Zambia nu ook
onafhankelijk
n
Vertoning „Mensen van
Morgen" op het spel?
Zuid-Rhodesië
heel alleen
overgebleven
Zuid-Rhodesië
Wilsons eerste
probleem
Johnson dit jaar nog
niet naar Europa
Vermoeden van bacteriën
ht qjqja kij
ZATERDAG 24 OKTOBER 19M
iijlkvr}
zylstf
dienst
Noord-Rhodesië op eigen henen
ls Gr»
:ht (jé
sllga.
Rapenh
Linde;!
FR is vandaag een nieuwe on
afhankelijke Afrikaanse
staat bij gekomen. Het vroe
gere Britse protectoraat
Noord-Rhodesië is nu de repu
bliek Zambia, die slechts via
bet lidmaatschap van het Ge
menebest banden met Enge
land blijft onderhouden.
Noord-Rhodesië, dat aanvanke
lijk deel uitmaakte van de
Centraal-Afrikaanse federatie
onder leiding van sir Roy We-
lensky, volgde in 1963 het voor
beeld van Nyassaland, dat on
der de naam Malawi onafhan
kelijk werd. Dit betekende, dat
de Centraal-Afrikaanse fede
ratie (een schepping van de
blanken in Zuid-Rhodesië, die
in feite slechts op papier had
bestaan) geen werkelijkheid
kon worden. Op 31 december
kwam er dan ook aan haar
papieren bestaan een einde.
Sindsdien zoeken de blanken
in Zuid-Rhodesië naar een mo
gelijkheid om hun land, dat
reeds zelfbestuur heeft op bin
nenlands-politiek terrein, naar
de onafhankelijkheid te voeren,
echter met handhaving van de
blanke suprematie in een over
wegend door niet-blanken be
woond gebied. De wijze waar
op dit gebeurt kan nog tot gro
te moeilijkheden aanleiding
geven, temeer waar de over
winning van Labour in Enge
land Britse medewerking aan
een dergelijke „oplossing" uit
sluit.
nieuwe Britse premier. Harold Wil-
son. heeft premier Ian Smith van Zuid-
Rhodesië verzocht, begin volgende week
naar Londen te komen, zo is gisteren
officieel bekendgemaakt.
Inmiddels werd uit de Zuidrhodesische
hoofdstad Salisbury gemeld, dat de stam
hoofden die daar bijeen zijn om een
oordeel te vellen over het onafhankelijk
worden van Zuid-Rhodesië onder de hui
dige grondwet (met regering van een
blanke minderheid) hun beslissing, die
vrijdag verwacht werd, hebben uitge
steld. Premier Smith heeft zijn aanhan
gers laten weten, dat zijn regering vast
besloten op onafhankelijkheid aanstuurt,
of Groot-Britannië nu waarnemers
naar zijn land zendt of niet. ,.De Afri
kaan heeft een plaats in dit land en er is
plaats voor ons samen", aldus de pre-
De Britse regering wenst overleg op
hoog niveau om te trachten een breuk
tussen de twee landen te voorkomen. De
betrekkingen zijn op het ogenblik bijzon
der gespannen. Londen wees deze week
een uitnodiging van premier Smith om
waarnemers naar Salisbury te zenden ter
bijwoning van de besprekingen met Afri
kaanse stamhoofden van de hand. Het
standpunt van de Britse regering is dat
de uitkomst van deze besprekingen op
geen enkele wijze de mening van de vier
miljoen Afrikanen in Zuid-Rhodesië kan
weergeven.
Premier Smith maakte in een nationale
boodschap bekend, dat Zuid-Rhodesië ir
net vervolg Rhodesië zal heten. Op het
zelfde moment werd Noord-Rhodesië
omgedoopt tot de republiek Zambia,
waarmee de negende Britse Afrikaanse
kolonie zelfstandig is geworden. Zambia
blijft lid van het Gemenebest. De naam
van de republiek, onder president
Kaoenda, is afgeleid van de rivier Zam-
in Londen medegedeeld, dat ieder
gebied, dat deel zou moeten uitmaken
van de federatie, het recht moest wor
den gegeven, de federatie desgewenst
te verlaten. In juni en juli van dat
jaar werd een conferentie gehouden
over het opheffen van de federatie. Er
werden maatregelen besproken om de
bevoegdheden van de federale rege
ring over te dragen aan de regeringen
in de twee Rhodesië's en Nyassaland.
Op' 31 december moest alles achter
de rug zijn. Aanvankelijk zag het er
uit, dat de regering van de fede
ratie onder leiding van Welensky zich
niet bij deze regeling zou neerleggen
en dat zij een staatsgreep zou uitvoe-
Zo ver is het echter niet gekomen.
Rüni! Vandaag staat echter Zambia het
j/roegere Noord-Rhodesië in het
DeH 'middelpunt van de belangstelling. Het
I heeft geen uitweg naar zee, omdat het
iomringd wordt door Zuid-Rhodesië,
Partij
en
•Iwordt beschouwd), Angola, Kongo
(van Tsjombe), Tanganyika, Nyassa
land en Mozambique. Dat is dus nogal
iler pat. Het schetst de eigenaardige posi-
3 dg ■ftie, die tal van landen in dit deel van
Afrika innemen. Er zou dan ook veel
araber,^001" te zeêêen ziin geweest, als de
ig: HuiCentraal-Afrikaanse federatie betere
^levenskansen zou hebben gehad. Het
UHoïeeft echter niet zo mogen zijn, vooral
omdat de niet-blanken in de drie ge
bieden, die er bij betrokken waren,
a (v.m^'et geheel ten onrechte vreesden, dat
de blanke minderheid de federatie
wilde gebruiken om haar bevoorrechte
mpenai>°sitie te kunnen handhaven,
lelhme
Jacobi Vandaag dat Hasting Banda van
Nyassaland weigerde met de federatie
plannen in te stemmen. Vandaar ook,
iteristrt t b-ennetti Kaoenda en andere
irema;Tfoordrhodesische leiders het voor-
arpsceièeeld van Banda volgden en van En
geland niets minder dan volledige on
3 af Afhankelijkheid eisten.
Groot gebied
lis 10J
Toch zou men zich vergissen
orpshu^pgH de njeuwe staat Zambia als
soort d. ergstaat zou beschouwen. Zijn
grondgebied is groter dan dat var
l BroecJFrankrijk, Zwitserland en de Benelux-
l'^^landen bij elkaar. Hier staat tegeno
ver, dat het nog dun bevolkt is, me'
Uitzondering van het gebied van de
hjpermijnen (de Copperbelt) en de
;ers <«boofdstad Loesaka. De totale bevol
king bedraagt ongeveer drie en een
half miljoen (met inbegrip van 76.000
fonge Europeanen, 8.700 Aziaten en 2.200
kleurlingen). Het grootste deel van de
bevolking is bij de landbouw betrok-
rsraken. Maar de voornaamste inkomsten
Deboet Zambia toch betrekken uit de
Smpijnindustrie, die 90 pet. van het ex-
iort-pakket voor haar rekening neemt
n voor het grootste deel van de in-
;omsten van de overheid moet zorgen.
)eze mijnindustrie werd ontwikkeld
loor de British South-Africa Corp.,
lie van 1890 tot 1924 Rhodesië heeft
lestuurd. Toen kwam het gebied
jder de Britse kroon en werd er
|het eerst een gouverneur heen ge-
lg sluurd.
Het duurde tot 1948 voordat de eer
ste niet-blanke leden in de wetgeven-
le Culde raad van Noord-Rhodesië werden
rugbetfbenoemd. De vorming van de Centraal-
50 pctAfrikaanse federatie was een laatste
urd Tpoging, het niet-blanke element in d<
een gebieden, die daarvan deel zouden uit
op prinaken zoveel mogelijk uit het bestuur
n. veite weren,
j het <i
"voor' Onafhankelijk
3.18 kif
Toen Kenneth Kaoenda enkele
maanden geleden uit Londen terug
keerde met de zekerheid, dat Noord-
Rhodesië vandaag onafhankelijk zou
worden, werd hij door een enthou
siaste menigte begroet. Een vrouw,
die door de politie-afzetting in Loe
saka was gedrongen, raakte in de
strijd haar bontmuts kwijt. Kaoenda
ziet men als tweede van rechts (met
confetti op het haar).
In Cotabambas, een plaats ten zuiden
van de Peruviaanse hoofdstad, trachten
honderden mensen met alle soorten uit
rusting. variërend van een gewone spade
tot dynamiet, de schat van de laatste
keizer der Inca's op te sporen die vol
gens verklaringen van Peruviaanse
buitenlandse oudheidkundigen in de
geving van deze stad begraven is.
De schat zou bestaan uit staven zilver
die volgens de overlevering door de vol
gelingen van keizer Atahualpa werden
begraven.
De voornaamste politieke partijen ii
Zambia zijn: de Verenigde Nationale
onafhankelijkheidspartij (UNIP)
Kenneth Kaoenda, die totdusver pre-
is geweest; het Afrikaanse Natio
nale congres (ANC) van Harry
Nkoemboela en de Nationale partij
van de vooruitgang (NPP) van John
Roberts, die voorheen de Verenigde
Federale partij werd genoemd. Bij de
verkiezingen, die in januari
jaar werden gehouden, kwam de UNIP
van Kaoenda als grootste partij uit de
bus met 55 van de 75 parlementszetels.
De ANC van Nkoemboela en de NPP,
die de rechten van de blanke minder
heid tracht te verdedigen, kregen
ieder 10 zetels. Aan deze verkiezingen
waren moeilijkheden voorafgegaan
tussen de partijen van Kaoenda en
Nkoerrboela, die soms met geweld ge
paard gingen. Deze meningsverschillen
leidden tot het uiteenvallen van de
aanhang van de ANC en tot verster
king van de positie van de UNIP,
hetgeen tot uiting kwam «an de stem
bus.
Hieruit volgt echter ook, dat aan de
verkiezingsuitslag slechts betrekkelij
ke waarde kan worden toegekend. Ge
vreesd moet worden, dat de leiders
de ANC hun acties tegen .het
bewind van Kaoenda voornamelijk
buiten het parlement zullen voeren.
Hier ligt voor Zambia een bron van
moeilijkheden.
volgelingen behoefden niet te vrezen
de kogels van de regeringstroe
pen, want die zouden in water
deren. Bovendien reikte de „profetes"
pasjes voor de hemel uit, blijkbaar om
het zekere voor het onzekere te
men. De kogels uit de geweren vai
soldaten bleken echter wel degelijk
een dodelijke uitwerking te hebben.
De regeringstroepen wisten tenslotte
een eind te maken aan het
bloedbad, dat de Loempa-stam had
aangericht. Alice Lensjina wist zich
het nauw gedreven, dat zij zich bij
de regeringstroepen meldde en
beroep op haar volgelingen deed, de
strijd te staken. Het is voor Zambia te
hopen, dat de Loempas zich voortaan
rustig houden.
Zaak zou nogal zwak staan
Wie aan de hand van de hem
ter beschikking staande gegevens
en na juridische informaties te
hebben ingewonnen de kansen wil
afwegen in het korte geding over
Brusse's film „Mensen van Mor
gen" overigens een nogal ha
chelijke zaak vanwege de vele
voetangels enzovoorts waarmee
het juridische terrein vol ligt
komt in elk geval tot de slotsom
dat het er voor de filmmaatschap
pij nu niet bepaald fraai uitziet.
Men weet waar het om gaat. De vader
van een der medewerkenden, de 20-
jarige Loeki uit Amsterdam wil onmid
dellijke coupering van het optreden van
op straffe van een dwangsom
recht van sch
Dornaamste du
dit
Het korte geding dat a.s. maan
dag voor de Amsterdamse recht
bank zal dienen over de mede
werking van een Amsterdamse
volksjongen aan de film „Mensen
van Morgen" van Kees Brusse.
welke medewerking onder
meer door de vader van de jon
gen als „onrechtmatige daad"
wordt gekwalificeerd, althans door
de jurist mr. J. Jonker die na
mens de vader optreedt, is in
vele opzichten belangrijk.
Het waarom, althans enkele
hoofdlijnen ervan worden in bij
gaand artikel besproken. Het ar
tikel kon tot stand komen nadat
ons van juridische hooggeleerde
zijde informaties waren verschaft.
een punt in het voordeel van de film
makers worden uitgelegd.
Het tweede, misschien nog belangrij
ker aspect van deze zaak is blijkens de
dagvaardiging de beschuldiging van on-
rachtmatige handeling door de 'um-
maatschappij. Hier komt in het geding
het in vakkringen maar al te bekende
artikel 1401 van het Burgerlijk Wet
boek, dat als volgt luidt:
„Elke onrechtmatige daad, waar
door aan een ander schade wordt
toegebracht, stelt degenen door wiens
schuld die schade veroorzaakt is in
de verplichting om dezelve te ver
goeden".
van-de-walletjes, de jonge intellectueel
(student) zo goed als de volksjongen,
Loeki, die
i, omdat aan het begrip onrechtmatige
daad uitsluitend wetmatigheid
grondslag moest liggen
sing te kunnen zijn.
i toepas-
uit de dagvaarding, een stuk dat
geval dus door de eiser(s) werd opge
steld: nietigheid van de overeenkomst
tot het verlenen van medewerking aan
de film en het begaan van een onrecht
matige daad door de filmmaatschappij.
Op beide punten zouden we hieronder
enige toelichting willen geven. Maar
Dit betekende dus dat uitsluitend ln
gevallen waar uitdrukkelijk in de wet
gesproken wordt van „onrechtmatige
daad" deze ook in juridisch opzicht als
zodanig worden gehanteerd.
goed mogelijk niet om liegt.
eerst, teneinde
inzicht in de zaak waar het hier
gaat te krijgen, in het kort wat de film
„Mensen van Morgen" brengt en welk
aandeel speciaal Loeki daarin heeft ge
had. Dit
Geheel enélers weri 6e .itvall*
als hij het over de verhoudingen thuis toen de Hoge Raad, ons hoogste
heeft. HU vertelt onder meer over zUn rechtscollege, in het jaar 1919 het
trieste jeugd thuis, over zijn vader die begrip „onrechtmatige daad" nader
zijn moeder wel eens slaat, kortom hij omschreef als: „een handelen of nala-
geeft zijn zienswijze over z'n milieu op ten inbreuk maakt op eens
ir, die er bepaal baders rechtsplicht, of indruist, hetzij
tegen de goede zeden, hetzij tegen de
Degene die dit allemaal ziet en hoort zorgvuldigheid welke in het maat-
via de film, ontkomt inderdaad, vooral schappelijk verkeer betaamt ten aan
sis hij aan Loeki denkt, niet aan de van eens anders persoon of
degenen die de rolprent indruk dat hier dingen aan de open- ooed»
baarheid worden prijsgegeven, die, al
zouden ze voor honderdprocent waar ufg deze algemene omschrijving die de
zijn, grievend en beledigend voor de Ho?e Raad bij zijn formulering bezigde
open- betrokken familie moeten worden ge- blijkt, dat dit rechtscollege zeer bewust
mi" acht. alle goede bedoelingen van de film de beoordeling of er sprake is i
In Brusse's jongste schepping komen
jongelui aan het woord die zeer o
hartig spreken over hun huiselijk -
lieu, hun levensloop, hun levensproble
men: de novice zo goed als het meisje-
IS ER KRUID GEWASSEN TEGEN REUMATIEK?
Ja, Togal. En niet tegen reumatiek-alleen. Ook griep en spit en zenuwpijnen
verdwijnen snel, afdoend en veilig. Neem daarom Togal-pastilles in huis.
Zeker is zeker. Togal tegen pijn. Bij apoth. en drog. TOGAL 0.95; 2.40; 8.88.
ten spijt
Zoals gezegd -
menten komen
overeenkomst tot medewerking tussen
de jongen en de filmmaatschappij aan
gevochten. Inderdaad kan de rechtsgel
digheid van die overeenkomst worden
betwist, want Loek is nog maar 20 jaar
en dus minderjarig, zodat voor het aan
gaan van de overeenkomst niet alleen
zijn eigen toestemming (hij heeft ten
slotte ook als minderjarige zijn eigen,
vrije wil) noodzakelijk was, maar ook
die van zijn ouders, althans die van zijn
PRESIDENT JOHNSON heeft
zijn voorgenomen bezoek aan
Europa in november of decem
ber afgelast. Hy hoopt nu in
staat te zijn het komende voor
jaar een reis langs de Europese
hoofdsteden te maken.
Loempas
Enkele maanden geleden deden zich
Zambia (dat toen nog Noord-Rho
desië heette) ernstige on'usten voor
ils gevolg van het optreden van de|
.profetes" Alice Lensjina. Wellicht
heeft deze vrouw, die over een groot
aantal fanatieke aanhangers beschikte,
gemeend de macht in het land te
kunnen overnemen, voordat het onaf
hankelijk zou zijn geworden. Men zal
zich herinneren, dat zij haar aanhan
gers ophitste tegen de regeringstroe-
en tegen stammen, die zich niet
haar wilden onderwerpen. Haar
Hier ziet men Kaoenda (midden)
met Nkoemboela en Moise Tsjombe
(rechts). Deze foto werd genomen,
toen Tsjombe nog premier van Ka-
tanga was. Nu leven Kaoenda en
Tsjombe op gespannen voet met el
kaar. Ook de vriendschap tussen
Kaoenda en Nkoemboela is voltooid
verleden tijd.
De president was oorspronkelijk van
plan de conferentie van NAVO-parle-
mentariërs in Parijs bij te wonen, voor
opgesteld dat hij de verkiezingen van
3 november wint. Zoals bekend voelt
men in Parijs weinig voor een bezoek
van Johnson als dit geen officieel be
zoek aan president De Gaulle wordt.
President Johnson heeft zijn plannen
gewijzigd op-aanraden van het
sterie van buitenlandse zaken,
daarvoor drie redenen noemde.
In de eerste plaats zal Johnson, als
hij gekozen wordt, pas na de installering
in januari over een vice-president (Hu-
bert Humphrey) beschikken. Ten tweede
heeft de Amerikaanse verkiezingscam
pagne weinig tijd gelaten voor een juiste
voorbereiding van een bezoek aan Euro
pa en verder is de politieke toestand wat
onzekerder geworden door de regerings
wisselingen in Groot-Brittannië en Rus-
Het is zeer waarschijnlijk dat premier
Wilson nu in december naar Washington
gaat voor besprekingen met de president
Minister Gordon-Walker gaat morgen
reeds naar de V. S. ter voorbereiding
van de besprekingen. Geruchten willen
dat Engeland een compromis ter tafel
wil brengen met betrekking tot de multi
laterale kernmacht. Dit zou neerkomen
vermindering van het aantal op-
daar tegenover
onrechtmatige daad aan de rechter over
wilde gaan laten. Anders gezegd: de
Hoge Raad legde hiermee in dit opzicht
een veel grotere verantwoordelijkheid
in handen van de rechterlijke macht: hij
voerde door dit arrest een subjectief
element in. Een ruimere toepassing van
dit wetsartikel die dit moge er best
bij gezegd worden sinds haar invoe
ring goed heeft gefunctioneerd.
Geen zorgvuldigheid
ijn De eiser in het komende kort geding
zal zich waarschijnlijk voornamelijk wil
len baseren op het slot van bovenge-
oe- noemde nadere interpretatie van het
0 de begrip „onrechtmatige daad", dat luidt:
overeenkomst aantastbaarheid worden „een handelen of nalaten dat indruist
geconcludeerd, met andere woorden: tegen de zorgvuldigheid welke in het
kan de overeenkomst worden vernietigd maatschappelijk verkeer betaamt ten
Mocht dat laatste straks het geval zijn, aanzien van eens anders persoon of
dan kan dit natuurlijk onmogelijk als goed"
Daarmee kan in de eerste plaats reeds
de jongen Loeki, worden bedoeld, ook
al zegt hij zelf volgens sommige kran
tenverslagen nog zo fel zeer veront
waardigd te wezen over het aanspannen
van dit korte geding door zijn vader
In de dagvaarding stelt de eiser name
lijk dat de nog niet meerderjarige jon
gen verminderd toerekeningsvatbaar zou
zijn en dat hij de draagwijdte der van
hem gemaakte opnamen niet kan over-
Loeki, de Amsterdamse volksjon
gen, die aan „Mensen van Morgen"
meewerkte en wiens vader nu een
kort geding tegen de filmmaat
schappij die de rolprent uitbracht
heeft aangespannen.
Bovendien zou de door de filmmakers
beloofde anonimiteit niet voldoende in
acht zijn genomen (al wordt zijn fami
lienaam niet genoemd, men ziet Loeki
toch meer dan levensgroot zoals hij is
op het doek, zodat hij gemakkelijk her
kend kan worden; ook al aan zijn stem
geluid dat evenmin als zijn gelaat on
herkenbaar is gemaakt
Behalve een onrechtmatige daad ten
opzichte van Loek zou in deze bedach-
tengang uiteraard ook sprake zijn van
een onrechtmatige daad ten opzichte
van diens familie, waarbij dan in de
dagvaarding termen worden gebezigd
zoals „dat de jongen zichzelf en zijn
familie in opspraak heeft gebracht" en
„dat de beslotenheid van net gezin is
doorbroken en de meest intieme gebeur
tenissen daarin publiek zijn gemaakt".
Het moge duidelijk zijn dat de uit
spraak van de Amsterdamse rechtbank
in dit korte geding, die in deze gevallen
doorgaans een week na de behandeling
volgt (zoals men weet is de behandeling
bepaald op a.s. maandag) allerwegen
belangstelling zal trekken.
Mag dat?
^olgenï
lelijk
riportel
aling
Negen jaar lang hebben de leiders
'an de niet-blanken van Nyassaland
:n Noord-Rhodesië verzet gepleegd te-
o federatieplannen. Tenslotte ge-
OOO^dijlukte het Hastings Banda van Nyassa-
karfland de Britse regering er toe te bren-
liquidgen, voor zijn land de mogelijkheid te
bcsliRïcheppen, de federatie vaarwel te zeg-
jgen. Dat was in december 1962. Het
'erd toen duidelijk, dat de regering
te Londen Noord-Rhodesië niet zou
deze 'kunnen onthouden, wat zij Nyassaland
had toegestaan. En zo werd in april
I De sneeuwgrens komt
voor dit seizoen steeds
dichter bij ons land te
liggen. Italië heeft zich al
enkele weken geleden ge
meld en gisteren kwam
het bericht uit België, dat
er in de omgeving van
Baraque Michel (bij Spa)
een kleine hoeveelheid
sneeuw was gevallen. De
sneeuwlaag is daar en
kele centimeters dik.
I Vierenveertig jaar wist
hij de politie uit handen
te blijven, maar nu is hij
toch gearresteerd De 64-
jarige Amerikaan Leroy
Dunlap, die in 1920 uit de
gevangenis is ontsnapt, is
bij vingerafdrukkencon
trole van de FBI in Wash-
ington door de mand ge
vallen. Hij kon kort daar
na worden aangehouden.
Hij is destijds ter dood
veroordeeld en zal dit
vonnis alsnog moeten on
dergaan. tenzij de gou
verneur hem gratie ver-
I Een schilderij van Picas
so, „Spaanse vrouw", dal
enkele dagen geleden in
Zürich werd gestolen, is
terecht en de dief is ge
arresteerd. De 31-jarige
Roger Armand Duding
heeft zich, wetende dat
hij het doek toch niet kon
verkopen, vergenoegd
met het incasseren van
de beloning (van een
Zürichs blad) van vijf
duizend frank. Zijn ar
restatie volgde nadat hij
het bedrag in ontvangst
had genomen bij over
handiging van het gesto
len doek.
Niets vermoedend sprak
de Milanese nachtwaker
Catania een man op
straat aan toen hij zag
dat twee mannen bezig
waren in te breken hij
een textielzaak. De mar
bleek zeer bereidwillig te
zijn en sloop achter de
nachtwaker, die een pis
tool in de hand had. in de
richting van de twee die
ven. Toen zij de winkel
hadden bereikt, veran
derde de man van ge
dachten, gaf de nachtwa
ker een klap op zijn
hoofd met een gummi
knuppel, ontwapende
hem en hielp de twee
mannen, die zich uit de
voeten maakten met een
hoeveelheid textiel ter
waarde van 200.000 dol
lar. De derde man bleek
te hebben gefungeerd als
uitkijkpost
I Ook de Westduitsers
passen zich aan de jong
ste ontdekkingen aan Dit
blijkt duidelijk uit een
brochure van het West-
duitse ministerie van bin
nenlandse zaken, waarin
wordt gezegd, dat er
genoeg geen bescherming
mogelijk is tegen een
kernaanval met 10-mega-
tonbommen. In 1961, dus
nauwelijks drie jaar ge
leden, heette het nog i'
een soortgelijke brochu'
dat ledereen een k?
had in leven te blijven.
1650) Lang geleden hebben we al
;ens verteld, dat in de 17de eeuw
al theorieën werden verkondigd die
merkwaardig veel overeenkomen met
de opvattingen die men tegenwoor
dig heeft over het verspreiden vaD
ziekten door bacteriën. De verkondi
gers van deze denkbeelden werden
echter door de artsen van die dageD
hartelijk uitgela
chen, want het
idee dat kleine, on
zichtbare wezen
tjes in het bloed
zouden rondzwem-
zouden aan
tasten waarna die
zelfde onzichtbare
diertjes, op ande-
i overgebracht, de ziekten zouden
verspreiden, dat idee op zichzelf dus,
te zot om ernstig te worden
genomen.
In dit verband ls het nog verba
zingwekkender te horen, dat derge
lijke denkbeelden niei alleen in de
17de eeuw, maar reeds 2000 jaar ge
leden zijn opgedoken
Over de oorzaken van verschillen
de ziekten hebben de Griekse artsen
in de oudheid scherpzinnige opmer
kingen gemaakt, maar voor de mo
derne mens die niet erg thuis is ir
de leer der vier elementen en de
werking der humeuren, zijn die leer
stellingen (vaak vervat in een denk
richting die de onze niet is, en ver
mengd met opvattingen die ons hoogst
irrationeel toeschijnen) hoogst onbe
grijpelijk.
Hoe het ook zij. de Grieken zoch
ten de oorzaak der ziekte in het
algemeen in de schadelijke invloe
den die van de omgeving van de
ens op zijn organisme inwerkteD
i ook zochten zij verband te leggen
ssen psychische en lichamelijke ei
genschappen. twee denkbeelden die
vrijwel iedere moderne arts zal be-
:n. Maar voor de rest is het oor
zakelijke verband dat de Grieken
tussen een en ander legden voor de
öet v
ord.
TOCH IS
HET ZO!
Daarom is het juist zo opmerkelijk
dat ten tijde van bet Hellenisme
reeds een flauw vermoeden opdook
van bacteriële besmetting, en van
ziekten die door bacteriën veroor
zaakt worden. Dit nog wat duistere
vermoeden, werd
niet uitgesproken
door een Griekse
arts, maar door de
grootste Romeinse
encyclopedist, t.w.
Marcus Terentius
Varro, wiens enorm
oeuvre op grond
van de overgelever
de titels en frag
menten op 74 geschriften ln ca. 620
boeken is berekend.
In een van die geschriften dat over
de landbouw handelt en „De re rus-
tica" is getiteld, schrijft Varro, dat
op vochtige plaatsen hele kleine
diertjes leven die met het oog niel
zijn waar te nemen. Deze onzichtba
re diertjes worden met de lucht dooi
neus en mond Ingeademd en komen
aldus ln het lichaam waar zij ern
stige ziekten veroorzaken!
We zouden bijna denken een po
pulaire beschouwing van een modem
arts onder ogen te hebben gekregen
in plaats van een landbouwkundig ge
schrift van een feitenverzamelaar
die van 116-27 v Chr leefde (De
term „feitenverzamelaar klinkt ove
rigens wel erg denigrerend ten op
zichte van iemand die ook veel zelf
standig werk heeft geleverd dat 200i>
jaar heeft overleefd Desondanks ne
men we aan dat de bacterie-theo
rie niet door Varro is opgesteld maai
dat hij die van anderen heeft over
genomen)
Wist u. dat in de oudheid ook het
afbinden van aderen reeds bekend
was?
N'adruk verboden. H. Pétlllon
Want het geval is niet alleen voor de
betrokken familie interessant en even
min louter ais juridisch steekspel, maar
vooral ook als moreel vraagstuk, dat
iedereen interesseert en dat kan resulte
ren in de eenvoudige vraag: Mag op een
dergelijke wijze het hele hebben en
houen van een familie op straat worden
gebracht? Een vraag die ongetwijfeld
vele aanschouwers van de voortreffelij
ke film „Mensen van Morgen" zichzelf
reeds spontaan moeten hebben gesteld.
Het kan interessant zijn straks na
te gaan of het .ingeboren" rechtsge
voel van degenen die de film gezien
hebben (of nog zullen zien want ten
slotte draait de rolprent in 22 Neder
landse bioscopen) parallel loopt dan
wel af zal blijken te wijken van
's rechters oordeel. In dit verband zou
het teleurstellend moeten heten in
dien beide partijen tot een schikking
zouden komen, omdat dan immers
geen uitspraak van de rechtbank
meer zou volgen.
Zitting concilie
eindigt op
21 november
De derde zitting van het Tweede Vati-
£?.®n.se Concilie eindigt op 21 november,
uit is gisteren bekend gemaakt door de
secretaris, aartsbisschop Felici Wanneer
de vierde zitting zal beginnen is nop niet
oekend gemaakt Er wordt gesproken
over april van het volgend jaar maar het
^al de vraag zijn of de commissie dan
Klaar zal zijn met de veranderingen die
ie bisschoppen aangebracht willen zien
.^"Dort over „kerk en wereld.'
inmiddels hebben de bisschoppen zich
niet laten leiden door de conservatieve
kardinaal Ruffini noch dooi de gematigd
progressieve Engelse primaat. Heenan.
T «,!e.nde schema >s niet verworpen.
Met 1.579 tegen 296 stemmen werd beslo-
•ring kwam! V°°r besprekin8 m aanmer-
Het is reeds duidelijk, dat dit rapport
op last van het concilie ingrijpend gewij-
'igd zal worden
De twee Belgische militairen die de
vorige week door de krijgsraad werden
vrngesproken m het rookbom-proces,
zullen eind december terecht moeten
staan voor het krijgshof in Brussel. De
auditeur-militair heeft tegen de vrij
spraak beroep aangetekend. H
