Nieuwe Leidse Courant
Beslissing is aan regering
Kamer: soldij
moet hoger
Ben Bella:
wapens
en
vrijwilligers
voor Kongo
In de grote steden loopt
verkeer volkomen vast
r~
Eerste crisis in vrije loonvorming: overleg in Stichting mislukt
voor
CALEX
Morgen percentage
1965 bekend?
Verkorting van
diensttijd
Commentaar
Donderdag 26 november 1964, 45ste jaargang
Kouder
De Bilt verwacht tot vrijdagavond:
Aanvankelijk zwaar bewolkt met plaat
selijk enige regen later wisselend bewolkt
met nu en dan enkele buien. Tot krach
tige, aan de kust wellicht tot stormach
tig toenemende zuidwestelijke wind later
irtcteur: P. DIEMER
«ofdradacteur: Dr. E. DIEMER
CHR1STELÏJK-NATI0NAAL DAGBLAD
Abonnementsprijzen p.w. f 0,78,
„Stantvastigh rt gheblevert
mijn hert in teghenspoet"
3,35, p.kw. 10,05
V.
bezorging 18.00—19.00
Werkgevers en werknemers in ge
sprek met de regering over het
loon- en prijsbeleid. Op de foto de
minister van economische zaken,
prof. dr. J. E. Andriessen, tijdens
de regeringsverklaring. Links de
ministers mr. E. H. Toxopeus en dr.
|G, M. JVeldkamp, rechts prof. dr.
H. J. Witteveen en staatssecretaris
drs. J. E. Bakker.
-GLA5-
Official dealer Leiden e.o.
(Van onze sociaal-economische redactie)
DEN HAAG Nu het beraad in de Stichting van de Arbeid gistermiddag
definitief is vastgelopen, moet het verslossende woord over het volgend jaar
te voeren loonbeleid dan tóch door de regering worden gesproken. En daar
mee is de spanning in het loonoverleg, die in de afgelopen weken reeds
duidelijk merkbaar was, tot een nieuw hoogtepunt gestegen. Reeds mor
gen zal het kabinet zich over de precaire situatie beraden, waarbij de mi
nisterraad de moeilijke taak heeft tot een duidelijke formulering te komen
van een definitief standpunt over de loonpolitieke mogelijkheden, die
er zijn, en over de wyze waarop deze te realiseren zijn. Dit standpunt zal
dinsdag ter kennis worden gebracht van het presidium der Stichting van
de Arbeid, waarna volgende week vrijdag opnieuw tussen regering en
stichtingsbestuur zal worden overlegd. Mocht ook het definitieve stand
punt van de regering nuttig overleg in de stichting uitsluiten dan zal de
minister van sociale zaken, dr. G. M.. J. Veldkamp, gedwongen zijn een
algemene loonmaatregel af te kondigen.
Deze ontwikkeling, die de eerste
werkelijke crisis betekent in de sinds
1959 bestaande vrije loonpolitiek
(waarbij de primaire verantwoorde
lijkheid berust bij het georganiseerde
bedrijfsleven), werd gistermiddag in
slechts vier uren tijds een voldongen
ALGIERS/BRUSSEL/WASHINGTON /STANLEYSTA D President
Ben Bella van Algerije heeft gisteravond verklaard, dat zijn land wapens
en vrijwilligers naar Kongo zal zenden om „onze Kongolese broeders" te
helpen. Hij noemde premier Tsjombe „een bedreiging voor geheel Afrika".
In Kairo deed de secretaris-generaal van de Organisatie voor Afrikaans-
Aziatische solidariteit een beroep op alle Afrikaanse en Aziatische landen,
de Kongolese revolutie ..snel en krachtig te steunen".
Intussen is de helft van de Belgische
para's, die enkele dagen geleden
Stanleystad zijn geland, vanochtend
vroeg geland bij Paulin, op 350 km ten
noordoosten van die stad. Van de on
geveer driehonderd blanken die in het
gebied rondom Paulin door rebellen
werden bedreigd, zouden er al honderd
per vliegtuig naar veiliger oorden zijn
overgebracht.
In Paulin bevond zich ook de Neder
landse arts. dr. Zwerts. Van Belgische
en Amerikaanse zlidi werd verklaard,
dat de paratroepen na het voltooien van
de acties In Stanlevstad en Paulin op de
basis Kamina (in Kongo) teruggetrokken
zullen worden.
Het is echter de vraag of dit spoedig
zal gebeuren, want de para's in Stanlev
stad waren dinsdag al genoodzaakt de
Kongolese troepen te hulp te schieten,
toen zij voor de rebellen moesten terug
trekken. Om het verzet van de opstande
lingen zoveel mogelijk te breken, wordt
korte metten gemaakt met gevangen ge
nomen rebellen. Er geDeuren weerzin
wekkende dingen, die een groot deel van
het effect van de dramatische redding der
blanken wegnemen. Kort samengevat
(Van onze parlementsredactie)
DEN HAAG By de behandeling
an de defensiebegroting in de Twee-
Kanier hebben gisteravond spre-
's van alle partijen aangedrongen
een drastische verhoging van de
cloning der dienstplichtige militai-
Vandaag, bij de voortzetting van
et debat, zou de PvdA-fractie over
it punt hoogstwaarschijnlijk een
notie indienen, waarin zij zou uit
breken dat de bezoldiging van de
ienstplichtigen gelyk moet worden
£zeidekip.'
'Ik ben veruit de beste kip van
het land. Ik mag met enige trots
wijzen op mijn proporties. Dat
zijn porties. Smakelijke, malse
porties vooral. Ik ben bestemd
voor mensen die weten wat lekker
Cten is. En daarom zal ik wel in
de kippenbouillonsoep van Califor
nia gaan. Daar nemen ze altijd de
allerbeste kippen voor. Dus mij.'
gesteld met die van het beroepsper-
soneel in gelyke rangen en leeftijds
klassen.
De P.v.d.A.-woordvoerder, de heer
Wieldraaijer, heeft gisteravond nog een
tweede motie in het vooruitzicht ge
steld. Daarin wil zijn fractie aandrin
gen op een algemene verkorting van de
diensttijd. De heer Wieldraaijer dacht
aan een eerste oefening van vijftien
maanden voor de meeste dienstplich
tigen. De verlangens van de K.V.P.-
fractie zijn bescheidener: zii wenst de
duur van de eerste oefening ove\
hele linie op achttien maanden gesteld
te zien. Op het ogenblik dient nog
veertig procent van de dienstplichtigen
langer dxin achttien maanden (specia
listen, onderofficieren, officieren)
(Voor vervolg zie pag. 17)
Vakraad metaal
kwam ook niet
tot loongesprek
(Van
redactie)
UTRECHT - De vakraad voor de metaal
industrie is gisteravond na het misluk
ken van bet overleg in dc Stichting van
dc Arbeid toch nog bijeen geweest. Zoals
te verwachten viel. verklaarden de werk
gevers, dat het in dit stadium niet moge
lijk was over de lonen te spreken. Wel
hebben werkgevers nog anderhalf uur
gesproken over de algemene problema
tiek. Zoals bekend hebben de werkne
mers in de metaalindustrie zeven procent
loonsverhoging gevraagd, evenals verho
ging van de ondernemingsgewijze diffe
rentiatie van vier tot vijf procent en on
der meer een groter werkgeversaandeel
in de ziektewetpremie.
Volgende week donderdagavond wordt
het overleg in de vakraad voortgezet
Partijen zijn dan waarschijnlijk op de
hoogte van het regeringsstandpunt ten
aanzien van de loonmoeilijkheden. Ver
wacht wordt voorts, dat op dat moment
ook reeds intern beraad bij de vakcen
trale plaats gehad zal hebben over het
regeringsstandpunt. De werknemers in
de vakraad rekenen erop. dat de werk
gevers bereid zullen blijven een recel ge
sprek te voeren over de ingediende voor
stellen.
hebben zich verder de volgende ontwik-'
kelingen voorgedaan:
n en rondom stanleystad wordt nog
steeds geschoten. Vliegtuigen, die êvacué's
oeren, worden nog door de rebellen
beschoten.
In Stanleystad zijn sinds de landing
van de para's 29 Belgische burgers om het
leven gekomen. Een sergeant van de
para's sneuvelde gisterochtend
Het standbeeld van Loemoemba.
waarvoor zich gruwelijke tonelen hebben
afgespeeld, ligt in stukken op bet 1
meren plaveisel.
Gebleken is, dat de rebellen ln de
afgelopen maanden alle vooraanstaande
figuren onder de negerbevolking hebben
afgemaakt.
Onder de geredden bevindt zich pater
Martin Bormann, zoon van de plaatsver
vanger van Hitler, die zich in Paraauay
zou schuil houden. ,.Hij was de dapper
ste", zeiden andere priesters bu aankomst
in Leopoldstaa.
Kongolese troepen hebben gisteren
Buta in Noord-Kongo veroverd èn 70
Europeanen (meest Belgen) bevrijd. Zij
zouden het goed maken.
Vier Afrikaanse landen drineen aan
op het vragen van een spoedzitting: van
de Veiligheidsraad naar aanleiding van
de acties van de Belgische para's.
Gisteravond zijn in Leopoldstad Ame
rikaanse vliegtuigen gearriveerd met de
stoffelijke resten van 24 door de rebellen
in Stanleystad vermoorde blanken. Ook
het lichaam van de Amerikaanse zen
dingsarts Paul Carlson bevond zich aan
boord van een der vliegtuigen.
België heeft geweigerd de Russische
protest-nota tegen de landingen van de
para's in ontvangst te nemen.
.10 uur: Minister Andriessen deelt de
werkgev.ers mee, dat in 1965 géén al
gemene doorberekening van loonkosten
stijgingen in de prijzen kan plaats vin
den. De industriële werkgevers infor
meren: „Is dit t.a.v. het prijsbeleid uw
laatste woord, excellentie?", waarop de
bewindsman antwoordt: „Inderdaad".
45 uur: De ministers Andriessen (eco
nomische zaken). Veldkamp (sociale
zaken). Witteveen (financiën) en Toxo
peus (binnenlandse zaken), alsmede
staatssecretaris Bakker (economische
zaken), verlaten met sombere gezichten
de vergaderzaal in het S.ER.-gebouw.
.50 uur: De werkgevers besluiten tijdens
eert kortstondig onderling beraad niet
verder te gaan dan hun aanvankelijk
aanbod van een algemene loonronde
van 3 procent, inclusief de compensatie
voor de verhoogde AOW-AWW-premie,
uur: Het bestuur van de Stichting van
de Arbeid hervat het overleg. Na ken
nisname van het werkgeversbesluit de
len de werknemers (die. zoals bekend,
o.m. 7 procent loonsverhoging en een
minimum-inkomen van ïllO per week
hebben geëist) mee, dat verder beraad
geen enkele zin heeft. Besloten wordt
op korte termijn een onderhoud met
minister Veldkamp aan te vragen
de bewindsman- uiteen te zetten
waarom een stichtingsakkoord
mogelijk is geworden,
uur: Het presidium van de Stichting
van de Arbeid (werkgeversvoorzitter ir.
Neem geen risico...verf met
De verf met flexabiliteit*
'extra speling voor de doe-het-zelver
J. Bosma en werknemersvoorzitter drs.
D. Roemers) melden zich bij de mi
nister van sociale zaken op diens depar
tement.
6.10 uur: De bewindsman deelt op een ge-
improviseerde persconferentie mee de
beide leiders te hebben laten weten, dat
het bestuur van de Stichting van de
Arbeid nog één kans krijgt een woordje
mee te spreken over het volgend jaar
te voeren loonbeleid, nl. door het ge
sprek voort te zetten op basis van het
door de regering te bepalen definitieve
beleid. Zegt de stichting volgende week
opnieuw „nee", dan zal de regering een
loonmaatregel treffen, die o.m. zou
kunnen bestaan uit de afkondiging van
een loonpauz-; (tijdelijke loonstop)
en/of het opnieuw tijdelijk belasten van
het College van Rijksbemiddelaars met
de bevoegdheden, die thans bij het be
drijfsleven (de Stichting van de Ar
beid) berusten.
Voorwaarden
Tijdens het gesprek op het departement
van sociale zaken heeft drs. Roemers
mens de vakbeweging minister Veldkamp
laten weten, da de drie werknemi
vakcentrales niet bereid zijn de toetsings-
arbeid in de stichting voort te zetten. In
dien de regering zou besluiten tot een al
gemene loonronde van ..niet meer dan 3
procent" en tot invoering van een mini
mumloon van ..minder dan f 110 per
week", hetgeen dus betekent, dat de
Stichting van de Arbeid in deze gevallen
volledig buiten spel zou komen te staan.
Een suggestie van werkgeverszijde, dat
de stichting dan wellicht als adviesorgaan
van het College van Riiksbemiddelaars
zou kunnen optreden, werd door de vak
beweging afgewezen. In het algemeen ge-
zien ziin de vakcentrales slechts dan be
reid de toetsingsarbeid in de stichting
voort te zetten, indien „het kabinet ak
koord is met de visie van de vakbewe
ging ten aanzien van de fundamentele
uitgangspunten voor het te voeren loon
beleid."
Vrees voor onrust
De vakcentrales hebben de bewindsman
van sociale zaken voorts meegedeeld, dat
een regeringsmaatregel, die niet tie In
stemming van de vakbeweging kan heb
ben. ongetwijfeld zal leiden tot onrust ln
diverse bedrijfstakken, terwijl een „krap
pe maatregel" stellig tot een nieuwe gol)
van zwarte lonen zal leiden. Duidelijk
verklaarde de heer Roemers, dat het de
organisaties ook thans vrij staat te onder
handelen over de lonen op basis va
uitgangspunten van de vakcentrales. In
een extra televisie-uitzending var
VARA is gisteravond zelfs aangedrongen
op „gewoon doorgaan" bij de reeds be
gonnen onderhandelingen en heropenen
van besprekingen met de werkgevei
bedrijfstakken, waar deze nog niet be
gonnen zijn.
Het Christelijk Nationaal Vakverbord
neemt op dit punt (gelukkig) een gezon
der standpunt in. In een brief aan de be-
:n der bonden van het CNV wordt
aangeraden met beslissingen bij eventuele
onderhandelingen te wachten op dé be
slissing van de regering. „Er is geen re-
voor paniek", zo schrijft het CNV. De
industriële werkgeversverbonden hebben
gisteravond een brief laten ui-tgaan, waar
de werkgevers worden opgewekt in af
wachting van de regeringsbeslissing niet
definitieve onderhandelingen te treden.
(Voor vervolg zie pag. 17)
Klemmend beroep op Tweede Kamer
Subsidie van
Gered uit de handen van moorde
naars: een klein meisje met be
smeurde kleren staat huilend op
het vliegveld van Leopoldstad in
Kongo. Een van de vele blanken
die. door Belgische parachutisten
uit Stanleystad werden wegge
haald.
DEN HAAG De gemeentebestu
ren van Amsterdam, Rotterdam en
Den Haag hebben de Tweede Kamer
gevraagd: schenk bij het wetsont
werp rijkswegenfonds aandacht aan
de onbevredigende verkeerssituatie
en leg de basis voor een passende fi
nanciële tegemoetkoming in de uit
voering van de plannen, die deze ge
meenten thans wegens gebrek aan
geld niet kunnen uitvoeren.
In een brief vestigen zij de aandacht
op het verschil tussen de bijzondere
voorzieningen die aan de rijks- en pro
vinciewegen en aan de wegen in de gro
te stedelijke concentraties nodig zijn
wegens de toeneming van het autover
keer. Zij stellen, dat deze voorzienin
gen aan de rijkswegen en provinciale
wegen voornamelijk bestaan uit uit
breiding en verbreding terwijl ir. de
grote stedelijke concentraties omvang
rijke en kostbare verkeersvoorzienin-
gen moeten worden getroffen.
De drie gemeentebesturen doen een be
roep op de Tweede Kamer de regering te
laten doordringen van de problemen
waarmee zij te kampen hebben. Zij zeg
gen nog, dat de toeneming van het aantal
personenauto's het wegennet in de grote
steden meer zal belasten dan het rijks
wegennet.
In hun brief geven zij een overzicht van
IS
regering
noodzakelijk
de lasten, die voortvloeien uit de door
hen te verrichten investeringen en zij
verklaren, dat de jaarlijkse lasten niet
kunnen worden gedekt uit de middelen
die in het kader van het financieel sta
tuut van de gemeenten beschikbaar ko-
Li Amsterdam zullen de exploitatie
lasten in de sector verkeer en vervoer
(exclusief openbaar massavervoer en
metro-tunnel) oplopen van 18 a 22 per
cent van de algemene uitkering uit het
gemeentefonds (inclusief garantie-uitke
ring) in de jaren 1960 t/m 1965' tot reeds
32,7 percent in het jaar 1969; de toene
ming van deze lasten zal in de jaren na
1965 ver uitgaan boven de toeneming der
gemeentefondsuitkeringen; daarenboven
zal de metro-tunnel alleen a„ niet-ren-
dabele rente- en afschrijvingslasten aan-
In Den Haag zullen soortgelijke ex
ploitatielasten oplopen van 14 a 17 per
cent in de jaren 1960 tot en met 1965 tot
reeds 25,1 percent in het najaar 1969; de
toeneming is nagenoeg gelijk aan of
hoger dan de toeneming van de algemene
I uitkering uit het gemeentefonds.
De drie gemeenten wensen ook „op de
een of andere wijze" een financiële tege
moetkoming voor de exploitatie van hun
bedrijven voor het openbaar massa ver-
Het blijkt bij deze bedrijven niet mo
gelijk te zijn voledige compensatie te vin
den voor de frequent optredende loon- en
prijsstijgingen door verhoging van de
produktiviteit en/of verhoging van de ta
rieven. met als gevolg dat ook deze tot
de bedrijfssector te rekenen dienstverle
ningen het gemeentelijke budget in steeds
toenemende mate belasten. De aan de
drie gemeenten toevallènde uitkeringen
uit het gemeentefonds zijn ontoereikend
voor subsidiëring in steeds grotere om
vang van deze economsiche niet tot de
overheidssector gerekende dienstverlenin
gen, zo besluiten de gemeentebesturen
van Amsterdam, Rotterdam en Den Haag
hun brief aan de Tweede Kamer,
zienlijke bedragen vorderen.
Iu Rotterdam zullen soortgelijke ex
ploitatielasten oplopen van 12 a 15 per
cent van de algemene uitkering uit het
gemeentefonds (inclusief garaptie-uitke-
ring) in de jaren 1960 tot en met 1965 tot
reeds 28,9 percent in het jaar 1969; in de
toeneming van deze lasten gaat in de ja
ren na 1965 ver uit boven de toeneming
der gemeentefondsuitkering; daarenboven
zal de metro-tunnel alleen 'aan nie. ren
dabele rente- en afschrijvingslasten zeer
hoge bedragen vorderen.
"yr/AT WEKENLANG dreigde is een
feit geworden. Een afvaardiging
van het bestuur van de Stichting van
de Arbeid heeft na afloop van
het Stichtingsberaad van gisteren aan
minister Veldkamp meegedeeld dat
de Stichting van de Arbeid ditmaal
niet in staat is overeenstemming te
bereiken over de loonsverhogingen.
In de bestuursvergadering van vorige
week was nog de verwachting ge
wekt. dat wellicht toch nog overeen
stemming mogelijk zou zijn. De
werkgeversvertegenwoordigers wil
den toen een loonsverhoging boven
de toegezegde drie procent alsnog
overwegen.
Gisteren is duidelijk geworden, dat
de werkgevers deze concessie hebben
willen doen op voorwaarde dat de
regering volgend jaar een minder
stringent prijsbeleid zou voeren.
Gistermiddag heeft minister Andries
sen tijdens een kort gesprek met de
werkgeversvertegenwoordigers aan
deze verwachting de bodem ingesla
gen. De minister van economische
zaken wenst de prijzennormen van
zijn beleid op geen enkel punt te
wijzigen, wanneer het gaat om door-
bereking van loonsverhogingen.
Minister Andriessen en ongetwijfeld
met hem minister Witteveen wensen
niet ten koste van onze nationaal-
economische belangen een goedkoop
politiek voordeel op loongebied bin
nen te halen.
De situatie is ernstig. Er dreigt een
breuk in de Stichting van de Arbeid,
het hoogste samenwerkingsorgaan
van w erkgevers en werknemers. Zou
minister Veldkamp, die thans in een
uitermate moeilijk parket zit, be
sluiten tot een loonronde van drie
procent, zoals de werkgevers hebben
voorgesteld, dan zullen de werkne-
mersvakcentralen voor 1965 alle sa
menwerking binnen de Stichting van
de Arbeid op loongebied opzeggen.
De gevolgen hiervan kunnen ernstig
zijn voor de sociale rust in ons land.
De socialistische vakbeweging heeft
haar mensen in het land al opgeroe
pen de loononderhandelingen per be
drijfstak gewoon voort te zetten of zo
spoedig mogelijk te openen.
Hoe de resultaten van een dergelijk
bcdrijfstaksgewijs overleg op lan
delijk niveau gelegaliseerd kunnen
worden, is nog volkomen onduide
lijk en bij de afkondiging van een
loonronde eigenlijk volkomen on
mogelijk.
Met niet honoreren van per bedrijfs
tak overeengekomen loonsverhogin
gen zal spanning en onrust oproepen.
Minister Veldkamp, die volgende
week de regeringsbeslissing moet be
kend maken, zal zich ongetwijfeld al
deze moeilijkheden realiseren.
Men kan zich afvragen, waarom dc
regering niet het bedrijfsleven ge
suggereerd heeft, zelf een voorstel
met betrekking tot de versoepeling
"van het prijsbeleid te formuleren,
waarop dan wjel een loonakkoord
binnen ae Stichting gebouwd had
kunnen worden. De regering had dan
de moeilijkheden opnieuw naar het
bedrijfsleven verlegd en zichzelf de
gelegenheid geboden een eventueel
matig prijzenvoorstel met enige voor
zichtigheid te aanvaarden.
De regering heeft immers de laatste
tijd op sociaal terrein zelf ook niet
bepaald een schriel beleid gevoerd.
Te denken valt aan de extra verho
ging van de AOW-uitkeringen per
1 januari met f 100 en aan de vlotheid
waarmee de ambtenarensalarissen
fors worden opgetrokken.
De beslissing die op loongebied ge
nomen moet worden, vraagt van de
regering veel wijsheid en tact. Een
psychologische kortsluiting op dit
moment zou behalve sociale ook ern
stige politieke gevolgen kunnen heb
ben. Vooral de psychologie van de
zaak zouden we willen onderstrepen.
Open internationale
prijsvraag stadhuis
Amsterdam
AMSTERDAM De gemeenteraad
heeft gisteravond zonder hoofdelijke
stemming het voorstel van B. en W.
om een open internationale prijsvraag
uLt te schrijven voor een nieuw ontwerp
van een stadhuis goedgekeurd. Dit ge
beurde onder aantekening dat de vijf
leden sterke WD-fractie geacht wenst
te worden tegen te hebben gestemd.
VERFHANDEL
OEGSTGEEST
KEMPENAERSTR 71
TELEFOON 50105
FLEXA DEALER
I Herenstraat 34
Vieuwe Ryn 49.
FLEXA-Dealer
Fa. H. Schutte Cr Zn
LAGE RIJNDIJK 57—59
LEIDEN TELEFOON 23135