Leids bevrijdingsconcert
werd uitbundii
succes
Koningin, Prins en prinsessen bij
dankstonde in volle Pieterskerk
Leiden herdacht doden
Jeugd zal fakkel van de
vrijheid voortdragen
G. J. Flim
90
jaar
NffitTWE LEIDSE COURANT
5
DONDERDAG 6 MEI l'JbS
LEIDEN Een volle stadsgehoorzaal eigenlijk slechts één procent van
de Leidse bevolking) kon zich gisteren laven aan de bevrijdende gedachte:
Alle Menschen werden Brüder. door Beethoven in de negende symfonie
verklankt. Vooraf ging een fragmentarische uitvoering van de opera
Orpheus en Eurydice ran Von Gluck. Respectievelijk geleid door Henk
Briër en Herman Strategier. Een korte beschouwing door mr. De Ruyter
de Wildt, voorzitter van het organiserend comité, over de idee vrijheid en
het gezamenlijk zingen van het Wilhelmus, vormden de inleiding van een
in vele opzichten geslaagd concert.
Von Glucks opera is een eerste stap
naar het doorgecomponeerde muziek
drama. De barokke uitbundigheid be
hoort tot het verleden. Het orkest heeft
een belangrijkere en meer „schilderen
de" taak. de solisten, die er voorheen
maar op los improviseerden, zijn onder
worpen aan de stijl. Plaatsgebrek belet
mij hier dieper op in te gaan.
Het gegeven uit de Griekse mythologie
leende zich in het oog van Von Gluck
blijkbaar het best om zijn vooruitstre
vende ideeën gestalte te geven. Hoewel
het werk in concertvorm naar myn
smaak niet voldoende blijft boeien, be
vat het wel fragmenten, die zeer geliefd
zijn; o.m. de aria J'ai perdu mon Eundi-'
ce is nog steeds geliefd, hoewel de kri
tiek in Von Glucks dagen van mening
was. dat men met hetzelfde effect op
deze muziek J'ai trouvé mon Euridice
zou kunnen zingen.
Wilhelmina Matthes. alt, zong deze
aria gevoelig en met mooi stemgeluid.
Voorheen beschikte men voor deze rol
over een mannelijke alt, doch .in onze
tijd worden terwille van dit stemtype
geen medische ingrepen meer toegepast.
In Frankrijk wordt deze rol door een
tenor vertolkt, wat logischer is, temeer
daar Von Gluck deze partij zelf heeft
omgewerkt Wilh. Matthes zong haar
partij overigens niet temperamentvol en
hier en daar met weinig exacte intona
tie. vooral in het borstregister.
Ook Angèle Geerts leek mij te inge
togen. hoewel haar dramatisch geluid
veel begrip verried. Nelly van der Spek
(Amor) sloot zich qua stem hierbij goed
aan. Het Nederlands Madrigaalkoor was
zeer mooi van klank en voordracht De
orkestklank was doorgaans te brijig om
alip details recht te doen. Herman Stra
tegier leidde het geheel stipt
Betekenis bevrijding: „Gods vijanden vergaan
LEIDEN De overwinning op het nationaal-socialisme is een gebeur
tenis om je hele leven voor te vlaggen. Dat zei prof. mr. W. F. de Gaay
Fortman gistermorgen in de Pieterskerk in een toespraak tijdens de na
tionale dankstonde ter gelegenheid van 5 mei. Hij herinnerde aan een
woord van prof. Gerbrandy: Volk van Nederland, gij zijt vrij!
Onder de vele aanwezigen bevonden
zich H.M. de Koningin, Z.K.H. de Prins
en H.KjH. prinses Margriet. Voorts tal1
van vooraanstaande regeringsfunctio
narissen en provinciale en gemeente
lijke autoriteiten. Aan de kosterij van
de kerk werd het koninklijk paar on
der anderen door de burgemeester van
Leiden, mr. G. C. van der Willigen,
begroet.
Prof. De Gaay Portman meende, de
betekenis van de bevrijding niet dui
delijker tot uitdrukking te kunnen
brengen dan met de woorden ,.Gods
vijanden vergaan". Dit was een oorlog
voor of tegen het nationaal-socialisme.
En dat nationaal-socialisme was een
goddeloze, anti-goddelijke macht, wat
bleek zowel uit zijn houding tegenover
de Joden als uit zijn gebruik van het
recht. Het was gebaseerd op een af
godische rassentheorie; zijn minach
ting voor niet-ariërs zette zrich om in
een haat. die uitgroeide tot uitroeiing.
Stelselmatig heeft het het recht ge
bruikt als een hulpmiddel voor de uit
voering van zijn verschrikkelijke be
wind. Dit recht was het tegendeel van
wat recht behoort te zijn.
Er waren mensen die dit nationaal-
socialisme van het begin af hebben
onderkend. De hoogleraar noemde drie
..soldaten van het eerste uur", koningin
Wilhelmina, prof. Gerbrandy en
Winston Churchill. Onder hun leiding
hebben wij gestreden, niet altijd moe
dig en meermalen falend, maar met
hoop en verwachting.
ook zeer actueel. Binnenslands bete
kent dat onder meer dat wij hebben
te staan naast de zwakken en hulpe
lozen. Spr. dacht daarbij niet in de eer
ste plaats aan sociale wetgeving, maar
aan de relatie van mens tot mens.
Internationaal staan wij voor de taak.
in samenwerking met andere landen
Krans gelegd bij
Bevrijdt ngsboom
Professoremvijh
LEIDEN. Bij de bevrijdingsboom
op de Zeemanlaan werd gistermorgen
een korte plechtigheid gehouden, ge
organiseerd door de buurt- en speel
tuinvereniging -De Professorenwijk",
waarbij behalve een groot aantal wijk
bewoners ook aanwezig waren burge
meester en mevrouw Van der Willi
gen. de wethouders Sannes en Harm-
sen. erelid en mevrouw Van der
Kwaak, en afgevaardigden van een
aantal verenigingen.
Na een muzikale rondwandeling
door de wijk van het christelijk mu
ziekgezelschap ..Concordia" hield voor
zitter J. P. A. de Vrind een openings
toespraak en zongen de aanwezigen
het clublied.
Drie zeeverkenners hesen onder
tromgeroffel de nationale driekleur,
waarna ..Concordia" koraalmuziek ten
gehore bracht. In zijn rede legde bur
gemeester Van der Willigen er de na
druk op- dat het herdenken van de ge
vallenen en het vieren van de bevrij
ding vooral zin heeft als voorbeeld
voor de jeugd. De ouderen kunnen
zich nog gemakkelijk de zware be
zettingsjaren herinneren, doch de
jeugd moet op andere manieren aan de
strijd en de bevrijding worden her
innerd.
De burgemeester legde een krans
van witte hyacinten bij de direct na
de bevrijding geplante boom. waarna
onder meer het volkslied werd gezon
gen. De plechtigheid werd besloten
met een feestelijke gekostumeerde op
tocht van vlaggende kinderen naar de
speelweide van de wijk.
Wij maken van onze bescheidenheid
wel eens misbruik. Maar in wezen
maakt deze verscheidenheid onze na
tionale eendracht sterker, omdat zij
ons dringt elkaar te aanvaarden zo
als wij zijn. Uit het vasthouden aan de
eigen overtuiging dienen wij te ern
stiger te streven naar een maatschap
pelijk bestel dat door zijn gerechtig-
heidsgestalte algemeen wordt aan
vaard. Uit deze overtuiging zullen wij
ook telkens opnieuw inhoud moeten
geven aan de idealen waarvoor wij in
de oorlog stonden. De jeugd mag van
ons verwachten dat wij dit duidelijk
voorleven en dat wij ervan vertellen.
Een koperensemble onder leiding
van Meindert Boekel. het Heldria-
meisjeskoor en Ingeborg Elzevier, de
clamatie, venleemden aan deze dank
stond medewerking. Adriaan Blan-
kenstein bespeelde het orgel. De kerk
was met prachtige bloemboeketten
versieind.
LEIDEN Dinsdagavond hebben burgemeester en wethouders, raads
leden, leden en ereleden van liet comité Dodenherdenking, afgevaardigden
van verenigingen en organisaties en andere Leidenaars de doden van de
laatste wereldoorlog herdacht. In de volle Marekerk sprak burgemeester
mr. G. C. van der Willigen een openingswoord in de herdenkingsbijeen
komst, die voorafging aan de stille tocht naar het bevrijdingsmonument.
der meer blijkt uit de vieringen van 3
oktober en van lustra in universitaire
kring. Het heeft zeker zin te herden
ken, vooral nu de gevallenen het mid
delpunt van onze gedachten, vormi
De aanwezigen zongen „Wilt heden
nu treden", waarna het Jeugd Kamer-
orkest onder leiding van Hentk Briër
de sinfonia voor hobo en strijkorkest
van J. S. Bach ten gehore bracht. Paul
Steenbergen, las het in een Japans
kamp in voormalig Nederlands-Indië
spelende verhaal „Het geheim" van
Willem Brandt voor. Men zong het
voO'ksliied en mam om 8 uur twee mi
nuten stilte in acht.
Het Jeugd Kamerorkest speelde het
concerto grosso. opus 3. no. 11. van
A. VivalcK. waarna ten slotte de aan
wezigen zongen „O Heer, die daar des
hemels tente spreidt".
Bij het monument werden, nadat
velen zich bij de stille stoet hadden
aangesloten, kransen en bloemen ge
legd. De Jeden van de Leidse afdeling
van de Vereniging van ex-politieke ge
vangenen uit de bezettingstijd kwa
men na afloop van de plechtigheden
nog in het Gereformeerd jeugdhuis
aan de Breestraat bijeen waar de voor
zitter een slotwoord sprak.
Zuidafrikaanse attaché
in „Rehoboth" over de
apartheidspolitiek
LEIDEN. Het jeugd-ontmoetings-
centrum Rehoboth, Rapenburg 10. ont
vangt zondagavond om acht uur de
heer Kroes, attaché van de Zuidafri
kaanse ambassade. Hij zal over de in
zijn land gevoerde apartheidspolitiek
een inleiding houden, die wordt ge
volgd door twee films over ditzelfde
onderwerp. Na de films zullen groe
pen worden gevormd om het nader te
beschouwen en vragen geformuleerd
die de heer Kroes vervolgens zal be
antwoorden. Alle jongeren tussen zes
tien en eenentwintig jaar zijn welkom.
LEIDEN, De bevrijdingsvlammen
die burgemeester mr. C. G. van der
Willigen gistermorgen op het Stad
huisplein had ontstoken waren niet bij
machte de kou te verdrijven toen de
chr. gymnastiekvereniging Jahn aan
trad voor een fonkelende demonstra
tie. Voorzitter De Knegt liet de jeugd
de spits afbijten De kou doorkruiste
enigszins de plannen, want de klein
tjes. die een kwartier lang op, over en
langs banken moesten wippen, kregen
de volle (koude) laag.
•Bijzonder leuk was de op moderne
leest geschoeide oefening van de meis
jes met spaans riet. Daarna kreeg
tempo de overhand in het vlot afge
wikkelde programma, waarbij de ge
disciplineerdheid van het gehele korps
groot en klein opviel. Ook het
optreden van de drumband van Jahn
bij deze demonstratie wekte aller be
wondering. De combinatie bandturn-
ploegen deed de kou spoedig vergeten.
Binnenkant,>
er buiten
LEIDEN Niet vandaag, doch
morgen zullen onze trouwe
lezers de wekelijkse rubriek
„Sport aan de binnenkant" aan
treffen. Wij hopen dat onze lezers
zullen kunnen begrijpen, dat we
hiertoe werden gedwongen door
de grote hoeveelheid berichten
over de feestvieringen op bevrij
dingsdag.
LEIDEN Slechts een hondvol belangstellenden was gistermor
gen getuige van het door padvinders ontsteken van de bevrydings-
vlam op het Stadhuisplein. Leden van de gymnastiekvereniging Jahn
hadden zich rondom het vuur geschaard, terwyl de beiaard hoog
daarboven het Wilhelmus zong.
Burgemeester Van der Willigen hield vanaf het halkon een toe
spraak, waarin hij zijn vertrouwen in de jeugd uitsprak. Zij zal zich
inzetten de fakkel van de vryheid voort te dragen, de vryheid waar
door het leven zin krijgt.
De burgemeester herinnerde eraan, boe twintig jaar geleden het
doek viel over de tweede wereldoorlog, waarby we werden bcvryd
van een wrede bezetting, van concentratiekampen, van honger en
ellende, van de angst die onze onafscheidelijke metgezel was. Toen
loonde het weer de moeite zich te richten op de toekomst.
Men kan zich afvragen: wat hebben we ervan gemaakt? Duldelyk
is dat de idealen van 1945 niet volledig zijn verwezenlijkt. Maar dat
behoeft geen reden tot ongerustheid te zijn. De werkelijkheid is al
tijd anders dan het droombeeld. Als positieve winst kan worden ge
boekt een beter samenspel tussen de onderscheidene groeperingen
van ons volksleven, alle verscheidenheid ten spyt.
De burgemeester besloot zijn toespraak met de opmerking, dat
onze gemeenschap meer dan ooit nodig heeft de stuwkracht van de
komende generatie. De viering van het bevrijdingsfeest zal haar en
ons moeten sterken in de wil vry te bly ven en zich die vryheid waard
te tonen.
Een groot enthousiasme ontketende de
vertolking van liet slotkoor uit Beetho-
vens Negende onder leiding van Henk
Briër. Zijn eigen koor De Stem des Volks
en Ex Animo kwamen hierbij de vocale
gelederen versterken, evenals Hermann
Schcy, bas en Chris van Woerkom, tenor
het solistenteam. Beethoven vond in
Schillers ode An die Freude een gezochte
gelegenheid een boodschap aan het
mensdom mee te geven. Hoewel de tekst
hier en daar erg naief en zelfs onbenul
lig is (Wollust ward dem Wurm gege-
ben. und der Cherub steht vor Gott),
bevat zü een zinspreuk: Alle Menschen
werden Brüder, die op dit concert veel
zeggend was.
De gave inzet door Schey werkte In
spirerend en dit kan van het gehele solo-
kwartet worden gezegd. Bewonderens
waardig was het voorts vast .te stellen,
hoe de drie koren een fraai geheel vorm
den. Zelfs de gevreesde hoge passages,
die Beethoven voor de sopranen schrijft,
kwamen er goed uit. Onder Briërs pittige
leiding kwam een sonore en beeldende
koorklank tot stand. Het orkest was hier
in een betere verhouding mee.
Behalve, dat het moment van de eerste
inzet het koor enigszins overrompelde,
was men verder steeds paraat. Zodoende
ging van deze interpretatie veel overtui
ging uit. Ik wil hierbij vermelden, da*
slechts enkele koren in ons land dit werk
op het repertoire hebben en het ook in
geheel andere omstandigheden uitvoeren.
Een woord van lof aan koren en dirigent
is hier dus wél op zijn plaats voor de
wijze waarop deze zéér moeilijke koor
partijen werden gebracht. Ik schreef het
reeds: een uitbundig succes.
Voor de solisten waren er fraaie rui
kers.
Henri Welbooren
Visioen mag niet
worden verraden
LEIDEN. Onder auspiciën van de
oecumenische raad en het dekenaal
van de rooms-katholieke kerk werd
gistermorgen in de doopsgezinde kerk
een korte herdenkingsbijeenkomst ge
houden. De herv. pred. ds. P. Kloek
hield een meditatie, waarin hij onder
meer er aan herinnerde dat de Ker
ken. na lang te hebben gezwegen. In
de oorlogsjaren gezamenlijk gingen
spreken.
Men nam stelling tegen de onge
rechtigheid en de leugen. Het vtisioen
van de gerechtigheid stond ons voor
ogen. Thans is onze opdracht dit vi
sioen niet tc verraden. Vrijheid is geen
bezit, het is geschenk, gave. roeping
i opdracht
Ds. H. van Bilderbeek, doopsgezind
predikant verzorgde de Schriftlezin
gen.
LEIDEN Vandaag Is de heer
G. J. Flim, een van de pioniers bij
de ontwikkeling van de methoden om
zeer lage temperaturen te bereiken,
negentig jaar geworden.
Hij was degene, die aan de ideeë*
van professor H. Kamerlingh Onnes
vorm wist te geven. Door zijn grote
technische bekwaamheid en theoreti
sche scholing was hy in staat, met
de in het begin van deze eeuw nog.
naar huidige maatstaven gemeten,
primitieve hulpmiddelen, de toestel
len te maken waarmee in het Leids
Natuurkundig Laboratorium (het te
genwoordige Kamerlingh Onnes-labo-
ratorium) in 1906 waterstof vloeibaar
werd gemaakt en in 1908 voor het
eerst ook vloeibaar helium kon wor
den geproduceerd.
Een gelukwens aan de heer Flim,
die nog steeds een goede gezondheid
geniet en nog veel belangstelling
heeft voor het laboratorium, is hier
stellig op zijn plaats.
Dodenherdenking in
Valkenburg
VALKENBURG, In alle eenvoud
zijn de gevallenen uit de tweede wereld
oorlog herdacht. Om kwart voor acht
werd van het Dorpshuis af een stille
tocht gemaakt naar de erehof naast de
herv. kerk.
een sirene-signaal werd twee minu
ten stilte in acht genomen. „Valkenburgs
Harmonie" speelde twee coupletten van
het „Wilhelmus" en de treurmars „Laat
ste Groet".
