,i!isilaii verschijnt onze eerste aflevering van:
LEIDS OORLOGSDAGBOEK
terrewacht-ambtenaar
H. Kasten notuleerde
Leidse oorlogsjaren
J. J. Arbouw (groenteveiling)
met zilver onderscheiden
ILr
;UVE LEIDSE COURANT
ZATERDAG 17 APRIL 1965
(Van een onzer redacteuren
IDEN Bij naspeuringen naar documentatie mate-
l over de bezettingstijd in onze stad troffen ivij in
gemeente-archief aan de Boisotkade een uniek
schrift aan. Dat ivas het dagboek van een Leide-
bijgehouden van 10 mei 1940 tot 3 oktober 1943.
hetk bleek nog nooit aan de vergetelheid te zijn ontrukt;
erf lag er als een monument, als een schat, die met het
memen der jaren steeds waardevoller wordt. De
f teur, de nu 86-jarige gepensioneerde rijksambtenaar
5 H. Kasten, verleende ons het recht zijn dagboek te
Miceren.
srC i Jt'X.- ■- M
fièit/it -x
/A:
-;V- i
<1/
-■ XJfaJht
r.i/w
WV
;0
uf
l!T ons was hij van mening dat hierdoor vooral de nieuwe generatie
J enigszins kan delen in de ontberingen en de angsten, die het dage-
bei# leven van toen volledig beheersten. Het dagboek is van alle heroïek
ganthoond en daardoor indrukwekkend. Dinsdag zullen wij de eerste af-
v®*ng van een enkele weken durende dagelijkse reeks opnemen. Wij
dijt mét de schrijver dat de openbaarmaking van dit dagboek mag bij-
tot een zinvoller viering van de twintigste bevrijdingsdag. En tot
diei waardering voor wat wij nu allemaal als gewoon beschouwen, i
v v A.-.;
oqioen t
i droombeeld i
ontmoeting met de bijna
\-jarige Johann Heinrich Kasten
tp zichzelf al een weldaad. Niet
toont hij uiterlijk veel
diger, maar juist wanneer hij
lelt komt men onwillekeurig
de indruk van zijn enorme
iliteit van lichaam en geest.
H zegt bijvoorbeeld: ,,'s Mid-
iur[t7s ben ik meestal uit. Dan ga
■"oon71007" kennissen, of ik drink een
en \pje koffie in de stad. Volgende
s 4eJc donderdag ben ik niet thui».
iej^n moet ik de jaarvergadering
je fwonen van de Bond van hoger-
-,arriiierwijspersoneel in Utrecht",
maar, alsof hij 46 is. Van die
md is hij vele jaren voorzitter
hoofdbestuurslid geweest. Nu
hij erelid.
i(' artillerie
jn Duitse voornamen dank ik
nijn overgrootvader, een Duits
genaar. Sindsdien krijgen alle
ouders die voornamen", zegt hij
;sant. wanneer hij vertelt dat hij
juni 1878 in Delft werd geboren,
aje plaats werd hij artillene-des-
ge. Bijna 25 jaar was hij als bur-
dr >ecialist bij het leger
ssel n prof. v. d. Sande Bakhuyzen,
4?r eur van de Leidse Sterrewacht.
j fjin 1915 vroeg de zorg voor het
mentarium op zich te nemen,
>ncekt leger hem na lang tegenstrib-
Igaan. „Op de dag dat ik zou
h. kreeg ik nog een telegram
don -ritoriaal bevelhebber van Zuid-
k|nd, waarin stond dat mijn vertrek
der, dagen moest worden uitgesteld,
'gei knorde ik dat het wegens lands-
sprtjg was; men vreesde (omstreeks
die 1916) een inval van de Duitsers".
k heelalgids
1918 overleed plotseling de hoog-
f, die zoveel moeite had gedaan
pwlftse artillerie-deskundige naar
0,|erre wacht te halen. Zijn opvol-
perd prof. De Sitter. Voor de
ie wereldoorlog kreeg prof. Herz-
ez.)jg de leiding in handen. Hij komt
te 'ti het dagboek voor.
n elen zullen de heer Kasten nog
kennen als de populair-weten-
totippelijke gids, die op wolkenloze
Bruinden gezelschappen op de Sterre-
eypfct meevoerde op een adembene-
kijktocht door het onmetelijke
reclal. De sterrenhemel was (en is)
even bekend als zijn broekzak,
im wil zeggen: op de manier van de
kchtc amateur.
ijeven personen
•Wesbet uitbreken van de oorlog tel-
euwtn gezin zeven personen. Behalve
p<twee ïaar geleden overleden
«TE*, waren er vijf kinderen. De
IP1, b was toen al mevrouw Wilhel-
I" iElisabeth („Mientje"» van der
"^Kasten, getrouwd met een as-
lt-resident I en wonend op Java.
kwam Helena, getrouwd met de
fe eierhandelaar Warring. De der-
ps ook een dochter. Christina
tte"), die nog bij haar ouders in-
molRe en laborante was op de meel-
at van De Koster.
,n koudste zoon heette (natuurlijk)
en 4n Heinrich („Joop"), eerste
a/d^nan bij de B.P.M.-tankervaart.
fenjamin ten slotte, Willem, was
er ing tweede-luitenant in actieve
ik. 'f 6ij het vierde regiment veld-
w'eefrie in de Hoeksche Waard.
vertrouwen
het bijhouden van een dagboek
1 root gevaar verbonden, vooral
le Duitsers razzia's en huiszoe-
organiseerden. Toch heeft de
ten trouw zijn aantekeningen
;t. „Wij hebben altijd een groot
iwen in God gehad Ondanks
•te bezorgdheid omtrent het lot
iientje, Willem en Joop van
•ij nauwelijks een levensteken
hetkn krijgen hadden wij geen
Daarom kon ik ook schrijven,
•eerMat vertrouwen, dat niet be-
,.Jeknd is". Zo formuleert de (Her-
z^'He) 86-jarige het eenvoudig.
i zich beter niet kon vergapen.
Exclusief voor
Iele Nieuwe
Leidse Couranti
oud-onderofficieren. Na zijn pensio
nering in '43 werd hy bestuurslid,
mede door zijn geslaagde pogingen
Roode-Kruispakketten voor zijn ge-
interneerde zoon Willem te maken. Dat
werk ging hij nu met het bestuur in
het groot doen.
Willem had eens geschreven, dat
een natgemaakte zeekaak (scheepsbe
schuit) die tegen de stenen kamp
kachel werd geplakt, na enige tijd als
vers was en verrukkelijk smaakte.
Daar is men zich toen op gaan toeleg
gen. Met smaak kan de heer Kasten
deze herinneringen ophalen.
„Je wist nooit waar geld en goede
ren vandaan kwamen. Zo liet lm.
Noomen van het Noordeinde eens
weten dat hij een mud tarwe voor
ons had staan. ."Met een voor f 1.50 ge
kocht doktersvalies ging ik telken;
onopvallend een beetje halen, dat ik
in de meelfabriek kon laten malen.
Het meel ging dan met m'jn schoon
zoon mee naar bakker Dubbeldam in
de Tramstraat te Katwijk, die er zee
kaak van bakte. Als de dikke zeeka
ken terugkwamen, was het inpakken
geblazen".
Met verwondering en dankbaarheid
haalt de heer Kasten de gebeurtei
sen te voorschijn uit'zijn kristalheldere
herinnering. Verwondering over het
feit dat alles er maar kwam. hoewel er
overal gebrek heerste. Dankbaarheid
voor de geweldige, vanzelfsprekende
medewerking van „donateurs" die geld
en goederen leverden, volkomen ano
niem. Veel waarderende woorden
heeft hij voor zijn mede-bestuursle
den, aan wie hij alle eer geeft voor de
soms wel 160 pakketten voor krijgs
gevangenen. die zeker eens per veer
tien dagen konden worden verzonden
via het Roode Kruis in Den Haag-
dankbaar
Met zijn dochter Christina woont hij
samen in het degelyke huis aan de
Schelpenkade. Om twaalf uur zet hij
het eten op; daarvoor heeft hij de
boodschappen in huis gehaald en de
klusjes gedaan, 's Middags gaat hij uit.
Misschien zit hij vanmiddag in een
restaurant, gezellig achter een kopje
koffie. Want deze opgeruimde, vro
lijke en vooral dankbare man maakt
ervan wat ervan te maken is. En dat
vindt hij nog heel veel.
Hel moet een goed mens zijn, dat
blijkt ook uit zijn nuchter dagboek.
Een ondeugend trekje in hem is de
speelse trots vanwege zijn hagelwitte
dragonderssnor. Daarvan zegt hij:
„Ja, dat moest je wel als je zo'n jaar
of twintig was. Anders keken de
meisjes niet naar je". En deze man
heeft in de donkere oorlogsdagen on
bewust „voor mijn drie kinderen
in den vreemde" een waardevol
iocuniept gemaakt: zijn dagboek.
Geen epos van illegale activiteiten,
maar kort neergeschreven dingen,
die de menseii in Leiden elice 'dag op
nieuw zagen, hoorden, vreesden, te
kort kwamen. Dinsdag beginnen wij
met de exclusieve publikatie van het
Leids oorlogsdagboek".
Lamtezaal weer in
Stadsgehoorzaal
LEIDEN Vandaag (van 2 tot 5 en
van 7 tot 11 uur) en maandag, tweede
Paasdag (van 10 tot 12 uur, van 2 tot 5
en van 7 tot 10 uur) houdt de firma
Langezaal weer een grote meubel- en
huishoudshow in het stadsgehoorzaal
complex. Vorig jaar had men zich be
perkt tot de grote en de kleine zaal
maar gezien het grote aantal bezoe
kers meer dan 15.000 heeft de
heer Langezaal met zijn mensen nu het
gehele complex „bezet".
In de grote zaal vonden de meubelen
een plaats, in de foyer wordt een baby
show gehouden, in de koffiekamer bene
den vindt men van alles op huishoudelijk
gebied van wasmachines tot tuinstoe
len. in de koffiekamer boven zijn slaap
kamers te bezichtigen, in de kleine zaal
staan ook nog eens meubels en het ge
heel is gelardeerd met radio's en tv-toe-
In totaal staat voor een waarde van
meer dan drie ton aan goederen uitge
stald.
De heer JH. Kasten (86),
Schelpen kade 32 in Leiden,
hield gedurende de vijf bezet
tingsjaren als ambtenaar bij de
Sterrewacht trouw een dagboek
bij Dinsdag nemen wij de eer
ste aflevering hiervan op.
Eigen foto
uld üf
zeekaak
Bladzij 23 van deel twee uit hel
oorlogsdagboek. Deze bladzijde
geeft de periode van 19 t.m. 23
januari 1945 weer.
(Eigen foto)
Receptie burgemeester
op Koninginnedag
LEIDEN Burgemeester G. C. van
der Willigen houdt ter gelegenheid
van de verjaardag der Koningin op
vrijdag 30 april in de Burgerzaal van
het stadhuis een receptie, aanvang 12
uur
schrijfmachines
ASPA-LEIDEN NV
Avt&en op de Leidse planken
voor oud-verpleegsters
LEIDEN. De Lions Club Leiden/ j
Noord wijk, die reeds tweemaal (en
niet zonder succes) het initiatief nam
tot het organiseren van een culturele
avond, waarvan de baten voor een
wisselend doel zijn bestemd, houdt
volgende week vrijdag weer een der
gelijke avond.
Kwam de opbrengst in 1963 ten
goede aan het Leidse Fonds voor Bij
zondere Noden en in 1964 aan het
Prinses Beatrix Polio-fond;, dit jaar
zal men zich inzetten voor het ..Ere-
fonds voor oud-verpleegsters".
In voorgaande jaren verzorgden
Albert Vogel. Fred Kaps en Cilly
Wang een Schouwburgavond. Dit jaar
ïeeft de activiteiteneommissie van de
-•lub. in nauw overleg met de direc-
eur van K. en O., de medewerking
ontvangen van het Haarlems Artsen
toneelgezelschap van het St. Elisa
beths Gasthuis. Het gezelschap zal
deze avond het blijspel van Lesly
Storm „Brullen als een duif" opvoe
ren. De vertaling van dit Engelse spel
is van de hand van Cees Lasseur, ter
wijl de regie en bewerking in han
den zijn van Wim Pauw.
Dat de artsen en de Lions Club zich
(hans hebben ingezet om een ere
schuld aan oud-verpleegsters in te los
sen doet sympathiek aan. In h'et ver
leden kon een bedrag worden afge
dragen, dat lag tussen de f 1500 en
f 2000. Mede gelet op het doel moet
een dergelijk bedrag ook thans haal
baar zijn.
Benoemingen Leidde
universiteit
LEIDEN Bij onderscheiden beslui
ten van curatoren der rijksuniversiteit
te Leiden zijn benoemd:
Drs. W. Baars, wetenschappelijk amb
tenaar in tijdelijke dienst bij de facul
teit der Godgeleerdheid, met ingang var
1 april 1965 in vaste dienst.
Drs. G. van Benthem van den Bergh.
wetenschappelijk ambtenaar le klasse
tijdelijke dienst bij de faculteit der
Rechtsgeleerdheid, voor het tijdvak
1 januari 1965 tot 1 juni 1966 wederom
in deze functie.
Dr. H. J. Drossaart Lulofs. wetenschap,
pelijk hoofdambtenaar in vaste dienst bij
de faculteit der Letteren, met ingang
1 januari 1965 tot wetenschappelijk
hoofdambtenaar A
Dr3. H. A. Faverey, voor het tijdvak
van 1 februari 1965 tot 1 februari
tot wetenschappelijk ambtenaar in
delijke dienst bij de Psychiatrie.
Dr. H. R. Hiemstra, wetenschappelijk
ambtenaar le klasse in tijdelijke dienst
bij de Heelkunde, voor het tijdvak van
1 januari 1965 tot 1 januari 1966 tot we
tenschappelijk hoofdambtenaar.
Drs. G. Horsman, wetenschappelijk
ambtenaar le klasse in tijdelijke dienst
bij de Theoretische Organische Chemie,
voor het tijdvak van 1 maart 1965 tot 1
maart 1966 wederom in deze functie.
Mr. A. WeSsel Reinink, voor het tijd
vak van 1 april 1965 tot 1 april 1966 tot
wetenschappelijk ambtenaar in tijdelijke
dienst bij de Kunstgeschiedenis.
Dr. E. Schaffer wetenschappelijk amb
tenaar le klasse' in tijdelijke dienst bij
de Pathologie, voor het tijdvak van 1
maart 1965 tot 1 maart 1966 wederom in
deze functie.
J. D. Schendstok, arts. voor het tijd
vak van 1 november 1964 tot 1 novem
ber 1965 tot wetenschappelijk hoofd
medewerker in tijdelijke dienst bij de
Inwendige Geneeskunde
Mr. K. L. Tan. wetenschappelijk amb
tenaar in tijdelijke dienst bij de facul
teit der Rechtsgeleerdheid «Documenta-
tiebureau Overzees Recht), voor het tijd
vak van 1 juni 1965 tot 1 juni 1966 tot
wetenschappelijk ambtenaar le klasse.
M. E Thorpe, voor het tijdvak van 22
februari 1965 tot 1 maart 1966 tot we
tenschappelijk ambtenaar le klasse in
tijdelijke dienst bij de faculteit der Let-
Drs. G. J. Verwers. wetenschappelijk
ambtenaar in tijdelijke dienst bij de Pre
historie, met ingang van 15 maart 1965
in vaste dienst
Drs. J. G H. Wessels. wetenschappe
lijk ambtenaar le klasse in tijdelijke
dienst bij de Botanie, met ingang
1 april 1965 in vaste dienst-
LEIDEN Gisteren was het precies 40 jaar geleden, dat de heer J. J.
Arbouw als kantoorbediende in dienst trad van de coöperatieve groente
en fruitveiling „Leiden en Omstreken". Ter gelegenheid van dit jubileum
is de heer Arbouw gistermiddag in de kantine van het bedrijf enthousiast
gehuldigd. Burgemeester G. C. van der Willigen maakte de vreugde com
pleet door bekend te maken, dat de heer Arbouw is begiftigd met de zil
veren medaille, verbonden aan de orde van Oranje-Nassau. Onder harte
lijk applaus speldde de burgemeester de jubilaris de versierselen van de
onderscheiding op de revers.
Vele relaties toonden gistermiddag hun
waardering voor de werklust en de per
soonlijkheid van de jubilaris. Zo bood
een deputatie van de klein-handelsorga-
nisaties een enorme mand fruit aan er
verraste de grossiesvereniging de heer
Arbouw met een aantal hobby-geschen
ken. De voorzitter van de vereniging
Leiden en omstreken, de heer B. van
Vliet, prees de prettige samenwerking.
Puzzelprominenten
1. J. Honsbeek, Mauritsstraat 50..
Leiden; 2. J. D. Lukaart. Heems-
kerkstraat 11. Alphen aan den Rijn;
3. C. Oppelaar. Hoogewaard 22,
Koudekerk aan den Rijn.
Opdracht voor Oegstgeestenaar
De Rotterdamse Kunststichting heeft,
Ti luister bij te zetten aan de ope
ningsperiode van het Concertgebouw
te Rotterdam in mei 1966. aan enige
Nederlandse componisten opdracht
•erstrekt voor het componeren van
en muziekwerk. Hiertoe behoort de
Öegstgeestenaar Kees van Baaren, die
opdracht kreeg voor het maken van
een groot symfonisch werk.
Haringjacht begint
op
de 26ste mei
DEN HAAG De jacht op nie
haring zal dit jaar op woensdag 26 mei
beginen en niet op 17 mei zoals eerst
bepaald, zo heeft het Produkt-
schap voor Vis en Visprodukten in
Den Haag besloten op voorstel van de
stichting van dc Nederlandse Visserij.
Op 26 mei zullen niet alle schepen
mogen uitvaren: dan zijn aan de beurt
alle vissersvaartuigen met drijfnet
een dee! van de trawlers. De rest 1
de trawlers mag een week later, op 2
juni. uitvaren.
De eerste haring mag niet vóór
dag 30 mei worden aangevoerd ei
:e verkoop zal dan plaatshebben
op de maandag daarop.
Het zwaartepunt van de vlaggetjes
dagviering ligt dit jaar in Scheve
gen, waar op zaterdag 22 mei de Dag
van de Nederlandse visserij zal
den gevierd. In de andere visser
zullen op zondag 23 mei de
ringschepen gepavoiseerd en gereed
vertrek liggen te pronken.
die er altijd met de jubilaris heeft be
staan en bood hem namens de vereniging
een enveloppe met inhoud aan. Namens
het personeel van binnen, en buiten
dienst sprak de heer A. E. M. Jacobs.
Foto N. van der Horst
Bevrijdingsnummer
NZH-maandblad
HAARLEM Het Maandblad van
de NZH is ter gelegenheid van de
herdenking der bevrijding met een
bijzonder goed verzorgd en in kleu-
uitgevoerd Bevrijdingsnummer
uitgekomen. Onder meer bevat het
een dertigtal foto's met beschrijvin
gen van oorlogsmonumenten in het
streekvervoersgebied van deze maat
schappij.
Executoriale verkoop
botter HD 26
ALKMAAR Ter rechtzitting van de
arrondissementsrechtbank te Alkmaar is
de botter HD 26 Eben Haëzer van schip
per Geert Bais uit Den Helder executo
riaal verkocht. De verkoop geschiedde in
opdracht van de N.V. Rotterdamse
Scheepvaarthypotheekbank en van de
N.V. Nationale Scheepshypotheekbank,
beide te Rotterdam.
Deze banken hadden van de heer Bais
een hypothecaire schuld te vorderen van
f 18.371,45. De 61-jarige schipper Bais was
ter zitting aanwezig. Hij kon voor
zijn kleine, in 1930 op de werf van Amels
Makkum gebouwde botter geen perso
neel meer krijgen, omdat dit op de beter
uitgeruste en meer accommodatie bieden
de schepen meer kon verdienen.
Zo zag hij zich genoodzaakt zelf als
knecht te gaan varen, zodat hij zijn
hypotheek niet kon aflossen. Enkele jaren
geleden kreeg hij nog een bod van f 35.000
op zijn botter, maar hij kon er niet van
scheiden, omdat hij eigen baas wilde
blijven.
De botter bracht nu f 11.000 op.
RIJNSBURG Op dinsdag 4 mei zul
len ook in deze gemeente de gevallenen
worden herdacht. Programma: 6 uur
's avonds vlaggen halfstof; van kwart
voor 8 tot 8 uur luiden kerkklokken;
vervolgens 2 minuten stilte. De Oranje
vereniging houdt ten slotte een herden
kingssamenkomst.
I y ALKEN BURG De telefoon
rinkelde. Ik nam de haak op.
„Met meneer Homburg", klonk
het aan de andere kant van de
lijn. Of ik maar eens even bij hem
wilde komen kijken in het arkje,
dat zijn gezin tot onderdak dient.
Kort erna heb ik huisschilder-
in-loondienst H. J. Homburg (32)
opgezocht. Het is met m'n bedoe
ling iemands Paasdagen te beder
ven maar wat een erbarmelijke
en trieste toestand daar in dat
arkje van 7 x 2.5 meter! Het ligt
in een zijwatertje van de Rijn ter
hoogte van de Krom.
Vier-en-een-half jaar geleden,
vlak na ï'n huwelijk en nog niet
wetend wat hem allemaal boven
het hoofd hing, kocht de heer
Homburg dat arkje tweedehands.
Hij kreeg een officiële ligplaats
en staat nu al vier jaar ingeschre
ven voor een woning, vertelde hij
me. In Valkenburg, omdat daar
immers ook z'n ark ligt. Twee
kinderen telt z'n gezin nu, van
wie de oudste doof i$. En binnen
kort wordt de derde verwacht.
Mevrouw Homburg is ziekelijk,
lag pas een half jaar in het aca
demisch ziekenhuis en huist nu
weer in dat arkje, dat zo klein is,
dat het echtpaar zelf in één
éénpersoonsbed moet slapen.
l\± menigeen mompelen. Dat
hebben ze zichzelf aangedaan.
Hadden ze maar niet in zo'n klein
arkje moeten kruipen. En dan die
(bijna) drie kinderen...
Onder trieste omstandigheden trof ik in een klein arkje in
Valkenburg een gezin van vier (bijna vijf) personen aan. Mede-
n. die ook volgens de „bevoegde instanties" recht hebben
i huis. in ieder geval op een menswaardig onderdak. Maar
het gemeentebestuur van Valkenburg heeft maar heel weinig
i toe te wijzen
Velen hebben dit namelijk al
tegen de heer Homburg gezegd.
„Ja", antwoordt hij dan steeds op
een wat flegmatische manier,
„maar toen we dat arkje kochten,
wist ik nog nVt, dat m'n vrouw
zo ziek zou worden".
Wat die kinderen betreft, ivil
ik ivel voor hem antwoordendal
niemand daar iets mee te maken
heeft. Zuiver een kwestie van
persoonlijke verantwoordelijkheid.
„We zijn er achterheen gegaan
voor een huis", vervolgde schil
der Homburg (die er veel ouder
uitziet dan hij is) zijn somber re
laas. Maar ze hebben hier in
Valkenburg geen huizen. Volks
gezondheid is ook voor me bezig
en heeft geld gevraagd om onze
ark opnieuw op te trekken en te
vergroten, als er dan helemaal
geen huis te krijgen is. Dat zou op
een f3000 komen. Maar dolgraag
willen we een huis hebben al zal
dit hier moeilijk gaan. Er moet
toch iets gebeuren!
Over korte tijd komt oiize der
de Als we hier langer blijven
zitten, gaan we er aan. Daarom
zijn die dokters van Volksgezond
heid ook voor ons bezig".
COMMENTAAR van de burge
meester. die ik na deze droe-
vige confrontatie opbelde:
„Ik ken de situatie. Een zeer
ernstig geval. Zodra we een mo
gelijkheid zien om die mensen een
huis te geven, doen we dat en dat
lijkt ons beter dan geld in die ark
te steken. Dat zou een beetje
goed naar kwaad geld gooien zijn.
Maar ja, we hebben geen huizen
en de lijst van zeer urgente ge
vallen is hier vrij groot. Natuur
lijk staat het gezin Homburg als
„zeer urgent" te boek. Ten slotte
ligt hun ark in onze gemeente al
hadden ze net zo goed ergens an
ders kunnen liggen. Maar nu valt
dat gezin toch onder onze zorgen".
