RA 1F F El SEN B
Al
1
1
ilMËM
I
Verzet in Indië:
i)~DRugabel
i
Zeer kwalijke
annonce
Slechts weinig bekend geworden
Zelfstandige groepen
tegen Japanners
Ontploffing in Winst Aku 21 procent
suikerfabriek tOCgCHOlïlCIl
20 oewonden
album sigaren
Leiders van ARP en KYP
stelden Beernink teleur
Verdovende
middelen
9
DINSDAG 4 MEI 1965
AMSTERDAM In enkele lan
delijke dagbladen zijn dezer dagen
advertenties geslopen, waarvan de
betrokken directies hebben gemeend
zich nadrukkelijk te moeten distan
tiëren. De advertentie luidde als
volgt: „De boerenpartij zal op 5
a.s. de zogenaamde bevrijdings
dag haar gevangenen en andere
slachtoffers van de PBO-terreur
eren. Nog steeds leeft er de geest en
de mentaliteit van de bezetter voort
in de PBO. Nog steeds is er geen
werkelijke vrijheid. Recht bestaat
niet meer in Nederland".
Vervolgens kwam dan een oproep
om een vergadering in Amsterdam bij
te wonen, waar volgens de adverten
tie zullen spreken H. Koekoek. B. P.
J. Harmsen. D. de Ridder en N. Ver
laan.
In enkele in het oog lopende be
richten hebben de betrokken kranten
directies hun verontschuldigingen aan
geboden voor het niet weigeren van
deze annonce, die hun is ontgaan
Een der krantendirecties heeft gemeld
de opbrengst van de bewuste adver
tentie te zullen storten op rekening
van de Stichting 1940—1945.
Herdenking gevallen
Canadezen in Holten
DEN HAAG De traditionele her
denkingsdienst voor de Canadezen, die
in de Tweede Wereldoorlog in ons land
zijn gesneuveld wordt op 5 mei op de
militaire begraafplaats te Holten gehou
den. De Canadese ambassadeur Wm Fre
derick Bull, zal de plechtigheid bijwonen
in gezelschap van generaal Charles
Foulkes, die in 1945 het bevel voerde
over het Eerste Canadese Legerkorps
tijdens de verijdingsactie in Nederland
aan wie op 5 mei van dat faar het 25ste
Duitse leger zich te Wageningen overgaf
Ook zal aanwezig zijn brigadier
Craeme Gibson, die tijdens de bevrijding
commandant was van de 7e Canadese
Infanterie brigade, die in de omgeving
van Holten opereerde. De Nederlandse
regering zal worden vertegenwoordigd
door de staatssecretaris van defensie
(Kon. marine) de heer A. van Es.
Halfstok hangen
van de vlag
DEN HAAG Er blijkt soms nog enige
onzekerheid te bestaan over het halfstok
hangen van de vlag. Daarom volgt hier
nogmaals de juiste handelwijze voor het
halfstok hangen.
De vlag wordt eerst vol gehesen (in
top.' Dan laat men hem langzaam en
statig zakken tot halfstok. Daarna wordt
hij vastgemaakt. Bij het neerhalen van
de vlag wordt hij eerst vol gehesen en
pas daarna mag men de vlag laten zak
ken Uiteraard kan dit alleen gelden
voor vlaggen die men door middel van
'een touw kan hijsen. Er mag bij het
halfstok hangen van de vlag in geen
geval gebruik worden gemaakt van een
wimpeL
Vanavond om zes uur wordt de vlag
halfstok uitgehangen. Bij zonson
dergang moet hij binnengehaald worden.
De 46-jarige bosarbeider A. Koobs
te Staphorst is vanmorgen toen hij met
zijn bromfiets een onbewaakte overweg
overstak door de sneltrein Zwolle-Meppel
gegrepen en op slag gedood. De trein
had een half uur vertraging.
Morgen ook son
DE BILT Het voorjaar is tot nu
toe bijzonder onbestendig. In de eerste
drie dagen van mei nebben vooral in
Zuid-Holland plaatselijk al ruim 30
mm regen gebracht tegen normaal in
de hele meimaand ongeveer 48 mm.
Een depressie bij Schotland stuurt in
de komende avond en nacht nog weer
een buienfront over ons land. Morgen
ochtend kan het plaatselijk nog tot
een buitje komen, maar daarna bereikt
ons drogere lucht met zonnige perio
den.
Wellicht is het feestweer morgen
niet zo fraai als op Koninginnedag,
maar er is een verbetering onderweg.
De temperatuur blijft bij 13 tot 15
graden iets aan de lage kant.
Zon en maan
Woensdag 5 mei: zon op 5.03. onder
20.11; maan op 7 43, onder 0 17
Donderdag 6 mei: zon op 5.02, onder
20.13; maan op 8.48. onder 01.22
Zaterdag 8 mei: eerste kwartier.
HOOGWATER SCHEVENÏNGEN
5 mei: 5.29 v.m 17.58 n.m.
6 mei: 6.15 v.m.: 18 45 n.m.
HET WEER IN EUROPA
Rapporten hedenmorgen zeven
metaalbewerkers, tandartsen, tuinders.
Zij sparen, samen met ruim 1.800.000 andere Nederlanders, bij de
Raiffeisenbank. Omdat zij er de keus hebben uit vele spaarvormen en
in een strikt persoonlijke sfeer worden geadviseerd. Zij weten, dat zij
bij meer dan 1000 banken en bijkantoren óók terecht kunnen voor alle
andere bankzaken.
Hun spaargeld (samen A\ miljard gulden) wordt, door de plaatselijke
Raiffeisenbanken, aangewend in de lokale sfeer om de leefbaarheid
van het land te vergroten.
de spaarbank met volledige bankservice
(Van een onzer redacteuren)
Er is van het verzet in het vroe
gere Nederlands-Indië tijdens de
Japanse bezetting weinig bekend.
Dat was kort na de oorlog al het
geval en de hoop dat er na ver
loop van tijd meer van bekend zou
worden, is niet verwezenlijkt.
Want Indonesië is een heel groot
eilandenrijk. Tussen de eilanden
waren de verbindingen niet ge
makkelijk, Op een aantal grotere
eilanden zoals Sumatra en Borneo
beide zijn vele malen groter
dan Nederland bestaat bet ter
rein grotendeels uit oerwoud. Ook
dat verhinddrt behoorlijke ver
bindingen. De groepen die werk
ten. deden dit dus geheel zelf
standig.
Een executie op Antjol. Links
een Europeaan, rechts twee Indo- j
uesiè'rs. Hun namen zijn onbekend
en zullen waarschijnlijk altijd on- l
bekend blijven. Gezien de kleding
heeft de Europeaan aanraking ge-
had met geallieerde troepen: hij
draagt geallieerde uniformstukken.
Misschien ook was hij een der f
agenten, die in Oost-Java aan land
zijn gezet. Wat er met hen is ge- S
beurd, weet niemand.
Oorzaak een mysterie titt A 1 01
Nieuw-Gumea kon een militaire
patrouille opereren tot de bevrijding toe:
de mannen voerden raids uit en trokken
zich telkens terug in het ondoordring
bare oerbos.
Op Timor heeft eveneens een militaire
patrouille de strijd zeer lang volgehou
den. Toen verdere weerstand onmogel:k
de Nederlandse torpedojager Hr.
Ms. Tjerk Hüddes er in geslaagd, de
schamele resten van deze patrouille' te
evacueren naar Australië.
Op Sumatra hebben de Japanners en
kele militaire eenheden na lange strijd
vernietigd.
Op Java
groot geciviliseerd eiland,
maar daar waren, evenals elders dc
Europeanen opgesloten In concentratie
kampen. Voor wat betreft deze inter
nering pasten de regionale Japanse com
mandanten hun eigen regels toe. Vanzelf
sprekend waren alle Europese manneu
het slachtoffer.
In Batavia het tegenwoordige Dja
karta werden de in Indonesië geboren
Europese vrouwen niet geïnterneerd. Dat
waren er heel wat. In Bandoeng gingen
alle Europese vrouwen, ook de in Indo
nesië geborenen, de kampen in, op
kele uitzonderingen na. In Semarang
omgeving werd onderscheid gemaakt
naar haarkleur en huidskleur. Daar
kwam het voor dat var. twee zusjes
degene met licht haar een kamp in moest,
terwijl haar donkerder zusje buiten
bleef
Hoe het ook zü. op Java was
:rzet goeddeels ln handen van vrouw
gesteund door een aantal Indonesiërs
Chinezen of door enkele Nederlanders,
die een zo donkere huidkleur hadden dat
zij konden doorgaan voor Indonesiër.
hen hadden velen tevoren ln de
Nederlandse strijdkrachten een officiers
rang bekleedt; zij bleven eenvoudig hun
officierseed trouw.
Maar iedere Europeaan buiten een
concentratiekamp en iodere Indonesiër
aanraking had of had gehad met de
Europese samenleving was voor de Ja-
rdacht persoon. De bezet
ter volgde van het begin af nauwkeurig
iedere stap van deze mensen
GRONINGEN Bij een hevige ex
plosie in de Fries-Groningse Coöpera
tieve Bcetwortclsuikerfabriek aan het
Hoendiep raakten gisteren twintig men-
gewond, van wie twee ernstig. De
oorzaak van de ontploffing, die een enor
me ravage veroorzaakte, is nog niet be
kend. Op tientallen plaatsen in het vele
rerdiepingen tellende gebouw ontstonden
brandjes, die dankzij het doortastend in
grijpen van de Groningsce brandweer
binnen een uur konden worden bedwon
gen.
Deskundigen vermoeden, dat de ex-
osie is ontstaan op de derde verdieping
door een bijzondere reactie van in de
lucht aanwezige stofzuiker en zuurstof.
Dankzij de constructie van het gebouw
voornamelijk aluminium en glas
kon de drukgolf vrij gemakkelijk weg
komen, zodat een nog grotere ramp is
oorkomen.
Op het moment van explosie waren
ongeveer tachtig werknemers in het ge
bouw. Elf van de twintig gewonden zijn
opgenomen in het Academisch Zieken
huis in Groningen.
De schade is groot en loopt in de vele
tienduizenden guldens. In een van de
vernielde afdelingen bevonden zich nieu-
cn nogal kostbare installaties. De
ruiten van de bovenste verdiepingen zijn
bijna alle weggeslagen. De explosie was
hevig, dat delen van het gebouw ont
zet zijn.
ARNHEM De winst van de Al
gemene Kunstzijde Unie is in 1964
met 21 procent gestegen tot f. 58,9
(vorig jaar 48,7) miljoen. Ook de om
zet in Nederland steeg met 21% of
met f. 94 min, met een toeneming
voor bijna alle pirodukten. De kosten
namen met 20% toe doch dit werd
teniet gedaan door produktievergro-
ting en kostenbesparing. Kort samen
gevat waren de cijfers: Omzet f- 541,3
iv. j 447) min, kosten f. 472,8
(393.4) min, resultaat van bedrijven
f. 68.5 (53-6) min. deelnemingsbaten
f. 26,5 (20.9) min, diversen f. 5.6 (3.4)
min. saldo f. 89.4 (71,1) min, belasting
f. 30,5 (22.4) min. In de kosten is
f 4,4 min verbetering pensioenregeling
begrepen.
De verbetering is grotendeels te dan
ken aan de belangrijke investeringen der
laatste jaren vooral ten behoeve van syn
thetische garens en vezels. In 1964 be
liepen deze f. 100 min en in 1965 zullen
zij f. 125 min bedragen. De financiering
geeft geen grote moeilijkheden. Onder
hands kan f. 40 min worden opgenomen.
Afschrijvingen zijn te stellen op f. 95
min, en reservering uit winst op f. 30
min, dus samen f. 125 min. Uit dc
conversie komt f. 40 tot t. 45 min.
zidat f. 165 a 170 min beschikbaar
komt. In ieder geval zal de AKU te
zynertijd weer belangstelling moeten
hebben voor de kapitaalmarkt, bijvoor
beeld door de conversie volledig te ma
ken. doch dit is geen brandend vraag
stuk cn men kan op een geschikte stand
van de markt wachten.
Verliezen
De verliezen van het verzet in Indone-
zijn dan ook bijzonder hoog. De en
kele overlevenden kunnen slechts brok
stukken bijdragen tot dc kennis van dit
verzet Die brokstukken leveren een leg
puzzel op, waaraan te veel ontbreekt
die op te kunnen lossen. Van de zes-
zevenihonderd, die aan het verzet
deelnamen, heeft ongeveer een tiental de
oorlog overleefd.
Dicht bij Batavia, aan het noorder-
strand van Java. hadden de Japanners de
executieplaats Antjol. Daar liggen meer
dan zeshonderd geëxecuteerden bijeen in
een massagraf. Na de oorlog zijn velen
van executieplaatsen elders naar Antjol
overgebracht. Antjol werd een bekend
ereveld.
In Oost-Java is bekend het optreden
van Connie Andersen en haar groep.
In Batavia bestond vóór de oorlog de
toen zeer moderne schoonheidssalon
mevrouw Jeanne Stlenstra-Peiger
werd in de bezetting druk bezocht door
Japanse vrouwen, hooggeplaatste Indone
sische vrouwen die met de bezetter aan
raking hadden, vrouwen die zich bezig
hielden met amusement van Japan
ners en ook door Japanners zelf.
Mevrouw Stienstra zag in haar salon
een prachtige gelegenheid, verzamelde
een aantal betrouwbare medewerksters
en zij heeft de gehele oorlog door kun
nen werken. Kort na de oorlog overleed
zij te Leidschcndam. De Kleine groep-
Stienstra is een van de weinige die zon
der persoonlijke verliezen de oorlog
doorkwam.
Deze groep hield zich bezig met koe
riersdiensten. over het algemeen het
enige werk, dat verzetsstrijders op Java
met succes konden verrichten.
Ongestoord
De deelneemsters hebben ongestoord
kunnen werken, omdat zij van elkander
niet wisten wat ieder deed en omdat zü
zelf er vaak volkomen onkundig van wa.
ren, wat zij precies uitvoerden. Want als
iemand met een bepaalde boodsehap
een bepaald adres werd gezonden,
de betrokkene nooit op de hoogte
de draagwijdte van deze meestal
nogal raadselachtige en onschuldig klin
kende boodschap Pas na de oorlog is er
tipje van de sluier opgelicht: chef
Jeanne Stienstra was een Indonesi
sche officier van het Koninklijk Neder
lands-Indische Leger die zich niet in een
krijgsgevangenenkamp bevond en die
overeenkomstig opdrachten van geal
lieerde zijde inlichtingen inwon en deze
liet overbrengen naar Australië.
Daarbij is onder meer gebruik gemaakt
an een onderzeeboot, die er enige malen
slaagde door te dringen tot de Baai
an Grissee op Oost-Java. Deze onder
zeeboot heeft daar ook wel eens een
agent aan land gezet maar wat er van
deze agenten is geworden is altüd on
bekend gebleven. Men weet zelfs hun
namen niet. Het is vrijwel zeker dat zü
snel werden opgevangen door de Japan
ners en dat zij op Antjol ter dood
den gebracht.
Inval
Kort voor de capitulatie vatten de
Japanners zeer terecht! verdenking
op tegen Jeanne Stienstra en de Japanse
militaire politie deed een inval. Van deze
inval werd Jeanne Stienstra enige dagen
te voren via een „lek" op de hoogte
gebracht en zij slaagde er in alle bezwa
rende materiaal te vernietigen of v
zover vernietiging onmogelijk was,
in handen te stellen van een van haar
naaste medewerksters mevrouw Paula
Ledeboer-Swensen. Mevrouw Ledeboer
woont thans te IJsselmonde.
Tüdens haar verhoor bleef Jeanne
Stienstra tot het uiterste ontkennen en
zij slaagde er zelfs ln, ondanks martelin
gen de Japanners een zodanig rad voor
de ogen te draaien, dat men haar als
.betrouwbaar" heeft latc.i lopen! Ilel is
aannemelük dat deze verhoren blüvende
lichamelijke invloed hebben achtergela-
:n dat zü mede oorzaak zijn gewor-
van haar dood op vrij vroege leef-
tüd.
De Japanners hebben de andere leden
in de groep-Stienstra ongemoeid gela
ten. Maar wel werd bij de capitulatie in
augustus 1945 op het Japanse hoofdkwar-
een lijst gevonden van „verdachte
Europeanen". Die lijst bevatte, naar later
bleek, de namen van alle leden van de
groep-Stienstra!
met prachtige sigarenbandjes
ROZEN - PADDESTOELEN
TULPEN - ZEILJACHTEN
CHU-leider voor televisie
(Van onze parlementsredactie)
DEN HAAG Mr. H. K. J. Beer
nink heeft gisteravond voor de tele
visie zijn teleurstelling uitgesproken
over de houding van de heren
Schmelzer en Smallenbroek tijdens
de kabinetsformatie.
„Mijn gesprekspartners wisten drom
mels goed, dat ik me persoonlijk niel
aan dit stuk "het omroepplan-red.) kon
binden. Nu had ik zo graag gezien aa' j
met name de heren Schmelzer en Smal-
lenbroek gezegd zouden hebben: kük.
dat gaat inderdaad toch
stellen hier de heer Beernink toch een
te zware eis. We willen hem
vrijheid gunnen. Dit is helaas niet ge
beurd. Dit begrip hebben de beide heren
helaas niet opgebracht en ik wil wel
zeggen dat dit bij velen in den lande -
ook bij mü - teleurstelling heeft opge
leverd".
De CH-fractielcider herhaalde dat hü
gegriefd was door het feit dat de heer
Cals hem ervan beschuldigd had zich
liet aan afspraken te hebben gehouden.
.Het kwam cr op neer dat ik een dub
belspel had gespeeld".
Inflatie
Mr. Beernink stelde voorts dat het
aangaan van leningen door de staal
een aantal nieuwe uitgaven te kun-
doen - het grote gevaar van inflatie
inhoudt. De staatsschuld bedraegt reeds
20 miljard.
Eerder op de avond hield hij een
radiotoespraak, waarin hü
executie is'gered door de capitulatie. dacht op vestigde dat de drie
regerings
partijen het op een belangrijk punt
strekt oneens zün .De PvdA staat n:
lijk op het standpunt dat KVP en ARP
elke bestaansgrond missen.
Opslagplaats van
Karei I-fabriek
uitgebrand
EINDHOVEN Een uitslaande
brand heeft gistermiddag een tw
verdiepingen hoge opslagplaats van u_
Karei 1-sigarenfabrieken in Eindhoven
grotendeels verwoest. De oorzaak van
de brand is niet bekend. liet vuur
breidde zich zo snel uit, dat de tele
fonisch gewaarschuwde brandweer -
in de consternatie vergat men van dc
brandmelders gebruik te maken bij
aankomst vrijwel voor een voldongen
feit stond. Slechts een deel van de be
nedenverdieping kon behouden blijven.
De brand zal geen nadelige invloed
hebben op de produktie.
Een belangrük deel van de f. 125 min
is bestemd voor de Nederlandse bedrijven
en daarvan weer een heel belangrijk
deel voor synthetische garens en vezels.
De investeringen van het hele concern
samen komen dicht bij de half miljard.
Wat betreft de ter beschikking van
werknemers te stellen kwart miljoen wil
de directie geen onderscheid en de
vakbonden menen dat het geld hun leden
moet ten goede komen. De helft van
de Nederlandse omzet is te Emmen ge
produceerd. Men hoopt in 1965 boven
de f. 600 min te komen.
De concernomzet was f. 2,6 (2,3) mil
jard. het ♦aantal werknemers 63.000
(59.000), waarvan 16.000 in Nederland.
Reeds voorgesteld is 18 (17)% dividend,
waarvan 14% slot dividend. Voorts zal
na de jaarvergadering op 19 mei in Am
sterdam-Hilton 10% bonus in aandelen
uit agio worden uitgereikt, ten volle
dividendgerechtigd over 1965 (in 1963
5%). Voorts zal AKU 19 mei f. 35 min
vervroegd aflossen van de 4li% conver
teerbare obligatielening 1962 a 103%.
Het kapitaal steeg in 1964 met f. 9,1 min
tot f. 159.1 min.
Het zal nog wel enige jaren duren
eer het nieuwe produkt kunstleer op
de Nederlandse markt komt. AKU heeft
er goede verwachtingen van en meent
dat het in kwaliteit cn prijs met natuur
leer kan concurreren. Het is o.a. bruik
baar als bovenleer in schoenen. Gemeen
schappelijke ondernemingen blijven van
grote betekenis, en zij zijn veelvelovend.
In speurwerk cn ontwikkeling werken
3300 mensen en de groep besteedt hieraan
3Vz% van dc concernomzet. AKU-Good-
rich handhaafde de resultaten ondanks
hogere kosten. In de tweede jaarhelft
wordt een uitbreiding van produktie-
capaciteit voltooid. AKU-Pittsburgh heeft
de capaciteit verdubbeld en AKU-
i Amoco zal in 1965 met 50% uitgebreid
j worden.
De betekenis van kunstmatige tex-
tielgrondstoffen neemt van jaar tot
jaar toe. Hun aandeel in het wercld-
textielverbruik is naar gewicht al 28%,
hun reële betekenis in het cindpro-
gramma al 37%. Over vyf tot tien
jaar kan hun betekenis al die van
katoen en wol samen evenaren. De
wcreldproduktie van geheel syntheti
sche garens en vezels nam in 1964
25% toe. De wcreldproduktie van
rayon groeide in kalmer tempo cn dc
sterke groei van synthetica heeft haar
betekenis niet verminderd. Ook by an
dere belangryke produkten van AKU
was er groei.
Tot plaatsvervangend president-direc
teur is benoemd de heer K. Soesbeek
Als directeur wordt voorgedragen ir. H.
F. Wesenhagen. thans vice-president van
American Enka.
Auto in kanaal
ILPENDAM Gistermiddag is bij
de spoorbrug over het Noordhollands
Kanaal in Ilpendam een personenwa
gen uit het water gehaaid. De be
stuurder, de heer J. J. Baarens uit
Purmerend, zat levenloos achter het
stuur. Vermoedelijk is hij in de nacht
van vrijdag op zaterdag al in het
water terecht gekomen.
GASCONVECTOR
(Vervolg van pagina 1)
De officier deelde mee. dat de arts,
in Heiloo door een psychiater van de
rijkspsychialrische inrichting was on
derzocht en ontoerekeningsvatbaar
was verklaard. Opneming in een
krankzinnigengesticht werd noodzake
lijk geacht. Tegenover dit oordeel
stond echter het op verzoek van de
verdediger uitgebrachte rapport van
prof. Prick uit Nijmegen. Deze vond
toezicht en opneming in een inrich
ting beslist niet nodig. De arts leed
door overspanning aan een psychose,
maar zo lopen er duizenden mensen
rond, zo stond er in het rapport.
Volgens de verdediger, mr. Macüer,
had de verdachte nimmer de bedoeling
gehad valsheid in geschrifte tc plegen en
slechts echte en juiste recepten uitge
schreven. alleen achteraf. Hü heeft deze
methode jarenlang toegepast en nimmer
kwamen cr klachten, ook niet van de
farmaceutische inspecteur. Niemand weet
trouwens of dc verdachte veel verdoven
de middelen heeft voorgeschreven, want
op dit punt is nooit een deskundig on
derzoek ingesteld.
Volgens pleiter is niet gebleken dat dc
■ts aan verdovende middelen verslaafd
"u zijn. waarmee de hele zaak op losse
schroeven is komen te staan. Als cr een
.•eroordeling moet komen kan zi. vol-
itaan worden met een straf gelük aan
het voorarrest
Binnenkort is de benoeming te
erwachten van de heer J. van der
Gaag (60), thans consul-generaal te
I Bombay, tot ambassadeur te Havanna.
