Brick Bradford
—Toch is het zo!-
«lesje en Josje
SXOAlJa,
'BjuYCKSi
Puzzelhoek Vijftiende KRO- Senmoet
r~r
I DE STENEN ZONDE j
L
DONDERDAG 20 MEI 1965
ETHERGOl.VEN-ETHERGOlVEN-ETHEPGOlVEN-ETHEftGOI.VEN
Adembenemende beelden van in
rook en damp wonende mensen en
adembenemende cijfers over de mate
riële schade die de luchtverontreini
ging jaarlijks in ons land aanricht: 350
tot 500 miljoen gulden! Pier Tania
spuide ze gisteravond op het beeld
scherm in een half uur durend pro
gramma onder de naam „De adem van
de Rijnmond".
Aan de vooravond van Rijnmonds ge
boorte heeft de Vara met dit program
ma over de luchtvervuiling in dit ge
bied, een vinger op een heel zere plek
gelegd. Toekomstige Rijnmonders
toonden in flitsende gesprekjes hun
grieven en angst over de dagelijkse
verontreiniging van de lucht, vooral
de Hoogvlieters, mensen uit de wijk
die Tania een duidelijke fout noemde.
,.Er is eerst aan de economie gedacht,
later pas aan de mensen."
Beklemmende opnamen van braken
de schoorstenen en afstervènde bo
men, vuil wasgoed en een stinkende
omgeving. Het zijn enkele facetten
van het probleem waarvan de oplos
sing nog steeds in nevelen is gehuld.
Technisch is het mogelijk de stank te
verminderen, maar er is nog nauwe
lijks een begin mee gemaakt", zo stel
de Tania. „Tijdens een hevige ver
vuilingsperiode kunnen zich meer
sterfgevallen voordoen', vertelde een
Schiedamse longarts.
Maar wat doen we er aan? „Veel te
weinig", vertelde mr. H. Versloot,
voorzitter van de Vereniging tegen
Luchtverontreiniging in en om het
Waterweggebied. „We kunnen niet er
gens anders ademhalen en hier wer
ken. Rijnmond kan een goede stap in
de richting zijn, maar dan zal er een
centraal apparaat moeten komen."
Velen zullen weer eens met hun
neus gedrukt zijn op een zaak die ons
allen aangaat en die steeds zwaarder
gaat wegen. De lucht in de Rijnmond
wordt nog altijd als een riool gebruikt.
We hopen mét Pier Tania dat nieuwe
bezems schoon vegen
Gelukkig was het gisteravond voorlo
pig de laatste keer van ..Zo is het
toevallig ook nog eens een keer", en we
hopen dat de heren maar flink lang met
vakantie blijven. Een troost is. dat zij
hun eigen reda ;e niet sparen, gezien de
bedenkelijke snedigheden rond Van het
Reve die gisteravond niet aan het spel
meedeed. De satire op de Bijbel (het was
iers de boekenweek?) was grof en
r velen beledigend. Even onsmakelijk
de ..pret" over de foto-rel rond
prinses Beatrix. Kortom, gisteravond is
r eens bezwezen dat de heren van
is het" echt niet rijp genoeg zijn om
pmi20.00 Toe-
Z.K.H. De Prins der Nederlan-
den. 20.10 Brits-Nederlandse Taptoe te Am-
sterdam. 21.00 De huisvrouw en haar ge
zondheid. lezing. 21.15 Promenade-orkest en
zangsoliste: Opera-klanken. 22.C0_ Kerkorgel-1
concert (gr.): klassieke ij
23 .5524.00 I>
i II. 298 m. AVRO: 46.00 Niein
46.20 Uitzending
- -" risteH.
heer M.
H. L. Weststrate. wethouder van Vlaardin-
gen. 18.30 Mannenwerk, licht programma.
20.00 Nieuws. 20.05 Stereo: Radiophilharmo-
nisch orkest en solist', klassieke en moderne
muziek. 21.15 De geschiedenis van een boek.
literair programma. 21.50 Strijkkwartet (gr.):
moderne muziek. 22 30 Nieuws. 22.40 Actua
liteiten. -23.05 Discotaria: nieuwe grammo
foonplaten 23.55—24.00 Nieuws.
Nederland I: NTS: Ifl.
kort. '19.0)1 Barend de
Verrekijker: internationa
Beer. 49.06 De
al jeugdjournaal.
20.00 Journaal en weeroverzlcht. 20.20 Toe
spraak door Z.K.H prins Bernhard. KRO:
20.30 Brandpunt
Kijk op kunst.
22.55 Journaal.
Nederland II: NTS: 20.00 Nieuws in he'
kort AVRO: Liedjesprogramma. 20.15 De
""'-film. NTS: g|
21.35—22 40 Maandedftie PTe\<r>
lijkse actuele kroniek.
België: Nederlands progr. Kan. 2 en 10'
19.00 Zandmannetje. 49.CS Voor het gezin.
19.40 Pol. tribune. 19.65 Hier spreekt men
Nederlands. 20.00 Nws. 20.25 Telev -;ere ;r
bank. (Overn. VARA) 22 05 Het vrije
woord. 22.35 Nws.
met smaak en goed inzicht het wapen
van de satire te hanteren en het wordt
hoog tijd dat de Vara tot dat inzicht
Plezierig om naar te luisteren was de
inzet, na de voetbalwedstrijd, van „The
New Christy Minstrels". Ze brachten
goed beheerste muziek op sprankelende
wijze. Al met al. afgezien van het laatste,
had de Vara geen gelukkige avond
De Joegoslavische zangeres
Olivera Markovic zal vrijdag
avond in het VPRO-tv-program
ma van Wim lbo optreden. Bij
haar aankomst op Schiphol werd
de zangeres met een boeket
Hollandse bloemen verwelkomd.
Licht instri
us. 42.C3 Hon_
12.27 Mededelingen
1817) Het is goed dat we onlangs de
temperatuur gekwalificeerd hebben
als een maat voor de beweging der
deeltjes. Daar, waar alle beweging
ophoudt, heerst de volstrekte kou, het
absolute nulpunt. Want waar rust is
en alle beweging ontbreekt, kan niet
van enige temperatuur (warmte)
worden gesproken. We meenden hier
mee een vaste basis te hebben gelegd
voor allerlei beschouwingen en theo
rieën, en dat is natuurlijk ook wel zo,
maar dan toch uitsluitend en alleen
wanneer van geweldig grote aantallen
deeltjes kan worden gesproken. We
kunnen moeilijk van de temperatuur
van één atoom of yan één molekuul
spreken, ook al heeft die eenheid nog
zo'n grote snelheid in de ruimte.
Zo vergaat het ons eigenlijk ook in
het gebied dat zich bulten de aardse
atmosfeer bevindt. Op vele honderden
kilometers hoogte worden temperatu
ren verondersteld die In de honder
den en zelfs In de duizenden graden
lopen. Desondanks mogen we die
gebieden niet als uitermate heet kwa
lificeren, omdat wij als mensen
daarin geplaatst die omgeving niet
als warm zouden ondervinden. De
temperaturen, waarvan hier sprake is,
geven uitsluitend een maat voor de
bewegingstoestand van de molekulen,
atomen en elektronen in deze gebie
den, die zo ijl zijn, dat de gebruike
lijke kwalificatie „warmte is gelijk
aan beweging" hier schipbreuk lijdt.
Beweging is er wel, maar de hoeveel
heid van de deeltjes ln de geweldige
ruimte is zo gering, dat we van
warmte in de gewone betekenis van
Warmte In
stratosfeer
het woord niet meer kunnen spreken.
De warmteoverdracht van de ijle
atmosfeer op een lichaam dat zich In
die ijle luchtlagen bevindt, eindigt al
op een hoogte van 55 km. en omge
keerd kan dit lichaam de eigen
warmte niet op die ijle atmosfeer
overdragen.
In de ruimte tussën de planeten Is
de materie nog veel zeldzamer dan in
de stratosfeer of lonosfeer, zodat
warmte-afgifte of -opname bijna ge
heel door straling geschiedt. Nu heeft
een zwart lichaam de eigenschap de
straling zo goed als geheel te absorbe
ren, terwijl een sterk weerkaatsend
oppervlak juiat zoveel mogelijk uit
straalt. AI naar gelang een lichaam,
dat zich in de ruimte bevindt, te koud
is, zal het zwarte oppervlak daarvan
dus vergroot moeten worden; Is dat
lichaam daarentegen te warm, dan
dient het zllvergllmmende oppervlak
de overhand te hebben. Dit lijkt erg
Ingewikkeld, maar prof. Piccard heeft
voor dit probleem al in 1931 een
doeltreffende oplossing bedacht. De
bolvormige gondel, waarmee hij in
dat jaar opsteeg, had hij voor de helfl
wit en voor de helft zwart geschil
derd, met de bedoeling het zwarte
deel naar de zon te draaien zodra hij
in de gondel behoefte aan warmte
had, en het witte deel naar de
warmtebron te keren, zodra hij afkoe
ling wenste. Deze methode wordt ook
voor ruimteschepen doelmatig geacht.
Nu we toch in dc ruimte verkeren,
mogen we de kosmische stralen niet
aan onze aandacht laten ontsnappen,
want zij maken het ons mogelijk méér
zekerheid omtrent het verleden te
krijgen.
zigeunermelodleëi
Barend de Beer
heeft lijfblad
AVRO: 13.00 Nieuw:
LEIDEN Barend de Beer, de lieve
ling van vele tv-kijkende kleuters, heeft
nu een eigen blad. In een oplaag van Orgelspel, lichte
100.000 exemplaren zal iedere maand
door Televizier een prenteboek-achtige
uitgave worden verzorgd, waarin Claude
Laydu (de geestelijke vader van Barend1)
in fraaie illustraties en leuke verhaaltjes
over de beer. Klaasje en Pimpernel
vertelt. Een redactie, bestaande uit Hans
Andreus. Frans Wegman en Rein van
Rooij vult het op stevig papier gedrukte
Blad van Barend de Beer" verder met
verhaaltjes en illustraties.
voorpagina). 6.00 Nieuwi. 8.40 Lichte
grammofoonmuziek. 9.00 Te land en te
water, Informatief programma voor wr en
waterweggebruikers. VPRO: 9.40 Morgenwij
ding. VARA: 40.00 Schoolradio. 10.20 Liclite
grammofoonmuziek. lil.OO Nieuws, ai.02 Voor
(gr.). 12.55 Actual
.10 Actualiteiten en
ofoonmuziek. 43.25 Beursberichten
13.30 Schakeringen, een reeks program:
16.15 Kerorgelconcert 1
12. „Kijk eens, Jesje!" riep Josje de
volgende dag, toen ze samen uit school
kwamen, „ik geloof dat Barend bezig is
bij ons de ramen te zemen!"
En ja hoor: hun grote vriend was druk
in actie met spons en zeem. Hij lachte
vergenoegd toen hij de kinderen zag.
..Je doet het keurig. Barend, „prees
Jesje. „Je kunt wel een schoonmaakbe
drijf beginnen! Is Berend er ook?"
„Ja, die is binnen aan de slag, „knikte
Barend. „De boel moet even gedaan
worden, he?"
Berend was in de huiskamer met de
stofzuiger in de weer.
..poed zo, Berend!" riep Josje. „Het
gaat er weer keurig uitzien!"
„Goed zo. Berend!" kraste Bas. de
papegaai. „Goed zq! Het weer gaat er
keurig uitzien!"
„Het weer niet. domme lorre, maar de
kamer!" gierde Jesje.
„Het weer gaat er prachtig uitzien!"
herhaalde Bas. lVPraehtig, Berend, prach
tig!"
„Kom meé, dan' gaan we even bij
moe'*cr kijken, „grinnikte Jesje.
De kinderen holden de trap op en
stormden de slaapkamer binnen.
„Hoe gaat het ermee, moeder?" riep
Josje. „Voelt u zich al weer wat
beter?"
„Ja, het gaat wel, Jos", knikte moeder
Joppers. „Vanochtend heb ik nog wel
een beetje pijn gehad. Maar nu voel ik
me weer heel aardig."
„Wanneer komt de dokter terug, moe-
der?" informeerde Jesje.
„Ik verwacht hem eigenlijk fdder
ogenblik," antwoordde mevrouw Jappttfc
„Barend en Berend sloven zich zo u!4*
vertelde Josje. „Ze zijn aan het stofzui
gen en de ramen aan het zemen."
.Ja, ik weet het", lachte zijn moeder.
„Ik heb opeens twee huisknechten in
dienst."
..En vlak ons ook niet uit, moeder", zei
Josje. ..Wij zullen dadelijk weer eens een
lekker boterhammetje voor u maken."
VANAVOND TE ZIEN
Nederland 1KRO, NTS
8.20 uur houdt prins Bernhard een toespraak ter gelegenheid van
het 25-jarig bestaan van het Prins Bernhardfonds.
8.55 uur zendt de KRO het televisiespel Gina uit, waarin de hoofd
rollen worden vertolkt door Sigrid Koetse, André van den
Heuvel en Piet Römer.
Nederland 2, AVRO. NTS
8.01 uur Een kwartiertje zang van de jonge Amerikaanse vocaliste
Jacky Ross.
8.40 uur Peter Weck presenteert een Weens programma met een
internationaal tintje. O.m. zullen optreden: Anneke Grönloh,
Helen Shapiro en Bill Ramsey.
VANAVOND TE HOREN
Hilversum I, NCRV
8.00 uur Radiotoespraak van prins Bernhard t.g.v. het zilveren jubi
leum van het Prins Bernhardfonds.
8.10 uur Brits-Nederlandse Taptoe in de Amsterdamse RAI in het
kader van de Britse Week. Bekende Britse en Nederlandse
korpsen nemen aan deze taptoe deel.
9.15 uur Operaklanken door het Promenade Orkest van Benedict
Silbermann met zang van de mezzosopraan Corry van
Beckum.
Hilversum II, AVRO
8.05 uur Het Radio Filharmonisch Orkest speelt met solistische
medewerking van de Belg André Gertier (viool).
11.05 uur Discotaria. de grammofoonplatenrubriek van Jan Koopman
met platennieuws.
Kruiswoord-puzzel
radiorallye
Zaterdag wordt voor de vijftiende maall
In successie de radiorallye verreden
waarbij de stem van Leo Pagano een
groot aantal équipes door het Brabantse
landschap zal dirigeren. Er zijn vier
klassen: de senioren '270 km), de junio-j
ren (210 km), de sportklasse (210 km) en)
de toeristenklasse (170 km).
Het KRO-radioprogramma Dj inn zal
1 zaterdag herhaaldelijk worden onderbro-
I ken om Pagano de gelegenheid te geven
1 de deelnemers van opdrachten en aan-
wijzingen te voorzien. De start is voor,
I alle deelnemers bepaald op 10 uur in de
morgen. Startplaatsen zijn Oisterwijk. 's-1
l Hertogenbosch. Schiindel. Berlicum, Ros-;
malen en Hedel. Het einde van dit
I evenement is bepaald op tijdstippen
i tussen half zes en zes uur. 1
Horizontaal: 1. gevuld, 3. javaanse
huisvogel, 4. bid (lat.), 6. muzieknoot, 7. i
groente. 9. water in Z.H., 11. muzieknoot.
12. maanstand. 14. afkorting van dona. 15.1 Joryt blijft naar de hoorn kijken. Wel zes of
vervoeging van een hulpwerkw.. 17. zeven namen zijn erin gesneden en ook tekens en
voorzetsel. 19, voorzetsel. 20. muzieknoot, huismerken. Het was de gewoonte dat een
22. voorvoegsel, 23. niat 25 hoogstehoerhoorn ieder jaar van eigenaar wisselde,
punt. 27. voegwoord. 29. heks. 30. evenais dekstier die in een buurtschap gehou-
vèrtTcj;!'? vtevroë't?g dier. 2. pret. 3.,^" werd, ieder jaar een andere stal kreeg,
danspartij, 5. vaarwel. 7. muzieknoot 8 Degene die de hoorn in zijn bezit had. was
telwoord. 9. muzieknoot 10. voedsel, 11. gehouden om erop te blazen bij nood en vreugde,
voorzetsel. 13. horizon. 14. woedend. 16. Wie na het blazen zijn werk niet liet liggen
gemeente in N. Branbant. 18. bekende
afkorting. 19. nevenschikkend voegwoord
21. atmosfeer (afk.), 22. voorzetsel. 24
zwaardvis, 26. familielid. 27. zwemvogel,
28. iemand die treitert.
OPLOSSING VORIGE PUZZEL.
1. Andorra, 2. regatta, 3. normaal. 4.
houvast, 5. ellende, 6. mangaan.
niet naar de es kwam om daar te vernemen
er gaande was, werd beboet. Zo was het in oude
tijden. Later trokken de mensen zich er niet veel
Het onweer trok ook over als er niet geblazen
werd, kinderen kwamen ter wereld en de ouden
gingen naar hun graf; dat hield geen mens tegen.
De laatste eigenaar van de hoorn gaf hem aan
zijn kocjongen. Blaas erop, Pee, zei hij, als
je denkt dat het nodig is. Er zullen altijd nog wel
een paar mensen zijn die naar je luisteren.
I Enkelen, die blijven weten dat God ze wortelde
in dit land en wat ze Hem daarvoor verschuldigd
Pee Ros kwam met de boerhoorn en met een
bijbel, die toen al rafelige randen had, op 't
Grobbenuus. Beide had de stervende boer hem
I gegeven en omdat Pee geen jongen was zoals de
anderen, trok hij met de kudde naar de heide,
waar hii ook wilde wonen. Dat was bij de vader
van Zweder Thase geweest. Pee had zelf de
vervallen schapenstal hersteld, zijn hoorn aan de
door DIGNATE ROBBERTZ 3
wand gehangen en de bijbel voor het venster op
de tafel gelegd. Totdat hij een volwassen man
was. blies hij alleen in de kerst- en de oudejaars
nacht op de hoorn en op zondagen las hij.
Het gebeurde wel dat iemand hem raad vroeg
en toen hij hoorde dat een arme keuter zich zelf
had willen verhangen, omdat het leven hem te
zwaar werd, ging Pee naar hem toe om met hem
te praten. Na dat gesprek ging de keuter iedere
keer als het weer zwaar dreigde te worden, naar
de herder, die dan voor hem las.
Zo veel schouwde Pee naar de sterren en zo
verstild luisterde hij naar de wind en naar de
vele stemmen, die door het lawaai dat de mensen
maken, overstemd worden, dat hij deze als ze in
nood waren, kon vertelen over de verbindingen
die opgaan van de aarde naar de hemel.
Zolang ze zich klein en verslagen voelden,
luisterden ze naar hem; daarna vergaten ze het
meeste van wat hij gezegd had. Zijn boerhoorn
vermaande en soms verkondigde hij ook als een
vrouw gezegend was of als de oogst begon op de
gezegende akkers. En dat verstonden ze met hun
Joryt Volmar hoort de woorden: Ik hef mijn
ogen op naar de bergen... en hij denkt aan de
Oeler en hoe klein alles wordt wanneer hij boven
is en naar 't Horst kijkt. Op de berg is het lichter
en ruimer, al kost het inspanning om er te
komen. Voor een mens die moe is of een vracht
te dragen heeft, kan het onmogelijk zijn.
De woorden doen Joryt meer goed dan de beker
water die hij uit de houten emmer naast de deur
schept. Zijn mond is droog als heide, door zijn
leden zindert moeheid. Pee ziet het en hij weet
ook dat er meer op Volmar drukt dan het werk
van de nacht.
Het zag er eerst lelijk uit, maar we zijn het
de baas geworden. Iemand moet het hebben
aangestoken, per ongeluk of kwaadwillig.
Joryt spreekt langzaam en wrijft langs zijn
berookt gezicht. De lucht van de brand hangt nog\
in zijn kleren en het ergert hem dat hij niet kan
vergeten wat Dries Borne zei. Iedereen weet het
immers van Martine, ook dat de vreemde nog
niet onder zijn dak geweest is. In 't Horst lopen
de jongens lang met een meisje achter de hagen
voor ze naar de ouders gaan. Ze nemen de tijd
om zich te bedenken. Martine kan zich nog
bedenken, de vreemde kan dat ook doen.
Wat doet het ertoe, wie dit aanstak, zegt de
herder Hij heeft het vleugje licht in zijn ogen en
om zijn mond tintelt het. Een oud gezicht dat*
toch jong is. Het vuur moet altijd geblust
worden, ook als het in ons zelf laait. Vuur kan
goed zijn, ook als het diep brandt. Maar pas op
voor de kwade vagen die het aanwakkeren.
(Wordt vervolgd)
