I Mlï
10 mei 1940
DIE MORGEN BRAK HET LOS
,i w...
ZONDAGSBLAD
Nieuwe l ei else Courant
ZATERDAG 8 Mfil W«
(Van een onzer redacteuren)
Die morgen brak het brutale geweld los.
Om 3.55 uur precies.
In de voorafgaande maanden hadden de troepen
verscheidene malen gedurende vele uren hun ge
vechtsopstellingen 's nachts bezet, maar b^j het aanbreken
van de nieuwe dag konden zij gelukkig altyd weer naar
hun bivak terugkeren. De aanval was uitgebleven. De
oorlog was nog niet gekomen.
Doch toen zij in de nacht van 9 op 10 mei 1940 weer naar
tutu ty ii» uc iiai.111 vau o iu mei ijto weer 11 acl 1
hun stellingen trokken was dit voor de laatste maal. Er e ,Was, eSonnen*
waren er onder hen, die dat voorvoelden. Nee, niet omdat
zij tot de uiterste waakzaamheid werden aangespoord, dat
was altjjd gebeurd, ook niet omdat hun op het hart was
gedrukt niemand te vertrouwen, dat zei hun nog niet zo
veel. Nee, ze wisten dat het die nacht ging gebeuren zo
maar bij intuïtie. Ze proefden het als het ware aan de van
onrust bezwangerde lucht en ze voelden het aan de span
ning, die zwaar op hen drukte. Ze spraken slechts het hoog
nodige woord en als zy spraken dempten zij hun stemmen.
Om 3.00 waren alle troepen van de strategische veilig
heid volledig strijdvaardig.
Nog geen uur later waren zij in zware gevechten ge
wikkeld.
De oorlog was begonnen.
En hij zou vijf dagen duren.
Vijf dagen oorlog.
(^orlog tussen goed getrainde en met oorlogstuig goed
uitgeruste troepen en troepen, die aan gevechtskracht veel
tekort kwamen, omdat aan de opbouw van de strijdmacht
Oorlog tussen troepen, die op gevechtservaring konden
bogen en troepen, die elke ervaring 'misten
Toch nog vijf dagen oorlog.
Omdat hoe ongeoefend en slecht uitgerust ook. die troepen
diep geschokt door het misdadige van de overval, de tanden
op elkaar zetten en niet bereid waren ook maar een duim
grond prijs te geven dan nadat zij, door overmacht ge
dwongen, dat moesten of een kogel uit een vijandelijk ge
weer een einde aan hun leven had gemaakt.
Het zijn zo maar wat grepen uit
vijf dagen van harde strijd ter
nagedachtenis aan een strijdmacht,
die heeft gegeven wat zij kon
geven en wat van haar verwacht
mocht worden.
Zo maar wat grepen om nog
«ens de aandacht te vestigen op de
vele daden van grote moed, die
ten toon zijn gespreid. Op de
staaltjes van trouw aan elkaar en
aan het onderdeel, waartoe zij
behoorden.
In de vroege morgen van 10 mei
stonden de korporaals Touw,
Jongkind en Kooyman van het
detachement politietroepen op
wacht bij de spoorbrug bij Bugge-
num. noord van Roermond. Touw
bespiedde het voorterrein. Kort na
drie uur zag hij langs de spoorlijn
en uit de richting Roermond een
aantal burgers naderen. Hij waar
schuwde zijn commandant sergeant
De Vries, met wie hij zich achter
de intussen gesloten defensiedeu
ren terugtrok.
Zij lieten de burgers naderen tot
op ongeveer twintig meter van de
spoorweghekken en sommeerden
toen: „Halt of ik schiet". De
burgers liepen door. Weer klonk
het: ..Halt of ik schiet". De bur
gers liepen door. Weer klonk het:
„Halt of ik schiet en tevens werd
een schot in de lucht gelost.
De burgers hielden halt. Op dc
vraag van sergeant De Vries wat
zij zo vroeg op de weg deden,
werd geantwoord: „Wij zijn spoor
wegarbeiders". Een van hen toon
de een legitimatiebewijs volgens
het model van de Nederlandse
Spoorwegen. Het stond ten name
van J. Cox, het droeg een foto,
een stempel en een handtekening.
Op de vraag waar zij heen
fingen, werd gezegd: „Naar 413".
Een arbeider van de spoorwegen,
die bij het detachement was inge
deeld, vertelde dat hij Cox niet
kende en dat hij evenmin wist
waar 413 was. Sergeant De Vries
ontdekte, dat Cox met enigszins
Duits accent sprak en dat de
pikhouweel, die hij bij zich had,
niet van het model was, dat de
Nederlandse Spoorwegen gebruik
ten.
ARGWAAN
Dat wekte al direkt argwaan bij
hem op. Hij controleerde nog een
burger, die zich voor spoorwegar
beider uitgaf. Ook die was in het
bezit van een legitimatiebewijs,
maar sprak met een zeer sterk
Duits accent.
De Vries wist toen zeker met
vermomde Duitsers te doen te
hebben. Hij ging naar de telefoon
om op versterking van de brug
aan te dringen. Plotseling klonken
er schoten. De Vries voelde, dat
hij in de borst was getroffen. Hij
was nog in staat door de telefoon
te roepen: „Nu hoor je het. ze
schieten al. Zorg. dat de brug
tijdig de lucht ingaat, er zijn
ongeveer dertig man". Daarna zak
te hij bewusteloos in elkaar.
Toen hij weer tot bewustzijn
kwam, zag hij dat korporaal Touw
was gedood door een schot in de
mond. De Vries probeerde over
eind te komen, doch nauwelijks
zat hij op zijn knieën of een
tweede schot trof hem in de
rechterbovenarm, waardoor hij
weer terugviel. De aanvallers sne
den zijn pistoolkoord door en
namen hem zijn wapen af. Terwijl
hij op de grond lag, zag hij hoe
De Nederlandse milil
ten het moderne Duitse oorlogstuig.
een der burgers zich van zijn
overall ontdeed, waarna een Duits
uniform met zilveren schouderbe
dekkingen voor de dag kwam.
Tevens zag hij, dat de andere
..burgers" de brug opstormden en
een mitrailleur midden op de
spoordijk plaatsten.
Hij sleepte zich voort in de
richting van de stuw bij Roer
mond. Met inspanning van alle
krachten sprong hij door het raam
in de achterwand van het wachtlo
kaal, liet zich van de dijk afrollen
en zocht dekking achter de spoor
brug. Door een paar kogels werd
hij nog in het been getroffen. Al
kruipende door het hoge gras wist
hij zich naar de Maas voort te
slepen. Daar werd hij door bur
gers binnengehaald, die een dokter
waarschuwden. Later werd ser
geant De Vries naar een zieken
huis te Roermond gebracht.
ZENUWEN
Te Kesseleik was om 5.30 uur dc
strijd al in volle gang. Om 7.00
uur werd een eerste poging van de
Duitsers om bij het veer Over te
steken afgeslagen. Daarna werden
nog herhaaldelijk pogingen in het
werk gesteld, maar dienstplichtig
sergeant Van Loon wist het vuur
dagen Nederland
van zijn zware mitrailleur in ka
zemat B66, die het doel was
geweest van zeer zwaar ar.tillerie-
en mitrailleurvuur. zo rustig en
taktvol te leiden, dat alle pogingen
mislukten. Hij had stalen zenuwen
en wist zich telkens weer te
bedwingen tot de rubberbootjes
midden op de rivier waren, waar
na hij ze met mitrailleurvuur
vernietigde. Pas om 12.30 uur
werd de mitrailleur, die zesdui
zend patronen had verschoten, ge
troffen en vernield.
Te St. Agatha bediende dienst
plichtig wachtmeester- A. M.
Schouten met acht man een kanon
van 8 .staal, alleen gedekt door een
aarden borstwering. Hij vernielde,
ondanks hevig mitrailleur- en ar
tillerievuur, een Duits mitrailleur
nest op de andere oever en zette de
strijd voort, hoewel hij talrijke
verwondingen had opgelopen,
waardoor onder meer zijn rechter
arm werd verlamd. Vier van zijn
mannen werden eveneens gewond.
Toen de opstelling ten slotte moest
worden verlaten vocht wachtmees
ter Schouten met de overgebleven
kanonniers met de karabijnen ver
der.
Een vernielingsploeg keerde van
zijn opdracht per vrachtauto terug
cn achterhaalde een marcherende
colonne van ongeveer honderd
Duitse soldaten. Sergeant-capitu-
lant J. D. Dukers. naast de chauf
feur gezeten, sloeg met een revol
ver de voorruit stuk en gelastte
chauffeur W. Prins vol gas te
geven. Prins bestuurde de auto
met de linkerhand en schoot met
de rechter zijn pitool ,af door de
voorruit, terwijl Dukers met zijn
geweer vuurde. In de laadbak
schoot dienstplichtig soldaat L van
den Meerendonk met zijn lichte
mitrailleur op de Duitsers, die
volkomen overbluft waren en dek
king zochten. Het moedige drietal
kwam er heelhuids af.
ONTREDDERD
De torpedobootjager Hr. Ms.
Van Galen, net teruggekeerd uit
Indië, werd om 10.30 uur uit
Den Helder naar Rotterdam ge
dirigeerd. Voordat de oorlogs
bodem op gevechtsafsland van
de Maasbruggen en het vlieg
veld Waalhaven was genaderd,
was hij op de Nieuwe Waterweg
al 36 keer door groepen Duitse
bommenwerpers aangevallen.
Kapitein-luitenant-ter-zee A. S.
Pinke wist hei totaal ontred
derde schip in de Merwehaven
binnen te loodsen, waar het
na „model' te zijn gemeerd
zonk. De bemanning nam met
haar mitrailleurs en geweren
verder aan de strijd te land
deel.
Ach. het zijn zo maar enkele
grepen.
Bij de strijd om de Moerdijk-
MAANDAG is het vijfentwintig
jaar geleden, dat de Duitse
troepen Nederland binnenvielen
en de oorlog, die vjjf dagen zou
duren, begon. Vijf dagen lang
hebben de Nederlandse militairen,
op een enkele uitzondering na,
zich voortreffelijk geweerd, met
inzet van hun leven.
De geschiedenis van de mei
dagen 1940 kent vele heroïsche
hoogtepunten. De strijd in de
Grebbelinic, in de vesting Hol
land, bij Kornwerderzand, de ge
vechten om de vliegvelden, om
de Moerdijkbruggen, om de
Maasbruggen tc Rotterdam zjj
vertelleu van moed en opoffering,
belangrijke initiatieven.
De
e-, land-
luchtmacht van 1940 hebben het
Nederlandse volk sterk aan zich
verplicht. Op tal van plaatsen
vochten zü tot de laatste patroon
en tot hel laatste stuk geschut. -
Toen na de capitulatie de
balans werd opgemaakt bleek, dat
alleen de Koninklijke landmacht
(niet de militaire luchtvaart) in
totaal 2032 verliezen had ge
leden: 119 officieren, 274 onder
officieren, 162 korporaals en 1477
soldaten
Ter nagedachtenis aan dat. wat
wel eens is genoemd, „vergeten
leger" en ter berinnering aan
hen, die zich hebben ingezet ter
wille van het behoud van onze
vrijheid, is nevenstaand artikel
geschreven.
len reserve-eerste luitenant
de Jager, commandant van een
batterij 6 veld, persoonlijk een van
de stukken. Aangezien er geen
dekking was en het stuk geen
schild had, moest het laden en
afvuren kruipend en liggend ge
beuren. Voor het afgeven van het
vierde schot wilde hij nauwkeuri
ger richten. Hij gaf zich even
bloot en werd door een schot in
het voorhoofd dodelijk getroffen.
Het volkomen verraste garnizoen
van Dordrecht was praktisch al
leen met karabijnen bewapend. Er
waren slechts zes lichte mitrail
leurs en bij een der compagnieën
beschikte men in totaal over 250
patronen. Desondanks, en hoewel
een coördinerende leiding ontbrak,
beten de pontonniers en torpedis-
ten van zich af en ontwikkelden
een aantal commandanten een lof
waardig initiatief.
Zo werden twee pogingen ge
daan om bij de bruggen te komen,
de ene om 5.30 uur door zeventien
man onder leiding van de reserve
eerste luitenant der genie ir. J.
Over, die daarbij sneuvelde, en om
6.30 uur door dertig zeemiliciëns
onder de tweede luitenant der
genie G. A. Brouwer, die zwaar
gewond werd en desondanks zijn
mannen opdroeg geen aandacht
aan hem te besteden en de aanval
voort te zetten.
VIJF
De oorlog duurde vijf dagen.
Hij begon plotseling.
En hij eindigde zo goed als
plotseling.
De Duitsers, die niet hadden
gerekend op zoveel tegenstand,
waren vastgelopen. Hun generale
staf kon niet meer werken ..vol
gens de plannen". De vaart was
uit hup oorlogvoering.
Maar Berlijn drong aan op haas-
Er moest sneller worden doorge
stoten. Troepen uit Holland moes-
'en worden vrijgemaakt voor de
strijd in Frankrijk. Ten koste van
alles moest de tegenstand van de
Nederlandse strijdkrachten worden
gebroken.
Ten koste van alles.
Op 14 mei in de middag, werd
dit gerealiseerd.
Van hun bases stegen squa
drons bommenwerpers op, koers
zettend naar Rotterdam. Het
werd een vergeldingsvlucht.
Rotterdam zou de tol betalen
voor de misrekening van het
Duitse hoofdkwartier.
Die middag brandde de stad.
De tegenstand werd opgege-
en.
De capitulatie werd getekend.
Nederland gaf xich over.
Alleen in Zeeland werd de
strijd nog hevig voortgezet.
Tot 17 mei.
LITERATUUR-
J. J. C. P. Wilson, Vijf
logsdagen.
Honderden parachutisten werdenboven ons land afgeworpen.
Tl W ^Un&SgSUÊMZ
Kié lij
Hotterdum veranderde in een brandende puinhoop.
