Pieter van Leij en. de kikkervanger van Hensbroek Regering moet zelf standpunt bepalen Nog hoop voor Arch N.V. Procesindustrie kampt met personeelstekort NIEUWE LEIDSE COURANT 15 VRIJDAG 13 NOVEMBER 1964 IJV WEER EN WIND EN BIJ NACHT EN ONTIJ ZOCHT HIJ PROEFDIEREN VOOR DE MEDISCHE WETENSCHAP 't Is 3 uur in de nacht en aardedonker, als we met Pieter van Leyen (50) en zyn zoon Aart (22) in een klein bootje zyn gezeten, dat ergens in een brede sloot van een der Noord hollandse polders drijft. Een eenzame vogel laat een grauw gekrijs horen en drentelende koeien trekken soppend hun poten uit de drassige grond langs dew aterkant. We zijn, in dienst der wetenschap, op de kikkerjacht. Op deze plek is er leven in de brouwerij. Uit het riet en uit het kroos stijgt herhaalde lijk dat doordringende gekwaak op, dat voor kikkers zo kenmerkend is. Piet van Leyen Bestelling van 4000 stuks Voorzichtig laveert Aart het bootje 'k bij weigering m'n eigen ruiten zou vc «rwaarts en intussen turen de ge- ingooien. De ziekenhuizen en labora- trainde ogen van zijn vader naar de toria weten nu eenmaal, dat ze na tele- kleine oneffenheden, die de boven het fonische of schriftelijke bestelling te al. kroos uitstekende kikkerhoofden t Valt echter lang niet mee. zo in het duister goed poolshoogte te nemen. En dus grijpt z'n linkerhand een zaklan taarn uit de broekzak, die een zoek lichtachtige stralenbundel schept en zo gelegenheid biedt de situatie te verken- nen. Tgelijkertijd horen we geplonsvan schichtig wegschietende kikkers die on derduiken, doch andere blijven nog nieuwsgierig toekijken. En van hen Van Leyen het mu juist hebben. liefst als er geen maan is. Jammer, dat er op het ogenblik nog zo weinig in deze streek worden aangetroffen. Daarom zoek ik het, als er geen al te grote haast bij is, de laatste jaren nog al ver van huis. Je moet zo rekenen: waar thans 100 kikkers zitten, zitten er over een paar jaar 6000. Als het kikkerdril ten minste niet door de ste kelbaarsjes en de paling wordt opge vreten. Een kikker, klein of groot heeft nl. tal van vijanden: de ooievaars en reigers, de ratten, de snoeken en ook katten lusten ze. En omdat een kikker een nuttig beest is, werd er in 1917 een wet gemaakt, die het verbood meer dan 10 kikkers, of onderdelen ervan, te ver kopen, te vervoeren of in voorraad te hebben. Maar ik kreeg een vergunning de weten- len tijde op levering kunnen rekenen. „Dat is mijn kracht en ook daarom heb ik geen enkele concurrentie te vrezen". Met het oog op de vereiste vlotte le vering heeft Van Leyen achter zijn doch alleen ten faveure huis een grote betonnen bak laten met- schap. Kikkers vangen selen. <Jie altijd wel een voorraadje sumptie mag ik dus evenmin. De Bel- kikkers bevat Toch komt het herhaal- gen vinden, zoals bekend, de kikker- delijk voor, dat 's avonds de telefoon billetjes een lekkernij, rinkelt en hij, al is het nog zo slecht Toch gaat het hier niet om gewone weer of nog zo koud, de polder in moet kikkers, zoals wij die kennen. De Bel- 5 of 10 kikkers te bemachtigen, gische kikkerbilletjes zijn afkomstig kikkers die in Italië en Frankrijk En het beroerde nu is, dat hoe kouder Razendsnel zwaait hij met de rechter- het wordt, hoe moeilijker het is ze te gevangen zijn. In die landen komen hand een kinderschepnetje door de vangen. Vaak worden in september de kikkers voor zo groot als konijntjes, evenals in de moerassen van India. In Piet van Leyen met z'n zaklantaarn in de ene hand en het schepnet in de andere, gereed om toe te slaan en enkele kikkers aan zijn vangst toe te voegen. Zoon Aart kijkt gespannen naar de dingen, d'.: komen gaan. Stroper loste schot op landeigenaar: eis zeven maanden De officier van justitie b(j de Bredase rechtbank heeft gisteren tegen de 21- jarige tuinder J. D. uit Zundert zeven maanden geëist, waarvan drie sloot, haalt dan vlug op en enkele sterachtig grote kikkers, van wel 14 cm lengte zijn buitgemaakt. Ze gaan meteen in een bewaarnet en als er even later weer wat kikikers de kop boven water steken, slaat Van Leyen opnieuw zijn slag. Behendigheid Men moet voor dit werk niet alleen een paar goede ogen hebben, maar ook een grote behendigheid, zo zal ons wel dra duidelijk worden, als we ons geluk ook eens mogen beproeven. Want na driemaal een poging te heben onderno men is ons netje nog even leeg als we begonnen. Het lijkt allemaal nogal sim pel, doch die kikkers zijn waakzaam en zo vlug als een aal. Toch wist Van Leyen er, vóór de strenge winter van 1962 inviel, in één jaar tijds veertigdui zend te vangen en verleden jaar, nadat die winter zoveel slachtoffers had ge maakt, toch altijd nog zo'n 15.000 a 16.000. „Ja", zegt hij. „die winter heeft voor mij veel onheil gesticht en het duurt 5 jaar, voor een kikker volwassen is. Want ze moeten voor ons doel volwas sen zijn. Hier in Noord-Holland vooral heeft de kikkerstand een geduchte knauw gekregen. Het zal daarom niet meevallen de 4000 exemplaren, die ik thans in bestelling heb. nog vóór de a.s. winter te pakken te krijgen. Als het konder wordt zie je ze namelijk niet meer. Daarom ga ik nogal eens naar Brabant, naar Helmond, waar in de stadsvijvers -altijd véél kikkers samen schoolden. En ook in de vennen rond om de Dunge. Terwijl zoon Aart het werk eens van z'n vader overneemt, krijgen wij op de kant eenheel college over kikkers aan Als het half vijf is en het weer licht begint te worden, wordt de jacht ge staakt. En dan heeft Aart het bewijs geleverd, dat hij het kunstje al aardig van z'n vader heeft afgekeken. Trots nachten al koud, maar zekér in oktober, november en december. Ja. het is wel gebeurd, dat hij gaten in het ijs ging hakken in de hoop op die manier nog aan een bestelling te kunnen voldoen. „Ik heb net een baan als bij de Hoogovens", merkt hij cynisch op. nachtwerk en nu eens koud en dan weer warm. En als je dan 's avonds vi site hebt, of je zit gezellig bij de koffie en televisie en de kachel brandt lekker en die telefoon rinkelt nee. laat niemand me benijden. En doen toch. dan is dat nog niet erg. geen mens kent, zoals ik,- ©Ik slootje in Noord-Holland. „Wat een wonder ook", zegt hij niet 'zonder leedvermaak, „al 35 jaar geleden ben ik met dat kikkersvangen begon nen. Mijn grootvader was zoetwatervis ser. mijn vader ook, dus het zat in het bloed. Nu woonde er in De Rijp een zekere Willem Hartog, die zich toen al met dat kikkeren bezig hield en me op een goede dag vroeg of ik kikkers voor hem vangen wilde. Zo heb ik het van hem geleerd en al gauw ging ik ze zelfstandig voor hem vangen en ver kocht ze dan aan hem. De man werd echter oud en daardoor kreeg ik va-n het Zoölogisch Laboratorium te Utrecht waarvoor hij werkte het verzoek om kikkers te leveren. Ik wilde dat wel. kreeg al gauw diverse andere verzoe ken. niet alleen van laboratoria, maar later ook van ziekenhuizen. Wat de laboratoria ermee doen weet ik niet. De ziekenhuizen gebruiken ze voor de zg. kikkerproef. om met zekerheid te kunnen vaststellen of een vrouw al dan niet zwanger is. Thans lever ik wel aan 20 verschil lende adressen alleen in Utrecht, voorts Antwerpen etc. Behalve aan de Schel- destad lever ik niet aan het buiten land. want dan zou ik onmogelijk aan alle binnenlandse aanvragen kunnen voldoen. Wel heb ik eens 260 kikkers per KLM naar Curacao gestuurd, voor f 0.50 en f 0.75 per stuk. Ze arriveerden er in goede welstand na 16 uur. Nee. er hoefde geen geld bij, daar ik tegen woordig alleen franco verzend. België treft men zo goed als geen kik kers aan". Hoe heel anders in ons eigen land. waar Van Leyen een paar jaar terug nog tal van verzoeken kreeg om alstu blieft de kikkers te komen wegvangen. „Uit Langendijk en Schagen kreeg ik soms smeekschriften", zegt hij „om toch maar zo gauw mogelijk een einde aan hun kikkerplaag te willen maken, laat De mensen hadden al petroleum in de het sloten en vaarten gegooid en die in ant brand gestoken. Maar het hielp' alle maal niets en ze konden onmogelijk slapen van al dat gekwaak. Als ik dan geweest was. waren ze zo blij dat ze me op koffie met koek tracteerden". Nog moet hij erom lachen, als hij eraan terug denkt „goed verdiend en nog in de watten gelegd ook. Maar dat mag dan ook wel eens een keertje, want het valt echt niet mee als in het najaar je handen zo stijf van de kou worden dat je de kikkers niet meer kunt vastpakken. En, zoals gezegd, er gaan maar weinig avonden voorbij, dat hij niet de polder intrekt, ook als het kil e of c scherpe noord- De betonnen kikkerput, waarin de heer Van Leyen een partijtje kikkers in voorraad tracht te houden, wat lang niet altijd lukt. als de aanvragen talrijk zijn en de vangsten slecht. Vrijbuiter Van Leyen kan echter moeilijk ders, vrijbuiter als hü zo graag wil z(jn. Want als het niet om kikkers gaat. dan heeft hy z'n 140 a 150 palingfuiken nog. die hem erheen drijven. Daartoe heeft hij het water van vier polders gepacht Die fuiken leverden hem nog niet lang geleden wel f 5000 a f 6000 per jaar op, daar hij de paling regelmatig naar de afslag bracht, waar hij goede prijzen kon maken. De laatste tijd echter is er in het kader der landvcrkaveling veel water drooggelegd, wat hij aller minst kan waarderen. Hij beschikt bovendien nog over een jachtakte voor 370 bunder land. Ten slotte is daar nog het land, dat hij in de polder heeft liggen. In het voorjaar zaaide hij en nu kan hij rij kelijk oogsten. „Dat brengt tenminste nog wat op", constateert hij voor zichzelf. Want ik ben een hartstochtelijk jager, maar het kost veel geld- Ziedaar het leven dat Pieter van Leyen lijdt in een dorpje, waarvan de hui zen gemakkelijk te tellen zijn. Iedereen kent hem uiteraard en hij kent op zijn beurt alle anderen van de kleine ge meenschap. „Het is hier een heerlijk landschap", zegt hij ten afscheid spontaan, „als je maar een jongen van de polder bent En dat ben ik, in hart „Die jongen kan er ook wat van", merkt lijj met gepaste trots op. „Hij kreeg daarom, toen h(j drie maanden in militaire dienst stond, alsnog vrijstel ling van de minister, dank zjj de aanbe veling van niet minder dan 14 profes soren, die het niet zonder kikkers stel len kunnen Maar voor het overige ik heb al wat aanbiedingen om te assis teren gehad. Allemaal niks. Behalve m'n knecht Theo destijds. Die deed niet voor me onder. Het is vijf uur in de morgen als we weer op ons punt van uitgang terugke rend op Dorswèg53 te Hoensbroek (post Obdam). gelegen tussen Alkmaar en Hoorn. Het is een mooi huis wel een der mooiste die er staan vlak naast de eeuwenoude hervormde kerk. Dat huis hebben ze aan de kikkers overge houden, vernemen we. Toen ze pas ge trouwd waren, kort voor de Tweede Wereldoorlog, hadden ze het heel wat moeilijker dan tegenwoordig en woon den ze in een akelig klein stulpje. En de jonge vrouw van Van Leyen, Griet je. ging toen meermalen mee op de kik kerjacht. Knoerten Prijzen Merkwaardig is wel. dat je niet over al dezelfde kikkers vangt. De groene (Rana esculenta) zfjn de grootste en de sterkste Die moet je speciaal in Noord-Holland zoeken, met name in de Becmster en de Schermer, waar de knoerten van meer dan 14 cm geen zeld zaamheid zijn. In de omgeving van Schagen zijn ze kleiner (8 cm). Het zijn vooral de grote groene vol wassen mannetjes die het meest wor den gevraagd, al vang ik liever die van 8 cm. Deze groene kikkers zijn in de winter bruin en krijgen in het voorjaar een blauwglanzende keel. Een heel an dere kikker is d« bruine landkikker, die kleiner is dan de groene en niet pas na 5 jaar maar na 3 jaar al volwassen is. Het is deze kikker, de Rana temo- raria. die ik in Brabant pleeg te vangen. Ze hebben een korte hals en aan de on derkant een oranjekleurige sterep. Ze zijn minder wild dan de groene, die al leen des nachts zich laten vangen. Hoewel men bij mij kikkers bestelt op grootte en kleur (voor kleurreac- ties) neemt men, als gevolg van de hui- J)*' Nederlandse proccsindustii Loonoverleg muurvast (Vervolg van pagina 1) Kabinetsberaad By het gesprek tussen regering en Stichting van de Arbeid zal morgen wel licht het beleid van minister Andrlessen neer nadruk krygen dan dat van zijn collega Veldkamp van Sociale Zaken. Vanmorgen is het kabinet in wekelijkse ergadering bijeengekomen om ongetwij feld ook na te gaan welk standpunt mor gen in het gesprek met het bestuur van de Stichting van de Arbeid moet worden ingenomen. De situatie van vorig jaar zal zich dan niet behoeven te herhalen, de regering zich tijdens het gesprek met het bedrijfsleven tussentijds moest rugtrekken voor .intern beraad. In de kring van het kabinet blijkt men niet bijzonder gelukk te zijn met dit gesprek aan het begin van het overleg binnen de Stichting. De regering zal nu geheel zelfstandig een standpunt moeten formuleren, met alle consekwenties van dien voor het overleg binnen de Stich- Loonronde komen en wil het loonbeleid ook in 1965 langs gereglementeerde banen gaan, dan lijkt het nodzakelijk. dat de regering zich ten aanzien van het prijsbeleid houdt aan meer globale en soepele richtlijnen. In dat kader zou dan gedaoht kunnen worden aan een lopnsverhoging, die enkele pro centen uitgaat boven de compensatie voor de hogere AOW-premie. Een percentage van 5 a 6 zou de opvattingen van de vakbeweging benaderen, de werkgevers zouden er waarschijnlijk niet van schrikken, de zwarte loonvorming zou niet bijzon der gestimuleerd worden en natio- naal-economisch zouden toch grote ongelukken voorkomen worden. delük met twee jaar proeftijd, wegens een poging tot het toebrengen van zwaar lichamelijk letsel. In de nacht van 19 op 20 augustus was verdachte met twee andere in woners van Zundert aan het stropen op het jachtterrein van de land bouwer J. Broseens vlakbij de grens met België. Deze was toen hij de stropers bezig zag met een lan taarn het veld ingegaan om hen te verjagen. Bij de ontmoeting richtte een van de stropers de lamp op de heer Brosens. terwijl D. een schot hagel loste, waardoor de heer Brosens in de benen en het onderlichaam werd ge troffen. Het kan nog wel een jaar duren voor de heer Brosens volledig is her steld. Commissarissen van Arch N.V te Was senaar hopen dat redding van het bedrijf nog mogelijk is. Na een bespreking zijn zij nu weer tot de slotsom gekomen dat surséance van betaling voorkeur ver dient boven faillissementsaanvrage. Voor de surséance is een bestuursbesluit no dig. Het initiatief voor de reddingspoging is uitgegaan vain de bankgroep. die bij de debacle van Arch betrokken is. Van bankierszijde vernemen wfj dat het jus titieel onderzoek inmiddels op gang ge komen is. Dit was ook een van de eisen commissarissen, die het voor het >n van verdere stappen van het grootste belang achten, dat er een zo duidelijk en gezond mogelijke grondslag bestaat om verder op voort te bouwen Ook de bankiers menen nog steeds een kleine hoop te mogen hebben, dat er iets te redden valt. Er is de laatste dagen hard gewerkt en er wordt nog steeds hard gewerkt aan een oplossing. Wel vreest men dat bij het justitiële onder zoek nog veel ongerechtigheden aan het licht zuÜen komen. Akkoord over regeling bevordering PTT-ers (Van onze par lemen tsredact ie» De Samenwerkende Bonden van Over heidspersoneel (NCBO. KABO en ABVA) en de directieraad van de PTT hebben gisteren overeenstemming be reikt over een nieuwe regeling voor de loopbaanperspectieven van het PTT-per soneel. Deze regeling, die ingaat met terugwerkende kracht tot 1 juli 1964. beoogt personeel, dat in het bezit is :en MULO- of LTS-diploma of een daarmee gelijk te stellen diploma en dat geslaagd is voor het vakexamen, de desbetreffende tak van dienst, op i redelijke leeftijd in het bezit van i redelijk salaris te stellen. Met hand having van de bevorderingsmogelijk heid-op-grond-van-taak kunnen de PTT- employés le klasse (met of zonder groeps- of functieaanduiding) worden benoemd tot hoofdemployé met behoud van hun eventuele functieaanduiding, in dien zij aan genoemde opleidingseisen voldoen. Zij moeten ook nog 1. tenmin ste 10 jaar in de rang van emp. 1 of 15 jaar na afgelegd vakexamen in de angen emp. 2 en emp. 1 hebben door gebracht. 2 volledig geschikt zijn voor het vervullen van normale hemp-taken de tak van dienst-dienstonderdeel larin zij werkzaam zijn. 3. tenminste jaar, onmiddellijk voorafgaande aan de benoeming, belast zijn met een emp. 1 of emp. 2/1-taak. HOC CH I ZCILCM Geschikte opleidingen ontbreken kampt dige schaarste, momenteel alles wat me' personeelsproblemen. Op onder men krijgen kan ook ondermaatse wUsgebled moeten verbeteringen worden van maar enkele centimeters" aangebracht, want het bcmanningspro Op onze vraag. Ohet dan niet moge- f,1"1" sltl' grens aan de ont.vlkke lijk is zelf kikkers te kweken, moest «"f J™ Industrie. Daarom roDeo Van Leyen ..neen" schudden. ..De Hei- '"«".tri.™ moeten gaan samenwerk™ ..1 hooguit dubbeltjes Tegenwoor- demaatschappij heeft het geprobeerd I12Ei "a" InV dig betaalt men voor deJelMntjes^O.M Die heeft duizenden kikkertjes uitgezet Hiervoor zou 'naast de beslaande reelo- Maar het schijnt dat ze m een kunst. werkgroepen een overkoepelend matig genchapem omgeving toch niet orgaan moeten worden gevormd. Aldus luidt in het kort een rapport de Vereniging van de Nederlandse Enfin, er braken betere tijden voor hen aan, naarmate de vraag naar kik kers steeg en de prijzen opliepen. Aan vankelijk was het een kwestie v de middelsoorten (8 cm) f 0,75 voor de zeer grote f 1 per stuk. „Denk echter niet", aldus Van Leyen, „dat het allemaal winst is wat de klok slaat. Ik krijg veel kleine bestellingen van vijf stuks tegelijk. Die moet ik dan 's och tends. zodra ik van de jacht thuis kom, in een kartonnen doos-met-gaatjes-met gras erin verpakken, wat me f 0.75 kost. Daar komt nog een vrachtbrief van het spoor bij, plus f 2 met m'n auto verrijden naar het station Obdam. Ik het voedsel krijgen dat ze nodig heb- tot stevige kikkers uit te ymi uc ïclci t tIl Vttn uc j,eaei-1B groeien. De mensen van de wetenschap cle veren»£'n& deelde mee. dat de proces- vöor hun experimenten". Leyen. En hij vervolgt: aldus Van industrie ongeveer vijftig procent industriële omzet omvat. Als procesindustrie duidt men die be drijfstakken aan. waarin zich tijdens de produktie in gesloten apparatuur fysi- sche en chemische processen afspelen, ontvang in zo n geval f 2.50 en heb jaar door kan vangen, zijn september die leiden tot verandering van de aard f 2,80 kosten. Toch doe ik het, omdat en oktober de beste maanden. En dan van de uitgangsprodukten. Geen maan „Ofschoon je kikkers haast het hele sche" Relatief heeft de procesindustrie klein aantal werknemers. De omzet per arbeider is ongeveer 80.000 gulden per jaar, terwijl dat in de mechanisatie in dustrie bijvoorbeeld 30.000 bedraagt Voornamelijk van deze twee industrieën verwacht de regering de noodzakelijke groei, aldus mr. G. A. van Haeften, die deelnam aan de studie voor het rapport. De procesindustrie leent zich meer voor automatisering, brengt grote rijk dommen voort, en verschaft veel werk aan anderen. Er is thans reeds behoefte aan hoog gekwalificeerd personeel De enorme uitbreidingsplannen worden ech ter bedreigd door hel' vraagstuk van de bemanning. Ir. H. J R(Jks merkte op, dat met be trekking tot vooral de procesindustrie, de afwachtende houding, die de nUverhelds- onderwjjswet aan de overheid toestaat einig gemotiveerd is als de pas siviteit, waarmee het bedrijfsleven het Het bedrijfsleven schuift de verant woordelijkheid voor het loon- en prijsbe leid naar de regering. Alle gevolgen hiervan komen dan ook min of mee: haar rekening. Stelt de regering voo een zeer matige loonsverhoging en wel geen beweging in de prijzen dan zijn de werkgevers hiermee akkoord, maar de vakbeweging zegt nee, wa waarschijnlijk uitloopt rp n door de re gering af te kondigen loonronde van circa procent. Te verwachten valt echter, dat ook dan de lonen zij het langs ongereglementeerde eg met een hoger percentage omhoog gaan en bovendien de greep van de vak beweging op haar leden -al verslappen. Zou de regering deze kant opgaan, dan valt een scherpe reactie van de zijde van de vakbeweging te verwachten, een reac tie waarmee de ministers Andriessen en Veldkamp ook persoonlijk niet erg geluk kig zouden zijn. Wil na morgen het gesprek binnen de Stichting van de Arbeid weer op gang Nederland laat 15 gehandicapte vluchtelingen toe De Tmge commissaris voor de vluchte lingen. Felix Sohnyder. heeft dezer dagen gezegd dat Nederland bereid is 'n aantal ernstig gehandicapte vluchtelingen defi nitief toe te laten. Dit was eind oktober in Rome meegedeeld door de Nederlandse afgevaardigde tijdens de zitting va uitvoerende commissie van de hoge ontbreken van geschikte opleidingen heeft aanvaard. Hij wees er in het rapport op. dat de 260 LTS-en in ons land er vie vyf zijn, waar basisonderwijs voor procesindustrie wordt gegeven. Van de 26 UTS-en is er één (in Naarden) die voor deze industrie opleidt, terwijl dc UTS in Roermond binnenkort met een dergelijke opleiding gaat beginnen. Van de 26 HTS-en zijn er slechts zes die een afdeling hebben voor chemische techniek; bovendien is de toeloop naar deze afde lingen niet voldoende Ten aanzien van het wetenschappelijk onderwijs wees ir. Rijks op het ontbreken van gerichte op leidingen. speciaal voor de farmaceuti sche industrie en ook voor de voedings genotmiddelenindustrie.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1964 | | pagina 15