irRgT
Verbluffend
Duitse praktijkman zegt:
Stereofonisch hoorspel
tv-spel zonder beeld
Brick Bradford
—Toch is het zo!-
«Jesje en «Josje
Senmoet
i DE STENEN ZONDE
ZATERDAG 24 JULI 1965
ETHERGOtVEN-ETHERGOtVEN-ETHERGOlVEN-ETHERGOlVEN
CTHERGOLVEN-ETHERGOLVEN-ETHERGOLVEN-ETHERGOLVEN-
Commentaar
De K.R.O.-televisie heeft, gister
avond letterlijk het éne verbluffende
programma na het andere vertoond.
Na Brandpunt, dat het achtergrond-
nieuws van heinde en ver haalde (o.m.
uit Engeland waar men een gesprek
had met de vrouw van één der gevan
gen zittende treinrovers viel er veel
genoegen te beleven aan de internatio
nale goochelaarsshow in Knokke, door
Teddie Scholten keurig in drie talen
gepresenteerd. Vier illiusionisten, (on
der wie onze Fred Kaps lang geen
slecht figuur sloeg).lieten ieder in
eigen stijl schitterende staaltjes vin
gervlugheid zien, maar alles overtref
fend was de truc met de vaardig teke
nende pop.
Niet minder verbluffend zij het op
geheel andere wijze, was de Britse do
cumentaire over het huis Krupp Za
kelijk en zeer treffend werd ons de in
beeld gebrachte meer dan honderd
jaar omspannende geschiedenis van de
generaties wereldmacht-hebbende een
zame figuren, die het geweldige con
cern tot heden toe leidden duidelijk
gemaakt
De angstwekkende tendens van de
zich telkens herhalende op- en neer
gang van dit schijnbare onaantastbare
bedrijf werd hierbij niet omzeild.
Evenmin verheelden de filmmakers
hoe de éne na de andere grote Krupp,
als oorlogsmisdadiger gevonnist, maar
korte tijd geduld behoefde te hebben
om „in verband met het wereldgebeu
ren" weer losgelaten te worden om
het ontmantelde bedrijf groter, mo
derner en vooral machtiger dan ooit
in recordtijd te herbouwenZulks
onder allerlei niet nagekomen beloften
en dat nog wel onder geallieerde
De hxidige Alfred Krupp werd ons
in een mefisto-achtig portret geschil
derd als een uiterste gewiekste zaken
man, die nog altijd nazi is gebleven en
niettemin de wereld naar zijn hand zet,
aldus de conclusie van deze beklem
mende documentaire, die wel iets
méér dan een mededeling bedoelde te
zijn.
Geen Vara-reportage
over Zuid-Afrika
HILVERSUM Tevergeefs heeft de
VARA-televisie middels haar actuali
teitenrubriek „Achter het nieuws" moeite
gedaan om een actuele reportage te ver
zorgen in verband met de Zuidafrikaanse
kritiek op de Nederlandse „ton voor het
Defence and Aid Fund" ten bate van de
slachtoffers van de apartheid.
IS
lirl
Wigbold, die hoogst persoon*
lijk een visum voor Zuid-Afrika aan
vroeg, kreeg nul op het rekest: Zuid-
Afrika is niet gesteld op de komst van
Nederlandse televisiemcnsen.
Ook nodigde Achter het nieuws de
Zuidafrikaanse ambassadeur in Neder
land uit voor een onderhoud, maar dit
verzoek werd eveneens afgewezen.
Intussen vernemen we dat Herman
Emrnink bedankt heeft voor een uitno
diging om in Zuid-Afrika te komen
zingen. Hij wil niet voor een om redenen
van apartheidswetten gescheiden publiek
optreden.
Ellen Craamer in
eigen tv-show
(Van onze radio- en tv-redactie)
BUSSUM We hebben een hele tijd
de blonde vocallste Ellen Craamer op de
beeldbuis gemist, maar woensdagavond
komt zij in het VARA-programma terug
in een eigen show terug.
Ellen laat dan een aardig stukje van
haar repertoire horen in liedjes als „We
dansen, mensen!", ,,'s Lands wijs. 's lands
eer", „Ik lach", „Afscheid" ..Ik had je
lief enz.
Korte reportage
van Kerkedag
(Van onze radio- en tv-redactie)
HILVERSUM Op de dag van de
opening van de Evangelische Kerke
dag in Keulen zal de NCRV 's avonds
om 10 ur een kwartier radioreporta
ge geven van de begin-bijeenkomst.
Goos Kamphuis zal ter plaatse zijn
om verslag uit te brengen. De „Ker
kedag" duurt overigens 5 dagen, en
wel van 28 juli tot 1 augustus.
Geen winst, daarom
onaanvaardbaar
TJAMBURG „Ik heb een af-
keer van het links-rechts
effect in het stereofonisch uitge
zonden hoorspel. Het is een stunt, (Van on2e radio* en tv-redactie)
die men hoogstens twee of drie
keer kan uithalen, maar het be- welke hij over genoemd onderwerp
hield tijdens een drie daagse confe
rentie over stereofonie in de radio, in
Hamburg belegd door het Duitse In
stituut voor Omroeptechniek.
Dr. Schwitzke erkende volledig de
mogelijkheid, om hoorspelen stereofo
nisch uit te zenden. Er treedt dan
inderdaad gelu ids variatie op, waar
door men een persoon van de ene
naar de andere kant kan „horen"
lopen, terwijl"hij praat. Ook kan men
heel aardige geluidseffecten bereiken
met het „voorbijrijden" van een auto
of trein, maar hij ziet dit meer als
grappen dan als realiteit.
„Het hoorspel is een statische kunst,
waarbij het gaat om nauw contact tussen
spelers en luisteraars, evenals dit bij een
voordracht noodzakelijk is. Een hoor
spelopvoering speelt zich niet af achter
het voetlicht, maar de luisteraar zit alï
het ware midden in of heel dicht bij de
sprekende en handelende -personen. D».
stereofonie suggereert wél een soo.t
„voetlicht", dat dus een scheiding teweeg
brengt tussen belden."
hoort niet bij het karakter van het
hoorspel. Past men stereo toe, dan
krijgt men het gevoel of men bij
een televisiespel het beeld heeft
weggedraaid. Voor mij is dat on
aanvaardbaar!"
Dit was de conclusie waartoe dr.
Schwitzke, hoofd van de afdeling
Luisterspelen van de Noordduitse
Omroep (NDR) kwam in een rede,
NCRV-tv doet het
heel kalm aan
vanavond
(Van onze radio- en tv-redactie)
BUSSUM Dat de NCRV nu geen
andere avond wist te bedenken dan
juist die van zaterdag om vrijwel een
hele uitzending te vullen met herha
lingen. zal voor vele kijkers een
teleurstelling zijn.
Men krijgt een uur lang herhaling
van de overigens heel aardige repor
tage „De J. Henri Dunant vaart
weer", met kijkjes aan boord van dit
ziekenschip én drie kwartier her-uit
zending van het amusementsprogram
ma „Acht plus de zee", dat op 1 mei
over Ned. 2 uitging.
Tweemaal tien ir kuiten bezinning kom',
er in de rubriek Morgen is het zondag"
(7.50 uur) waarin men een aantal jonge
ren onder auspiciën van de Oecumeni
sche Jeugdraad op de Van den Linden-
houtstichting in Meerbosch aantreft, die
daar sportvelden aanleggen. De jongelui
komen uit verschillende landen. Om 10,2£
uur zullen zij ook de korte dagsluiting
houden.
Mét 20 minuten actualiteitenrubriek is
dit het hele programma. De NCRV is dus
wel diep weggezakt in vakantierustof
meent zij, dat heel Nederland met
vakantie is?
De VARA maakt er op Ned. 2 iets
eer van. Zij vertoont een filmpje dat
de BBC in samenwerking met de NTS
maakte over de vogels in ons Wassenaar-
se Dierenpark en draait daar achteraan
ien half uur Schavuitenstreken.
Dan komt er voor 35 minuten wat
..eigen leven" in de brouwerij: Christei
Adelaar presenteert een volksliedjespro
gramma met internationale vocalisten.
Maar dan is. op nog eens ruim een half
uur actualiteitenrubriek waarin een eigei
tv-reportage over de onlusten in Athene
wordt vertoond, ook daar de koek alweer
op.
Heel veel interessant kijkgenot is er
vanavond dus niet. Wie niet tevreden is
heeft m gelukkig nog „die goeie ouwe
Wim Sonneveld wil
geen uitzending
HILVERSUM Wim Sonneveld heeft
geweigerd te contracteren voor een Ne
derlandse radio-uitzending van zijn one-
uian-show, die hij op 6 augustus in
Knokke tér gelegenheid van het Noord-
ie-festival gaat opvoeren.
Plan was geweest, dat de BRT het ge
hele drie uur durende programma zou
uitzenden voor België en dat KRO en
VARA elk de helft zouden doorgeven
oor Nederland.
Aangezien Wim Sonneveld in Neder
land nog niet is uitgespeeld met dit pro
gramma, voelde hij zich door voortijdig
radio-uitzenden echter benadeeld. De om
roepen toonden hiervoor begrip. De BRT
eenmaal een uur en dan nog 40 minuten
in de show uiteenden er wel tussen 9
10 uur en tussen 10.20 en 11 uur.
Wie daarnaar kan en wil luisteren doe
_jt. maar wie het moet missen troostte
zich: de KRO zendt de show per tele-
uit bij haar jubileumviering dit
najaar.
VANAVOND TE ZIEN
Nederland 1 NCRV
7.25 uur Lassie. Jef vindt een vruchtdragende appelboom midden in
het bos en Lassie heeft er ook mee te maken.
8.20 uur herhaling van de rportage „De J. Henri Dunant vaart weer",
8.40 uur idem: „Acht plus de zee".
Nederland 2 VARA
8.01 uur een reportage van de BBC over de vogels van het Dieren
park Wassenaar.
8.20 uur nieuwe streken van „De schavuiten" op juwelendiefstal
uit en
9.10 uur presenteert Christel Adelaar een volksliedjesprogramma met
binnen- en buitenlandse artiesten.
10.10 uur NTS: 45 minuten paardensport in Londen.
VANAVOND TE HOREN
Hilversum I KRO
8.30 uur het amusementsprogramma „Drie van elck wat wils met
o.a. jodelzang en drie kinderkoren.
9.30 uur vakantieverhalen van een kamelenmarkt in Darau, uit
Londen en het Kruger Wildpark.
10.55 uur nieuwe klassieke platen.
Hilversum II VARA
8.05 uur herhaling van het hoorspel „Op vrijersvoeten van Alan
Plater.
9.05 uur concert door het Radio Filharmonisch orkest, het Groot
Omroepkoor en solisten. Moderne werken, stereofonisch.
10.45 uur liedjes van heinde en ver en
11.10 uur alweer een dagje uit met Mies Bouwman.
WEL ARTISTIEK
„Ik geef toe. dat de sterkere ruimte-
karakteristieken van het stereo-spel mis
schien het artistieke realisme wel ver
hoogt, maar daarmee boet het hoorspei
een deel van zijn geestelijke vrijheid in",
aldus dr. Schwitzke, het ontneemt bo
vendien de luisteraars de gelegenheid m
eigen fantasie zich de situatie van het
spel voor te stellen, het suggereert net
iets te veel."
.Een stereo-hoorspel dreigt daarom
een soort televisiespel zonder beeld te
worden en wie is daarop gesteld? Neen.
wat mij betreft moet men het hoorspei
laten zoals het is en het niet al te
willen maken."
Vanzelfsprekend oogstte deze stoute
redenering nogal wat oppositie onder de
toehoorders, hoewel de stellingen van dr.
Schwitzke toch wel indruk maakten.
Men werd het er niet over eens of het
door stereofonie opgeroepen patroon van
geluidsbeweeglijkheid inderdaad zou .f-
doen aan de binding tussen spelers en
luisteraars, hoewel ook hier stemmen
opgingen, die bezwaar maakten tegen het
onrustige element dat de links-rechts
effecten in het hoorspel veroorzaken
Hilversum I, 402
19.10 Actualiteiten;
sieke muziek; 20.30 Drie van Elck wat Wila:
gevarieerd muziekprogramma; 21.30 ReU-
oogst; zwerftocht door gedroomde en werke
lijke werelden; 21.50 Lichte grammofoonmu-
ziek; 22.20 Actualiteiten of grammofoonmu-
zlek; 2225 Boekbespreking: 2230 Nieuv
22.40 Tussen licht
platen: 23.55-24.00 NleuwsT
Hilversum II. 298 m. VARA; 20.00 Nieuws;
20.05 Op Vrijers voeten, hoorspel: 21X15
Stereo: Radio Filharmonisch orkest en groot
Omroepkoor (opn.): moderne muziek; 22 30
Nieuws: 22.40 Sport op zaterdag; 22.45
Liedjes: 23.10 Zij die van de zon leven,
klankbeeld; 23.40 Lichte grammofoonmuziek:
23.55-24.00 Nieuws.
1873) Aan het binnenoppervlak van hij minder intellektnele vermogens talmens in het algemeen rechtsha«dig
de schedel zijn allerlei groeven te bezat dan de recente mens. Integen- geweest, een opvatting die trou-
alen, veroorzaakt door slagaderen en deel, Washburn, die anthropologic aan wens gerechtvaardigd wordt door het
tevens kunnen de af- de universiteit van Chicago doceert, feu ,jat het skelet van de rechterarm
t zijn studenten graag door hun hij sommige Individuen iets groter en
te houden dat de Neandertaler, zwaarder Is gebleken dan dat van de
in de linker. Voorts hebben onderzoekers
laten aanwijzingen gevonden dat het
goed spraakcentrum bij dc Neandertaler
relatief gering ontwikkeld is geweest.
aderen,
drukken van de hersenwindingen en plaagt zijn studenten graag door bun btj sommige individuen iete groter
van de groeven in negatief worden voor te houden dat de Neand"-*"1
waargenomen. Van deze afdrukken indien hij zich heden ten dage
wordt wel gebruik gemaakt bij pre- universiteit van Chicago
historische schedels om een indruk te inschrijven, waarschijnlijk
krijgen van de hersenontwikkeling figuur zou slaan
de prehistorische i
de inwendige schedelruimte i
den dan vergeleken met overeenkom
stige afgietsels van recente schedels
en geven op deze eenvoudige wijze de
onderzoekers een algemene indruk
van vorm, grootte en oppervlakte van
de hersenen van vroegere mensenras
sen. De klassieke Neandertal-schedel,
afkomstig van een mens die reeds in
de diluviale tijd (ijstijd) heeft ge-
ïs. Afgietsels zijn stevige lichaamsbouw) vooral ook Haastige lieden hebben hieruit direct
het rugbyteam
Inhoud van
de schedel
waardevolle opgemaakt, dat de mens uit de ijstijd
dus niet in staat was te spreken.
Maar, zo vragen wij ons af, wat deed
hij dan met dat spraakcentrum, dat
bij hem dan misschien wat minder
ontwikkeld was, maar dat hij dan
toch in ieder geval bezat? In de
eerste plaats mogen we uit een
verschijningsvorm van de stof geen
konklusles trekken over de mogelijk-
aanwinst voor de universiteit
leefd, toonde aan dat de zg. gvri of De scbedelcapaciteit of schedelinhoud heden die daarin verborgen kunnen
hersenwindingen destijds primitiever bedraagt voor het ras van Neandertal zijn. (Vergelijk de mieren-hersenen,
1400 cc, en stemt dus
dan bij ons. Da' was toen
koren op de molen van degenen die met de schedelcapaciteit
meenden, dat uit apenhersenen zich derne
geleidelijk mensenhersenen zouden
hebben ontwikkeld. Maar aangezien uit de ijstijd zijn nog meer merk-
hersenwindingen thans niet
sprakelljk worden gesteld
mate van intellectualiteit 4
individu. km uit het go
hersenwindingen van de tNeandertal-
groot als een speldeknop, waarin
mogelijkheden tot opbouw van goed
geordende staten in talloze varianten
Uit het onderzoek van de schedels mogelijk zijn). En vervolgens is het
heel goed m<*elljk dat het spraakcen-
het licht gekomen, trum in de loop van vele duizenden
waardigheden t
de Zo blijkt de linkerhersenhelft in het jaren beter ontwikkeld is omdat de
het algemeen een beetje groter te zijn
ntsi dan de rechterhelft, waaruit men naar
analogie van thans levende modellen
mens zeker niet worden afgeleid, dat beeft geconcludeerd, dat de Neatader-
Nadruk verboden.
vanavont
klei
Lassie, TV-film; 19.50 Morgen Is het zondag,
reportage werkkamp oecumenische jeugd
raad. NTS: 20.00 Journaal. NCRV: 20.20 De
J. Henry Dunant vaart weer: licht program,
ma: 21.20 Attentie; 21.40 Acht plus de zee.
gevarieerd programma. (Herhaling van 1
mei 1965. Nederland II): 2235 Dagsluiting.
VARA: 20.01 Bezoek
dierenpark Wassenaar,
gramma: 20.20 De Schavuiten: De bedrieger
bedrogen. TV-film; 21.10 Volksliedjes: 2145
Achter het nieuws. NTS: 22.10-2255 Paarde-
reportage van een gedeelte
nationale Hc--1"*-*-
Stadion tc Lond'
Hilversum I, 402 m. NCRV: 7.00 ^«ope
ning; 7.10 Klassieke grammofoonmuziek; 7.20
Sportuitslagen van zaterdag; 7.30 Nieuws:
krant; 7.55 Lichte grammofoonmu-
NCRV-lied en gewijde muziek: 8.3»
3.40 Stereo: Lichte grammofoonmu
ziek; 9.00 Verzoekprogramma voor de zie
Waterstanden: 9 40 Voor de hu
lospel (gr.): 10.31
n de wereld var.
leergang; 11.05
12-00 Touring-
club: nieuwe, informaties en berichten voor
buitenlanders; 1222 Voor boer en tuinder:
12.27 Mededelingen t.b.v. land- en tuinbouw:
1220 Nieuws; 12.40 Grammofoonmuziek even
tueel actualiteiten: 12.50 Koorzang: 13.10
Klassieke grammofoonmuziek: 13.40 Licht
instrumentaal kwartet; 14.00 Lichte grammo
foonmuziek; 15.30 Sopraan en piano: klassie
ke ,en seml-klassieke liederen; 16.00 Bijbel
overdenking; 16.30 Gewijde muziek (gr.):
17XJ0 Voor de kleuters; 17.16 Kinderkoor
(gr); 17.30 Lichte grammofoonmuziek; 17.50
Overheidsvoorlichting: Suriname Journaal.
ëjreker: mr. dr. H. J. Roethof; 18.00
erkorgelconcert (opn.): semi-klassleke en
muziek: 1820 Stereo: Licht lustra-
Hilversum n, 298 m. AVRO: 7.00 Nieuws:
7.10 Ochtendgymnastiek: 7.20 Belaardconcert;
7.30 Lichte grammofoonmuziek; 8.00 Nieuws:
8.10 Lichte grammofoonmuziek. (Om 825 De
Jroenteinan. praatje): 8.45 Morgenwijding:
.55 Ouoe muziek (gr.); 9.00 Lichte grammo-
foonmiiziek: 9 40 Kinderkoor; 10.00 Voor de
Kleuters; 10.10 Lichte grammofoonmuziek.
11.00 Nieuws); 12.00 Lichte orkestmuziek
land. er
HP4. de orde?
platteland; 12 37 Lichte
orkestmuziek (opn.): 13.00 Nieuws; |U|
.iek (16.00 Nieuws):
voor en door amateurs; Licht orkest en
accordeon-orkest (opn.); 17.00 De welvaart
en wij. lezing. (IV): 17.15 Licht instrumen
taal ensemble; 17.30 Kapel der Limburgse
Internationale Horse Show in het White City
"tadien tc Londen
België, Nederlands progr. Ttan. 2 en 10:
19-00 R.K. uitz.; 1920 Tienerklanken: 20.00
NWs 20.25 De wijkagenten; 20.50 Echo; 21.20
1720-1820 Reportage atletiekwed
strijden RuslandAmerika ln Kiëv. CVK/
IKOR/RKK: 19 00 Bijbcivertelling voor de
kinderen. NTS: 19.06 Kentucky Jones -
Kentucky's vakantie. TV-film CVK/IKOR:
1920 Opspraak: belooft de kerk te veel?,
gesprekken. NTS: 2020 Journaal: 20.05 Sport
ln beeld. AVRO: 20.30 De vermoeide theo-
door, TVdclucht: 22.15 Kunstgrepen. NTS:
22.40-22.45 Journaal.
5. „Ja. misschien ben ik toch wel niet opluchting dat er geen wild zwijn aan-i de dame. „Hoe heet het huis waar jullie
helemaal goed gelopen," gaf Josje toe.
„Niet helemaal goed!" 2ei Jesje nijdig.
■;;Zeg maar helemaal verkeerd. En hoe
komen we nu weer thuis?-Al die bomen
lijken op elkaar."
„Wacht, ik geloof dat daar iemand
aankomt," riep Josje. „Hoor je geen
kwam, maar een niet meer zo jonge, logeren?"
keurig in het grijs geklede vrouw. j „De Toevlucht, mevrouw,"* éntwoord-
Vlug, kom mee, dan gaan we haar de Jegjé. „Kerft dat? En weet u, hoe
vragen of zij ons zeggen kan hoe we wé tfcfar fcunnéri komen?"
moeten lopen!" zei Josje. I „Of ik dat ken", lachte de dame. „Ik
De kinderen holden naar de dame toe,1 logeer zelf een paar huizen verder, met
die hen vriendelijk toeknikte. i mijn man en mijn zoontje. Lopen jullie
„Dag, jongens. Zijn jullie hier zo leuk maar mee. Dan breng ik jullie thuis. En
aan het spelen?" misschien kunnen jullie dan meteen met
„Nu, eigenlijk niet leuk aan het spelen, mijn zoontje kennis maken. Die zal het
mevrouw," zei Josje. ..We zijn nog maar wel leuk vinden hier een paar speelka-
half uurtje geleden aangekomen en meraadjes te treffen."
„Welnee," antwoordde haar broer, zo'n beetje meteen het bos ingelopen. „O graag, mevrouw, dank u wel", zei
maar hij tuurde toch ook een tikje Maar nu kunnen we de weg naar huis Jesje. „Hoe heet uw zoontje?"
angstig tussen de stammen door. Maar niet meer vinden." „Blekkie," antwoordde de dame.
dan zagen Jesje en Josje tot hun grotei „O, maar dat is erg vervelend," sprak'„Blekkie Bonebakker."
takken kraken?"
Jesje spitste haar oren.
„Ja, ik hoor het ook," fluisterde
.O, Jos. als dat maar geen wild zwijn
NTS: 1920 Kapitein Zeppos.
r de jeugd: 20.00 Jo
20 30 Tokio (Five faces of Tokio): impressie
film; 22.00-22.15 Sport in beeld.
18.35 Klein, klein kleutertje
-*Tolia: 20.00 Nieuws
18.55 De avonturen
20.15 Sportweekend; 20.40 Z omercar rouse 1;
21.30 Mooney's jongen huilt niet, éénakter v.
Tennessee Williams; 22.00 De grote Bing
Crosby; 2225 Het orgel in de kerk van
Haringe (W-Vl.) m. orgelspel door Gabrlël
Verschraegen. 22.45 Nws.
8.15 Goeden Morg
lijk gebied
vroegdienst
Inleiding
waters tan d en 7 KRO f ÏÖ.Ö0 Inleiding Hoogmis:
10.05 Plechtige Hoogmis: 11.15 Lichte muziek
'jrJM--
Nederlandse componisten (gr.): 12.10 De
sld van de literatuur, lezing;
Populaire grammofoonmuziek; 12.30 Ni
1225 Buitenlands commentaar: 12.45 Daar
ztjn wij gek op; licht muziekprogramma:
14.00 Holland Festival 1965: Omroep Orkest.
Omroepkoor en solist: Operamuziek: 14 45
Moderne pianomuziek (gr.); 15.00 De hand
de ploeg, lezing; 15.05 Marathon: Muziek
sport; 16.30 Reportage van de uitzen-
ding.iplechtigheld van Nederlandse missiona
rissen. CONVENT VAN KERKEN: 17.00
Gereformeerde kerkdienst. NCRV: 18.00 Ne-
Spirituals (gr.): 18.10 Orgel, altstem en
...<ol (opn.) moderne muziek; 18.40 Gesprek
In de Pastorie, klankbeeld: 19.00 Omroepor-
uzlek; 19.15 Het Chris ten-
jespiegeling
KRO: 20.15
:ent geen grenzen; 30.05 Voordracht;
„jzlek kent geen grenzen (verv.l.
21.30 Klassieke grammofoonmuziek; 22.26
Boekbespreking: 22.30 Nieuws: 22.40 Epiloog:
22.50 Lichte cn dansmuziek: 23.55-24.00
69
Mensink spreekt zijn gedachten niet uit. Hij
kijkt alleen de brigadier aan, die hem verstaat,
omdat hij dezelfde mening heeft. Bovendien is
Joryt Volmar zo stug als een heideplag en waarom
kijkt hij zo hooghartig over hen heen?
Joryt Volmar, ik kan je arresteren, verdacht
van medeplichtigheid als je niet zegt wat je
De landschut blijft rechtop staan, zijn gezicht is
wat bleker geworden. Hij weet niet waar de
mulder gisteravond was en wat geeft het als hij
over dat andere spreekt? Siewert heeft de
veenboer toch naar de brink gedragen en zelf
heeft hij die last daar begraven. Er zijn geen
woorden die he kunnen uitdrukken. Het is meer
dan de bezigheden der mensen, misschien heeft het
met de eeuw te maken, waarvan ze een sprank in
hun hart dragen.
Joryt kan zeggen dat hij het niet weet. Hij kan
alle bijzonderheden vertellen over de val, die
door Dries gezet werd en over de klem, waarin
hij een tweepotige wolf wilde vangen. Maar waar
om Siewert van de berg naar beneden kwam
met de dode ree, kan hij niet zeggen. Daarom
zwijgt hij.
De brigadier maakt een paar aantekeningen;
dan kijken hij en Mensink elkaar nog eens aan.
Het spijt me wezenlijk, Volmar, maar ik kan
niet anders. Ik moet je meenemen. Bedenk welke
verantwoordelijkheid je draagt als landschut,
bedenk je.
Nog een paar minuten wacht hij. Joryt slikt en
weer likt hij langs zijn droge lippen. Je staat
tussen hen in. Die woorden vergeet hij niet. Als
door DIGNATE ROBBERTZ
II, 298 m. VARA: 8.00 Nieuws,
postduiver.berichten, sportmededelingen en
•ocialistisch strijdlied: 8.18 Weer of geen
weer. gevarieerd programma; 9.45 Geestelijk
leven, toespraak. IKOR: 10.00 Grammofoon
muziek; 10.05 Lezing over Israël: 10 30 Ned.
Hervormde kerkdienst; 11.30 Vraag en ant
woord: 11.40 Grammofoonmuziek: 11.46 Koor
en radio kamerorkest: klassieke gewijde
muziek. AVRO: 12.30 Muzikaal onthaal: bont
muzikaal programma: 12.30 Eventueel post-
dulvenberichten; 13 00 Nieuws: 13.07 De
toestand ln de wereld, lezing; 13.20 Carrou-
programma dat alle kanten
3SU
r. jgramma. VARA: 17.30
Jeugd; 17.50 Nieuws cn sportultsla-
16.30 Sportrcvue; 17.00 Muzikaal
bont n\uzikaal
hij niet telkens opnieuw Dries Borne had willen
sparen, zou dit niet gebeurd zijn. Je staat tussen
hen in! Daarom zal hij de verantwoordelijkheid
dragen.
Rechtop, met een agent voor zich en de andere
acher hem, stapt hij buiten. De deur van „De
Groene Specht" slaat hard dicht Arend Jan wil
nog iets tegen de landschut zeggen, maar dat wordt
hem verboden.
Rechtop, zonder zijn hoofd te wenden, gaat Joryt
de brink af en de zandweg in, voorbij zijn huis,
voorbij het huis van Ante, waar de blinden zijn
gesloten, naar Hinberghe. Het knetteren van de
motor waarop de brigadier en Mensink rijden, is
als het voortdurend knallen van een zweep. Ze
rijden een eind vooruit en blijven dan wachten
alsof ze bang zijn dat hii zal weglopen
Rena Dremmer weet de weg naar de houthak
kershut op de Oeler. In de afgelopen zomer is ze
daar meer dan eens geweest om Dries te
waarschuwen als er te veel toezicht was op de
wildpaden en -sporen. Ze heeft hem daar gezocht
toen hij zich in 't Horst niet meer durfde laten
zien en heeft erop aangedrongen dat hij terug
moest komen onder de mensen. Zoals het alleen
een mens mogelijk is die zich met heel zijn
wezen op de ander van wio hij houdt, heeft
ingesteld, heeft ze zijn tweestrijd aangevoeld,
meer dan begrepen. Erover praten kunnen ze
geen van beiden. Dries weet niet eens of hij spijt
heeft van zijn weerspannigheid. De wrok tegen
de Volmars, die, door alles waarvan hij geen
weet had en wat hij dus ook niet begreep,
langzaam groeide tot een blok waaronder hij zelf
bekneld raakte, is er nog.
Achter om de huizen loopt Rena op haar
kousen om geen geluid te maken. Ze heeft de
landschut zien wegbrengen. Dc Horsten die voor
..De Groene Specht" waren blijven wachten,
keken naar de grond voor hun voeten toen hij
langs hen stapte. Rena is nog harder gaan lopen,
maar haar leugen loopt mee. Ze is gisteravond
niet bij de beek geweest, al is het waar dat ze Vol
mar vaak naar de molen heeft zien gaan als ze
daar omzwierf. Maar niet gisteravond. Dat de land
schut het toegaf, is verschrikkelijk. Zij heeft er
nog niet over nagedacht wie Lenter Borne
doodschoot, maar de landschut heeft er niets mee
te maken. Het is haar schuld dat ze hem mee
namen. Als ze niet gelogen had.
Zo hard als ze kunnen draven haar benen om
eraan te ontkomen Zonder boosheid keek hij
naar haar, eerder verwonderd dat ze daar stond
en zulke dingen zeide Reentje, noemde hij haar
vroeger en als hij bij Bernt Vasse geweest was
met zijn maandelijkse rapport over wat er in 't
Horst was voorgevallen, bracht hij evengoed
voor haar als voor Martine wat snoepgoed mee.
Eens had hij haar een gekleurd haarlint gegeven.
(Wordt vervolgd)
