Nieuwe leidse Courant
Blanken in gevaar
in Stanleystad
Neo-nazisme steekt
de kop weer op
Parachutisten staan gereed
Tyfoon eist
300 doden
Vliegramp in Zweden
eist 31 mensenlevens
K.V.P. wil diensttijd
van 18 maanden
Twee - in - een - woning
kan succes worden
Hooge Huys
Commentaar
Zaterdag 21 november 1964, 45ste jaargang
Directeur: F. DlfMER
Hoofdredacteur: Dr E OIEMEP
CHRISTEUJK-NATIONAAL DAGBLAD
.Stantvastigh ia ghebleven
mfin hert i" teghenipoet"
Nevelig weer
3,35,- p.kw. 10,05,
De Bilt verwacht t<H zaterdagavond:
Over het algemeen veel bewolking, hier
en daar mist, en plaatselijk wat motregen.
Zwakke tot matige westelijke wind. Aan
houdend zacht. (Opgemaakt te 11.15 uur),
VJ
Jjilachtendienst bozorcjing 18.00—.19.00
Jaar geleden
werd Kennedy
vermoord
22 NOVEMBER 1963. Washing
ton lag onder een strakblauwe
hemel te wachten op de rustige,
bijna zomerse dag, die komen
zou. President Kennedy was in
Texas om stemmen te winnen
voor de presidentsverkiezingen.
Vandaag zou hij Dallas bezoeken.
In de federale hoofdstad Wash
ington viel niet veel te beleven.
De ambtelijke molen maalde rus
tig door. Maar daar in Dallas
lag een geweer gereed. Een man
overdacht voor de zoveelste
maal, hoe hij het straks precies
zou gaan doen.
En om tien over half een rin
kelde de telefoon van de pers
dienst van het Witte Huis. De
man met het geweer had toege
slagen. Die stem uit Dallas zei:
„De president is neergeschoten".
De telexen op alle krantenbu-
reaus tikten de schokkende
woorden: „Kennedy zwaarge
wond, wellicht dodelijk".
Het was acht uur in de avond
in Nederland, toen wij het hoor
den. President Kennedy was ver
moord. Dat is nu een jaar ge
leden. In ons Zondagsblad heeft
drs. G. Puchinger vandaag een
beschouwing gewijd aan die dra
matische gebeurtenissen in Dal
las (Texas) en de gevolgen er
van voor de hele wereld.
MANILLA Een tyfoon heeft
lionderden mensenlevens geëist en
luizenden dakloos gemaakt in de
Midden-Philippijnen.
Er zyn nog geen definitieve cüfers
•ver het aantal slachtoffers beschik
baar, maar het aantal doden wordt
>>p 300 en dat der daklozen op meer
ïan 100.000 geschat.
Het zwaarst scheen het noordoosten van
et eiland Mindanao getroffen te zijn. De
olitie schat daar het aantal doden in
en enkele provincie op 100 tot 200.
De tyfoon, die zich met een snelheid
an 240 km per uur naar het noordwesten
ewoog, baande zich gisteren verwoestend
weg over de midden-eilanden en boog
/olgens noordwaarts af naar het voor
eiland, Luzon. Hij viel uiteen
Luzon te treffen, maar het
ardoostelijke gedeelte van dit eiland
wel geteisterd door overstromingen
n aardverschuiving. Hier werden nog
doden geteld,
t was de tweede tyfoonramp van dit
De eerste tyfoon heeft in juni bijna
mensenlevens geëist en een half mil-
m dakloos gemaakt.
BRUSSEL Wat zal het lot zijn van de bijna duizend blanken, ondet
wie zich ook negentien Nederlanders en de Amerikaanse zendingsarts dr.
Carlson zich bevinden, die als gijzelaars van de rebellen in Stanleystad
worden vastgehouden? Zal der evolutionaire president Christoffel Gbenye
zich op deze weerloze burgers wreken nu de soldaten van de Kongolese
premier onder commando van Britse, Belgische en Nederlandse huurlingen
door hetd ichte oerwoud het belangrijke bolwerk van der ebellen, Stanley-
estad, steeds dichter naderen?
Deze vragen houden de wereld in
angstige spanning. Zal er een bloed
bad in Stanleystad worden aange^
richt?
Aan alle kanten wordt er gewerkt
om nieuwe gruwelijke tonelen
hart van Afrika te voorkomen. De
Amerikaanse en Belgische regering
hebben gezamenlijk een reddings-
aktie op touw gezet. Amerikaanse
legervliegtuigen vervoerden de laat
ste dagen een 500 Belgische para
chutisten met rode baretten naar het
eiland Ascension. -
Vandaar kunnen deze Belgische mi
litairen, die al vaker reddend in Kongo
zijn opgetreden en ook al in de laatste
wereldoorlog van zich lieten horen,
snel naar Stanleystad worden ver-
Ergens in België houden nog enkele,
honderden parachutisten zich gereed
om aan deze sDektaculaire reddings
actie deel te nemen. De centrale rege
ring in LeoDoldstad is deze onverwach
te krachtige militaire hulp niet on
welkom. Officieel heeft ze echter ge
waarschuwd dat de Amerikanen en
Belgen niet zonder toestemming van
haar tot een actie mogen overgaan.
De Belgische en Amerikaanse regering,
zo werd gisteren officieel in Brussel mee
gedeeld. beschouwen het al* hun plicht
de levens van hun onderdanen door een
bijzondere actie te beschermen. Alle
voorbereidende maatregelen zijn getrof
fen, aldus deze mededeling, om een red
dingsoperatie met «en zuiver humanitair
karakter uit te voeren.
Veiligheidsraad
Zouden de levens van de blanken
Stanleystad door deze grootscheepse actie
mogelijk gered kunnen worden? De
cretaris-generaal van de Ver. Naties, Oe
Thant, ziet weinig heil in deze onderne
ming. Hg heeft de regering in Brussel
duidelijk gemaakt dat zij beter ter be
veiliging van haar onderdanen in Stan
leystad de Veiligheidsraad kan inschake
len. maar aoor de ervaring wils geworden
ziet de Belgische regering meer h
het inzetten van de parachutisten.
Oe Thant meent echter, dat door de
gezamenlijke Engels-Amerikaanse en ook
Britse actie (het eiland Ascension is Brits)
de vrede van de wereld in gevaar is ge
bracht. Hij wil daarom op eigen gezag
de Veiligheidsraad bijeen roepen.
De regering in Londen staat achter de
Belgisch-Amerikaanse plannen. „Dit ii
een menslievende actie", luidde het of
ficiële commentaar in Londen.
Intussen wordt ook, terwijl de opmars
naar Stanleystad vordert, langs andei
wegen geprobeerd de blanken te redden.
Zo heeft de Belgische minister van bui
tenlandse zaken Paul Ilenri Spaak de
leider van de rebellen Gbenye gevraagd
een internationale groep van het Rode
Bij een recente legeroefening
ergens in de Sowjetunie werd
deze foto gemaakt. Russische
militairen trainen met een tank
achtige raket-lanceerinrichting.
De mannen zijn gekleed in spe
ciale kleding, die hen enigszins
tegen de gevolgen van een
atoomaanval kan beschermen.
Kruis Stanleystad binnen te laten om de
blanken te evacueren.
Spaak heeft echter nog geen antwoord
op zijn verzoek ontvangen. Ook het Ame
rikaanse ministerie van buitenlandse za
ken heeft de rebellen benaderd en om
onderhandelingen gevraagd over het
vrijlaten van de Amerikaanse onderda
nen. De rebellenleider is op dit verzoek
ingegaan.
Vanmorgen om tien uur zou de Ame
rikaanse ambassadeur in Nairobi, Wil
liam Attwood, op een afgesproken plaats
het gesprek met de vertegenwoordigers
van Gbenye beginnen. Het zal een zeer
moeilijk gesprek zijn want de rebellen
zgn zeer fel op de Amerikanen en Bel
gen, omdat het zonneklaar is dat Amerika
en België premier Tsjombe in zjjn actie
tegen de opstandelingen militair hebben
gesteund. Dat is dan ook de reden waar
om zo gevreesd wordt voor het leven van
de blanke gijzelaars.
Radio Stanleystad heeft vanmorgen
boodschappen omgeroepen van de Bel
gische en Amerikaanse consuls, die zich
in deze stad bevinden, waarin zij hun
regeringen dringend verzochten de mili
taire hulp aan de Kongolese regering
onmiddellijk te staken.
Zij verzekerden, dat alle Belgische en
Amerikaanse onderdanen in Stanleystad
nog in leven zijn en ook zullen blijven,
als de militaire hulp aan Leopoldstad on
middellijk wordt stopgezet. Voorts dienen
de regeringen alles in het werk te stellen,
dat de regering-Tsjombe de strijd staakt
en voor alles een einde maakt aan de
bombardementen op Stanleystad.
HOOFTSTRAAT 88, ALPHEN a/d RIJN
Vijf minuten voor de landing
ANGELHOLM „Ik hing ongeveer
een half uur met mijn hoofd omlaag
en mlin mond vol met aarde in mijn
veiligheidsgordel voordat ik verlost
werd". Dit vertelde een van de twaalf
overlevenden van de ramp met het
Zweedse vliegtuig, dat gisteravond
neergestort nadat het bij de landing
een elektriciteitskabel geraakt had. 31
mensen kwamen om.
Dr. Ulf Nicolausson vanaf zijn zie
kenhuisbed: „Voor de landing maakten
wij zoals gebruikelijk onze veilig-
heidsgordels vast. Plotseling scJ
de grond op mij af te komen. Ineens
zag ik een geweldige steekvlam. Het
volgende ogenblik hing ik omgekeerd
in mijn stoel. Ik kon mij niet losmaken
maar verloor niet het bewustzijn. Rond
mij hingen nog verscheidene me
zo. Wij probeerden elkaar te troosten.
De stewardess, mejuffrouw Hoffsten
was geweldig. Zij zat ook vast. maar
wist iedereen op te monteren"
Mejuffrouw Louise Hoffsten en dt
dere stewardess behoren tot de
levenden.
Na de bovenleiding geraakt te hebben
stortte de Convair bij de spoorbaan neer
De vleugels en twee motoren werden al-
gerukt en vlogen in brand. De romp
ploegde een diepe voor en kwam on run
kop en gedeeltelijk verwrongen tot stil
stand.
De mensen die op dat ogenblik in An-
gelholm met een grote oefening van ae
organisatie bescherming burgerbevolking
bezig waren stonden sooedig voor dt
grimmige werkelijkheid.
Vrijstelling voor
derde broeder
T~)EN HAAG De Katholieke Volks
partij wil de duur van de eerste
oefening van dienstplichtigen op acht
tien maanden gesteld zien. Ze acht het
ongewenst, mede gezien de ontwikke
lingen op dit gebied in de omringende
landen, dat nog veertig procent van de
Nederlandse dienstplichtigen momen
teel langer dan achttien maanden
De partij wil verder dat aan dienst
plichtigen een vergoeding wordt toege
kend welke in verhouding staat tot het
gemiddeld verdiende jeugdloon Verder
acht de partij de tijd gekomen voor een
regeling van de rechtspositie van dienst
plichtigen beneden de rang van tweedt
luitenant.
Deze drie zijn de voornaamste zaken
uit een rapport dat een speciaal aange
stelde commissie van de KVP aan hel
dagelijks bestuur heeft uitgebracht.
In het rapport wordt ook gesproken
over andere zaken. Nu in verband met
het „doorwerken" van de geboortengolf
in de nabije toekomst het vrijstellingsge-
bied wellicht wat ruimer gehanteerd kan
worden wil de commissie een eerste pj
riteit verleend zien aan de vrijstelling
van de derde broeder, een zaak waar
al jarenlang door de KVP is gepleit.
Verder wordt in het rapport een lans
gebroken voor het zoeken van een juist
evenwicht tussen de gezinsbeiangen
de militair en de belangen van de mili
taire dienst, in het bijzonder bij het over-
plaatsingsbeleid. De commissie meent,
dat de minister van defensie jaarlijks
moet kunnen beschikken over een eigen
woningcontingent.
De rapporteurs hebben ook
dacht gevestigd op de noodzakelijkheid
van goede interne verhoudingen binn«
de krijgsmacht van hoog tot 'aag en ve
goede verhoudingen naar buiten. Ze stel
len dat in de gehele samenleving ói
vattingen over de intermenselijke
houdingen gedurende de laatste dec
sterk veranderd zijn. Ook in de krijgs
macht dienen deze veranderde opvattin
gen een duidelijke gestalte te krijgen,
zulks uiteraard met handhaving va
noodzakelijke tucht en erkenning
de nodige hiërarchie.
Een van hen vertelde: „Het eerste wat
wij zagen toen wij het vliegtuig binnen
kwamen was een vrouw die daar gillend
hing. Wij hebben er twaalf a vijftien m
uitgehaald. Ik wist niet hoeveel
Geen van de twaalf overlevenden,
der wie een meisje van tien Jabr. ls
ernstig gewond. Van de 39 passagiers
den er twintig in Halmstadt het vliegtuig
verlaten. Maar van de landing in Halm
stadt moest vanwege het slechte weer
worden afgezien.
Het is de ergste luchtramp welke ooit
in Zweden plaats vond. Onder de doden
bevinden zich de 39-jarige gezagvoerder
Bertil Hakansson en zijn tweede piloot.
Het toestel behoorde toe aan Linjeflyg,
Vandaag is in New York de
Verraza no-brug over de Hud
son geopend. De brug, die ge
noemd is naar een Franse zee
vaarder en die bijna een mil
jard gulden heeft gekost, bevat
twaalf rijbanen. Het middelste
overspanningsgedeelte is bijna
1300 meter long, dat is ruim 150
meter langer dan de Golden
Gatebrug in Californië.
de binnenlandse dochteronderneming van
de S.A.S. Om 21.10 nur had de piloot ge
meld dat hu de bakens van het vliegveld
kon zien. Vijf minuten later stortte het
toestel neer
Noordhollands water
20 procent duurder
BLOEMENDAAL Het Provinciaal
waterleidingbedrijf van Noordholland zal
met ingang van 1 januari de tarieven,
die sedert 1 januari 1958 ongewijzigd
zijn gebleven,- met circa 20 pc verho
gen. Dit betreft het verbruik V3fcr water
maar ook het gebruik van het 5 300 ha
grote recreatiegebied. De tarietirverho-
ging zal waarschijnlijk f180.000 opbren
gen.
Ministeriële belangstelling:
Binnenkort zal in Oss worden
begonnen met de bouw van
nieuw type woning: de zogenaamde
twee-in-één-woning. Uitgangspun
ten bij dit plan zijn: het creëren
van woningen met toekomstwaarde
het leveren van de grootst moge
lijke bijdrage tot leniging van de
woningnood. De minister van volks
huisvesting en bouwnijverheid heeft
veel belangstelling voor dit initiatief
van het gemeentebestuur van Oss en
mede dank zij zijn medewerking zul
len er vijftig van dergelijke wonin
gen in uitvoering genomen kunnen
worden.
Twee-in-éen-woningen zijn royale een
gezinswoningen. die vooralsnog uit twee
wooneenheden bestaan. De toekomstige
eigenaar-bewoner moet zich verbinden
tweede woon eenheid gedurende bij
voorbeeld vijf jaar te verhuren aan een
overleg met het gemeentebestuur ge-
koz enechtpaar. De gemeente verplicht
zich dit gezin na verloop van die termijn
andere woonruimte aan te bieden. Daar-
dient de eigenaar-bewoner het pand
tot eengezinshuis te verbouwen. Bij ae
opzet is er rekening mee gehouden dat
deze verbouwing zeer eenvoudig te ver
wezenlijken is. Op deze wijze krijgt de
eigenaar-bewoner in de eerste jaren een
verlichting van financiële lasten door de
huur die hij ontvangt; na verbouwing
beschikt hij over een ruime eengezins
woning.
De twee-in-één-wonlngen wijken in
gunstige zin af van de vroegere duplex-
ioningen. die wegens een te beperkte
nhoud geen ideale oplossing konden
bieden. Het gemeentebestuur van Oss
had begin dit jaar vijf plaatselijke archi
tecten verzocht een ontwerp te maken
Uit de ingezonden plannen is het ont
werp gekozen van de architecten J. Pe-
terse en P. C. van Licrop te Oss voor een
van 375 kubieke meter en het ont
werp van architect Jef Molenaar te Oss
een huis van 418 kubieke meter.
Van deze twee typen zijn plannen
48, respectie-
Voor de financiële opzet ls overleg ge
pleegd met de stichting „De eigen wo
ning" te Eindhoven. De stichtinsskosten
voor deze huizen vEiriëren van ongeveer
f 41.000 tot ongeveer f 45.000. hoofdza
kelijk doordat de grondprijzen, die in de-
bedragen zijn begrepen, niet voor
woningen gelijk zijn. Het ligt in de be
doeling dat de gemeente hypothecaire
geldleningen verstrekt tegen hetzelfde
rentepercentage als waarvoor de ge
meente het geld leent. Met het ..Hvoo-
theekfonds" te Eindhoven is overleg
gaande om de woningcm door dit orgaai
:egen kostprijs aan gegadigden te latei
verkopen.
A NDERS dan het geval is met het
dagbladwezen, dat bestaat uit
vrije en vrij opgerichte zelfstandige
ondernemingen, berust ten onzent
het radio- en televisiebestel op door
de overheid verleende concessies. Dat
komt door het schaars beschikbaar
zijn van apparatuur en uitzendmoge-
lijkheid.
Men moet dit altijd stipt in de ge
dachten houden wanneer men de po
sitie van de overheid tegenover deze
onderscheidene publiciteitsmiddelen
overweegt. De overheid heeft een
bijzondere verantwoordelijkheid met
betrekking tot radio en televisie.
Die verantwoordelijkheid is er voor
de overheid ook voor wat betreft de
gevolgen van haar beleid. Neem het
vraagstuk van de reclame in de tele
visie, waarover dan deze week het
rapport van de dusgenaamde pacifi
catiecommissie is verschenen. Bij de
bepaling van haar beleid zal de over
heid mede moeten bedenken welke
van dat beleid de gevolgen zullen
zijn.
Gevolgen óók met betrekking tot de
pers. Want al heeft de overheid dan
met de pers in engere zin geen be
moeienis. in wijdere zin mag zij, juist
ook als overheid, tegenover het zijn
en het welzijn van de pers geens
zins onverschillig staan. Dat zij dat
ook niet wenst te doen heeft trou
wens onze regering bij herhaling be
toogd.
De wereld van de pers is naar haar
aard een gevoelige en een gespan
nen wereld: dat brengen de om
standigheden nu eenmaal met zich.
Men reageert er snel en fel; men
heeft er de ogen open en is klaar
wakker. Hoe wakker men is, heeft
ook deze week wel bewezen.
De toezending van het rapport der
pacificatiecommissie aan de Tweede
Kamer had de minister van o. k. en
w. vergezeld doen gaan van een
brief, waarin de bewindsman zich bij
nauwkeurige lezing in allerlei op
zichten op de vlakte blijkt te hon
den. De regering beraadt zich nog,
aldus de strekking. Echter, onder
deze voorbehouden was er in de
brief van de minister één dat een
extra accent kreeg, en wel voor wat
betrof het voorstel van de pacifica-
tiecommissic om de reclame in de
televisie te laten lopen over het
dagbladwezen, dat immers in deze
over de nodige ervaring beschikt.
De minister behoudt zich ten deze,
als ln andere opzichten, zijn stand
punt voor niet minder en niet
Dat de belangstelling van de pers in
deze op scherp staat, ls begrijpelijk.
In zijn geestelijk en maatschappelijk
geschakeerde dagbladpers heeft ons
volk een rijk bezit. Hoe men ook
moge denken over reclame in de
televisie onze overtuiging is dat
de meerderheid van ons volk er niet
om staat te dringen zeker is dat
bij de afweging van de belangen ten
deze het behoud van een onafhanke
lijke geestelijk en maatschappelijk
geschakeerde pers beslissend moet
meewegen.
Ei1 is deze week snel en fel gerea
geerd tegen wat nog een voorbehoud
bleek. Het had deze goede zijde dat
de regering die zich trouwens al
enkele malen verheugend positief
had uitgelaten nog eens weer het
belang van deze zaak onder de aan
dacht is gebracht. Want ai is haar
bemoeienis met de pers dan niet zo
rechtstreeks als met radio en tele
visie, haar verantwoordelijkheid in
wiidere zin zal haar. mogen wij ver
wachten. des te scherper voor de
geest staan.
Gisteravond omstreeks half acht is de
eerpont Dordrecht van de Provinciale
stoombootdiensten bij dikke mist op de
Oosthavendam van de veerhaven in Krui-
ningen gevaren. De sleepboot Tijgerhaai
slaagde er omstreeks elf uur in de pont
lot te trekken. De Dordrecht heeft schade
an de schroef opgelopen.
Grootse orgeldemonstratie
in
HOTEL NOORDZEE boulevard 72. katwijk aan zee
van 21 t/m 28 november de gehele dag en avond, behalve zondag
MOSSEL VERSTEEGE
zoutmanstraat 53 d den haag telefoon 070-323995
Bond van Verzetsstrijders:
BRUSSEL/BONN, De internationale bond van verzetsstrijders heeft op
congres in een motie gewaarschuwd tegen het heropleven van het natio-
naal-socialisme. In de motie wordt voorts op de Bondsrepubliek een dringend
beroep gedaan de verjaringstermijn van misdaden, bedreven in de laatste
wereldoorlog te verlengen De bond is van mening dat verjaring van de straf
fen alleen het neo-nazisme in de hand werkt. Zoals bekend, heeft de West-
duitse regering aangekondigd de verjaringstermijn van oorlogsmisdaden niet
te verlengen. Wel heeft zij nogmaals de regeringen van de landen die door
de Duitsers bezet zijn geweest, opgeroepen binnen de kortst mogelijke tijd
nieuwe bewijzen voor Nazi-misdaden ter beschikking te stellen van het Cen
trale bureau m Ludwigsburg. In mei 1965 zullen dergelijke misdaden verjaren
en verlenging van de verjaringstermijn is grondwettelijk niet mogelijk De
bond van verzetsstrijders heeft na bestudering van een aantal rapporten de
conclusie getrokken, dat nationaal-socialistische organisaties nog steeds be
staan in alle delen van de wereld en met name in Duitsland, Oostenrijk, Japan,
Z",d-Amerika door middel van doorgaans clandestiene cellen
Het Westduitse ministerie van binnenlandse zaken deelde gisteren nog mee
dat er geen disciplinaire acties zullen worden ondernomen tegen de 53-jarieé
Theo Sovecke, die een hoge functie had bij de politie van Wiesbaden
Savecke zou in de Tweede Wereldoorlog medeplichtig zijn geweest aan de'
exceiitip van Tft3*n minidopio ,'a.iri.iiMi. 4..geen bewijzen z"
