Léls oorlogsdagboek J. H. Kasten (151 NLC - 20 jaar geleden Bombardement op 11 dec. eiste 46 mensenlevens SPDRT aanj S de i» Leiden is razend over lukraak gooien van bommen - militaire doelen zijn niet getroffen... Drie liefdes: vrouw, werk en de voetbal NIEUWE LEIDSE COURANT 3 VRIJDAG 7 MEI 1965 Er vielen 46 doden bij het bombardement van 11 december 1944. Vijftig huizen in de om geving werden totaal vernield, vele andere zwaar of licht be schadigd. Militaire objecten wer den niet geraakt, zoals de spoor lijn, waarover de geduchte VI- en V2-wapens werden aange voerd. De waarschijnlijkste re den voor die betreurenswaardige „vergissing" is de aanwezigheid van het Academisch Ziekenhuis, vlak over de spoorlijn. Daarop zijn gelukkig geen bommen ge vallen, anders zou het doden cijfer bijzonder hoog zijn ge weest. Begrijpelijk rekende de bevolking, die er ten slotte de dupe van is geworden, niet hele maal volgens deze lijn in die tijd. Van het bombardement zijn wel enkele fot&s gemaakt door een raam van het waterleiding- gebouw. Fotograaf A. A. Pijl heeft kort na het bombardement zijn zaak werd zwaar getrof fen. zodat hij er niet eerder aan kon denken in het geheim op namen gemaakt. Het zijn histori sche beelden geworden. Deze foto toont het oude sta tion (rechts), de overlaadloods van het goederenvervoer (links) met daarvoor (v.Un.r.) de ruïnes van een boekhandel, een kap perszaak en een bloemenwinkel. De op instortenstaande huizen zijn onmiddellijk na de aanvallen tegen de grond gehaald. (Exclusieve publicatie rieuwe Leidse Courant) 11 december - Het is vandaag helder weer. Na weken een dag zonder regen. Om twaalf uur wa ren boven Leiden weer veel vliegtuigen, die bommen uitwier pen en hun boordgeschut afvuur den. Het bleek nadien, dat ver- Aan de overkant van fotohandel Pijl, met v.l.n.r. wasserij Keizer, groentehandel Kanbier en kap perszaak Laken. Het gebouw uiterst links heeft vermoedelijk I plaats gemaakt voor het huidige café-restaurant Zomer zorg". Dit is het eveneens zwaar be schadigde pand van fotograaf Pijl. Links de Haverzaklaan. Op de plaats van dit huis staat nu de uiterste punt van het grote flatgebouw, met er naast de per manente bloemen-.,kraam". In ons eerste nummer na.de bevrijding, van maandag 7 mei 1945: „De blijde mare der vrijheid verspreidde zich Zaterdag reeds vroeg door de stad en na acht uur kwamen de vlaggen voor den dag en was het al Oranje wat men zag. Onbeschrijfelijke vreugde maakte zich van de menschen meester, en de enorme drukte op straat concen treerde zich vootal in de omgeving van ons schoone stadhuis, waar in den loop van den morgen burgemeester Mr. A. van der Sande Bak- huyzen officieel werd ontvangen door vele autoriteiten, o.a. wethou ders M. G. Verweij en Jac: Wilbrink. Het was een ontroerend oogen- blik toen de burgervader de stoep van het stadhuis betrad. Hij richtte zich in een korte toespraak tot de saamgestroomde burgerij en ver tolkte de gevoelens van dank jegens God, Die ons nu de vrijheid heeft geschonken. Vervolgens had in de burgemeesterskamer nog een korte plechtigheid plaats en toen begaf het gezelschap zich naar het Bureau van Politie, waar de oud-commissaris van politie, de heer H. J. Meijer het bewind over ons Politiecorps weder op zich ham. Htt waren treffende momenten. scheidene huizen aan Stations weg en Steenstraat waren getrof fen. Vele huizen in die omgeving lagen in puin en verscheidene stonden in brand. De spoorlijn schijnt ook treffers te hebben ge kregen. Volgens geruchten moe ten er vele doden onder het puin liggen. Om kwart over vier ging ik eens kijken, maar alles was door de politie afgezet. Kon echter zien vanaf molen ..De Valk" dat een vleugel van Natuur-historisch museum (nu Vol kenkunde) was ingestort. Plotseling zette zich onder de le kijkers een wilde vlucht in, want er kwamen weer vliegtuigen in zicht. Het was een geweldig gedrang dekking te zoeken. Ik zocht schuilplaats in een urinoir met dikke betonplaat er bovenop en met dikke muren. De vliegtuigen gooi den weer bommen en hun mitrail leurs braakten heel wat uit Het was weer op het station gemunt. Wat er is getroffen, weten wij nu nog niet. Ook het aantal doden is nog niet bekend. Zolang het oorlog is hebben wij hier nog niets meegemaakt. Maar deze twee dagen zullen nog lang in het geheugen van de Leidenaars blijven. 12 december Verbazend slecht eer. Hevige regenbuien met zuid westen wind- De omgeving van het station is nog afgezet in verband met de bombardementen van gisteren. Het aantal doden nog niet bekend. Het is een grote ravage. Ook aan de Morssingel zijn vele huizen zwaar be schadigd. In de late avond gaan weer bommenwerpers over. De hele stad verlicht door lichtkogels. Jagers cir kelen boven de stad Gelukkig geen onheil. Verlunzen 13 december Heel mooi helder eer. Er heerst onder de bevolking een nerveuze stemming in verband met nieuw te verwachten luchtaanval len op het station. Iedereen die bij de spoorlijn woont is aan het verhuizen op allerhande vehikels. Gelukkig gaat de dag kalm voorbij. 14 december Mistig weer. Geen vliegerij. Ben vanmiddag naar de Rijn- en Schiekade geweest, waar maandag een bom is ingeslagen. Vier herenhuizen verwoest. Aan de Mors- weg in de Lopsenstaat twee huizen in gestort. Het is een ruïne. Iedereen hier n het verhuizen en trekt de bin nenstad in. Om 21 uur een V2 ontploft. Zware knal, die alles deed schudden. Razend 15 december Goed weer. Nog steeds worden slachtoffers uit de puin hopen bij de Stationsweg geborgen. De bevolking is razend over het maar lukraak gooien van de bommen uit de vliegtuigen op de bevolking. Mili taire doelen zijn in het geheel niet geraakt. Het is een rustige dag. Er trekken nog vele verhuisstoeten door de straten van het getroffen stadsdeel. Omstreeks 19 uur weer veel vliegtui gen over. Er is een nieuwe verorde ning in de krant verschenen, dat wie nog electriciteit gebruikt zal worden beboet tot een maximum van 10.000 gulden. 24 december, zondag Vannacht heeft het gevroren. Het is mooi helder maar koud. Het wordt een som bere Kerstmis. Alles wat deze dagen de uiterlijke vreugde bracht, als kerst bomen. versieringen en versnaperin gen. zijn afwezig. Wij krijgen één kg aardappelen per persoon per week. Er is geen groente, boter of vet. De toe stand wordt met de dag lrritieker. Wij zullen maar hopen dat wij op het dieptepunt van de scherpe Sleperswagens Voor MOEDERDAG naar PRONONCE ten begraven. De kisten stonden op sleperswagens, want de stalhouders wilden door het gevaar vanuit de lucht niet naar de begraafplaats Rhijnhof rijden Het juiste aantal doden is nog niet bekend, maar het zal wel in de zestig bedragen. 17 december- zondag Voor deze week weer duizend gram brood per persoon en één kg aardappelen. JCrui- denierswaren niet te koop. evenmin boteV of vet. Alleen 175 gram vlees per persoon per week. Het wordt met de voedselvoorziening hachelijk. De men sen bedelen langs de deur om een aardappel, in de hoop op zo'n manier nog een maaltje, dus een maagvulling, te krijgen. 18 december Officieel is thans be kend. dat 't bombardement van vorige week aan 46 mensen het leven heelt gekost. 20 december Dezelfde zware damp als vorige dagen. Geen vliegerij wel enige V2*s. Vandaag heeft perso neel van de Lichtfabrieken de stoppen uit de schakelkast gedraaid. Dus drie weken electrisch licht zitten wij weer met een paar nachtpitjes avond. Dieptepunt J. P. Hazenoot Noordwijk (Van onze sportredacteur) NOORDWIJK „Ik heb drie dingen waar ik stapelgek op ben; m'n vrouw, m'n werk en de voetbal", vertelde Jan P. Hazenoot. De thans zestigjarige Noordwijker is die drie ook bijzonder trouw gebleven. Hij is al bijna veertig jaar getrouwd met Jansje Schrier, werkt al 26 Mkèn jaar bij potterij Zaalberg en loopt in de voetballerij al 43 jaar mee. Hij heeft aan de wieg van het Noordwijkse voetbal gestaan en er sinds dien alle zorg aan besteed gelijk een huisvader. Geen voetballer in Noordwijk ontkwam aan zijn speurend oog, want jarenlang heeft hij de jeugd geleid en maakte hij tevens deel uit van de elftalcommissie van de voetbalvereniging Noordwijk. Jan „de Pels", zoals volgens goed Noordwijks gebruik zijn bijnaam luidt, is een van die manneh op de achtergrond, een van de mannen in die onmisbare commissies, die vaak verguisd en heel weinig geëerd worden. ..Ondankbaar, welnee man. Als een elftal wat je hebt mogen helpen op bouwen kampioen wordt, dan is dat heerlijk. Mijn mooiste jaar was 1948 toen we na de oorlog kamptoen van de vierde klas werden met Noord wijk en promoveerden naar de derde klas. Je moet weten dat we onmid dellijk na de oorlog met niets be gonnen. We hadden zelfs geen ter rein: Ach eigenlijk is alles even mooi geweest en is het nog. Als ik op nieuw moest beginnen, deed ik pre cies hetzelfde-" Uit deze woorden blijtot wel dat Jan Hazenoot een man ls waarop men kan bouwen. Dat wisten ze al bij het roem ruchte Norvicus, dat in februari 1921 was opgericht. Nauwelijks zestien jaar oud, kwam hij al in die vereniging. Niet zozeer als voetballer, maar als commissielid. „Ik ben eigenlijk nooit een groot of behoorlijk voetballer ge weest. Ik viel zo nu en dan i,n als er eens één te weinig was of als er een uitviel- Ik had veel meer lief hebberij in hert kijken naar het spel en naar de capaciteiten, die anderen toonden, zodat een zo sterk mogelijk elftal op de been kon worden ge- Geen eten Dat kijken en opstellen heeft hem veel verdriet, maar toch ook veel ple zier bezorgd. Slechts een paar jaar heeft de voetbal geen vat op hem gehad. Dat was in de periode tussen 1931 (toen Norvicus de harde strijd het bestaan moest opgeve het terrein scheppen oin het andere mogelijk te maken te sporten. Als er iets moest worden gedaan, stonden zij altjjd klaar. Iedere vereniging heeft deze unieke figuren is». A. Korbce en Jan Haze- nu als penningmeester de eer energiek ter hand. Er moest weer worden gebouwd. Doch in 1954 gaf hij het baantje van pen ningmeester eraan, In 1959 volgden de functies in elftal- en jeugdcommis sie, zij het op doktersadvies. „Gewoon" Hij bleef echter ln het bestunr. „Als gewoon lid." zegt hij, maar anderen onthulden reeds, dat dat „gewone" te vergelijken is met ..manusje-van- alles". Dat het werk van Hazenoot iets ongewoons is, werd bewezen in 1959 toen de ledenvergadering van Noordwijk hem spontaan tot erelid benoemde. Maar stilzitten? ..Als dat gebeurt, is het afgelopen met hem." zegt mevrouw Hazenoot, die telkens als haar werd gevraagd of ze de liefhebberij van haar man nimmer als bezwaar had gevoeld, glimlacht Achter die glimlach gaat veel schuil, zo ook de wetenschap dart ze het haar man niet mocht afnemen Ze heeft hem steeds gesteund- Niert altijd met evenveel plezier. „Ik zal het je te doen geven om als vrouw van de commissaris van materiaal twintig kletsnatte voetbal len op de slaapkamer te moeten her bergen. En ik moest nog een hoofd als een ijzeren pot hebben ook, want ze kwamen afschrijvingen hier altijd mondeling aan de deur doen". De gezegdes zijn niert naar bedoeld, want mevrouw Hazenoot gunt haar man zijn plezier. Ze geeft hem zelfs van tijd tot tijd goede adviezen. Dat moest ook wel, want Hazenoot had veel aan zijn hoofd Hij zorgde voor de voetbalverslagen in een plaatselijk weekblad, trok elke avond erop uit om contributies te innen en nam voor het bijwerken van zijn admini stratie en privé-archief elke maand een snipperdag op. Nog eens 1935 toen hij terugkwam uit Gouda £?.k?!ld Jan Hazenoot is naar het inmiddels één jaar oude IJ Noordwyk Noordwijk. Hij kwam meteen weer in de elftalcommissie en in de jeugd- Op de vliering Hij kon er weer op uit trekken met de jonge jongens op de fiets: Ook zijn eigen jongens gingen mee. Ze vonden het vaak helemaal niet leuk, want Pa was erg kritisch en als ze hadden verloren hoefde moe der de vrouw niet voor eten te zor gen. Ze konden toch geen hap door rig bewaard Hij behoort tot de categorie sen. die van het opbouwen van eer sport en een vereniging een levens werk maken- Men kan bij hem op kamp de vliering alles te weten komen maakt, over de voetbalvereniging Noordwijk. van de eerste bestuursvergadering op tot heden. Alles is keu- „Ja ik heb een mooie tijd gehad hoop het nog lamg vol te kunnen figuur houden." zegt de man. die nu naar andere elftallen moet gaan kijken, omdat hij gedurende zes jaar reeds deel uitmaakt van de technische com missie van de afdeling Leiden- Hij wil het best nog eens over doen-, dat optrekken met de jeugd, waarmee hij twee weken 'in '49 en '50) een jeugd- de KNVB heeft meege- Nog best wil hij die gezellige tijd met die ouwe getrouwen van de keel krijgen. niet beter of het t Toch zijn zjj de i knipseltje ging er in. Vergeelde foto' ■chief. Ieder Norvicus en het Noordwijk van die vroeger jaar kwaï 1 1945 namen de huisarts J het eerste uur meemaken, zoals crack Willem Hoek („de Snoer") en al die anderen, die evenals hij zelf veel voor de opbouw van de voetbalsport hebben gedaan en die Nes i voorziiitter)W Spaanderman thans zo licht worden vergeten. J gekomen, en dat wij spoedig verbete ring krijgen. 25 december Helder, koud weer. Het heeft vannacht weer gevroren. Alles is erg rustig. Kinderen hebben iddag 'n warme maaltijd (Habo) gekregen. Zij gingen daartoe met hun e zijn'onderwijzers naar de Stadsgehoorzaal. 26 december Het heeft de afgelo pen nacht weer hard gevroren. Koud maar zonnig weer. Veel schaatsenrij ders op het ijsveld, want de landerijen staan al lange tijd onder water. In de avond weer twee V2's over. Kerstmis 1944 is weer voorbij. (Wordt voortgezet) De meest op d< toestand vlak vooi h,et bom bardement gelijkende foto ontleenden wij aan het archief vav de heer J. C. Vee- ren (Drechtstraaz Leiden). Deze op name dateert vat zeer kort voor d oorlog. Een ver gelijkende foii van deze plaats n de bombardemen ten is. voor zove wij kunnen na gaan. nooit ge maakt. Ook hel bestaan van an dere bombarde- •nentsfoto's is ons niet bekend. Een andere kijk op de verwoestingen bij het station na de luchtaanvallen op 11 december 1944. waarbij 46 doden vielen. Op de voorgrond de puinhoop van de boekhandel. Daarachter het huis van fotograaf Pijl. Links een gedeelte van de Stationsweg, waar duidelijk zichtbaar is het gebouw waarin nu het G.A.K. is gevestigd. Rechts daarvan Luxor. MIDZA Tredfort tapijt. 120 breed 27,50 p. Lana tapijt, 100 breed 26.50 p. Tapison tapijt. 200 breed 65.p. Flexorol 200 breed 20.90 p Deze sterke vloerbedekking kunnen wij uit voorraad leveren en wordt door ons vakkundig gelegd. INTERIEURVERZORGING W. J. ZIRKZEE van 't Hoffstraat 5-7 LEIDEN TELEFOON 24610 Expositie Boerliaave- zaal LEIDEN De tentoonstelling va tekeningen in de Boerhaavezaal ook morgen nog open, en wel van tot 5 uur en van 7 tot 9 uur. Op 7 mei 1945 cle NLC terug na 31/2 jaar LEIDEN Op 15 oktober 1941 verscheen de Nieuwe Leidse Courant voor de laatste maal in oorlogstijd. De bezetter sneed die dag de NLC als een der eersten de adem af, we gens haar houding ten opzichte van Duitsers en NSB'ers. Drie-en-een-half jaar later verscheen de NLC weer. De dag van de bevrijding viel op za terdag. Het in allerijl bijeen gekomen personeel zag die dag geen kans een krant uit te ge ven. 's Zondags vanzelfspre kend ook niet. Maar maandag 7 mei stonden vele Leidenaars op de Hooigracht in de rij om de eerste exemplaren van de Nieuwe Leidse letterlijk uit de handen van het expeditieper- soneel te trekken. Bewaar dit nummer bij uw familiebescheiden als een stuk historie, dat uw kinderen en kleinkinderen met veel inte resse zullen lezen". Dat schreef de redactie op de voorpagina van het nog kleine krantje. Hoevelen zullen dat in die feestdronken dagen hebben ge daan? Ook Leiden sloot vijf zwarte jaren af. Het begon een grote periode van opbouw, waarin de stad langzaam maar zeker op krachten kwam. Het belang rijkste nieuws uit die zeldzaam geworden Nieuwe-Leidses wil len wij dagelijks in een apart rubriekje in herinnering bren gen. Vandaag treft u het eerste stukje aan. DE REDACTIE

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1965 | | pagina 3