Vijfduizend militairen
groetten hun Koningin
Onderduikersreünie met
veel herinneringen
Er waren 250.000 bezoekers
FBI-agent keek toe bij
moord op mevr. Liuzzo
LJjjJ j 1 i
»i is h Ssllï
EAU DE COLOGNES
In de toekomst
monument
Gebruik niet langer het
woord vrijheid op 5 mei
15
DONDERDAG 6 MEI 196S
Indrukwekkend e
wapenschouw op
de Vlasakkers
(Van een onzer redacteuren)
AMERSFOORT Vijfduizend mi
litairen van zee-, land- en lucht
macht hebben gisteren op de Vlas
akkers gedefileerd voor Koningin en
Prins. Op de dag waarop Nederland
zijn twintigjarige bevrijding vierde,
hielden zij een wapenschouw die
vooral door het meegevoerde moder
ne materieel zo indrukwekkend was,
dat de naar schatting kwart miljoen
toeschouwers (onder wie heel veel
jeugd) vijf kwartier achtereen het
voorbij trekken der troepen geboeid
gadesloegen.
En ook de genodigden toonden zicli
door deze demonstratie van de slrijd-
krachten sterk geïmponeerd. Onder hen
waren (oud-)minïsters en (oud-)staats-
secretarissen, ambassadeurs en militaire
attache's van bijna veertig landen, en
hoge Nederlandse militaire- en burger
autoriteiten. van wie er vele hardop van
hun bewondering getuigden voor het
geen ons land in de voorbije twintig jaar
ten aanzien van zijn strijdmacht heeft
bereikt.
Guur
Zeer indrukwekkend waren
de enorme Centuriontanks, die
een onderdeel vormden van de
grote wapenschouw, die op Be
vrijdingsdag in Amersfoort werd
gehouden.
worden voorspeld, dat deze wapen
schouw Zich in een enorme belangstel
ling mocht gaan verheugen. Omstreeks
10 uur hadden reeds meer dan honderd
duizend bezoekers zich van een (staan)
plaats langs de. door de troepen af te
leggen, route verzekerd. En kort vooi
twaalf uur, het tijdstip waarop de wa
penschouw begon, was hun aantal ge
stegen tot een kwart miljoen. Op de
terreinen op en rond de Vlasakkers
stonden meer dan dertigduizend auto's
geparkeerd.
Heel Nederland was vertegenwoor
digd. Er waren bezoekers zowel uit
Zeeland als uit Groningen, uit Lim
burg als uit de kop van Holland. Zij
kwamen per trein, per autobus, ook op
de scooter en op de brommer. Zij
droegen dikke jassen of dikke truien,
en ze hadden plastic regenkleding en
paraplu's bij zich,,..
Afdak
Maar de regen bleef gelukkig uit. op
een enkel druppeltje na. De Koningin
had beslist ook niet op regen gerekend.
Op haar uitdrukkelijke wens was boven
het podium, van waaraf zij de wapen
schouw gadesloeg, geen afdakje getim
merd.
De Koningin, de Prins en prinses Bea
trix arriveerden tegen twaalf uur met
hun gevolg op de Vlasakkers, verwel
komd door de minister-president mr J.
M. L. Th. Cals, de minister van oorlog
„We hebben goed
werk gedaan"
HAYNEVILLE (Alabama, V.S.)
Een geheim agent van de FBI, het
Amerikaanse federale recherche
bureau heeft dinsdag voor een jury
een dramatische beschrijving van
de moord op de blanke vrijheids
strijdster mevr. Viola Liuzzo, op 25
maart kort na de mars van Selma
naar Montgomery, gegeven. De FBI-
agent, Gary Thomas Rowe jr., had
zich vier jaar geleden in de Ku
Klux Klan genesteld. Zijn onkosten,
contributie en kleedgeld voor de
Klan werden vergoed. Soms, zei hij.
kreeg hij iets extra. De auto met de
drie Klanleden en Rowe had volgens
de verklaringen van de geheim agent
de auto van mevr. Liuzzo met een
snelheid van 160 kilometer per uur
achtervolgd.
..Toen we op gelijke hoogte gekomen
waren aldus Rowe. ,.stak de 21-jarige
monteur Leroy Wilkins een geweer door
het rijraampje. De dame. die chauffeerde
j keek angstig naar ons. Wilkins loste toen
twee of drie schoten. Mevrouw Viola
Liuzzo zat dood achter het stuur"
Volgens de geheim agent zou Wilkins
hebben gesnoefd: Jongen. :k mis niet.
dat juffie is zo dood als de hel". Wilkins
had het moordwapen vlak voor de aan-
E slag gekregen van de 42-jarige Eugene
Thomas, die de auto bestuurde Verder
zat in de wagen de 41-jarige William
l. O'Eaton. De pleger van de aanslag stond
dinsdag terecht De beide anderen zullen
I zich nog moeten verantwoorden.
J Grote Draak
j Alle vier Indienden van de auto
I woonden in Birmingham, de hoofdstad
van Alabama. Toen zü na de moord-
aanslag naar huis terugkeerden, had
Gene Thomas gezegd: „Laten we naar
1 het huis van de Grote Draak van
Alabama gaan en hem vertellen, dat
w« «en goed werk hebben gedaan".
Het huis van de Grote Draak (Robert
Creel) was echter geheel donker. De
mennen kwamen tot de conclusie, dat
hij naar bed was gegaan en dat men
hem maar beter niet kon wekken.
De jury waarvoor Leroy Wilkins te
rechtstaat, bestaat geheel uit blanken.
De enige neger, die voor verkiezing in
aanmerking kwam. liet zich excuseren
wegens een onlanigs opgelopen verwon
ding.
Kon. Marine
DEN HAAG Smaldeel 5. bestaan-
uit Hr. Ms. vliegkampschip Karei
Doorman (vlaggeschip), Hr. Ms. ja
gers Amsterdam en Drenthe, alsmede
uit Hr. Ms. onderzeeboten Walrus en
Zeeleeuw, vertrekt op 10 mei voor een
ir-ocfenreis naar het Kanaal-gebied
le wateren in de omgeving van
Gibraltar, welke tot eind juni zal du-
Tijdens de oefeningen zullen ge
durende deze maand enige Britse ha-
worden bezocht.
de heer P. de Jong en de chef
verenigde chefs van staven generaal
(van de luchtmacht) H. P. Zielstra.
En direct daarop begon het grootse
défilé, dat tot kwart over een duurde,
Het werd geopend met twaalf motor
rijders van de Koninklijke Marechaus
see, gevolgd door „troepen te voet",
gevormd door de Koninklijke marine,
de Koninklijke landmacht en de Ko
ninklijke luchtmacht, die in een veel
heid van onderdelen waren vertegen
woordigd en hun vaandels mei
den-
Spelbreker
Het weer mocht dan geen spelbre
ker zijn voor de wapenschouw in het
algemeen, het was dat wel voor
vliegtuigen van de luchtmacht en
marine. Hel zicht was slecht, het wol
kendek laag en als gevolg daarvan
moest het aantal vliegtuigen, dat aan
het défilé zou deelnemen, sterk wor
den gereduceerd. Het waren er maar
vijftig, die van hun bases opstegen
maar ondanks dat was het toch een
indrukwekkend défilé, dat grote be
wondering oogstte.
Maar de meeste indruk maakten de
gemotoriseerde en gemechaniseerde
troepen, de grommend voorbijtrek
kende tanks, het nieuwste genie-ma
teriaal, het nieuwste geschut waar
onder een batterij houwitsers van 175
mm met lopen van langer dan tien
meter en de Honest John's, raket
ten van 762 mm met hun lanceerin-
richtingen. Het voorbij rijden van de
485 voertuigen, netjes opgepoetst,
boeide de toeschouwers meer dan de
hoe stram ook marcherende troepen,
waarbij de militaire vrouwenafdelin
gen Marva, Milva en Luva wa
ren ingedeeld.
Tevreden
Na afloop van de wapenschouw kon
iedereen tevreden huiswaarts keren: ge-
neraal-majoor F. Lagerwerff. de orga
nisator van het militaire schouwspel, die
'n aansluitend geheel te krijgen met
seconden had moeten werken, generaal-
majoor G. H. Christan MWO. de parade
commandant. de troepen, die uiteinde
lijk het défilé hadden doen slagen, het
publiek, dat waar voor zijn ..geld" had
gekregen en tenslotte de zeshonderd po
litiemannen, die het verkeer op de Vlas
akkers voortreffelijk hadden geregeld.
Minder tevreden over de goede af
loop waren de tegenstanders van de
wapenschouw, het Comité voor de
vrede, dat pamfletten uitdeelde, waar
in stond te lezen, dat vrede slechts
wordt verkregen door ontwapening.
de belhamels, die de nacht tevoren
op enkele richtingaanwijzers van het
woord Wapenschouw de W hadden
uitgeveegd.
Honderden oud-onderduikers
zijn op Bevrijdingsdag terugge
keerd naar hun onderduik-adres
in de Noordoost-Polder. Op de
deel in Emmeloord kwamen zij
tesamen voor een gemeenschap
pelijke maaltijd.
Nieuw uurwerk
voor Wier
WIER Negen Nederlandse
horlogemakers hebben dinsdag
middag in het dertiende-eeuwse
kerkje van het Friese dorpje
Wier (gem. Menaldumadeel) een
nieuw astronomisch uurwerk
aangeboden ter vervanging van
het twintig jaar oude torenuur
werk, dat in de jaren 1943 en
1944 door een onderduikermr.
J. F. M. Bruijn uit Den Haag,
werd vervaardigd.
Twintig jaar lang heeft het
uurwerk waarvan de raderen
van multiplex waren gemaakt,
gegevens verstrekt over de be
weging van zon, maan en sterren,
totdat de houten raderen hei be
gaven en Wier zijn curiositeit
dreigde te verliezen. Er werd een
actie op touw gezet om geld in
le zamelen voor de restauratie
van het unieke uurwerk, maar
dat leverde niets op.
Een publikatie in het vakblad
van de Nederlandse horlogema
kers had beter resultaat. Negen
horlogemakers, sommige zelf
oud-onderduikers, staken de kop
pen bij elkaar en besloten om
gezamenlijk in hun vrije tijd het
amateurprodukt uit de bezet
tingstijd vakkundig te repareren.
Drie maanden hebben ze er aan
gewerkt. Elk nam een aantal on
derdelen voor zijn rekening.
Dinsdagmiddag waren ze aan
wezig in het kerkje van Wier om
het vernieuwde uurwerk, dat nu
van metalen raderen is voorzien,
aan te bieden aan de kerkvoog
den van de Nederlands Her
vormde Gemeente te Wier. als
vertegenwoordigers van de 250
inwoners van het dorpje. Zij-
spraken de hoop uit. dat hun
werkstuk tot in lengte van jaren
de toren van Wier zal sieren.
Generaal Foulkes
WAGENINGEN De Canadese ge
neraal Charles Foulkes die op 5 mei
1945 in hotel De Wereld de overgave
aan de Duitse generaal Blaskowrtz dic
teerde, besluit zijn verblijf in Neder
land met een bezoek aan Wageningen.
Generaal Foulkes, ereburger van deze
stad, wordt zaterdagmorgen ontvangen
ten gemeentehuize en zal de ere
wacht van het studentenweerbaarheids-
korps Transvaal inspecteren.
m:p- w yw-
HET
WEER IN EUROPA:
Rapporten hedenmorgen zeven urne
HM
ÏWEjg
Eén tegen Allen had staartje...
EMMELOORD Gelukkig dat de
heer Knipmeijer er ook was. Zonder
deze. thans 53-jarige Voorburger zou
de reünie van ex-onderduikers van
de Noord-Oost Polder niet half zo
geslaagd zijn geweest. Niet dat de
heer Knipmeijer gisteren als de lol
broek van de georganiseerde sterrit
fungeerde, maar omdat hij in de oor
log tussen de 25.000 en 30.000 Ne
derlanders aan werk hielp, zonder
ooit ergens naar te vragen.
Zij 't op een voorpost van een grote.
anti-Duitse organisatie, de heer Knip
meijer was de administratieve spil van
het Nederlandse Onderduikers Para
dijs, zoals de N.O.P. in de periode
19421945 werd genoemd. Jonge man
nen. die hun tewerkstelling in het Der
de Rijk wilden ontlopen, konden bij
hem terecht, maar ook weer meldings-
plichtig geworden. Nederlandse mili
tairen. studenten. Joden, verzetsmen
sen en geallieerde piloten. Vooral de
opgejaagden. die als het ware de strop
al om de hals hadden, hadden zijn bij
zondere zorg en belangstelling.
„Doe me een plezier", zei hij gisteren
Emmeloord tegen ons. „Laat alles
buiten de sfeer van de persoonsver
heerlijking. Alle kampbeheerders, alle
kantinebazen, al het kantoorpersoneel,
hebben hard en op vaderlandse wijze
meegeholpen. Alleen de directie van de
Wieringermeer mijn werkgever
wist nergens van. Men dacht dat wij in
Kampen, ivaar ik hoofd van de adminis
tratieve afdeling was, helemaal volgens
het boekje te werk ging".
Twee keer is de heer Knipmeijer door
de Duitsers gearresteerd. Verschillende
malen is hij aan razzia's ontsnapt. In de
laatste maanden'van de oorlog dook hij
in de polder onder, werd daar leldér
(Van onze speciale verslaggever)
van de Binnenlandse Strijdkrachten e
één van de contactmannen voor de steeds
veelvuldiger wordende wapendroppings.
„Het begin kon niet legaler zijn",
aldus de Voorburger. „In 1941 viel de
polder gedeeltelijk droog en onmiddel
lijk daarna begonnen de cultuurtech-
nische werkzaamheden. In de tweede
helft van 1942 waagden we ons voor
zichtig aan illegale tewerkstellingen.
Toen de nood hoger werd, klopten
elke dag meer mensen bij ons aan. We
vroegen nooit iets, behalve als het on
zware gevallen ging. Die jongens kre
gen speciale instructie om vooral niet
op te vallen. Iedereen werd met al of
niet vervalste papieren uitgerust, zoals
vrijstellingsbewijzen, P.B.'s. stamkaar
ten en distributiebonnen. Toen de Ne
derlandse militairen weer in krijgsge
vangenschap terug moesten, hadden we
dagen, waarop we 500 aanmeldingen
moesten verwerken".
KORENSCHUUR
De Duitsers beschouwden de N.O.P.
als een korenschuur, die ze goed zouden
kunnen gebruiken. Vandaar dat In dg
eerste jaren nauwelijks werd geïnter
venieerd. Pas toen men lont befc
ruiken, kwamen er moeilijkheden
De rietgrens was overigens de nimmer
overtreden demarcatielijn. Nog geen SS-ei
durfde de moerassige, onontgonnen ge
bieden in. Met mitrailleurs werd wel eens
door het riet geschoten, doch slachtoffers
heeft dit nooit gemaakt
Op 17 november 1944. toen de wapen
droppings. die voor het hele nog bezette
gebied waren bestemd. In volle gang
ren, werd in de N.O.P. een grote rs
gehouden. 2000 onderduikers, van wie men
dacht dat hun papieren niet deugden,
werden op transport naar Duitsland ge
steld. Velen wisten later te ontvluchten
van de weggevoerden keerden de meesten
na de capitulatie terug.
BANG UUR
De sterrit, die gisteren op de twintigste
jaardag van de bevrijding werd geor
ganiseerd voor deze ontginners var
eerste en bovendien nog bijzonder bange
uur, had tevens een reünie tot doel. Om
streeks 300 ex-onderduikers namen er aar
deel: gevestigde, reeds grijzende bur
gers nu. vaak met vrouw en kinderen.
Zeker 1200 personen bevonden zich in
de grote tent. welke op de bekende Deel
van Emmeloord was neergezet Ze aten
er een origineel kampmaal capucijners
met spek en probeerden zich gezichten
en gebeurtenissen te herinneren.
Het viel vaak niet mee, ondanks het
feit. dat de organisatoren in alle hoeken
van het linnen onderkomen bordjes met
de namen van de vroegere barakkenkam.
pen hadden gehangen. Kadoelen. las men
Zwolsevaart. Blokzijl. Lemstervaart
Schokland, Vollenhoven. Eins I.
De ongeveer 60 kilometer lange puzzel-
rit door de volbebouwde en -begroeide
polder leverde al even weinig herken
ningspunten op. Het bos De Voorst, dat
door ex-onderduikers is aangeplant, kon
den velen zich nog wel herinneren er
ook het recreatie-oord van de zelfde
i. dat er tegenaan is geplakt. Met het
Onderduikerspad, de Pilotenweg er
Weg van Ongenade had men ook weinig
moeite. Maar waar het ziekenhuis had
gestaan en waar zich precies de barakken
en de keten hadden bevonden, wist nie
mand meer.
Commentarieerde een speurder, die
niets meer terug kon vinden: „Alles ziet
er ook zó prachtig uit. Moest je i
oorlog komen. Slik, viezigheid en water
rondom. Als ik naar die greppels kijk,
die we met de hand hebben moeten gra
ven. krijg ik weer pijn in de rug".
MERKWAARDIG
Merkwaardig is dat deze eerste
reünie van ex-N.O.P.-onderduikers
eigenlijk uit het ook in Emmeloord ge
houden televisiespel Eén tegen Allen
is geboren. Men probeerde zich toen
voor te bereiden op een vraag uit de
onderduikerstijd, doch kwam tot de
ontstellende conclusie dat niemand er
werkelijk iets van afwist en dat er ook
geen enkel adres was te vinden. Van
daar dat op initiatief van de heer A. A.
Diepstraten, die in zijn functie van ge
meente-ambtenaar de public relations
van de Noord-Oost Polder doet, voor
zichtig de voelhorens werden uitgeslo
Tijdelijk regen
DE BILT Een nieuwe depressie
verjplaatst zich in noordoostelijke
richting naar het zeegebied tussen
IJsland en Schotland. Het warmfront
van deze depressie bereikte donder
dagochtend de Ierse kust. De depres
sie wordt voorafgegaan door een rug
van hoge luchtdnxk die vanavond ons
land passeert. De depressie zal de ko
mende 24 uur weer tijdelijk enige
regen of motregen veroorzaken.
Daarbij wordt met een matige wind
tussen zuid en zuidwest iets zachtere
lucht aangevoerd. Er handhaaft zich
boven de oceaan een westcirculatie
zodat op langere termijn gezien het
weer een onbestendig karakter be
houdt.
ZON EN MAAN
Vrijdag 7 mei: zon op 5.00, onder 20.14;
maan op 10.04. onder 2.11
Zaterdag 8 mei: laatste kwartier 7.20-
HOOGWATER SCHEVENINGEN
7 mei: 7.04 v.m.; 19.41 n.m.
D. Helder
Ypenburg
Vlissingen
Locamo
Wenen
Innsbruck
Belgrado
Athene
Barcelona
windstil 13 6 3R
ir 1 11 6 24
Duitse NV verliest
kort geding
tegen KLM
AMSTERDAM De Duitse elektrici
teitsmaatschappij AEG heeft het kort
geding dat zij had aangespannen tegen
de N.V. KIM rijwielfabriek te Amster
dam verloren. De AEG had de presi
dent van de rechtbank te Amsterdam
een verbod gevraagd van het Wekken
van volgens haar onjuiste suggesties
bij het publiek in een door de gedaag
de geplaatste advertentie, dit op straf
fe van een dwangsom van 25 mille en
publikatie van het vonnis driemaal in
drie weken in twee Amsterdamse dag
bladen.
PERSONALIA
Benoemd tot heemraad van het
waterschap van de Linge, mr. R. J. van
Beekhoff te Kerk-Avezaath. (gemeente
Zoelen) en J. van Meeuwen te Aaperen.
BELACHELIJK
Nóg merkwaardiger ls misschien dat
velen van de ex-onderduikers pas van
daag voor 't eerst hoorden op welke
vulkaan ze al die jaren hebben geleefd
Schuilnamen, codes, het organisatie
schema en het net van verbindingen
het werd hun allen eindeljjk duidelijk,
omdat de heer KnipmeUer er voor 't
eerst sinds twintig jaar in het openbaar
over wilde praten.
„Het is eigenlijk belachelijk", merkte
dr. ir. E. G. Kloosterman, voorzitter van
het organiserende comité en hoofd van
de Landbouwvoorlichtingsdienst in Em
meloord, tegenover ons op, „dat er in de
N.O.P. nooit een monument voor onder
duikers is gemaakt. Enfin, misschien
komt dat nu wel. Dit is zeker niet de
laatste reünie. Het adressenmateriaal.
waarover we thans beschikken, zal in de
toekomst verder worden uitgebreid".
Mr. Klaasesz op Bevrijdingsfeest:
(Van onze R'damse redactie)
ROTTERDAM „Als ik mijn zin
zou krijgen, zou er een dag in het jaar
alleen maar plezier gemaakt worden
met een verbod om die dag het woord
vrijheid in de mond te nemen. En de
rest van het jaar zouden we ons be
zig moeten houden met het begrip
vrijheid", aldus gisteravond de com
missaris der Koningin in de provincie
Zuid-Holland, mr J. Klaasesz, in zijn
bevrijdingsrede op de feestavond van
het Voormalig Verzet Zuid-Holland in
de Rotterdamse Schouwburg.
Zijn hele toespraak was gewijd aan
de vraag of de manier, waarop het
bevrijdingsfeest wordt gevierd nog zin
vol is.
„Ik heb", zo vervolgde hij, ..met de
trits: bevrijding, vrijheid en feest ge
worsteld, maar ik ben er niet uitgeko
men.
Het motto, waaronder dit Jaar het be
vrijdingsfeest werd gevierd ..maak
er een feest van" vind ik onzin. Een
feest kun je namelijk niet maken, dal is
er of het is er niet. En werkelijk feest is
het alleen in mei 1945 geweest. Alle
andere keren was het uitsluitend een
herdenking van een feest
Al gauw na de oorlog was de eerste
glans er af. Een van de oorzaken is, dat
we niet de vrijheid hebben gekregen, die
we hoopten te krijgen. We merkten, dat
vrijheid ook betekent, dal ieder een an
dere kant kan opgaan. En dat is dan ook
gebeurd. Zo zijn na de oorlog weer de
schotjes opgericht en begonnen zich de
klassen en standen weer af te tekenen."
„Ik heb gehoord", zo zei mr. Klaasesz,
„dat er in sommige plaatsen feesten niet
zijn doorgegaan, omdat een spreker toe
vallig niet lid was van het kerkgenoot
schap, dat zijn gebouw voor het feest
beschikbaar stelde. En in Rotterdam
strepen mensen in boekjes over dc oor
log. die aan de schooljeugd zijn uitge
reikt passages aan, die ze niet beva'len.
We gunnen elkaar niet de vrijheid om
er een andere mening op na te houden.
Mr. Klaasesz doelde op het boekje Rot
terdam in de frontlijn. Uit de opmerkin
gen, die hij erover maakte moet men
concluderen, dat hem de achtergronden
van deze zaak niet duidelijk voor ogen
staan. Red.).
Hij riep tenslotte de aanwezigen op
weer zoals in de oorlog schouder aan
schouder te gaan staan en heel veel
typische Nederlandse dingen te vergeten,
waar wij zo trots op zijn.
Aan het feest werd medewerking ver
leend door de bekende Engelse zangeres
Vera Lynn. „First Lady of the Force#"
in de oorlog Het Nederlands Dans-
Thealer lanceerde zijn laatste succes
nummer „Pop Beat '65" op muziek v«a
Sandy Nelson.
