„Gouden" RAI
Het weten
waard
Primeurs
Noviteiten
Opmars van „de-vrouw-achter-het-stuur"
Overvolle wegen schrikken
publiek niet af
Vijftig jaar evolutie
en revolutie
GRIEP
Straks wankelmotoren
en gasturbines?
TENTOONSTELLING "AUTOMOBIELEN
WOENSDAG 17 FEBRUARI 196S
HEDEN
De „geblokten" en „gestreepten" gaan steeds meer tot het wegbeeld
j behoren. De bezitter van deze supersnelle Austin Cooper heeft meteen
maar een blokkendoos van z'n auto gemaakt. Wel een gedaante om op te
«h vallen, als het op snelheidsovertredingen aankomt
VERLEDEN
fy£ET de 4de RAl-tentoonstelling, in 1902 in Amsterdam gehouden
hegon het autoleven in Nederland langzaam op gang te komen.
De andere exposities van de toen al negen jaar oude organisatie
stonden hoofdzakelijk in het teken van de fiets. De „Vereeniging"
trouwens ook, want zij had aanvankelijk alleen de woorden: „de
Rijwiel-Industrie", in haar vaandel geschreven.
De eerste automobiel was overigens al in 1896 in Nederland gearriveerd.
Het was een Duitse Daimler, die een paar jaar daarna tentoonstellings
gezelschap kreeg van een Franse Décauville en een Dietrich vrachtauto.
Een paar jaar later waren het er al twintig, waaronder merken met namen,
die later wereldvermaardheid verwierven. We noemen slechts Darracq,
Delahaye, Dion, Peugeot, Benz en onze Nederlandse Spijker.
„Het rijtuig zonder paard" was eerst nog een embryonale verschijning'
en had meer zwakke dan sterke punten. In langzaam, in het begin zelfs
zéér langzaam tempo begon zich de ontwikkeling en de groei tot rijpheid
te voltrekken. Vlak voor het begin van de Eerste Wereldoorlog kon niet
temin van een internationale automobielindustrie worden gesproken met
scheppingen, die, gezien in het licht van de dagen van toen, als redelijk
goed en betrouwbaar mochten worden beschouwd.
Een halve eeuw geleden had de auto een motor met magneetontsteking,
een houten carrosserie zonder dak, doch meestal met een opvouwbare
linnen kap, zomede een rauwe, luidruchtige, drieversnellingsbak. Men
startte met de beroemde (en beruchte!) aanzetslinger en dat was, vooral
bh lagere wintertemperaturen, dikwijls verre van eenvoudig.
Vrijwel gelijktijdig met de electrische starter deed de electrische ver
lichting haar intrede (omstreeks 1914). Voordien regeerde het carbid, dat
gepruts met water in het duister betekende, uitwaaiende lucifers en ver
brande vingertoppen
En dan waren er de banden, de autobanden „van toen", die veelvuldig
en op de meest ongelegen momenten lek werden en leeg liepen, langzaam,
of ineens, met een luide knal. Voor zo'n knaller was men bang. Hij was
dikwijls oorzaak van ernstige ongevallen.
Door de inschakeling van de auto voor militaire doeleinden is de evo
lutie na Wereldoorlog I snel gegaan. De zijklepper, stoer en bedrijfszeker,
werd verdrongen door de kopklepper. De paardekrachten en de toeren
tallen gingen gestaag omhoog, en daarmee evenredig stegen de snelheden.
Krachtiger remmen waren nodig. Dé grote verbetering op remgebied was
de vierwielrem, die in de tweede helft der twintiger jaren met de nodige
tam-tam naar voren kwam. Later werd de mechanische rem door de
hydraulische rem vervangen. Nóg later was er de ontwikkeling van de
gescheiden remcircuits voor vóór- en achterwielen. Nu, op deze RAI,
woedt de strijd tussen de trommelrem en de sterk opmarcherende schijfrem.
De carrosserie had intussen elke relatie met „het rijtuig zonder paard"
verbroken. Zij had meer stroomvorm gekregen en was ook veel steviger
en veiliger geworden. De periode van hout en van de combinatie van hout
met doek Weymann) liep ten einde. Het was Citroen, die in 1934 geschie
denis maakte met de introduktie van de geheel stalen carrosserie. Maar
tevens ook met zijn voorwielaandrijving en torsiestaafvering.
Al in 1921 was Sizaire Naudin met een constructie voor onafhankelijke
vering der voorwielen gekomen. Na de onafhankelijk geveerde achter
wielen werd luchtvering het onderwerp van onderzoek. Al weer was het
Citroen, die in 1955 de wereld wist te verrassen met zijn DS 19, die lucht
en olie als veringselementen had. De hydrolastic vering (vloeistof), die
met zoveel succes op diverse BMC-modellen wordt toegepast, is een nóg
latere ontdekking.
(Van onze verkeersredacteur)
J)E MASSA-MOTORISERING is in volle gang.
De „Gouden" RAI is als de kip met de
gouden eieren fabrikanten en importeurs
hebben 't nog nooit zo goed gehad. De vraag
wordt wel eens gesteld: waar ligt de grens? Tot
welke streep kunnen de automobielfabrieken
hun produktie opvoeren? Nog steeds worden
alle prognoses overtroffen. Het statussymbool,
dat de personenwagen in Europa is geworden
in de Verenigde Staten is men er al weer
af vergt investeringen, welke bij de ge
ringste terugslag voor verschillende bedrijvén
fataal kunnen zijn.
Wat is het geheim van de aantrekkingskracht van
de auto, die in vele gezinnen bovenaan het verlang
lijstje is komen te staan? De heer J. L. Lang heeft
het onlangs nog eens kort opgesomd, na eerst te
hebben geconstateerd dat de overvolle wegen en het
gebrek aan parkeerruimte het koperspubliek niet
afschrikken. Behalve het grote, dagelijkse nut, gaat
het om het gevoel van vrijheid van gaan en staan.
Daarnaast nog om de bezitsgedachte, die aldus zou
kunnen worden geformuleerd: „Een eigen wagen
met een bij mij passend karakter".
Na vijftig RAI-tentoonstellingen overigens niet
alle de personenauto betreffend kan worden
gesteld dat de huidige automobiel steeds meer aan
de tijd wordt aangepast. In sommige gevallen blijkt
de motor het carrosseriewerk te kunnen overleven,
wat goede hoop voor de naaste toekomst geeft. Veel
industriëlen zweeft namelijk voor de geest dat een
wagen, na een bepaalde gebruiksperiode, in zijn
geheel rijp moet zijn voor de schroothoop.
De compressieverhoudingen naderen thans het
punt, waarop verhoging weinig of geen zoden aan
de dijk zet. Op de vorm van de verbrandingskamer
is men weliswaar nog niet uitgestudeerd, doch
uitsluitend eindeloze praktijkproeven kunnen tot
nóg meer verbeteringen leiden.
De hogere toerentallen, waar het welvaartspubliek
om vraagt, stellen hun eisen aan het draaiende
gedeelte van de motor en aan het klepmechanisme.
De vijf maal gelagerde krukas komt sterk opzetten,
waardoor doorbuiging nagenoeg onmogelijk is.
Het grote verschil tussen de gebruiks- en de
sportmotor verdwijnt meer en meer. Dikwijls is het
aanbrengen van een ander inlaatspruitstuk en van
een extra carburateur voldoende oni hogere presta
ties te bereiken.
Bij verreweg de meeste automerken wordt water
koeling toegepast. Luchtkoeling blijkt zich niet zo
gemakkelijk tot grotere aanpassing te lenen. Vóór
het wegrijden kijkt bijna niemand meer naar de
stand van het koelwater. Bij het verzegelde koelsys
teem is dit zelfs geheel onmogelijk. Een doorzichtig
plastic expansievat verdient hier aanbeveling, omdat
men door eer. eventuele lekkage voor onaangename
verrassingen kan komen te staan.
In de Verenigde Staten heeft 90 procent van het
wagenpark een automatische bak. Als men weet dat
de verkeersintensiteit in vele delen van West-
Europa veel hoger is dan in Amerika, dan zou de
gemiddelde automobilist op het continent als een
„sportrijder" moeten worden aangemerkt, of als
iemand, die bij het motto leeft: wat niet weet, wat
niet deert. Toch is de opmars van de automatische
bak nog niet in Europa begonnen. De oorzaak
hiervan is de meerprijs, die ongeveer het achtste
deel van de kostprijs van de wagen is.
Het comfort heeft, ook in de kleinere wagens, een
topvorm bereikt. Tot het comfort behoort niet alleen
de vering, maar ook de vorm van de stoelen en/of
banken, de beenruimte, de hoofdruimte, verwarming
etc. Wat de bagageruimte betreft, kan worden
geconstateerd dat hoe meer de auto in de particulie
re sector wordt verkocht, des te sterker de be
hoefte wordt aan opbergmogelijkheden. De ligstoel
van moeder, of het opblaasbed van vader, moet ten
slotte ook nog mee.
De kwarts jodiumlamp klopt al aan de deur. De
hoeveelheid licht, die deze kleine lamp uitstraalt, is
enorm. Men bereikt zeker veertig procent meer
lichtsterkte. Of we er blij mee moeten zijn, is een
tweede. Vooral 's zondagsavonds is dit goed te zien.
Volbelaste wagens hebben de neiging achter door de
veren te zakken, waardoor de overigens goed
afgestelde koplampen hoger gericht worden. Zolang
er geen automatische verstelinrichting standaard op
auto's geleverd wordt, is het probleem haast onop
losbaar.
Het laatste woord in het verkeer is aan de band.
Het verminderen van het geruis, dat banden plegen
te veroorzaken, is een punt, dat in de volle
belangstelling staat. De radiaal- of gordelband wordt
bij steeds meer fabrikanten in het produktie-pro-
gramma opgenomen. Een levensduur van 70 h 75.000
kilometer is voor een radiaalband vrij normaal,
terwijl er ook benzinebesparing kan worden verkre
gen.
Rokende passagiers, uitwasemende, natte jassen,
angst' voor koude, of tocht al deze factoren
werken mee het uitzicht van de bestuurder te
beperken. In vele automobielen wordt thans voor
aanzuiging van verse lucht zorg gedragen. Ook zijn
er afzuigopeningen, die echter verbeterd kunnen
worden. Voor de verwarming der voeten der achter
inzittenden een probleem, dat ook in de duurdere
klassen voorkomt wordt thans van een aparte
warme-lucht-toevoerleiding gebruik gemaakt
Helaas is de bumper bij dit alles meer een
ornament dan een functioneel onderdeel van de auto
geworden. Alleen bij Volkswagen kan nog een
bumper worden aangetroffen, die een centimeter of
tien van het overige plaatwerk verwijderd is, wat
natuurlijk niets van de stevigheid van het gebruikte
materiaal zegt. Alle andere bumpers zijn praktisch
in direct contact met het plaatwerk, wat bij de
geringste aanrijding al extra schade kan
ken.
Geen toekomstmodel, maar een wagen, die Ame
rican Motors in serie op de markt gaat brengen.
Het is de Marlin, die plaats aan zes personen biedt,
ook al is dit niet aan de buitenkant te zien. Let op
de weer ingevoerde, „ouderwetse" stroomvorm.
De 50ste „Gouden" RAI-tentoonstel*
ling, die aan de personenauto is gewijd
en die minister inr. J. van Aartsen hoopt
te openen, wor.lt van 18—28 februari a.s.
gehouden in het RAI-gebouw aan het
Amsterdamse Europaplein. De toegangs
prijs bedraagt 2.75. De expositie is ge
opend van 10.00 tot 17.00 uur, *s avonds
van 19.00 tot 22 00 uur, exclusief de zon
dagen.
9 Deze jubileumtentoonstelling van de
*2 jaar oude, Nederlandsche Vereeniging
-De Rijwiel en Automobiel Industrie"
geldt als de grootste show van auto's ooit
"n ons land getoond. Er zijn niet minder
dan 203 stands, die 73 automerken uit
11 landen vertegenwoordigen, zomede zeer
gedifferentieerde groepen onderdelen en
accessoires. Japan is voor de eerste keer
°P een Nederlandse autosalon aanwezig.
9 In 65 jaar is
songnwagenpark m
voüdigd. In 1900 i
löxe wagens Op d
het Nederlandse per-
srduiz
250
't ogenblik
meer dan 1,1 miljoen. In 1945 werd met
een na-oorlogsc restant van 15.000 wagens
Wonnen. Vijf jaar geleden, in 1960 dus, n
bedroeg het aantal personenauto's 480.000, *U'
log niet de helft van liet huidige cijfer.
0 De vergroting van het Nederlandse
personenwagenpark gaat thans met een
snelheid van bijna een kwart miljoen een
heden per jaar. Volkswagen had in 1964
het grootste marktaandeel (15,39), daarna
Opel (13,18), Ford Duitsland (10,28), Fiat
(9,32), Renalt (6,50), DAF (5,93), Ford
Engeland (5,75), Simca (4,95) en Citroen
(4,65). Onder aan de lijst staan Skoda
(0,57), Neckar (0,48) en Wartburg-EMW
DAF blijft aan het experimenteren.
Deze Noorse sneeuw-scooter, die
zich door de dikste lagen kan heen-
ploegen, is gebaseerd op de Daffo
dil met zijn Variomatic-aandrijving.
9 In de Europese statistiek staat de auto
dichtheid in Nederland bepaald niet
bovenaan. Op elke elf inwoners rijdt er
'hans één personenwagen in ons land. Dat
j» net zoveel als in Ierland, maar relatief
'"ger dan in Oostenrijk (10), België en
Luxemburg (8), Denemarken (7,5), Duits-
hnd, Zwitserland en Noorwegen (alle 7),
Engeland (6,5), Frankrijk (5,5), Zweden
14,5), Canada (3.5) en de Verenigde Sta-
ko (2,6). In Italië (12), Portugal (40),
0 De prijsklasse 56000 gulden (31,8
procent) is in Nederland nog altijd 't
populairst. Dan komt de klasse 45.000
gulden (21,5 proeent), vervolgens de
klasse 6—7.000 gulden (11,2 procent) en
ten slotte de klasse 78.000 gulden (10,9
proeent). Het geringste percentage (1,4 pro
cent) staat voor de prijsklasse van 16.000
gulden en meer.
Ondei
ran combinatie-a
n op de RAI.
Kies bij griep ook voor uw
kind het betrouwbaarste
middel. Bayer maakt Kin
der-Aspirin. Het smaakt
goed en bovendien is de
verpakking beveiligd door
een vernuftige sluiting.
kinder dub stmt
ASPIRIN$0BAYER
metvruchtensmaak ACHTER
Gisteravond zijn bij een treinbotsing
in Noordrijnland-Westfalen twee mensen
om het leven gekomen en 20 gewond. De
botsing tussen twee passagierstreinen
vond plaats in de buurt van Hagen.
QINDS Bertha Benz in 1888 de
derde auto, die haar man
bouwde, leende om er een ple-
zierritje mee te maken, is de in
vloed van de vrouw op de auto
steeds groter geworden. Op 't
ogenblik is het zelfs al uit de
tijd een diepgaande studie van
„de-vrouw-achter-het-stuur" te
maken, voor zover het althans
de gedragingen in het verkeer
betreft. Al sinds jaren zijn
vrouwelijke automobilisten een
normaal deel van het wegge
bruikersbeeld geworden. Ze
zijn er, zoals er fietsers en wan
delaars zijn. Men is er aan ge
wend, men houdt er rekening
mee.
Raadpleegt men de cijfers en
statistieken, waar men in Ne
derland zo bezeten van is, dan
kan ontdekt worden dat bij de
in 1963, voor het rij-examen op
gekomen kandidaten 35 procent
van de mannen en 32 procent
van de vrouwen de eerste maal
slaagden. Professor Linden
heeft uitgerekend dat 37 pro
cent van de automobilisten
vrouwen zijn, doch dat slechts
6,4 procent van hen bij onge
vallen betrokken raakt. De
hooggeleerde koppelt hier de
paradoxale conclusie aan vast
dat vrouwen veel gevaarlijker
zijn, als ze niet rijden
Een facet van de zaak, die hij
nadere bestudering een veel
bruikbaarder resultaat ople
vert, is de invloed van de
vrouw op de duto. In Amerika
beschouwt men het reeds lang
als een bijna ongeschreven wet
dat de vrouw de auto koopt, al
moet daarbij gezegd worden
dat het vorig jaar slechts 25
procent van de omgezette
wagens direct aan vrouwen ge
leverd werd.
Beziet men de „verbórgen-
verleider stechniek" achter de
reclame voor de familie-sedan
in de Verenfgde Staten dan
herkent men gemakkelijk het
werken op de vrouwelijke
psyche. Alle registers op dit ge
bied, van onomwonden ego-
opbouw tot bedieningsgemak,
worden in velerlei toonaarden
crescendo-gewijs open gezet.
In Europa wordt de auto nog
steeds voor de man geadver
teerd. Men kan zich alleen af
vragen, hoe lang dit nog zal
duren, daar de vrouw een
steeds sterkereadviserende
stem in het kapittel krijgt.
De Japanse automobielfabriek Toyota zorgt voor de enige Europese pri
meur op de RAI. Dit is de Corona sedan, een wagen met een vierkante,
viercilinder motor, die goed is voor 74 pk en een topsnelheid van
145 km/u, boven. Onder Mercedes-Benz 190 D Combi. Niet mooi, wel ruim.
TOEKOMST
yAN de nieuwe motortypen, die we in de naaste toekomst op de
weg zullen zien, is de Wankelmotor al zover produktierijp, dat
deze in Duitsland al door NSU geleverd wordt en binnenkort ook
in ons land verkrijgbaar zal zijn. Opmerkelijk is dat vele andere
fabrieken momenteel eveneens met dit type experimenteren. Onder
deze bevinden zich General Motors, Chrysler, Ford en Citroën. Ook
in Japan zou men al ver gevorderd zijn.
Een ander motortype, dat de laatste tijd meer en meer in de belang
stelling komt, is de gasturbine. Voor zover uit de huidige stand van
zaken valt op te maken, ligt het zwaartepunt van de ontwikkeling
momenteel in de sector bedrijfswagens. Bij de personenwagens is Chrysler
thans zover dat er vijftig wagens afwisselend aan tweehonderd particulie
ren ter beschikking worden gesteld om ervaring met de geïnstalleerde
gasturbine op te doen.
De electrische aandrijving schijnt ook al in het vat te zitten. De elec
tromotor als krachtbron is beslist niet nieuw, doch een groot bezwaar is
altijd geweest dat de zware accu's regelmatig moesten worden bijgeladen.
Waar het thans om gaat, is de zogenaamde brandstofcel, die vroeger het
nadeel had zeer duur en onaanvaardbaar groot te zijn, terwijl het geleverd
vermogen in verhouding gering was.
In verband met de algemene ontwikkeling op het gebied van motor-
constructie zullen in de nabije toekomst wel een meer uitgebreide toe
passing van de electrische ontstekingssystemen (transistor-ontsteking)
kunnen verwachten. Momenteel worden deze nog slechts op beperkte
schaal toegepast, hoofdzakelijk als „ombouw-set" ter vervanging van de
bestaande ontsteking met conventionele bobine, onderbreker en conden
sator.
Terwijl de conventionele synchromesh versnellingsbak nog lang niet
heeft afgedaan en de bestaande constructies nog steeds worden ver
beterd, is te verwachten dat de automatische transmissie ook in Europa
meer terrein zal winnen. Gebleken is reeds dat ook in kleine wagens een
automatisch transmissiesysteem met succes kan worden toegepast.
Opmerkelijk is het feit, dat de voorwielaandrijving bij een steeds
groter wordend aantal merken, of typen wordt toegepast. Een vijfde
van het totaal aantal personenwagens in Nederland heeft voorwielaan
drijving, en over heel Europa is dit bij meer dan een kwart van het totaal
aantal het geval. Eigenaardig is dat de fabrieken van wagens met voor
wielaandrijving vroeger de nadruk legden op de grotere stabiliteit en
veiligheid van hun constructie, terwijl tegenwoordig vrijwel uitsluitend
gewezen wordt op het voordeel van de mooie, vlakke vloer.
Wat de stuurinrichting betreft, zullen de geleidelijke verfijning en
verbetering van de reeds bestaande systemen ongetwijfeld verder worden
voortgezet. Het is niet te verwachten dat we binnen afzienbare tijd revo
lutionaire systemen op de markt krijgen. Ook de automatische bestu
ring waarmee geëxperimenteerd wordt, en die berust op het sturen door
middel van electrische signalen, welke door een metalen strip in het
wegdek worden uitgezonden, is iets. dat niet individueel door één of meer
fabrieken verwezenlijkt kan worden. Op dit punt moet op grote schaal
met de overheid worden samengewerkt.
In verband met het steeds groter wordend aantal stroomverbruikers
worden aan de accu zwaardere eisen gesteld. De aan de wisselstroom
dynamo inherente voordelen van kleine afmetingen bij een groot vermo
gen, dat reeds bij een laag toerental wordt bereikt, zullen er dan ook
wel toe leiden dat deze dynamo meer en meer zal worden toegepast In
de Verenigde Staten bestaat reeds de mogelijkheid op 18 volts installaties
over te gaan. De toepassing van gedrukte bedrading zal zich ook nog wel
uitbreiden.
Echte internationale primeurs, dat
wil zeggen: verschijningen, die nog
nergens waren te zien, zijn niet op
de „Gouden" RAI aanwezig. Het
nieuws wordt tegenwoordig niet
meer door de automobielfabrikant
bewaard, doch meteen vrij gegeven.
Wel biedt de tentoonstelling een
Affiche van de RAI-tentoonstelling
in 1908. Autorijden was toen een
sport, die was weggelegd voor
slechts enkelen.
massa primeurs en noviteiten, die
nieuw voor Nederland zijn. Hieron
der een greep:
Een ambulanceauto van het Opel Kapi-
tan 1965 type.
De Glas 1300 GT sportwagen.
De Plymouth Barracuda met stroomlijn-
gevormde, doorlopende daklijn.
De Wolseley Hornet met o.a. hydrolastic
vering.
De Skoda 1000 MB in goudkleur.
De Morris Cooper S met vergrote motor
(1275 cc).
De Citroën Azam 6.
De MrrcedesBenz 600.
BUHS VOORVOLKSVLUT AMSTERDAM 17-26 JANÜARI 1908
NLDOUANDScne veRBLKisiitoot Ruwiti. "Aoioiioaia-ihoasisTt,;^
De DKW F 102 in vierdeursuitvoerlng.
De Jaguar Mark 10 met een krachtiger
remsysteem en een 4.2 liter motor.
De Studebaker 1910 touring.
De Peugeot 404 sedan met benzine
injectie motor in normale uitvoering.
De Japanse Toyota-modellen.
De BMW 1600 (met vergrote motor).
De Sunbeam Alpine 260 met Ford-
motor.
De Lancia Fulvia sedan 2 C met
opgevoerde motor.
De Mercedes 190 ambulancewagen.
Een showmodel van de Saab met de
verschillende veiligheidsvoorzieningen.
De Japanse Isuzu Bellett.
De Volvo 121 met automatische versnel
lingsbak.
De Fiat/Abarth 100 Corsa.
De Austin 1800 Balanza.
De Auto-Bianchi „Stellina".
De Maserati 4000 GT Quatroporte.
Schoudergordels van Coenen met een
zogenaamde breukdraad.
Jodium breed- en vérstralers, 't nieuw
ste op het gebied van autolampen.
Een imperiaal, geheel uit elkaar te
nemen en op te bergen.
Een kinder-autozitje. in één handbewe
ging te veranderen in een wandelwagen.
De zilveren Vauxhall Victor de luxe
1965 als tien miljoense automobiel van
General Motors, buiten de Verenigde
Staten vervaardigd.
