Beurs had weinig lust
om iets te ondernemen
Huilende directeur: Niet
bewust van strafbaar feit
Schoorsteen te dicht bij
hoogspanningskabel
|KaMEr
Eis luidt:
2 jaar m a.
Banken waren
ontzettend
gemakkelijk
Zaal is te klein
MEUWE LEIDSE COURANT
ZATERDAG 10 JULI 1965
D
Financieel weekoverzicht
Rentestand
nog geneigd
bleef deze week binnen enge
grenzen en de lust om wat te onder
nemen was afwezig. Het leek wel,
alsof de vakantiestemming zich van
de beurs had meester gemaakt. De
Nederlandse Gasunie gaat tegen een
rente van 6.25 pet. per jaar f 250
miljoen onderhands lenen. De loop
tijd der lening zal 18 jaar bedragen,
terwijl de koers van uitgifte a pari
beloopt. Het feit, dat de rente zes
en een kwart procent gaat kosten,
wijst er op, dat aan de stijgende ten
dens in de rentestandaard nog geen
einde is gekomen. De Gasunie ligt
min of meer in de overheidssector
en dat zulk een lichaam nu reeds
meer dan zes procent rente moet
gaan betalen, spreekt boekdelen.
Op de beurs was men er niet erg
over te spreken, dat de Gasunie on
derhands. dus buiten de beurs om,
zulk een groot bedrag van f 250 mil
joen, heeft geplaatst. De onderhand
se markt gaat een toenemende be
tekenis voor de kapitaalvoorziening
vormen en men betreurt het in de
beurshandel, dat vele miljoenen aan
leningen niet via de officiële kapi
taalmarkt lopen. Hier wreekt zich
de specialisatie en de concentratie
van banken, een ontwikkeling, waar
over veel gepraat wordt, maar waar
aan vermoedelijk weinig is te doen.
Het prospectus van de nieuwe 5.75 pet
staatslening, welke tegen 9814 pet wordt
uitgegeven, verscheen in de loop van deze
week en men verwacht, dat de belang
stelling voor de nieuwe emissie, met name
uit het buitenland, groot zal ztfn.
Aandelen markt
Op de aandelenmarkt was voor inten-
nationale aandelen de stemming overwe
gend luier, maar Kon. Olie wist een koers-
verbetering tot f 139.50 te behalen. We zijn
hier erg afhankelijk van de ontwikkeling
op de New Yorkse beurs en ook deze
week kwam er in Philips en Unilever
Amerikaans aanbod van materiaal voor.
De rust op het claimfront is terugge
keerd, maar des te meer is het herstelver
mogen van de beurs deze week tegenge
vallen. Het is nog niet met zekerheid te
zeggen, hoe de gang van zaken ïl
komende weken zal zijn, daar vooral
Amerika in deze een factor van bete
kenis is. Maar afgezien daarvan, moeten
we constateren, dat de jaarverslagen vrij
wel zijn verschenen, dat de dividenden
zijn geknipt, zodat het belangrijkste
nieuws tot het verleden behoort Veel
perspectief voor een flinke koersstijging
lijkt ons voorlopig dan ook niet aanwezig,
of het moest zijn, dat Amerika via onze
internationals voor nieuwe stimulansen
zorgt.
Geen bod op C.S.M,
Op de lokale markt was er veel be
langstelling voor de jaarvergadering van
de Centrale Suiker Mij. Deze werd giste
ren gehouden en uit de bestuursmede
delingen is wel op te maken, dat een
nieuw bod op de aandelen waarschijnlijk
niet spoedig is te verwachten. Over de
gang van zaken in het bedrijf zelf liet
de directie zich niet pessimistisch uit
Maar men weet, dat de belangrijkste
vraag voor de beurs de laatste tijd was,
of de geruchten over een nieuw bod op
de aandelen, op goede gronden berustte.
Dat deze vraag gisteren ter vergadering
ontkennend is beantwoord, vormde een
teleurstelling voor de beurs. Gisteren
kwam er enig materiaal ter markt,
maar van veel betekenis was het niet.
De koers der aandelen stelde zich op
440 pet.
Erdal hield zijn jubileumvergadering en
de directie deelde mede, dat de eerste
helft van het boekjaar zeer bevredigend
is verlopen. De koers van dit fonds liep
gisteren van 435 tot 445 pet op ex bonus
van 100 pet. Uit de bestuursmededelin
gen bleek wel, dat dit concern met beken
de merkartikelen telkens grote bedragen
voor reclame moet uitgeven om de posi
tie van de produkten tegen concurrenten
te handhaven. Erdal is verder gereed
voor de reclame-televisie, waarvoor de
nodige bedragen aanwezig zijn. De kans
op een fusie met een ander concern is
niet aanwezig, aldus de directie.
De N.V. Mij voor Woninginrichting
P. van Reeuwijk te Rotterdam deelde in
een tussentijds bericht mede. dat de om
zet in het eerste halfjaar met 25 pet was
gestegen in vergelijking met dezelfde
periode van 1964. Verwacht wordt dat de
gestegen kosten goed zullen kunnen
worden opgevangen. De koers der aan
delen steeg van 640 laten tot 653 pet.
De Wereldhaven, maatschappij van on
paar punten
het zwaartepunt van 1
koers der aandelen liep
op tot 170 pet.
Borsumij Wehry legt ook de nadruk op
de Europese investeringen, daar men in
de ontwikkelingslanden nogal eens ern
stige teleurstellingen boekt. Volgens de
balans over 1964 is 52 pet in Europa ge-
roerend goed, deelde mede. dat de eerste concentreerd. Helaas was het nog niet
tot stijgen
helft van dit jaar bevredigend voor de
maatschappij is geweest De nettowinst
steeg tot f912.000 tegen f762.000 over het
eerste halfjaar van 1964. Onvoorziene
omstandigheden voorbehouden, zal heel
1965 bevredigend zijn en de aandeelhou
ders kunnen dan wel op een dividend van
minstens 18 pet rekenen De beurskoers
der aandelen steeg tot 405 bieden, maar
later trad toch weer een daling in tot
390 pet. We zien hierin een symptoom
van de huidige impotentie der markt.
Plan Noordwijk
De Exploitatiemij „Scheveningen" heeft
een miljoenenplan voor een flatgebouw
en een nieuw hotel te Noordwijk, waarop
het gemeentebestuur bij voorbaat niet
negatief wil reageren, maar waaraan nog
het een of ander geschaafd zal moeten
worden. De beurs reageerde niet positief
op dit bericht, want de koers der
delen liep terug van 217 tot 210 pet
15 pet dividend. Het jaarverslag moet nog
verschijnen en men hoopt, dat dit en
dere bestuursmededelingen op de Jaarver
gadering, het klimaat rond de aandelen
E.M.S. zullen verbeteren.
Van de handelsondernemingen kwam
LindetevessJacoberg met een zeer goed
verslag voor de dag. De winst voor
deelhouders steeg van fl.3 miljoen tot
f2.3 miljoen, terwijl het dividend van 814
tot 10 pet wordt verhoogd. Dit cor
legt zich meer en meer toe op de zaken in
Nederland/Europa en daar ligt dan ook
Roode Kruis telt
779.189 leden
DEN HAAG Het ledental van het
Nederlandsche Roode Kruis bedroeg
eind 1964 779.189. Dit betekent een per
centage van 27.9 van de Nederlandse ge
zinnen. De opbrengst van de jaarlijkse
campagne was in 1964 f 2.033.497, tien
procent meer dan in 1963.
Bij de bloedtransfusiedienst stonden
173.500 permanente donors geregistreerd.
Bijna 5 miljoen liter moedermelk werd
ngezameld.
mogelijk om dividend aan de aandeel-
houders uit te keren.
Op de staatsfondsenmarkt was de stem
ming iets vriendelijker. Men leeft nu in
afwachting van het resultaat der inschrij
vingen op de nieuwe staatslening.
Mijninaatscliappij
Curacao
AMSTERDAM. De MünmaatschappU
Curacao noemt het resultaat over 1964
zeer bevredigend onder meer door be
trekkelijk geringe aanschaffingen,
produktenopbrengst was weer ongeveer
f 12,9 miljoen, interest en andere baten
f 282.775 (vorig jaar 305.980). onkosten
f 9,49 (9,55) min., afschrijving f 1,07 (0,89)
min., toevoeging aan investei ingsreser-
ve om armslag te hebben in geval van
nieuwe werkzaamheden f 1 (1.25) min.,
waardoor deze f 2,25 min. bedraagt,
voorzieningen en reserveringen o.a. be
lastingen, f 774.289 (574.693). We winst
was f 846.840 (902.936). Reeds voorge
steld is de beide trustmaatschappijen
in staat te stellen uitkering van f
(130) per bewijs van 10 certificaten. Van
het hoofdprodukt is 96639 (122.396) ton
verscheept. De gemiddelde verkoopprij:
steeg 7.34%. De verkoopvooruitzichten
zijn niet ongunstig. De resultaten over
1965 laten zich wat minder gunstig aan
zien. Het onderzoek naar andere werk
zaamheden gaat voort. De kans op een
rendabele cementfabricage lykt nog niet
gunstig, mede wegens de grote investe-
Vrijetijdsbouwers in moeilijkheden
Gemeente schiet
te hulp
APELDOORN Drie vrijetijdsbou-
wers in Beekbergen zijn, nu hun hui
zen al onder een kap zijn, tot de ont
dekking gekomen dat de schoorsteen
Hulp aan collega's
DEN HAAG Nederlandse advoca
ten van verschillende politieke kleur
hebben een comité gevormd ter bestu
dering van de positie van de Portugese
balie, in het bijzonder van die leden
van de balie in Portugal, die als ver
dedigers optreden in politieke zaken.
Het comité bestaat uit mr. A. J. Co-
lijn (AR.), mr. J. W. van Gelder (CHU),
mr N. J. C. M. Kappeyne van de Cop-
pello (WD), mr. dr. B. Stokvis (PvdA)
mr. dr. P. J. Witteman (KVP)
In het advocatenblad van maart 1965
ees mr. dr. Benno Stokvis op veront
rustende toestanden, als beknotting van
de raadsman in de elementaire rechten
der verdediging en zelfs arrestatie, ver
volging, en foltering van strafadvocaten
door de politieke politie, de PIDE.
Het comité wil, eventueel in samen
werking met soortgelijke binnenlandse
juristen,commissies de Portugese balie
steun verlenen in haar strijd voor de
vrije beroepsuitoefening.
van hun onder één dak gebouwde
huizen zal uitkomen op maar 40 een
timeter van een hoogspanningskabel,
die onder 150.000 volt staat
By bouwvergunningen wordt in het
algemeen een afstand van minimaal vier
meter voorgeschreven.
De drie huisvaders die in maart met
hun huis zijn begonnen, hebben al hun
spaargeld én geld uit een hypotheek
het werk gestoken. De mannen hebben
nu zelf de bouw stilgelegd, hoewel
daar niet toe verplicht zijn, omdat ze
het bezit zijn van alle benodigde vergun
ningen.
De gemeente Apeldoorn gaf als com
mentaar dat men bij de goedkeuring
inderdaad een lelijke steek heeft laten
vallen. De gemeente zal alles in het werk
stellen om in samenwerking met alle
betrokkenen tot een oplossing te komen
De Provinciale Gelderse elektriciteits
maatschappij, die beweert dat zij een
zakelijk recht heeft op de ruimte boven
het bouwterrein, beschikt volgens in
formaties niet over een schriftelijk stuk,
dat dit zakelijk recht kan aantonen.
PERSONALIA
Tot commandeur in de orde van Oran-
je-Nassau is benoemd de Fransman ir.
Ed Fougea, president-directeur van de
„SA Construction Edmond Coignet",
Frans bouwconcern, dat het indus
triële woningbouwsysteem „Coignet"
heeft ontworpen.
Vijfhonderd S
consuls naar
Nederland
DEN HAAG Vijfhonderd consuls, j
iie de Nederlandse belangen in even-
zovele steden der aarde vertegen- 5
woordigen, maar overigens lang niet
altijd Nederlander zijn, komen van 5
19 tot 24 september bijeen. Met hun 5
echtgenotes zullen ze in sommige ge-
vallen ons land voor het eerst zien, 5
in andere gevallen de banden met S
Nederland nauwer aanhalen. 5
.Er staan onder meer bezoeken op het
programma aan Amsterdam. Rotterdam,
Den Haag (opening Staten-Generaal) en
verscheidene industrieën elders in het S
land. De Nederlanders en niet-Nederlan_ S
ders zullen onder meer worden voorge-
licht door minister Luns en zijn collega's
Den Uyl (econ. zaken) en Vrolijk (cul- 5
tuur, recreatie en maatschappelijk werk). J
De functie van consul wordt in begin- 5
sel bekleed door personen, die een voor-
aanstaande plaats ln het bedrijfsleven in- g
nemen. Zo zijn in havensteden vaak ver- j
tegenwoordigers van scheepvaartmaat- S
schappijen consul.
Vroede vaderen
van Den Haag
hebben allang
een speldje
DEN HAAG Waar de gemeenteraad
van Ede maar vreemd van ophoorde
te in Den Haag al bijna weer vergeten. J
Daar hebben de gemeenteraadsleden
allang een speldje, waar het publiek j
hen aan kan herkennen als raadslid
Of ze het ook dragen, te een seer on- 5
zeker tweede.
De gemeentelijke voorlichtingsdienst S
van Den Haag heeft heel dankbaar de
discussie over het speldje in de ge- j
meenteraad van Ede aangegrepen om j
het Haagse herkenningspeldje in het j
nieuws te brengen.
Het Haagse insigne werd al in 1955 in- J
gevoerd. B. en W. van toen vonden,
dat ze de raadsleden het best konden g
gebruiken, vooral waar er in een in- g
ternationale stad als Den Haag zoveel g
officiële plechtigheden zijn, waarbij g
een beroep wordt gedaan op de tegen- g
woordigheid van de raadsleden. g
De Haagse raadsleden krijgen het speld- j
je b|j hun intrede. Het bestaat uit een J
verguld bronzen schild, waarop de ge- 5
kroonde ooievaar uit het stadswapen 5
prijkt. Dit wapen is ter weerszijden ln
een relief uitgevoerde lauwerkrans ge- J
vat. Ook de wethouders hebben zo'n 5
plaatje, maar dan met een groene balk J
erin, waarop In gouden letters hun J
functie staat vermeld.
Mannelijke raadsleden kunnen, zo ver- J
telt de voorlichtingsdienst van Den g
Haag. het insigne met een klem op het J
pochetzakje bevestigen, de vrouwelijke J
raadsleden met een broche-speld op j
hun japon.
Miljoenenzwendel Arch voor rechter
Juli iets beter
DE BILT. Wat de juli-vooruit-
zichten betreft, zouden wij deze iets
beter kunnen noemen. De koude noord'
westelijke luchtstroom heeft plaats
gemaakt voor een wat zachtere zuid
westelijke stroming. Hierin komen
zonnige perioden voor waarin de tem.
peratuur tot ongeveer 18 graden stijgt.
Een regenfrontje bij Ierland zal ons
zondagavond passeren, later weer ge
volgd door zonnige perioden. Het al
gemene weerbeeld blijft daardoor nog
wel wisselvallig, maar de temperatuur
blijft de komende dagen op een iets
aangenamer niveau
Hoogwater Scheveningen
11 juli 1.29 v.m.; 13.56 nan.
12 juli 2.13 v.m.; 14.40 n.m.
Skin en maan
Zondag 11 juli: zon op 4.33, onder 20.57;
maan op 19.40, oroder 2.23.
Maandag 12 juli: Zon op 4.34, onder
20.56; maan op 20,35, onder 3.01.
Dinsdag 13 juli: volle maan.
DEN HAAG De Haagse recht
bank. gepresideerd door mr. W. F. C.
van Hattem is Bisteren begonnen
met de behandeling van de zaak tegen
de 49-jarige directeur van de N.V.
Arch te Wassenaar, G. J. B., die te
recht moet staan wegens het opmaken
van valse huurkoopcontracten en ge
knoei in de boekhoudkundige beschei
den. Door toepasing van dubbele fi
nancieringen zou hierbij voor miljoe
nen onrechtmatig zijn verkregen.
Bedrijven, welke door de N.V. wer
den gefinancierd, zouden middels
een imaginair huurkoopcontract, dat
als onderpand diende voor opnemen
van gelden bij de bank opnieuw
van de hand zijn gedaan
Zeer nerveus
Verdachte, die voor de rechtbank een
zeer nerveuze indruk maakte, en nu en
dan in huilen uitbarstte, zei zich niet
bewust te zijn een strafbaar feit te heb
ben gepleegd.
„Bij het verhoor zijn my woorden
in de mond gelegd, die ik van mij zelf
niet zou hebben gesproken", aldus
verdachte. Hij ontkende beslist zelf
enig voordeel van de transacties te
hebben genoten.
„Ontzettend"
„De banken waren zo ontzettend ge
makkelijk". aldus verdachte. Zij trokken
zich niets aan van een onderpar.a en
financierden alles rustig op de balans.
Zij wisten best wat de werkelijkheid
was en dat de balans niet deugde, en
ook dat er contracten dubbel liepen Ik
werkte twee dage* aan de balansen,
maar was ook twee dagen per week in
Duitsland, zodat ik niet alles wist. Dan
werd ik vaak opgebeld of er een con.
tract was. waarop bij een bank geld
kon worden verkregen Meestal zei ik
dan: „Pak er maar één van de stapel".
„Er lagen hele stapels contracten, mijn
heer de president, waarom zou ik dan
contracten gaan vervalsen. Er lag wel
voor een bedrag tussen de één i ander
half miljoen gulden. Op een keer werd
me door een bank gevraagd om maar
even voor een miljoen aan accepten te
sturen. De boekhouding was zo enorm
slecht, dat ik eind 1963 of 1964 ontslag
heb gevraagd. De commissarissen beloof
den dat het beter tou worden. Nleta
klopte er" (Verdachte barstte hier weer
in snikken alt).
President: ,,Maar u gebruikte toch ge
fingeerde contracten",
Verdachte: „Ik beging gee.i strafbaar
feit. dat doe je toch niet als je er geen
voordeel van hebt".
Het begin
Aanvankelijk was verdachte zelfstan
dig een financieringsbedrijf begonnen.
Dat werd in 1961 omgezet in een N.V.
en verdachte werd directeur. De N.V.
liet installaties voor kapperszaken enz.
ontwerpen en probeerde daar kopers
voor te krijgen, die, uiteraard, meestal
niet in staat waren contant de installa
ties te betalen. Dan zorgde de N.V. voor
financiering middels een huurkoopcon
tract. Er werd slechts weinig door Arch
zelf gefinancierd, het meeste gebeurde
door banken. Dan werden de contracten
aan die banken gecedeerd.
President: .Dan werd tot 85 procent
voorschot verleend op de waarde".
Verdachte: „Neen, vaak tot 120 en
130 procent, dus 20 of 30 procent bo
ven de waarde. Doch de mensen moes.
ten dan ook die 20 of 30 procent meer
betalen". De banken berekende 30-35
procent rente.
Op deze wijze verkreeg Arch liquide
middelen omdat in 1964 ernstige moei
lijkheden ontstonden Wanneer een
contract was afgelost of op andere wij
ze die terug kwam. werd daarvan geen
kennis gegeven aan de bank. doch op
hetzelfde pand opnieuw geleend.
Verdachte: „Het intereseerde de ban
ken ook niets. Ze zeiden: „Wat kon ons
dat schelen, zolang jullie maar betalen".
Op deze wijze werden dezelfde huur
koopcontracten opnieuw naar een andere
bank. of soms dezelfde gecedeerd. „Waar.
om zou ik dat doen, we hadden genoeg
blanco contracten", aldus verdachte, die
ook zei, dat bijv. een zaak in Tilburg,
welke zou zijn afgelost, nog f 12.000 moest
betalen.
President: ..Maar dat stond niet op de
Verdachte: „Neen. de derdï balans is
geheel verdwenen".
Knoeien
„U laat het nu wel voorkomen, alsof
de banken mee knoeiden, rraar dat is
tooh de vraag", aldus de president.
Verdachte: „Maar ze vroegen nauwe
lijks of niet naar een zekerheid".
Pres.: „En u verdraaide de Informa
ties". Als voorbeeld haalt de president
aan het niet onvermaarde geval van
een Haags poellersbedrijf, dat in finan
cieel opzicht nogal van zich deed sm e
ken. Een Informatiebureau bracht een
zeer ongunstig rapport alt, maar ver
dachte schreef aan dc bank, dat de be
trokkene „enige middelen" bezat.
Verdachte: „Iedereen bezit wel
geld. Ik heb een man gekend, die geen
cent bezat en nu een miljoen waard is"
President: ,Maar hetgeen u schreef, i
volkomen misleidend".
Feller
Verdachte, die zich geleidelijk herstelt
en feller reageert, zegt dat de banken
nog steeds vertrouwen in hem hebben,
zodat wanneer alles achter de rug is. hij
gewoon kan doorgaan.
President: ..Maar toen wist men zeker
dit nog niet".
Verdachte: „Dat wist men wel".
Ter sprake wordt gebracht de verkoop
van een cafetaria te Rijen, welke voor
f 68.000 was verkocht, maar voordat ze
was betaald, een jaar later aan een an
der werd verkocht waarna opnieuw naar
een bank gecedeerd tVerd.
Verdachte: „Maar het eerste contract
was niet helemaal juist, er was alleen
een rechtswaarde van 40 procent".
President: „Maar geen onderpand".
Bij het verdere verhobr zegt verdachte:
„Als ik hier terecht moet staan omdat
ik debiteurenkaarten zou hebben vervalst,
dan moeten zeker de lieden terecht staan,
die de obligatielening hebben vervalst!"
's Midda
0s
Nadat de rechtbank zich In de ochtend
zitting tot omstreeks half één had bezig
gehouden met het nagaan der feitelijk
heden. kwam gistermiddag om half 2 de
officier van justitie, mr. dr. H. van 't Veer
aan het woord voor het requisitor. Evenals
in de ochtendzitting, was ook nu de pu
blieke tribune stampvol met belangstel
lenden, kennelijk personen uit de zake
lijke en financiële wereld
De officier constateerde, dat nagegaan
diende te worden, of verdachte zaken
deed, welke strafrechtelijk niet door de
beugel kunnen. Toen de verdachte zijn
zaak begon, was de politie in Den Haag
al niet zo enthousiast over hem. De zaken
groeiden snel en in 1958 had hij bijv. al
een lening van een miljoen verwerkt
Steeds meer geld was er nodig. Verdachte
hield alles alleen in handen. Hij was door
de diverse boekhouders welke hij „ver
sleet" gewaarschuwd, dat het niet langer
ging.
Geknoei
In 1962 begon hü met zijn geknoei. Het
werd een financieel wanbeheer; er was
zelfs geen administratie omtrent aandeel
houders. Hy verleende kredieten over 5
jaar, maar dat geld moest worden gedekt
Geld werd ook voor andere aankopen
besteed voor Arch in België en in Duits
land. In 1963 had het bedrijf een ton
aan huur tekort ontvangen door wanbe
talingen en een jaar later zelfs twee ton!
In 1964 was er 114 miljoen aan achten,
stallige betalingen, plus een miljoen
liquidatie schuld. Toen ging verdachte
dubbel financieren. Hij speelde com
pleet „va banque". In het pompeuze
Holywood-ach tige gebouw „De drie
eiken" te Wassenaar werden eenvoudige
mensen om de tuin geleid in financiële
zin. Bij dit alles was B. de centrale
figuur, die groot wilden doen. Hij wist
fantasie niet meer van realiteit te on
derscheiden.
„Deze man zou zelfs de Nederlandsche
Bank failliet hebben doen gaan", riep de
officier uit. Alles gebeurde op zijn sug
gestie; hij wist overal van.
2 jaar m.a.
De strafmaat moet niet worden afge
wogen naar het bedrag dat is verloren
en dat in de vele miljoenen loopt. De eis
luidde daarom twee jaar gevangenisstraf
met aftrek van het voorarrest.
Hierna was het woord aan de raadsman,
mr. E. Korthals Altes, die de dagvaarding
op verschillende punten bestreed.
Uitspraak over 14 dagen.
Academische examens
EINDHOVEN
J P C de WeerQ, Den Haj
Th M Zwarthuis. U Heeroma, F Drii
E R de Winter.
mej M L Th Gentmeke,
Accountancyde heren A Franki
l Kwee, Amsterdam.
Kand. wiskunde en natuurwi
,ej J J M Wlllemse mej De Si
Weesing. Amsterdam. B Baljet. Haarlem. F
A S Llgthart. Hoogkarspei. J A Langendljk,
Hoom, en met lof de heer C M Knljnen-
burg. Ridderkerk.
Doctoraal scheikunde: de heren A J H No-
lel. W P Zcylemaker, J J I Overwater. S
Skolnik, K Olie, R Eist. en B V Roest, Am-
1 lof de heer L S
Doet. geologie: de heer T R Traill. 'a-Gra-
Doct. biologie: mevr. M E Dcrvartanlan- J
fpma, Amsterdam, mej H de Jager, Hilver-
um en de heren A v Dijkma. Amsterdam en
4 J Wichera. Haarlem.
Kand. Nederlands: mevr M T Pollmann- S
5chlichting, mej C M Spook, mej E H W
Croese. mej J K Dubbeldam en de heren
H J Verkuyl. J C A Feiten. H Pley. P J
Verkruysse, J H Maureau. G A v Tuyll PJ»
5
terdam. H Brandy Haarlem,
M KirnMpm
M Bolle. Heemstede
Kandidaats sociale wetenschappen: mej t j
Raebel. mej M I Jessurun, mej R Y Loes-
Doet. opvoedkunde: mej H C M SneltIng,
Amsterdam.
Doc^ geschiedenis de heer P P Th Huls
Kand. tys. geografie: mej L I C v Tonge-
ren. Velsen en de heren E A Koster en met
lof de heer L W S de Graaff. Amsterdam. J
Kand. soc. geografie: de heer M H Alles. 2
1 G J Llgtenberg,
HEBT u deze week ook geke
ken naar de televisieuitzen
dingen van het Tweede-Kamer
debat over de nota-Vrolijk? Is
het u toen opgevallen dat som
mige Kamerleden zonnebrillen
droegen? Dat was niet zomaar
voor de show, want de felle
schijnwerpers van de NTS, die
bij dit soort gelegenheden de Ka
mer in een lichtzee plegen om te
toveren, kunnen bijzonder hin
derlijk zijn voor overgevoelige
ogen. Voeg daarbij nog het on
aangename feit dat de hitte van
de lampen het zweet soms over
de parlementaire ruggen doet
sijpelen, dan zal het u duidelijk
zijn, dat de hoogtijdagen van de
Kamer in fysiek opzicht vaak
meer genot verschaffen aan de
t.v.-kykers dan aan de Kamer
leden zelf.
De eer om op het scherm te ver
schijnen weeg) daar nauwelijks tczen
op. Niet ten onreöhle wordt dan ook
in het verslag van de Kamer over
haar nieuwe reglement van orde de
klacht geuit, dat „de werkzaamheid
van fotografen, televisiemensen e.d.
in de vergaderzaal, wanneer belang
rijke onderwtrpen aan de orde zijn,
voor de leden veel last en hinder,
o.a. hoofdpijn door het felle licht van
de televisielampen, ten gevolge heeft".
interesse ten spijt. Het blijkt uit de
kijkdichtheid bij Kamerdebatten die
op het scherm werden gebracht.
Zeker, het is een passief (en mis
schien ook overwegend negatief)
soort belangstelling, die in verreweg
de meeste gevallen niet leidt tot enig
actief deelnemen aan het politieke
leven. De gemiddelde t.v.-kijker
schijnt meer geïnteresseerd in het
gezicht, in de hele habitus van het
Kamerlid, dan in wat hij zégt. Maar
oök die „oppervlakkige" aandacht
is meegenomen. Ze heeft de Kamer
toch maar het besef bijgebracht, dat
haar „image" in het geding is. De
kritische blik van miljoenen kijkers
heeft meer effect gesorteerd dan tien
tallen geleerde beschouwingen over
de noodzaak om het parlement dich
ter bij het volk te brengen.
P.R.-officer
„Doet de Kamer wel iets om ver
antwoord, behoorlijk voorbereid, wel
aangenaam, politiek propagandistisch
in de openbaarheid te treden?" Dat
vragen wij ons niet at het is een
vraag die de Kamer zichzélf stelt in
het hierboven al genoemde verslag
Behelpen
De kwestie is. dat „'lands verga
derzaal" eenvoudig te klein is om
als werkterrein voor de modernste
publiciteitsmedia te kunnen dienen.
Ze mist daarvoor tenenemale de
outillage. Maar zelfs al zou die
worden aangebracht dan zou het
behelpen blijven. Er is schreeuwend
behoefte aan een nieuw Kamerge
bouw met een aanzienlijk ruimere
vergaderzaal die de televisie de
technische mogelijkheden biedt om
ongehinderd (en zonder hindernis
te veroorzaken) haar werk te doen.
De voormalige stadhouderlijke
balzaal aan het Binnenhof, die se
dert 1796 de voornaamste tak van
onze volksvertegenwoordiging her
bergt, is historisch gewijde grond.
Ze is bovendien knus en intiem en
ze wordt gewoon oergezellig als de
geur van gebraden biefstuk uit het
aangrenzende restaurant gaat wed
ijveren met de lucht van brandende
tabak die opstijgt vanachter de
groene gordijnen waar de Kamer
leden mogen roken.
In de nis
Maar de zaal I» te klein, hopeloos
te klein. En dat niet alleen voor de
televisie. U moet maar eens zien hoe
hulpeloos de staatssecretarissen bij de
algemene politieke beschouwingen
(het jaarlijkse debat over Troonrede
en rijksbegroting, dat door het hele
kabinet wordt bijgewoond) naar een
plaatsje achter de regeringstafel lo
pen te zoeken. Ze zitten opeengepakt
in de nissen en moeten voortdurend
de benen intrekken om de heen-en-
weer-dolende bodes te laten passeren.
„Stijlloos" noemt de Kamer dat In
haar verslag over he* nieuwe '-et»le-
ment Maar de Kamerleden zelf kam
pen ook met plaatsgebrek. En dat
wordt uitgeb-eid. want dat ?it e-
straks tot tweehonderd of meer leden
wordt uitgebreid, want dan zit er na
tuurlijk in als onze bevolking inder
daad van plan is binnen vijfendertig
jaar de twintig miljoen vol te maken.
Ook Engeland
Weg dus van het Binnenhof. Ten
zij men de hof zou willen overdek
ken, maar dan komt de Ridderzaal
in de knel en is het gedaan met de
luister van Prinsjesdag. De Engel
se parlementariërs zitten met het
zelfde ruimteprobleem. Het Lager
huis telt etterlijke honderden leden
meer. maar heeft een vergaderzaal
die nauwelijks groter is dan die van
onze Tweede Kamer. De m.p.'s
kunnen er lang niet allemaal in.
Na het bombardement op West
minster hebben de Britten de kans
gehad om een geheel nieuwe, rui
mere vergaderzaal te bouwen, maar
ze kozen welbewust voor de traditie
en dus voor het herstel van dc oude
zaal, waar, zoals Churchill het uit
drukte, de discussie van man tot
man veel beter tot z"n recht komt
dan in een grotere ruimte.
Dat argument wordt ook wel ge
bruikt tegen hen die de behuizing
van de Tweede Kamer te enn win
den. Sterk kunner. we het niet vin
den. Is in het enorme Bundesliaus
te Bonn geen discussie van man
tot man mogelijk? We hebben het
tegendeel ervaren.
Dank zij TV
Er is bovendien één belangrijk ver
schil tussen het Lagerhuis en de
Tweede Kamer: de televisie met hasr
hinderlijke, ruimte-vclindendf ap-
paratuur heeft in het Engelse parle
ment geen toegang, evenmin als radio
en film. Hiei is het anders en daar
moeten we, ondanks alle herwaren,
erg blij om zijn. De televisie iaat zich
niet meer uit onze volksvertegen
woordiging verdringen. Aan haar is
het voor een niet gering deel te dan
ken. dat Kamerleder, voor kiezers
geen astrale schimmen meer zijn, doch
levende verschijningen, die over de
tong gaan. bewondering o' rr nsch-
ting oogsten, charmeren of afstoten,
maar die in ieder geval het onder
werp van discussie in de huiskamers
vormen.
Dat ls al heel wat. Het is voor de
democratie minder erg dat er smalend
over het parlement wordt gesproken
dan dat het wordt doodgezwegen Het
parlement staat in de publieke be
langstelling, alle sombere commenta
ren op teruglopen van de politieke
over het nieuwe reglement van orde.
Een groot aantal Kamerleden beant
woordt die vragen ontkennend en dat
is al even veelbetekenend als de vraag
zelf. Zij pleiten voor de aanstelling
van een soort perlementaire public
relations-officer, een ambtenaar, „die
kan zorgen, dat het publiek de beste
indruk van de Kamer krijgt die maar
mogelijk is".
Het is geen gek idee. Jammer ge
noeg wordt het niet nader uitge
werkt. maar dat kan nog goed ko
men bij de openbare behandeling
van het nieuwe reglement. Als elk
groot bedrijf heeft de Kamer inder
daad behoefte aan een speciale
voorlichtingsfunctionaris, die bezoe
kers opvangt, studenten en scholie
ren wegwijs maakt, excursies naar
het Binnenhof helpt te organiseren,
eenvoudige brochures over de wer
king van ons parlementaire stelsel
produceert enz.Laten we overi
gens maar vergeten, dat zo iemand
in z'n dooie eentje het parlement
„welaangenaam" bij het publiek
zou kunnen maken. Die taak blijft
aan het parlement zelf voorbehou-
Werkwijze
Dat onderstreept ook de betrek
kelijke waarde van de herziening der
parlementaire werkwijze, waarover
de kamer straks zal moeten beslis
sen. Het nieuwe reglement van orde,
dat die herziening regelt, had met
ingang van het nieuwe parlementai
re jaar (1965—'66) in werking moeten
treden, maai dat kan al niet meer.
De beslissing is nog steeds niet ge
vallen en voLgernde week gaat de Ka
mer al op zomerreces.
Er is dus nog enig respijt voor die
Kamerleden, die als een berg opzien
tegen het meest spectaculaire onder
deel van het herziene reglement: het
(beperkte) verbod om in de Kamer
geschreven redevoeringen voor te le
zen. Uit de schriftelijke behandeling
van de herzieningsvoorstellen krijgt
men de indruk, dat de Kamermeer
derheid in feite niets voelt voor het
voorleesverbod. Men wil het althans
aan zoveel voorwaarden binden, dat
het nauwelijks nog de naam verbod
verdient.
Vaderlands
Het is misschien minder de angst
die hier een rol speelt dan wel de
typisch vaderlandse neiging tot per
fectionisme. Men wil zo exact mo
gelijk formuleren. Er mag geen
speld tusen te krijgen zijn, want
het betoog komt tenslotte in de
Handelingen en die worden gelezen
door de achterban f????). Die zou
dan wel eens een tekort aan docu
mentatie en diepgang kunnen ont
dekken.
„Afen heeft", zo schrijven ver
scheidene tegen het voorleesverbod
gekante Kamerleden, „in het land
niet alleen waardering voor ora
torische hoogtepunten van een de
bat. maar weldegelijk ook voor
zorgvuldig geformuleerde uitspra
ken en voor een goed taalgebruik
en een goede stijl". Alsof die twee
dingen elkaar zouden uitsluiten.
Nog daargelaten het feit, dat taal
gebruik en stijl van de meeste ge
schreven redevoeringen verre van
goed zijn.
„Dus"
Een aantal Kamerleden meent de
pers nog even onderhanden te moe
ten nemen. Die is zo geporteerd voor
het voorleesverbod, maar het is. zo
staat er, „een bekend feit, dat jour
nalisten dikwijls reeds tevortn vra
gen. om de tekst van een rede die
zal worden uitgesproken. Dezen zijn
dus wel de laatsten, die kritiek op
voorlezende leden mogen hebben".
Het woordje „dus" lijkt ons in dit
verband nogal misplaatst We zullen
er verder maar het zwijgen aan toe
doen en het b.v. niet hebben over die
Kamerleden, die ln de perskamer tot
vervelens toe met de tekst van hun
redevoering lopen te leuren en dan
nog boos zijn als die de volgende dag
niet in extenso in de krant staat....
