HERVORMDE KERK ZET
HET GESPREK VOORT
Collesiallteitgofedachte
definitief goedgekeurd
Lof en blaam voor cle
christelijke partijen
Haal de &*ko, spons erover!
Een woord voor vandaag
BASTION
Selectie kan de duur
van studie bekorten
Herderlijk schrijven
is een soort preek
WOENSDAG 18 NOVEMBER 1964
(Van onze kcrkredactie)
DEN HAAG De Nederlandse Hervormde Kerk heeft gisteren twee belangrijke geschriften de i
wereld ingestuurd. In het stuk ,.De politieke verantwoordelijkheid van de kerk" geeft de generale j
synode een aantal overwegingen over de plaatsbepaling zowel van de kerk als van ieder lid der kerk
afzonderlijk in het politieke leven. De synode brengt haar besef van verantwoordelijkheid voor volk
en staat tot uitdrukking in een tweede schrijven, dat onder de titel „Woord en Wederwoord" ingaat
op de reacties van de laatste twee jaar op het zogenaamde kernwapenrapport.
Prof. dr. C. L. Riimke
overleden
(Van onze ondenvysredaetle)
UTRECHT Gisteren is in Utrecht
leer. Christiaan Ludwig Rumke werd
1898 in Leiden geboren. Hij studeerde in
Utrecht biologie en promoveerde tot
doctor in de wis- en natuurkunde in
1934. Van 1927 tot 195J was hij mede
werker aan het proefstation voor de en na[ oupns[Plim„ n„r
1952* vobrde"ziinStbenoemine^totaihor>e1 ambt v®or haar de Positie van Qe «ers
kraar^Lffider^hrt 1 !-■ S^seculsriseerd. wereld
Instituut te Utrecht
De crematie zal zaterdag te Wester-
Adres aan synode
over de vrouw
in het ambt
De nationale vrouwenraad heeft een
adres gezonden aan de generale syno
de van de Nederlandse Hervormde Kerk.
Hierin verzoekt de raad 'die 52 vrou
wenorganisaties omvat) de synode met
klem. de volledige openstelling
ambt van predikant voor de vr
eens onder ogen te zien. In de brief word!
onder meer gezegd, dat de vrouw nu
toch op alle terreinen haar gelijkwaar
digheid aan de man wel heeft bewezen
dat openstelling van het predikanten-
de kerk
veld plaatssvinden.
UNIECOLLECTE
De uniecollecte voor de scholen met
de bijbel bracht in de volgende plaat
sen de achterstaande bedragen op: Al-
blasserdam 745.28, Bergschenhoek
848,76, Giessenburg 579.80, Giessen-
dam 263,72, Hardinxveld 717,85, Hoek
van Holland 665,95, De Lier 1.667,30,
Ter Aar 1.040,50. Vlaardingen 3.573.
Vlissingen 1.247,46 en Zevenhuizen
537.
De totale opbrengst van honderd loca
le comité's was: 81.858,67. In 1963 was
in het
zal versterken.
Het onderwerp van „de vrout
ambt" was op de vergadering
raad in Utrecht ter sprake gebracht door
mevrouw ds. T. C. C. Scholten-van Iter-
son die onlangs is eroepen door e
hervormde gemeente van Heerde. Zij
schetste de motieven pro en contra die
door de verschillende kerken, vaak op
bijbelse gronden, worden gebruikt. In de
Nederlandse Hervormde Kerk staat het
ambt van ouderling en diaken wel voor
vrouwen open, maar voorhet beroepen
van een vrouw als predikant wordt
slechts in sommige gevallen zoals voor
ziekenhuizen, inrichtingen en in een gro
te gemeente in Noord-Holland dispen
satie verleend. Als men de een wel en
de ander geen dispensatie geeft, is er
geen sprake meer van principe of van
een bijbelse motivering, aldus
Scholten.
DEN HAAG De Hervormde
Kerk staat op het standpunt, dat
zij haar leden in de partijkeuze
vrij moet laten. Deze leden zijn
immers èn als christen èn als bur
ger mondig. De kerk aanvaardt
dat uit de ene openbaring terzake
van het leven in de wereld ver
schillende, zelfs tegenstrijdige lij
nen worden getrokken. De leden
der kerk moeten er zich steeds
meer in oefenen de verschillende
partijkeuze van elkander te aan
vaarden en moeten met elkaar overgebracht,
over de vragen van het politieke
leven ernstig in gesprek blijven.
- I Sprekende over de staat, betoogt de
."EErt". VP e ch"ste,|Jk® P°l,t,e- synode dat geen staat zonder geestelijke
ke partij laat de generale synode woor- achtergrond kan bestaan. De opvatting
den van grote waardering voorop gaan. aU 10U politiek bedrijven een pour tech-
DeMcVu Par!ij VL'i*3, v?n hel nische aangelegenheid iljn. is niet juist.
echt-christelijke in de politiek in dragen. - - - -
Zij wil ten volle rekening houden met de
eisen en de beloften van Gods Woord en
erkent dus, evenals de kerk dat doet, als
geestelijke achtergrond van het leven
1 I" rat God ons in Zijn
Tot het laatste verzet
r>
VATICAANSTAD Gister
morgen heeft het concilie het derde
hoofdstuk van het schema over de
kerk, dat onder meer over de col
legialiteit van het bisschopsambt
spreekt, met 2099 tegen 46 stemmen
definitieg goedgekeurd. Het resul
taat van deze stemming werd door
de bisschoppen met applaus ont
vangen. Men had blijkbaar niet
verwacht, dat de conservatieve
oppositie uiteindelijk zo gering
zou zijn.
Gelijk bekend hebben conservatieve
bisschoppen dit hoofdstuk achter de
schermen nog steeds willen veranderen,
hoewel de eerste stemmingen hun al
Men verwacht, dat het schema als geheel
plechtig afgekondigd zal worden door de
paus in de slotbijeenkomst van het conci
lie aanstaande zaterdag. Verwacht wordt,
dat dan ook het schema over de oecume
ne zal worden afgekondigd.
Men verwacht, dat vandaag ook ge
stemd zal worden over de verklaring
over de Joden. Morgen komt de belang
rijke verklaring over de godsdienstvrij
heid in stemming. Beide verklaringen
zijn nogal omstreden en daarom op basis
van de gevoerde debatten herschreven.
In het debat over het schema betref
fende rooms-katholieke scholen en uni
versiteiten heeft de Amerikaanse kardi
naal Spellman een lans gebroken voor d<
gelijkstelling van openbaar en kerkelijk
onderwijs, die in vele landen, waaronder
ook de Verenigde Staten, nog een
ireden zaak is.
hoewel de eerste stemmingen hun al een 1 f» I
overtuigende nederlaag hadden bezorgd. t»PYfiP~tiTÏÏ tl Vrt
Maandag deelde de secretaris-generaal -
het concilie, aartsbisschopFelici, nog j
dat een aantal bisschoppen zich
de paus had gewend in een laatste poging
om het collegialiteit-principe tegen te
houden. Zij betoogden, dat hierdoor af
breuk zou worden gedaan aan het pri
maat van de paus en misschien ketterij
zou worden ingevoerd.
Dat de beslissende stemming zo positief
is uitgevallen wordt in verband gebracht
zegt door de paus
5 dit
5 uitgereikt. In deze inleiding wordt
enerzijds de „juridische" opvatting van
het begrip ..bisschopscollege", volgens
welke alle leden ervan gelijk zouden
zijn, van de hand gewezen en anderzijds
bevestigd, dat de bisschoppen lid van het
college worden door het feit van hun
bisschopswijding en niet op grond van
hun benoeming door de paus.
Velen menen, dat de leer van de colle
gialiteit als correctie op de na 1870 ster-1
ker wordende nadruk op het pauselijk
gezag, de bisschoppen in de praktijk
grotere zeggenschap zal geven.
Gisteren en vandaag vonden de eind-
stemmingen plaats over de resterende I
vijf hoofdstukken van het kerkschema.
NED. HERV. KERK
Beroepen te Lunteren: R. de Bruin te
Zetten-Andelst.
GEREF. KERKEN
Beroepen te Middelburg (4de pred.pl.):
P. Noomen te Wormerveer; te Sint-Lau-
rens: M. V. J. de Craene te Baarland; te
Bolsward (2de predpL in comb, met
Schettens): G. v. Halsema te Amsterdam.
CHRIST. GEREF. KERKEN
Bedankt voor Werkendam: B. Bijleveld
te Bussum.
GEREF. GEMEENTEN
Beroepen te Clifton (U.S.A.): A. Ver-
gunst te Rotterdam-C.
Bedankt voor Nieuw-Beijerland: A
Hofman te Zeist.
tronen, waarde-oordelen geschapen, die
later burgerrecht in de politieke orde
kregen (b.v. nederigheid, eerlijkheid en
hulp aan zwakken).
In de vierde plaats beschikt de kerk
over de mogelijkheid om het draagvlak
te helpen vormen, dat nodig is voor het
politiek handelen. De kerken kunnen
ontmoetingsplaatsen scheppen voor men
sen, die in de politieke orde door belan
gen en partijen en fronten vaak totaal
gescheiden zijn. Door haar oecumeniciteit
kan de kerk er toe bijdragen, dat de
gedeeldheid der wereld in de tegenstel
lingen van rassen en klassen, macntblok-
ken en ideologieën niet als noodlot wordt
ervaren. De oecumeniciteit wordt ver
zaakt wanneer kerkelijke antogonismen
op het terrein van de politiek worden
Do staal
Daarom dienen ook de partijen beginsel
partijen te zijn. Aan de functie van de
partijen in een democratie kent het syno
dale geschrift grote betekenis toe, omdat
door dit systeem de mondige mens wordt
ingeschakeld.
Zo hoog schat zij de waarde van het
partijenstelsel, dat zij oproept tot waak
zaamheid op dit punt. De kerk vraagt
zich namelijk met zorg af of de partijen
nog wel de eigenlijke vertegenwoordiging
van het volk bij de overheid zijn en of
de beslissingen niet meer bepaald worden
door andere krachten en machten, zowel
economische als ideologische.
Anderzijds mogen de partijen niet de
enige instanties zijn, die in het politieke
leven een rol spelen. De overheid heeft
haar eigen gezag en verantwoordelijk
heid; wij hebben haar te zien als repre
sentatie van Gods regering over ons. Dit
echter niet het enige God regeert
niet alleen in doch ook over de staten.
Kerk en partij
De politieke partij is geroepen om
deel te nemen aan de profetie en aan
de heiliging. Daaruit vloeit de vraag
voort welke de verhouding van de
politieke partij tot de kerk is. De kerk
ontwikkelt vanuit het Woord de
hoofdgezichtspunten, terwijl de partij
deze in de gegeven situatie moet toe
passen.
De kerk kan deze overwegingen alleen
taar beamen en zal de christelijke partij
in ook steeds op deze oorspronkelijke
gedachte moeten blijven aanspreken. De
kerk kan evenmin het gewicht van de
•erweging ontkennen, dat niet alleen de
enkele mens maar ook de organisatie als
zodanig zich in gehoorzaamheid aan God
moet onderwerpen en beroep op Zijn
Woord moet open laten. Daarnaast waar
deert zij het in de christelijke organisa
tie, dat zij het de gelovige mogelijk
maakt zijn sociale en publieke bestaan te
doorleven in een milieu, dat harmonieert
.et zijn diepste overtuigingen.
Er zijn echter ernstige bezwaren te
Jemen. Gezien haar eigenlijke doelstel
ling zijn de christelijke partijen menig
maal beneden eigen maat gebleven. Met
zorg denkt de kerk aan de bezoedeling
van de naam van Christus door een
slechte politieke praktijk, de isolering
van de kerk van het geheel van het volk,
de diepgaande opsplitsing van het volk
en aan de tegenstelling tussen het ideaal
enerzijds en de verwerkelijking ander
zijds.
De zorg over deze dingen is voor
verscheidene leden der kerk aanleiding
om te concluderen, dat de huidige chris
telijke partijen onaanvaardbaar genoemd
moeten worden. Zo aldus zegt de
synode letterlijk ziet de kerk de veel
heid van de partijen en van de overwe
gingen.
Koninkrijk Gods
synode beziet het vraagstuk van
de politieke verantwoordelijkheid der
kerk vanuit de visie van het Konink
rijk Gods. God regeert. Zijn Rijk
schept orde onder mensen. Zijn daden
geven zin en richting aan de geschie
denis. Zowel de kerk als de staat
vinden, ieder op onderscheiden wijze,
hun oorsprong en bestemming in Gods
oorspronkelijk en uiteindelijk bedoe-
en handelen met de wereld. Maar
zij hebben een eigen verantwoorde
lijkheid.
Zoals het Woord Gods ingegaan is in
de tijd. zo" heeft de kerk in te gaan in de
tijdelijKheid en dus ook in te gaan op de
vragen van de tijd. Evenals haar Heer
heeft zij een dienende gestalte; zij mag
noch vrijwillig kiezen voor het ghettobe-
staan noch zich geliik laten schakelen.
Reeds het aanwezig zijn van de kerk in
de politieke orde is voor deze orde van
betekenis.
In de eerste plaats behoedt zij de staat
door de prediking van het Woord, dat de
religieuze toespitsing v?n elke ideologie
uitsluit, voor vergoddelijking.
In de tweede plaats herinnert de kerk
door haar gestalte in het leven der ge
meenten aan een wijze van zijn, die
zonder machtsuitoefening kracht ont
plooit, weerbaar is in weerloosheid, het
kwaad niet met kwaad vergeit, maar
door het goede overwint en zich in lij- De Ruyter en drie andere Nederlandse
den om Christus' wil verheugen kan. oorlogsbodems worden zaterdag in Bar-
In de derde plaats heeft de kerk insti- celona verwacht voor een vierdaags be-
tuten (b.v. school, hospitaal), gedragspa-1zoek.
Maar moeilijk blijft dan ook de vraag
hoever zij in haar concretisering en uit
werking dient te gaan.
In het laatste hoofdstuk wordt uiteen
gezet, dat de kerk ook in meer directe
zin politieke verantwoordelijkheid draagt.
Zij verwerkelijkt deze door de politieke
voorbede, de politieke zielszorg en de
politieke profetie Zielszorg en profetie
worden door de voorbede gedragen. De
kerk draagt de overheidspersonen en de
politieke arbeid op aan God en bidt om
Zijn regering hierin Zij is ook dankzeg
ging voor Gods regering en tevens ver
ootmoediging en gebed om vergeving en
leiding bij de politieke dienst van God.
In de tweede plaats is er het politieke
pastoraat, dat o.a. in conferenties voor
politici en ambtenaren gestalte krijgt. Tot
het politieke pastoraat moet ook gere
kend worden, dat de gemeente er aan
went om zich in studiegroepen en krin
gen met de politieke vragen bezig te
houden. In de gesprekken der gemeente
blijkt vaak misplaatste watervrees
politiek.
In de politieke zielszorg mag de
BARCELONA Na hun reis door
Europa waarbij zij ook Nederland heb
ben bezocht zijn prinses Irene en prins
Hugues thans in Barcelona aangekomen,
waar zij een week zullen verblijven. Hun
zal volgende week een diner worden aan
geboden door carlisten. Naar verluidt
zullen ook Nederlanders aanzitten.
Merkwaardigerwijze valt met dit ge
beuren een onofficieel Nederlands vloot-
bezoek aan Spanje samen: onze kruiser
Overwegingen
van svnode
DEN HAAG Het geschrift „De
politieke verantwoordelijkheid van
de Kerk" wordt door de generale
synode der Ned. Herv Kerk niet
als een herderlijk schrijven gepre
senteerd. maar aangeboden als een
aantal overwegingen. In decenyber
1956 richtte de synode het verzoek
tot haar raad voor de zaken van
kerk en theologie om zich nader
te bezinnen op de verhouding van
kerk en overheid. De onmiddellijke
aanleiding tot dit verzoek vormde
de behandeling van de reacties, die
bij de synode waren binnengeko
men op haar oproep tot bezinning
inzake Nieuw-Guinea. Meer dan
eens werd toen en ook nadien de
vraag gesteld of de kerk niet te
ver ging in haar bemoeienissen met
de vragen van staat en maatschap
pij-
De commissie, die in september
1956 met haar werk begon, werd
gevormd door prof. dr. A. A. van
Ruler, prof. dr. J. de Graaf, dr. T.
Dokter, dr A. A. Koolhaas, prof. dr.
A. J. Rasker, dr. K. Strijd en dr.
H. J. Langman. In september 1961
was een eerste concept gereed, dat
daarna op een conferentie werd be
sproken met een aantal hervormde
politici van verscheidene partijen.
In november 1963 het stuk was
toen herzien en aangevuld werd
het concept in eerste aanleg door
de synode besproken. De bespre
kingen vormden aanleiding tot een
nieuwe revisie. Op 18 februari 1964
besloot de synode tot publikatie
over te gaan. Het moderamen
noemt het geschrift een eerste sa
menvattende poging tot een behan
deling van het vraagstuk van kerk
troosting niet worden gemist. Deze
troosting zal gevonden moeten worden in
de genade van Christus, in de bevrijding
van het geweten uit de zelfrechtvaardi
ging en in de toekomst van het Konink
rijk. die de onzin van het kwaad te niet
zal doen.
In de derde plaats is er de politieke
profetie, waaronder de 'synode verstaat:
het stellen van de politieke situatie onder
de belichting van gericht en genade, van
oordeel en behoud opdat de geesten zich
aan haar onderscheiden en scheiden. Dc
kerk moet niet alleen ruimte laten aan
het charisma der politieke profetie, zij
moet deze ook in haar ambten en ambte
lijke vergaderingen
De Farizeeën hegeren van Christus een teken uit de hemel, i
Wie zou dat ook niet willen. Dan zouden we weten dat God
gesproken heeft. Dan zouden we weten dat Hij ons handelen
goedkeurt of instemt met de weg die wij hebben uitgestippeld.
De heidenen zochten al zo'n teken, in de lever van offerdieren,
in de lijnen van een handpalm, in de stand van de sterren, in
een donderslag of wat al niet. Maar van Christus lezen we: j
,.En Hij liet hen alleen." Christus weigert een teken te geven
omdat wij God moeten geloven op Zijn Woord. Het kernwoord ii
van het evangelie is niet zien. maar het is geloven. Wie ziet i
behoeft niet meer te geloven. Geloven is vertrouwen dat God
niet kan liegen. Het is ook vertrouwen dat Hij alles leidt naar i
Zijn wil. Het is bovendien vertrouwen dat Hij met ons het i
beste voor heeft en dat niets in wereld dat plan van God
voor ons leven in de weg kan staan. Geloven, zegt de schrijver ji
van de brief aan de Hebreeën is een zekerheid van de dingen
die men hoopt en het bewijs van de dingen die men niet ziet.
Zo hebben de bijbelmeïlsen geloofd. Zij hielden rekening met
God. Zij telden niet bij elkaar op de dingen die zij zagen om
dan hun conclusies te trekken. Zij telden bij het totaal van wat j
zij zagen God zelf, Zijn liefde, Zijn trouw, Zijn beloften. Zij t
rekenden zelfs met God over het graf heen, omdat zij daar r
Christus wisten, de overste Leidsman en Voleinder van ons
geloof.
We lezen vandaag: Efeziërs 5 vers 15 tot 33.
BOUCLÉ TAPIJT
BASTION: gedessineerd bouclé
van uiterst solida
konstruktie. Breed
tes 1.30 m en
3.80 m. (broadloom).
Prijzen: f33.50 resp.
f 104.-p. str. meter.
Vraag folder B2 aan
Veneta N.V., Hilversum.
Minister Bot licht Kamer in
(Van onze onderwijsredactie)
DEN HAAG Minister Bot
heeft in een brief aan de Tweede
Kamer e enoverzicht gegeven van
de maatregelen die in het hoger
onderwijs zijn ontwikkeld op het
gebied van de verkorting van de
studieduur. Vaststelling van de
studieduur geschiedt.
Hoewel de wet slechts eist, dat de
studieregelingtn ter kennis worden
gebracht van de minister, de
Academische Raad en aan curatoren
DEN HAAG Ondanks alle
kritiek die er is geweest hand
haaft een voor tweederden ver
nieuwde hervormde synode haar
radicaal „neen" tegen het gebruik
van de kernwapenen. Dit wordt
uitgesproken in een zojuist ver
schenen vervolg op het herderlijk
schrijven „Het vraagstuk van de
kernwapenen", dat in 1962 werd
gepubliceerd. In dit nieuwe ge
schrift gaat de synode in op de
kritiek die geuit is. Hoewel het
standpunt principieel niet gewij
zigd is, wordt het wel verduidelijkt
en worden bezwaren beantwoord.
Het geschrift draagt de ondertitel
„voortzetting van het gesprek Over het
vraagstuk van de kernwapenen." Het ge
schrift uit 1962 heeft heel wat stof tot
gesprek geleverd. Sedertdien was er
vrijwel geen synodevergadering of reac
ties op het geschrift kwamen ter sprake.
In dit nieuwe schrijven bepaalt de syno
de zich tot „enkele van de belangrijkste
vragen die in alle reacties weer terugke-
Gezag
In de eerste plaats gaat de synode in
op de vraag naar het gezag van een
dergelijk herderlijk schrijven. Prof. dr,
H. Berkhof heeft indertijd opgemerkt dat
de verwerping van de inzichten in zekere
zin zou neerkomen op een „ethische
ketterij." De synode maakt evenwel dui
delijk dat er een verschil is tussen een
belijdenisgeschrift en een herderlijk
schrijven. Zo'n schrijven is veel meer
een preek. Het zegt: „Voor zover ons
inzicht reikt is dit de beslissing die in
deze concrete situatie beantwoordt aan
wat de Heer ons heeft geopenbaard."
dig miskend worden: „Daarom mag men
niet volstaan met te zeggen, dat het in
het rapport over de kernwapenen slechts
zou gaan om een mening van de synode."
Rndicanl
Er zijn veel bezwaren geuit tegen
het radicale' „neen" van de synode.
Twee jaar geleden werd gezegd dal
het „neen ten aanzien van de kernwa
penen een neen zonder ja's moet zijn."
Nu wordt duidelijk gemaakt dat dit
„neen" bedoeld is als een „neen tegen
het gebruik van de kernwapenen." Er
wordt erkend dat „wij niet anders van
de aanwezigheid van deze wapenen en
hun afschrikwekkende werking kun
nen aanvaarden." Er wordt nu in dit
geschrift een bredere argumentatie
voor het radicale neen" gegeven.
De aanwezigheid van de kernwapenen
kan, zo wordt gezegd, niet losgemaakt
worden van het gebruik ervan. De
lieheid en de vrede „worden in gev
gebracht door een politiek en militair j
heleid dat volstrekt bepaald zou worden
door een grenzeloos vertrouwen op de j
kernwapenstrategie."
Maar.met nadruk wordt nu gesteld dat I
de synode niet „de solidariteit wil
breken met hen die op grond va.,
politieke en militaire verantwoordelijk
heid menen dat zulk een beleid ii
huidige situatie vooralsnog de enige
gelijkheid is." Afgewezen wordt echter
het onbeperkt vertrouwen op de af-
achrikwekkende macht van nucleaire wa
penen als (zoals minister Luns onlangs
ochreef) „het enig doeltreffende middel
om de vrede te bewaren."
Militaire dienst
en senaat van de universiteit, is ie
bewindsman van mening, dat hij op 1
prond van zijn algemene verant- 1
woordelijkheid ten aanzien van de
studieduur een controlerende taak
heeft te vervullen en voor zover hij
dit nodig of wenselijk acht moet
stimuleren en eventueel ook coördi
neren.
Bij de beraadslagingen in de faculteiten
is veel aandacht besteed aan de instelling 1
van propaedeutische examens met selee-
terend karakter en aan een herziening
van de kandidaatsstudie. In vele adviezen
wordt met het oog op de meer intensieve
studiebegeleiding aangedrongen op uit
breiding van de wetenschappelijke sta-
Besnoeien
In Leiden, zo deelt de senaat mee, zijn i
reeds een groot aantal maatregelen tot i
bekorting van de studieduur genomen.
Hieronder vallen het besnoeien van de
studieprogramma's, studiebegeleiding en
regelingen, die erop gericht zijn de
studenten ertoe te brengen sneller en 1
beter te studeren. Een propaedeutisch 1
examen wordt niet in alle gevallen
gewenst geacht. Het praesidium senatus
acht het openen van de mogelijkheid tot
het onderwijs gewenst -
Uit dit „neen" wordt niet de conclusie
van sommigen getrokken dat de synode
nu radicaler over dienstweigering zou
moeten spreken dan in 1952 of in 1962 is
Wie de beslissingen van een herderlijk I S^aan. Het is allerminst de bedoeling
schrijven niet aanvaardt mag niet „ter--christenen die in militaire dienst zijn
stond" bestempeld worden als iemand die,te beschouwen als mensen, die hun chris-
het belijden aantast. Dat zou pas kunnen ïei?"?IJn ,z®uden hebben verzaakt,
als de inzichten verdiept zijn en uitge- hebben integendeel voor hun deel
groeid zijn tot belijdenisuitspraken. Wel verantwoordelijkheid op zich genomen
waarschuwt de synode voor een door-1roor de bescherming
slaan naar de andere kant. Het ambtelijk
'spreken van de kerk mag niet lichtvaar-
Einde van een vlucht, door
Peter Weiss. Uitgave J. M. Meu-
Ienhoff, Amsterdam.
Peter Weiss wordt beschouwd
als een belangrijke Duitse auteur
van deze tijd. Deze biografische
roman, vervolg op zijn „Afscheid
van mijn ouders", behandelt zijn
verblijf in Stockholm, waar hij als
kunstschilder wil werken. Maar
zijn probleem is, dat hij óveral en
nergens thu s is. Hij voelt zich een
vrije wereldburger. Toch wreekt
zich een moeilijk te hanteren vrij
heid. Het echt menselijk verlan
gen. tot een gemeenschap te beho
ren, blijft op de achtergrond kwel
len. Vrijgemaakt van een verleden,
met het gezicht op een onzekere
toekomst, voelt h j zich steeds als
op vlucht, een gevoel dat hem_\
zijn denken; hij voelt weer vaste
grond onder de voeten en is in
staal de dingen een naam te geven
Dit wordt dan zijn „Fluchtpunkt".
Of dit waarlijk houdbaar zal zijn
nifet blijken uit zijn volgende
werken. In ieder geval formuleert
hij indrukwekkend het levensge
zel
blz., .*6,50).
de moderne i
Ravenel. getrouw tot In de
dood.... door Peter Bourne. Uit
gave Ad M. C. Stok. Den Haag.
Mexico heeft een bewogen histo
rie. Drie eeuwen behoorde het toe
aan Spanje Toen het Spaanse juk
was afgeschud, moest het zich ver
dedigen tegen anderen. Hard en
bloedig werd er gevochten onder
dictator-generaal Antonio Lopez de
Santa Anna. Het is in deze tijd
rond 1850 dat de „held" uit deze
historische roman. Martin Ravenel.
opduikt. Zijn leven is zó bewogen,
dat de welbesneden pen van Peter
Bourne (bekend van „De zwarte
Napoleon") bijna vijfhonderd
bladzijden nodig heeft gehad om
het te beschrijven. Wie van alge
mene geschiedenis houdt, doet er
goed aan deze roman te lezen.
Bovendien onderhoudt Nederland
uitstekende vriendschapsbanden
met Mexico, zodat kennis van di*
land en volk niet overbodig is.
Vertaling M. L. Ohl. (488 blz.,
ƒ11,90).
De groene stuiter, door P. H.
Nortje. Uitgave H. P. Leopold.
Den Haag.
Dit door Miep Dieckman uit het
Zuidafrikaans vertaalde jongens
boek roept, ondanks de spannende
avonturen der knapen, wel beden
kingen op. Een van de „hoogtepun
ten" is een wrang geval van afper
sing. Interessant zijn de gedeelten
waarin het dagelijks leven van de
Zuidafrikaanse boeren wordt be
schreven. Een compliment voor
Zuid-Afrika is het boek overigens
niet. De schoolmeester is een soort
beul, die, al bezorgt hij zijn leer
lingen door zijn ranselarijen een
angstcomplex voor het leven, toch
hogelijk gewaardeerd wordt. Het
edele motief van de vriendenkring
om de arme jonge'i uit hun klas
aan geld voor verdere studie te
helpen wórdi door dat alles bedor
ven. (175 blz., 6,90)
Kerststukjes, versleringen met
kerstgroen. bessen, dcnneappels
en bloemen, door W. Amesz.
Uitgave N.V. Zomer Keuning,
Wageningen.
In de week voor kerstfeest ziet
men velen bossen dennegroen ko
pen. Thuisgekomen weet men niet
veel meer dan ze achter spiegel en
schilderijen te hangen. Vrouwen
verenigingen maken zich op, voor
zieken en ouden kerststukjes in
elkaar te flansen: een plankje, een
stukje mos, een kaars die maar a'
te dikwijls breekt.
Wie wil. kan van eei
stukje iets moois maken
hand van het bovengenoemde
boekje. In acht hoofdstukken be
spreekt de vakonderwijzer bloem-
sierkunst de mogelijkheden. De
laatste twee hoofdstukken zijn ge
wijd aan de verzorging van rond
de kerst bloeiende planten en de
verzorging van smijbloemen. Wie
midden in de winter van veel
moois wil genieten vindt hier wen
ken en ideeën te ever. Mede door
de d ie en dertig duidelijke foto's
kan men van dit werkje een dank
baar gebruik maken. (71 blz.,
5,50)
Vaarwel Columbus (en vijf kor
te verhalen), door Philip Roth.
Uitgave Polak en Van Gennep,
Amsterdam.
De jonge Philip Roth heeft voor
deze novellenbundel de belangrijk
ste literaire prijs van de Verenigde
Staten ontvangen en sindsdien gaat
hij door voor een van de veelbelo-
vendste Amerikaanse schrijvers.
Amerikaanse Joden vormen het
hoofdthema: Philip Roth beschrijft
hun karakters met onmiskenbaar
gevoel voor humor. Hierdoor blij
ven ook de verhalen die weinig
diepte hebben boeien. (293 blz
ƒ7.90).
Von Ryans Exprestrcin. door
David Westheimer. Uitgave Fon
teinboekerij. Utrecht.
Spannend verslag over de ont
snapping van duizend Amerikaan
se en Engelse krijgsgevangenen
uit een Italiaans kamp. Aantrek
kelijk is, dat behalve de spanning
ook de karakterbeschrijving op
hoog peil staat. Dit zijn de
hoofdpersonen: de strenge Ameri
kaanse kolonel, de wilde Britse-
overste, de zachtmoedige doktci
van Duitse afkomst en de wijze
aalmoezenier. (246b lz. 5,50.)
bestaan als volk.'
i handhaving
de gewetens heersen al rust
op haar wel de plich» o.a. in de herderlij
ke zorg die namens haar door de leger-
predikanten wordt verricht, hen als leden
"an Christus' gemeente, terzijde te staan
in de uiterst hachelijke
kernwapens betreft, niet mogen gaan
het „propageren" van een standpunt,
maar om het eerlijk en open spreken
•iver de feiten."
SoliiUtriteit
In dit stuk wordt bijzonder dc nadruk
gelegd op dc solidariteit die de kerk
moet tonen. In dit verband wordt ver
duidelijkt. waarom in het oorspronkelijk
geschrift de kernwapenen wel. maar de
conventionele wapenen niet worden afge-
Als, wordt nu gezegd conventio
nele wapenen met restricties worden
aanvaard en kernwapenen niet „gebeurt
dit niet, omdat de kerk iets zou willen
ifdoen aan de hoge waarden van de
overheid en van haar gezag, (maar) wel
omdat kernwapenen, ais zij worden ge
bruikt geen middelen zijn waarvan rede
lijkerwijze kan worfen verwacht dat zij
geschikt zijn om het gestelde doel, de
handhaving of het herstel van gerechtig-
vrede te bereikei
De synode spreekt oj.' deze wijze, omdat
rij „niet buiten de geschiedenis wil
springen." Haar taak is juist „de wereld
te waarschuwen dat zij, als zij op de
wegen blijft gaan die zij thans bewan-
onbeperkt vertrouwen op de
nucleaire
afschrikwekkende macht
uitsluiting Mi
vanwege de psychologische werking, die
van een dergelijk wetsartikel zou uit
gaan.
De Groningse senaat heeft de faculiei-
ten van de rijksuniversiteit een aantal
concrete vragen voorgelegd. Hieruit
blijkt, dat de gemiddelde studieduur één
twee jaar hoger ligt dan normaal wordt 1
geacht. Als oorzaken hiervoor worden
aangegeven: uitbreiding van examenstof L
en voortschrijdende specialisatie, meer
ongeschikte studenten door de grotere
toevloed hetzij wegens tekort aan intel
lectuele capaciteiten, hetzij als gevolg t
van de aard van de vooropleiding, en 1
andere oorzaken zoals ziekte, militaire
dienst, het verrichten van arbeid etc. j
Verschil
De curatoren van de rijksuniversiteit
te Utrecht verwachten, dat de verkor
ting van de studieduur het studieren-
dement in het algemeen gunstig zal
beïnvloeden. De gemiddelde studieduur
blijkt voor sommige studierichtingen
aanzienlijk af te wijken van de
aangegeven duur. Bij de apothekersop
leiding is dit verschil drie jaar en vier
maanden, voor psychologie en sociale
aardrijkskunde resp. twee jaar. twee
maanden en twee jaar. Curatoren zijn
van mening, dat de mogelijkheden tot
bekorting in ccn vroeg stadium van de
studie onder ogen gezien moeten
worden.
Zowel van de Gemeentelijke als van de
Vrije Universiteit te Amsterdam wordt
laculteitsgewijs een overzicht gegeven
van de genomen maatregelen en bestaan
de denkbeelden ten aanzien van de
verkorting van de studieduur.
Het college van rector en assessoren 1
van dc Technische Hogeschool te Delft is i
van mening, dat nimmer deugdelijke
waarborgen kunnen worden geschapen
voor een redelijke verkorting van de
ctudieduur uitsluitend door het herzien
van studieprogramma's, examenregelin-
gen en door studiebegeleiding. Zij i
constateren, dat de wens tot bekorting
van de studieduur in het algemeen onder
•ie studenten niet leeft.
Ook bij de Technische Hogeschool in
Eindhoven bestaat veel aandacht voor
het probleem. Dit krijgt hier echter een
ander aspect doordat de T.H. in
Eindhoven nog slechts weinige afgestu- j
deerden telt.
Op de Nederlandsche Economische
Hoogesehool heeft het in 1948 ingestelde
propaedeutisch examen een sterk selecte-
pend karakter. Dit examen mag slechts
tweemaal worden afgelegd, met twee
maal de kans op een herexamen. Voor
werkstudenten worden hier avondcolle
ges gegeven.
ONDERWIJZERSAKTE
RESA - Hilversum
Bekende Schriftelijke cursus Tel. 45432
terecht komt."
Dl ie uwe wegen
Dc synode spreekt het verlangen uit
dat nieuwe wegen gezocht zullen wor"
het politieke handelen. Met
een zekere mate van teleurstelling
wordt opgemerkt dat brede lagen van
ons volk zich te weinig interesseren
voor internationale vragen en voor het
daarin door ons land gevoerde beleid.
De leden van de kerk worden opge-
tegci
het
te
gen kernwapenen het
geloof te plaatsen en mede te werken
ontlieten te voorkomen bijvoor
beeld door mede te werken aan de
opbouw van een internation.-ile rechts
orde.
