en Dreesmann
de Heuvelstraat in Tilburg door brand
volledig verwoest. Het vuur brak tegen
hal fvier uit. Toen om half zes het
sein werd gegeven „brand meester"
bleek het kapitale gebouw met een
diepte van honderd meter en een
frontbreedte van dertig meter één
grote ruïne te zijn geworden. De scha
de wordt op twintig miljoen gulden
geschat.
47 doden2 geredden
LITTLE ROCK (Arkansas, V.S.)
Op de luchtmachtbasis is gister
avond een ondergrondse opslag
plaats voor Titan 2-raketten ii
brand geraakt, nadat een diesel
motor uit elkaar was gesprongen.
In deze silo waren 49 mannen aan
het werk. Omstreeks het middaguur
vandaag waren 47 lijken geborgen.
Naar men aanneemt zyn alle slacht
offers nu geborgen, hoewel aanvan
kelijk was meegedeeld, dat er zich
50 arbeiders in de bunker bevonden,
van wie er twee gered zijn.
De brand was vanmiddag bedwon
gen. Er bestond geen gevaar voor
een kernexplosie. De Titan 2 is ge
woonlijk met een kernlading uitge
rust. maar i.v.m. onderhoudswerk
zaamheden was de atoomkop ver
wijderd.
TANK DUS NIEUWE ESSO EXTRA
De Titan 2 is 33 meter lang, heeft
reikwijdte van 10.000 km en Kan
snelheid ontwikkelen van 28.000 km
uur. Hij staat opgesteld in een lanc
schadht van 46 meter diep. De in
schacht opgestelde raket vloog zelf niet
Op het ogenblik van de explosie
ren burgers bezig met onderhoudswerk
zaamheden. Twee konden worden gered.
Zij werden met brandwonden en ver
stikkingsverschijnselen naar een zieken
huis overgebracht
President Johnson gaf opdracht al het
mogelijke tc doen om de irvgeslotenen
te redden. Voorts gelastte hU het
stellen van een onderzoek. De omgeving
de basis, die op 25 km ten noo
de plaats Searcy ligt, werd door
militairen afgesloten.
Vier militairen, die zldh op de com-
iandopost van de lanceerinstallatie be
vonden. konden worden gered. Zij ble-
ongedeerd. Een van de geredden
verklaarde dat hij na de ontploffing
icnsen had horen brullen en huilen.
President Johnson voert steeds tele
foongesprekken met parlementsleden
an de staat Arkansas.
Intussen daalden de mannen van red
dingsploegen in asbestpakken neer in
de met rook gevulde silo. op zoek naar
vermisten.
Lieftinck komt
praten met
Den Uvl
DEN HAAG Prof. rar. P. Lieftinck
zal eind volgende week naar Nederland
komen, onder meer om er te praten met
de minister van economische zaken, drs.
J. M. den Uyl over diens verklaring be-
reffende prof. Lieftincks rol ln de
Breedband-affaire. Hieruit zou kunnen
worden geconcludeerd, dat de regering
de Breedband-aandelen voor een lage
prijs aan Hoogovens heeft verkocht
Zoals bekend is prof. Lieftinck zeer
ontstemd geweest over deze uitlating
ie minister, die hij deed in antwoord
2n vraag van het Eerste Kamerlid
prof. dr. Zijlstra. Prof. Lieftinck wil nu
persoonlijk komen vragen wat minister
Den Uyl met dit antwoord precies be-
Een opslagplaats van raketten van
de Amerikaanse luchtmacht in
Little Rock is gisteren verwoest
door hevige brand, die ontstond
door de ontploffing van een diesel
motor. Hierbij vielen 33 doden te
betreuren, tewijl 15 arbeiders zijn
vermist. Twee arbeiders werden
gered. Hier een van de geredden:
de achttienjarige Cary Wayne,
die in het ziekenhuis met zijn
moeder praat.
Kunnen wegen niet
sneller gebouwd
worden
DEN HAAG Indien het waar is, dat
dertig procent van het machinepark van
de wegenbouwmaatschaippijen in ons land
niet wordit benut, kunnen er dan extra
maatregelen worden genomen om deze
zeer ongewenste situatie geheel of ge
deeltelijk tc beëindigen? Het Tweede-
Kamerlid Tolman (CHU) heeft dit schrif
telijk gevraagd aan de minister van ver
keer en waterstaat
Hij wil ook weten hoe groot dc omvang
is van de arbeid van Nederlandse we
genbouwmaatschappijen in Duitsland en
of het waar is. dat er in Duitsland wer
kende wegenbouwbedrijven zijn, die naar
Nederland terugkeren
Meisje werd gered
terwijl vriend
verdronk
DEN BURG Bij de Koog zyn gis
teren op het onbewaakte strand twee
Duitse badgasten, de 49-jarige H. Men
ning uit Essen en de 56-jarige E. Tou-
chert uit Hargesheim verdronken. Me-
Touchert kon' op het nippertje
worden gered. Op het ogenblik dat de
heer Menning in nood was, redde een
vriend van hem. de 36-jarige Duitser J
Müller, een meisje dat ook in nood ge
komen was. Toen de vriend daarna de
heer Menning te hulp wilde snellen was
het te laat.
HANSWEERT In de Westerschelde
gistermiddag het zestienjarig meisje
A. Brinkman uit Midden-Beemster
verdronken. Zij is uitgegleden op de
glooiing van de dijk van de Wester
schelde. Haar vader deed een vergeefse
poging haar te redden.
WAARLAND De tweejarige Frank
Bruin is in een sloot achter zijn huis
verdronken. Het jongetje werd gister
middag door de vader gevonden. Mond-
op-mond-beademing mocht met meer
helpen.
LEERDAM Gisteravond is het vijf
jarige Ambonese jongetje Lucas Pat-
tiradjawane nabij het Ambonese woon
oord in Leerdam bij het spelen ln het
water aan de Broekgraaf gevallen. HIJ
werd er door de politie uitgehaald
naar een ziekenhuis gebracht, waar bleek
dat hij reeds was overleden.
Aan de activiteit van een winkelier
ster uit Heemstede is het te danken, dat
de politie van die gemeente drie Staan-
Jaarden, in leeftijd variërend van 25 tot
30 jaar en allen werkzaam ln de Zaan
streek, heeft kunnen aanhouden. Ze wor
den verdacht van diefstal van een groot
aantal voorwerpen die een waarde
enkele duizenden guldens vertegenwoor-
Aan de oever van de vijver bij
het spoorwegviaduct in Bussum
stonden gisteren, zoals wij al in
een deel van onze edities meld
den, drie ruw houten kruisen.
Deze waren daar geplaatst door
de heer Bouwmans wiens zes
jarige zoon Peter zaterdag in dc
vijver verdronk. Het was het
derde kind, dat in korte tijd in
deze vijver de dood vond. De
politie heeft de kruisen gisteren
na moeilijkheden met de buurt
bewoners. omver gereden. In
middels hadden de bewoners al
kransen bij de kruisen gelead.
Peter Bouwmans is vanmiddag
begraven. Naar aanleiding van
de gebeurtenissen heeft de Bus-
sumse burgemeester J. C. Has
pels meegedeeld, dat al een
maand geleden was besloten een
hoog hek om de vijver te plaat
sen. maar dat het materiaal
hiervoor nog niet was aange
komen.
De brandweer van Tilburg rukte
middellijk met groot materieel uit. Zij
werd al gauw bijgestaan door eenheden
van de korpsen uit Den Bosch. Breda,
Waalwijk, Dongen, Oisterwijk en
de Aabeefabrieken. Maar men stond voor
een wanhopige taak. De brandweerlieden
deden wat ze konden. Enkele raakten ge-
Omdat de Tilburgse brandweer al het
beschikbare materieel en alle manschap
pen had ingezet, stond de brandweer
Breda gereed voor eventuele andere bran
den in Tilburg.
Inbrekers
Het wordt niet uitgesloten geacht, dat
de brand is ontstaan na een bezoek
inbrekers aan het warenhuis. In
vensterbank dicht bü het totaal vernielde
pand werd namelijk een pakket choco
lade en andere goederen gevonden, die
uit het warenhuis afkomstig kunnen zijn.
Toen het vuur werd ontdekt, woedde
de brand alleen op de eerste etage, met
weergaloze snelheid verspreidde het vuur
zich hier. De huizen aan de overkant
van de amper twee meter brede straat
liepen groot gevaar. Toen de vlammen
zich ook meester maakten van de boven
ste etage sloeg het vuur metershoog de
lucht in.
Dikke rookwolken en een gevaarlijke
vonkenregen dreven over het dichtge
bouwde centrum van Tilburg. Regelma
tig explodeerden gasflessen. Op het hoog
tepunt van de titanenstrijd van 172 brand
wachten waren 63 stralen ingezet.
In het totaal waren in het gebouw 500
personen werkzaam.
AMSTERDAM Bij Heineken's bier
brouwerij in Amsterdam brak gistermid
dag brand uit in de nieuwbouw van de
lagerkelder, waar monteurs bezig waren
met het isoleren van pas geïnstalleerde
aluminium tanks. Een deel van het isola
tiemateriaal ging in vlammen op, wat
gepaard ging met een hevige rookont
wikkeling. In enkele tanks smolten grote
gaten.
Commentaren
TNE 17de augustus was eens de dag
waarop Soekarno de onafhanke
lijkheid van Indonesië uitriep. Dik
wijls ook was het voor hem de dag
voor vijandige uitspraken jegens Ne
derland.
Ditmaal echter krijgt de 17de augus
tus een geheel nieuwe bestemming,
de president van Indonesië zal dan
voor zijn land het contract tekenen,
dat de levering aan en de fabricage
door Indonesië van een groot aantal
vliegtuigen van Nederlandse her
komst behelst.
Nog houdt Engeland zich afzijdig van
de levering der benodigde motoren.
Het ducht gebruik van de vliegtuigen
tegen Maleisië. Indonesië heeft ech
ter zelf aan de vliegtuigen dringen
de behoefte. In het onmetelijke
eilandenrijk kunnen de verbindingen
alleen door vliegtuigen behoorlUk
worden onderhouden.
Het contract zien en begroeten we
als een belangrijk bewijs van de toe
nadering tussen Indonesië en Neder
land. De ondertekening juist op de
17de augustus is voor de nieuwe ver
houdingen niet minder dan symbo
lisch.
QP dc gebeurtenissen ln Maleisië.
waar immers Singapore de fede
ratie heeft verlaten om zich tot een
zelfstandige staat te verklaren, lo
pen de commentaren nog uiteen.
Heeft Singapore de federatie vrij
willig verlaten of is het er vrijwel
uitgestoten Zeker is. dat de fede
ratie een kunstmatig karakter droeg,
hetgeen voor een staatsvorm niet al
tijd een bezwaar behoeft te zün.
Mits dan maar andere voorwaarden
aanwezig zijn die de verwerkelijking
van een zelfstandige staat garande-
Deze voorwaarden waren er hier niet
in voldoende mate; er waren inte
gendeel ontbindende factoren die nu
hun werking hebben gedaan. Wes
halve een nieuwe situatie is ontstaan,
die dc aandacht op dit deel van
Zuidoost-Azië waar de federatie
als een versterkend clement had
moeten dienen vestigt.
Indonesië zal vergenoegd zijn,
Engeland bezorgd; de snelle er
kenning van de nieuwe staat Singa
pore, door diplomatieke overwegin
gen ingegeven, zal de bezorgdheid
niet kunnen verhullen.
Amerikanen overtroefd
Ingenieur moet
nog promoveren
BRUNSWIJK De Westduitse
natuurkundig ingenieur Guenther
Au, hoofd van de afdeling elektro
dynamica bij het Westduitse süeur-
werkinstituut voor lucht- en ruimte
vaart, heeft een elektrisch aandrijf
systeem voor raketten ontwikkeld,
dat de uitstromingssnelheden van de
tot dusver toegepaste chemische aan
drijfsystemen veruit in de schaduw
stelt.
Au heeft in zün lab te Brunswük nu
een raketmotor staan die sterk verhit
gas (plasma) met snelheden van 45 tof
50 km/sec. uit kan stoten, vergeleken
een snelheid van slechts 5 km/sec.
bij de chemische methode. De motor
heeft de afgelopen weken al 350 maal
achtereen met succes proefgedraaid.
Guenther Au heeft het apparaat, waar
aan hü al verscheidene Jaren werkt, be
titeld als „Kontinuierlicher Elektro-
magnetischer Antrieb mit Nachbeschleu-
nigung", kortweg ,,Keman".
Au heeft voor de proefnemingen in zün
laboratorium een ..ruimtekamer"
bouwd die drie meter lang is en
doorsnede van 57 om heeft. Drie zuig-
pompen zorgen er voor, dat in de kamer
die 12 mm dikke stalen wanden heeft
het gewenste vacuüm ontstaat.
In het Keman-toestel wordt een aan-
dryfgas door een elektrische lichtboog zo
sterik verhit, dat het by temperaturen
van 500 tot 20.000 graden de plasmatoe
stand bereikt. Als gassen werden tot dus
ver stikstof, argon en helium gebruikt.
Er zullen echter ook nog onderzoekingen
met waterstof worden verricht.
De 36-jarige geleerde, die met z|Jn
toestel de doctorsgraad wil behalen, stelt
zich nu tot taak de Keman verder te be
proeven en te verbeteren. „Wü willen
een uitstromingssnelheid van 100 km/sec.
bereiken", zo verklaarde hjj. Naar zij"
mening zjjn daarmee de Amerikanen bü
hun onderzoek op dit gebied Ingehaald.
f
T- -<*i
WÊM u
Gelijke rechten voor
Nederlandse en
Belgische vissers
BRUSSEL. In dc Belgische vissers-
havens Oostende, Zeebruggc en Nieuw-
poort worden maatregelen genomen om
de gcmeentelyke verordeningen voor de
verkoop van vis aan te passen aan de
nieuwe Benelux-voorschriften. meldt
Het Laatste Nieuws vandaag.
De Belgische en Nederlandse visserij
worden met ingang van 1 november vol
ledig ingeschakeld. Dan eindigt de over
gangsperiode voor de visserij uit het
Benelux-verdrag.
Dit zal in de praktijk betekenen, dat
Belgen in de Nederlandse viswateren
mogen gaan vissen en omgekeerd en dat
Belgische vissers hun vangsten mogen
gaan verkopen in Nederlandse havens op
dezelfde voorwaarden als hun Neder
landse collega's. Uiteraard is ook deze
maatregel wederkerig. Overigens zal het
stelsel van invoervergunningen voor vis
worden gehandhaafd. Ook zal vis van de
Benulux-partner eerst aan de beurt ko
men bij de verkoop, nadat de ..nationale"
vis zal zijn verkocht.
Binnenkort zullen ook besprekingen
beginnen voor een gezamenlijke regeling
van de minimum-prijzen, die in Neder
land gemiddeld vyftig procent lager zijn
dan in België.
Singapore wil in
Gemenebest blijven
LONDEN Singapore heeft verzocht
als onafhankelijke staat in het Gemene
best te mogen blijven. De Britse regering
zal dit verzoek steunen. Engeland had al
laten weten, dat het Singapore als zelf
standig land erkende, na zün terugtrek
king uit de federatie Maleisië.
De instemming van alle Gemenebest
leden is noodzakelük
