Mensapen menselijker tot
...de mens ze verdrong
Proeven van
Necl. expeditie
in Afrika
nbraak in warenhuis te
R'dam - buit 50 mille
Massief programma bleek van
het goede te veel
FEEST
Drie Russen in
ruimteschip
Studenten vernielden
helikopter op Eelde
NIEUWE LEIDSE COURANT
7
MAANDAG 12 OKTOBER 1964
Chimpansee heeft eerbied voor grijze haren
PROMOTIES
ROTTERDAM Gepromoveerd tot
tor in de economische wetenschapper
proefschrift getiteld „Xuadartic Progam-
mlng" met ondertitel ..Augarlthms-Ajioma-
J C G Baat
dr. H Thlel.
t lof). Promotor
UTRECHT AH Touber (Riethoven),
letteren op: ..Rhetorik und Form lm Deut
sche Minnesang". Promotor: prof. dr. J
CHIMPANSEES hebben een ge
barentaal, geen spreektaal. Zy
zijn expressiever dan de mens. Zij
zijn zeer voorzichtig en conservatief
in hun voedselkeuze. In het oerwoud
levende chimpansees kennen het ge
bruik van knuppels als vechtwapen
niet.
Chimpansees hebben enig begrip
van leven en dood.
Tot deze conclusies is dr. A. Kort-
landt lector in de psychologie en
ethologie der dieren aan de univer
siteit van Amsterdam, gekomen op
zijn derde chimpansee-expeditie naar
Afrika.
Nog diep onder de indruk beschreef
hij in een bijeenkomst waar hij de
resultaten van deze expeditie bekend
maakte het effect van een experi
ment dat zijn laatste gevolgtrekking
staaft.
Aan de voet van een heuvel 1
een groot aantal chimpansees de
nacht doorbracht, had hij een
tuurgetrouwe pop van een jonge
chimpansee neergelegd, ruggelings
uitgestrekt de armen uitgespreid er
de ogen nog open. De volgende och
tend verzamelden de chimpansees
zich doodstil in een wijde kring
rondom het „slachtoffer", ten slotte
was er een moeder, die uit de kring
naar voren trad.
.,Heel bedachtzaam en voorzich
tig naderde zij de pop en rook er
aan. Toen wendde zij zich om naai
de verzamelde menigteen knik
te „neen". Alleen een ernstig zieke
poliolijder bleef er nog een tijdje bij
zitten kijken. Het was alsof hij geen
afscheid kon nemen van de dood.
Ten slotte vertrok hij ook. Daaarna
bleef het doodstil. De hele ochtend
werd geen chimpanseekreet mee
vernomen. Ook later niet toen zij ii
het bos waren".
'Dr. Kortlandt verrichtte zijn laatste
onderzoekingen evenals vorig jaar
in 1960 toen hij deze plaats ontdekte
bü Beli in Oostelijk Congo aan de rand
van het Albert Nationaal Park. Hier i:
bij een plantage een door de plaatselijke
bevolking als heilig beschouwde heuvel
(Van onze Rotterdamse redactie)
Rechercheurs van de Rotterdamse p
fctie hebben zaterdag en zondag een u
[gebreide speurtocht öp touw gezet na
'de inbrekers, die in de nacht van vr
dag op zaterdag de brandkast in het
warenhuis van Vroom en Dreesmann
de Pleinweg hebben gekraakt. Tot nu
toe ontbreekt elk spoor van de daders,
Afnemende
buiigheid
fEDURENDE het weekeinde werd
het weer in geheel west-Europa
beheerst door een omvangrijk depres-
siegebied waarvan het zwaartepunt
boven de Noordzee ligt. In de koude
Solaire lucht leefde de buiigheid van
jd tot tijd op. maar er kwamen ook
perioden met opklaringen voor. Intus-
ten is de depressie-activiteit boven
het westelijk deel van de oceaan toe
genomen. Daar wordt een hoeveelheid
zachtere lucht de oceaan op gestuwd,
die de koude Poollucht langzaam gaat
verdrijven. Voor wat het weer in
Kederland betreft, zullen eerst nog
enkele buien van de Noordzee land
inwaarts drijven. Morgen overdag zal
bij een zwakke tot matige wind tussen
leest en noord de lucht gaan stabili-
leren. De komende nacht bestaat er
een kans op mistvorming. De tempe
ratuur zal morgen ongeveer dezelfde
E aarden bereiken als vandaag of iets
ogere.
ZON EN MAAN
Dinsdag 13 oktober: zon op 7.01, onder
17.51: maan op 14.56. onder 22.32.
Dinsdag 13 oktober: eerste kwartier.
HOOGWATER SCHEVENINGEN
13 oktober: 7.28 v.m.: 19.52 n.m.
het weer in europa
Rapporten hedenmorgen zeven uur
i li iTcmper-|
«UtloD weer». I d J
i fMdh. ai a* I*
S-C;SH as is zS
windstil 22 11
die een bedrag van ongeveer vijftigdui
zend gulden hebben gestolen.
De inbraak is, volgens de politie, ^vak
kundig gepleegd". De wijze, waaróp de
inbrekers het pand zijn binnengedrongen
en de brandkast met een snijbrander
hebben geopend geeft grond aan de
onderstelling, dat de daders met de
situatie goed bekend waren.
Waarschijnlijk uren nadat de inbre
kers met hun buit (bestaande uit cou
pures van tien, vijfentwintig en honderd
guld en) spoorloos waren verdwenen,
werd de diefstal ontdekt. Dat was za
terdagmorgen by de komst van het per
soneel.
In de Eben Haëzerstraat hebben de
inbrekers het ijzeren hek en daarna de
houten deur geforceerd en zyn vervol
gens via een raam in het magazün ge
klommen. Het openbranden van de
brandkast heeft waarschyniyk enige tijd
geduurd.
Het pand werd langs dezelfde weg
verlaten.
Tram duurder ook
in Amsterdam
B. en W. van Amsterdam hebben de
gemeenteraad voorgesteld de tramta
rieven drastisch te verhogen, als volgt:
enkele rit f. 0.40 (oud f. 0,35), vierritten-
kaart f. 1.25 (f.1,10), reductie-rittenkaart
7 ritten f. 1,(oud tarief 9 ritten f. 1.
Verwacht wordt dat de verhoging
f. 3.7 miljoen zal opbrengen
B. en W. overwegen ook maatregelen
ter verbetering van dienstverlenging:
het aanbrengen van luidsprekers in ver-
keerszuilen en beschermingsbanden langs
de trambaan, het vervaardigen van een
parkeerverbod in straten waar trams
rijden en het aanbrengen van groene
tramfasen bij verkeerslichten.
Chimpansees, die meestal diep verborgen
in het grote oerwoud leven, maken van
deze omstandigheid gebruik om veilig te
kunnen overnachten.
Het voornaamste doel van de expeditie
was door proefnemingen in de natuur
een dieper inzicht te verkrijgen in de
biologische verschillen tussen chimpan
see en mens. Vooral de resultaten van
experimenten met voedsel geven steun
aan de door dr. Kortlandt en zijn mede
werkers bij onderzoekingen in dieren
tuinen ontwikkelde „dehumanisatie-
hypothese" over de ontwikkeling
de mensapen.
Volgens deze hypothese zouden de
%'oorouders van de tegenwoordige
apen vroeger in verschillende opzichten
een meer menselijke levenswijze hebben
gehad toen zij nog in groten ge<tale de
savannes bewoonden. Dit mensachtige
gedrag zou bij hen weer gedeeltelijk zijn
ingesluimerd toen zij door het opdringen
van de eerste mensen vrijwel overal
naar het oerwoud terug moesten wijken.
Het gebruik van de speer door de mens
was waarschijnlijk het beslissende mo
ment in deze ontwikkeling, omdat men
met de speer in open terrein kan doden.
De chimpansees die dr. Kortlandt on
derzocht leefden van bananen en papaja
vruchten, die zij op de plantage konden
vinden. Andere vruchten aten zij niet.
In het begin waren zij er zelfs bang
In een geval kon de onderzoeker het
eten van een ei observeren. Dit werd
afgewisseld met het eten van boombla
deren. ..Zoals wij sla eten", zei de heer
Kortlandt
Proeven van andere onderzoekers heb
ben aan het licht gebracht dat de voed
selkeuze van chimpansees in het wild
van streek tot streek verschilt
paald wordt door gewoonte en traditie.
De chimpansees bleken geen slakken,
cameleons. schildpadden, kuikentjes of
groter gedierte te vangen, te doden of op
te eten. In dierentuinen leren de
jonge chimpansees met graagte vlees te
eten en ook maken zij soms jacht op
muizen, ratten en vogels, die hun kooi
binnendringen.
„Wij moeten", aldus dr. Kortlandt,
„daarom aannemen dat de stamvaders
van onze chimpansees oorspronkelijk
gedeeltelijk van de jacht hebben ge
leefd en dat hun nazaten in het oer
woud later hun vegetarische eetcul
tuur hebben ontwikkeld. In dit opzioht
waren hun voorouders dus eigenlijk
menselijker, want wij mensen zijn van
de vroegste tijden jagers geweest".
Geen kleuren
Bij de experimenten met voedsel even
als clie met felgekleurde uit een feest
artikelenwinkel afkomstige hoedjes,
kwam aan het licht, dat de chimpansees
niet gevoelig zijn voor kleuren,
Iets unieks, dat men tof nu toe nog
in geen enkele andere dierensamenle-
ving heeft waargenomen, was de ont
dekking dat In de door dr. Kortlandt
geobserveerde groep chimpansees het
respect voor de ouderdom vaak zwaar
der weegt dan de fysieke kracht. Een
stokoud exemplaar met zilvergrijze
haren, dat lichamelijk al wat gehandi
capt was door de bezwaren van de
oude dag genoot nog veel ontzag. Het
dier kon zonder dait iemand protesteer
de bananen afpakken van volwassen
mannelijke chimpansees in de kracht
van hun leven. De eerder genoemde
aan verlammingsverschijnselen lijden
de chimpansee was door de groep uit
gestoten. meestal liep hij enkele tien
tallen meters voor of achter de groep.
Het onderlinge contact in de groep
voltrekt zich hoofdzakelijk via blikken
van verstandhouding en handgebaren.
Vooral moeders en kinderen zijn bijzon-
ijgzaam. Waarschynlijk omdat
panters op jonge chimpansees jagen. De
dieren geven stoptekens door een hand
zwaai over de schouder. Zij hebben te
kens voor ,,kom hier" en ..gaat u maar
voorbij" zoals wij ze ook gebruiken
Soms geven ze elkaar in het voorbij
lopen een vluchtige handdruk. Verder
zag dr. Kortlandt hoe de ene chimpansee
de andere in het terrein iets
terwijl zij samen met blikken
standhouding zwijgend zaten te ,.ci
seren".
Namactk-panter
De veronderstelling van dr. Kortlandt
met knuppels de strijd aanbinden met
belagers van hun kinderen werd gestaafd
door het volgende experiment. Een opge
zette panter waarvan de kop beweeg
baar was gemaakt met de motor van een
autoruitenwisser en waarvan men de
staart kon laten kwispelen door aan een
touw te trekken werd met een chimpan
seepop in zijn klauwen verdekt opge
steld op de weide onder aan de heilige
heuvel, toen een groep apen de weide
betrad trok men de panter vanuit zijn
schuilhut naar voren. Na enkele ogen
blikken stilte gilden sommige apen of
vluchtten weg. Anderen gingen meit een
blaffende kreet in een dreigende impo
neerhouding tot de aanval over. Ze
zwiepten met dunne bomen, zwaaiden
dreigend met door de onderzoeker klaar
gelegde knuppels en enkele gooiden hier
mee naar de panter. Er werd geen en
kele keer raak gegooid of geslagen Op
een volgende reis naar Afrika wil de
heer Kortlandt de in de savannen le
vende chimpansees op een dergelijke
manier onderzoeken.
Dr. Kortlandt werd op zijn expeditie
vergezeld door een cineast van Armand
Dennis. De film die deze vervaardigde
zal waarschijnlijk over een Jaar op de
Nederlandse televisieschermen kunnen
verschynen. De gegevens die de onder
zoeker op zijn drie tochten verzamelde
zullen worden neergelegd in een boek
dat zal verschijnen in een serie van de
nationale parken van de Congo.
Markt- en visserij berichten
SCHEVENINGEN. 12 oktober Visserij
berichten. Besommingei
:;ó7—c;?:n,
HPIPi. __wlloggers: SCH
SCH 210—1 400. SCH 25735.
SCH 54—7100. SCH 125—SI 10. Notagaag
kg. gr tong 8 508 90. grm
kim tong 590—6.10. tong 1
6.50—6.55. tarbot I 3 60—3.80,
20—6 55.
.05—7.30. II
330—4. m
2.60—230*. IV 2.40—2.50. griet I 2.30—2.50.
II 230—2 40. heilbot 3—530; per 40 kg; grm
schol 42—46. middelschol 33—36.
2327. grm schelvis 2132.
schol
schelvis
schelvis n 11—18. II 10.80—15.40.
viitingg estript 1521. rode poon I 4050
I 20—30, schar 24—26, tongschar I 50—56,
ichartong 26—30. middelkabeljauw 5571.
cabeljauw I 47—52. H 3412. II 15—24;
jer 100 kg: gr kabeljauw 140—162; per 50
tg; verse haring 14—19. verse makreel 28-
de Noor
de kust
IJMUIDEN, 12
guldei
>ber
KW 51—9100. KW 2126500,
KW 206—5520, KW 127—6700, KW 384770,
KW 1034580. KW 1665160, KW 191—6370,
KW 1725400. KW 124—5260, KW 126-4840,
KW 146—6060, KW 98—7330, KW 125—5730,
KW 8-11880, KW 137—5630, KW 114—3850,
KW 161—5000. KW 29—5590, KW 207-3200,
KW 164—4220, KW 2003890 KW
KW 1183430, KW 92—4140, KW 16—3180.
KW 97—2890, KW 148—4420 KW 87—5606
KW 160—1830, KW 24—3030, KW 1314650
KW 165—4770, LJM 544360. IJM 7—1340.
UM 64—3950, LJM 623260, LJM 89—5550
LJM 2—2160. LI M73—35Ö0 LJM 55—4050
FAILLISSEMENTEN
Den Haag. cur. mr. H W J Droesen; N.V.
Cetra Techn. Installatiebur., de Carpentier-
straat 251. Den Haag.
Garagebedrijf Gebr A
Westduinweg
:ge. Vierhoutenstraat 91, Den
A H G Blankenstein; C J
mobielmij. Kegge N.V. i.o„
51. Den Haag, -
wijk. 2/2 1965 10 t
Concertgebouworkest
het Concertgebouworkest bezield
heeft om de Haagse abonnementsserie
te beginnen met zulk een massief pro
gramma als Brahms' zwaarwegend Con
cert voor Viool en Cello plus de nog
zwaarder wegende Vierde Symfonie
Bruckner. Bovendien het Concert
gebouworkest had deze zelfde Bruckner-
Symfonie al gespeeld op het laatste con
cert van het Kurhaus-seizoen, een maand
geleden. Het gevolg was, dat in de pauze
heel wat mensen vertrokken. Men hoeft
nu ook niet met de tegenwerping te
komen, dat het Concertgebouworkest
de eerste keer voor een ander publiek
speelde. Heus zoals in elke stad, be
staat er ook hier een min of meer vaste
kring van concertbezoekers, die dus dit
werk nu twee keer te verduren kregen.
En dit in combinatie met Brahms' Dub
belconcert was zulk een programma
niet van het goede te veel?
Hei-man Krebbers en Fibor de Machu-
la waren de solisten in Brahms' Dubbel
concert en natuurlijk speelden zij voor
treffelijk. De slanke viooltoon paste
wonderwel bij de forse cellotoon
het orkest onder Bernard Haitink sloot
zich bij beiden ook goed aan. Wel
den wij het Andante wel erg vlakjes
voorgedragen en ook in de finale kwa
men nog al wat lege plekken voor. Maar
ja dit werk behoort nu eenmaal niet
tot Brahms' meest geïnspireerde muziek!
En de droge akoestiek van de Kurzaal
werkte ook niet bepaald voordelig.
Ten slotte dan Bruckner's Vierde
Symfonie. Het Concertgebouworkest
toonde de volle, verzadigde, bijna over
verzadigde klank, waarin het koper
evenwel te sterk domineerde. Haitink
bleek in zijn visie, die hij op die
Gevestigde en vertrokken personen
van 30 sept.-7 okt.
LEIDEN Gevestigd: H J Heering
en fam Witte Singel 83; J H
Diggelen Pres Steinstraat 38a; T A Tor-
Smit en fam Drechtstraat 85; J AS
van de Water-van 't Wout
Evertsenstraat 61; W de Vos
Jac v Campenlaan 7; E Peeters-Ver-
hoef en fam Boerhaavelaan 15; R Vink
en fam Boerhaavelaan 124; J W
Kruyt en fam de L de Kanterstraat
37. B A Rudden en fam Zoeterwoudc-
singel 72; W F Fasseur en fam P Hui-
bertshof 18: P J R M van der Weij-
den Kastanjekade 3; R J P Bremer
Hansenstraat 121; W van Diggelen Wit
te Rozenstraat 21; G J Harmeijer
't Hoffstraat 38; M J F Tilstra Tib
Siegenbeekstraat 25; H J van Os de
Sitterlaan 39: C R Emery Oude Sin
gel 146: D M Boorsma Hoge Ryndijk
128; W C van den Brink Morsweg 30a;
A M C Wijnand Houtlaan 55: J G var
Eden Hoefstraat 3; M C Bloemendaal
Rijnsburgerweg 10; C van Raad Lage
Morsweg 27; R A Visser Trompstraat
64: A M van Arkel Mezenstraat 2;
H M Duparc Breestraat 14; H J de
Vries Noordeinde 2a'; C P Boeye Wit
te Singel 96-97; J P J M Broekman
H de Grootstraat 19; A G C Verhoe
ven Houtlaan 55; M A van Rijn Witte
Singel 95: B P Ponsioon Rijndijkstraat
F Leeflang Morsstraat 27; H J
Nijhof Middelweg 19; A A T
Brink Rijnsburgerweg 29a; E
mondt Rapenburg 120; M van der Hei
den Rijnsburgerweg 10; J C Schrier
Houtlaan 55; H R Jansen Haagweg 94:
- - Rhodius Rapenburg 56; M F
Vuijk Hogewoerd 37: G H Scheepstra
Turfmarkt 10; I M A H Rietbergen-
Rott Julianastraat 35; B J A EU
Leeflang-Schwedhelm Morsstraat 27;
A J Marsilje-Dieleman Zoeterwoudse-
weg 110; C G N Kat Fagelstraat 18
Gualterie Nwe Beestenmarkt 8; E
den Hoed-Mieremet Witte Rozenstraat
21; C J E Moerbeek-de Bruine Boer
haavelaan 25: C A Muller Houtlaan 55;
J P Miedema Houtlaan 55; G G Haas
noot Houtlaan 55: G Golotta Nwe Bees
tenmarkt 8; E R Schuddeboom Plant-
H B Boomsma Fruinlaan
11; B Quispel Oude Singel 94b;
de Ruiter Wasstraat 36; E G Cadee
Houtlaan 55: A M Beulink Witte Singel
de Werke-van der Jagt Hooi
gracht 38.
J M Pouw Stieltjesstraat 43: A
de Man Zoeterwoudsesingel 47; A W
Oosten Oude Vest 11; R A van
Dijk Kagerstraat 16; T M van Hellen-
burg Hubar Hogewoerd 87; J J van
Bodegraven Hogewoerd 87: M Janssen
Hogewoerd 87: J Nievaart A van Buren-
hof 43: E J I Hageman Lange Mare
71a; G van der Kooij Kanaalweg 40;
G W K van der Valk Bouman Rapen
burg 88; M E Boerman Houtlaan 55;
P E I Babeliowskij Witte Singel 27;
J Huber Klikspaanweg 39: J C H Ies-
tra Houtlaan 55; A J P Zomer-den
oudbewonende chimpansees niet Held Stieltjesstraat 1: L G Bokern
Schelpenkade 58: M Bortuzzo-van Rijn
Os- en Paardenlaan 30: Y M H Bok-
Jongerling Nieuwe Rijn 8: N J Wijn
beek Korevaarstraat 8a: G Letteboer
Noordeinde 2a: J Postma Noordeinde
2a; G Henneveld Noordeinde 2a; L J
Bobeldijk Noordeinde 2a: F Ignatius
Noordeinde 2a; C Jacobsen Noordeinde
2a; E H Cossee Koninginnelaan
A M L Han Oude Singel 162: A A Van
den Linden-van der Eb Boisotkade 9;
J H van Dam Koninginnelaan
M W Brussee Houtlaan 55; M J Hooge-
steger Houtlaan 55: A W Boon v c
Duynstraat 20: I M Hardenberg Merel
straat 38; G E Gjaltema Houltaan 55;
L M M Hulswit Ger Doustraat 29a;
C J Jellinghaus Witte Singel 106; A M
M Beelen Dillenburgerstraat 15a E L
Aitatus Oude Rijn 24a; L A Higgs Co-
betstraat 56; J van der Kolk Hoflaan
289: E Bernhard-Dahlen Meermanshof
5; G Winkelman Noordeinde 2a.
Vertrokken R O de Jong en fam, Ka
naalweg 30, Hellendoorn, Grotestraat
250a; W M de Vrind en fam, Borneo-
straat 60, Rijswijk ZH, Kleiweg 171a:
N H de Jager en fam, Maredijk 109,
Ede Gld„ Madoeralaan 44; A Klink
hamer en fam., P Faaltjenspad 4, Rot
terdam, Haringvliet 32; M H K Kuiv
hoven en fam.. Valeriusstraat 14, Oos
terhout, Catharinastraat 47; A Carter-
Hoogesteger en fam., Stationsplein 64,
Groot-Brittan ië: W J van Treuren en
fam., Kersenstraat 19, Dordrecht, W.
de Withstraat 174: J J v d Werff ten
Bosch en fam., Hogewoerd 123, Oegst-
geest. Emmalaan 38; P J A Verschra-
fam., Montgomerystraat 18, Den
Haag. Nevenstede 69; C Bijl en fam,.
Rijnsburgerweg 144, Rhodesia; J H
Mensink en fam.. Marnixstraat 149, Ned.
Antillen; A Zirkzee en fam., Koningin
nelaan 2. Oegstgeest. Surinamestraat
40; J H A Leijtens en fam., Lammen-
schanseg 109, Waalwijk, Grootestraat
56a: K Rozier en fam.. de Genestet-
straat 14, Rheden Gld, de Straatwei
den 102; N de Water en fam., Nic.
Beetsstraat 42a, Utrecht, woonw. Hup-
peldijk 10: W J Advocaat, Langebrug
Ede Gld., Heuvelsepad 39; A A
Meurer, Rapenburg 12, Amsterdam, Ru
bensstraat 80 II; C A A de Jong,
Apothekersdijk 25a. Rotterdam. Prins
Hendrikstraat 193; M S G K van Nie-
Apothekersdijk 16, Amsterdam,
Dijsselhofplantsoen 6: M T Müller,
Steenschuur 7, Voorburg, Jac. Cats-
straat 5; M L Schuch. Haarlemmer
straat 246a, Amsterdam, J v Evertsen
straat 127; AC van Dorth-Dekker.
Middelweg 38. Ede Gld., Kamperfoelie
laan 33; R R Venetiaan, Oude Rijn 2.
Suriname; L L Blanken. Vollersgracht
Maarn, Maarsbergen Valkenheide
G Sijbesma. Burggra venlaan
Coevorden, v Heutzsingel 70:
Bakker. Franchimontlaan 35, 's Herto
genbosch. Borneostraat 1; G L M
Smits-Badoux, Maasstraat 26, Voor
burg. v Heurnstraat 166; H van dei
39
In haar frisse keuken beweegt Joke al deze
dingen nog eens in haar hart. De storm is voor-
bijgeraasd. Maar bij haar blijf de onbevredigd
heid. Er is iets abnormaals in dit alles, dat
haar scherpe verstand doet speuren naar een op
lossing. Ze heeft Frans leren kennen, toen hij
met een dubbele beenbreuk in haar stadszie
kenhuis werd binnengedragen. Hij kwam op haar
afdeling terecht en uit 't verplegen is een ster
ke, wederzijdse liefde gegroeid. Later heeft ze
zijn huis leren kennen als een plaats, waarmee
ze nooit vertrouwd kon raken en waar zij 't
liefst zo weinig mogelijk kwam. Na een halfja
rige verloving zijn ze in alle stilte getrouwd.
Een wonderlijke weg is hun huwelijk geweest.
Ze heeft haar man moeten helpen, stap voor
stap, om de bevrijding tegemoet te leven. Ze
heeft hem als 't ware uit moeten pellen uit
zijn complexen. En nog! En nog! Ze zijn er
nog niet uit!
Maar Joke is zo'n mensenkind, dat het schone
leven heeft gevonden, omdat ze Gods vergezich
ten heeft aanvaard. Wat betekent in het licht
van die vergezichten hier de strijd, die in we-
;n immers reeds gewonnen is!
Dat echter is hun zaak, de zaak van haar en
Frans. En 't neemt niet weg, dat er een grote,
vreemde schuld rust op de andere partij. Wat
kan een mens bezielen, om zo stelselmatig het
leven van zijn zoon te verduisteren, om zjjn
licht uit te blazen, met Frans' eigen woorden
gedacht. Heeft hij misschien een ander meisje
moeten laten schieten, ter wille van moeder
Anna? Een meisje, dat hij liefhad? Dat ook van
hem in verwachting was, misschien? Mocht daar
om Frans, de eerstgeboren zoon, niet naar hem
genoemd worden? Niet Gerrit, maar Frans, een
naam in 't wilde weg gegrepen! De tweede
zoon werd Gerrit genoemd, naar vader en groot
vader, Gerrit Appelaar.
Terwijl ze wacht tot het theewater zal koken,
in de
Mussenstraat
door M, A. M. Renes-Boldingh
staart Joke tussen haar roodgeblokte gordijntjes
door naar buiten. Ze ziet een volslagen roman
zich afspelen.
Maar dan nóg! Is dat iets voor moeder Ap
pelaar geweest, om zich op die manier op te
dringen aan een jonge, rauwe vent? Zou dat
vroeger iets voor haar geweest zijn? Ze moet
een knap meisje geweest zijn. Nóg heeft ze iets
bijzonders, iets, dat in de Mussenstraat niet
thuishoort. Ze spreekt geen dialectisch woord;
en zoals ze zich tegenover dominee Fijnaert ge
droeg! De man raakte er zichtbaar van in ver
warring.
Joke schudt afwijzend haar hoofd tegen haar
romanfiguren. De intrige voldoet niet, de logica
ontbreekt. Wie weet overigens, hoe eenzaam
moeder zich voelde in die tijd. Haar ouders
nooit gekend, geen broers of zusters of verdere
familie. Ja, maar hoe bestaat dat eigenlijk!
Dat bestaat natuurlijk niet! Vreemd, dat ze dit
nooit eerder zo gezien heeft. Wonderlijk, dat dit
de volwassen kinderen nooit is opgevallen.
Opnieuw schudt Joke haar hoofd. Ze kan
haar opgezette roman rustig handhaven, 't Le
ven zelf is altijd nog veel onstellender dan de
meest schokkende roman.
Mevrouw Brouwer, Herculeslaan 27, wil aan
de najaarsschoonmaak beginnen. Men kan zich
afvragen, wat mevrouw Brouwer, door haar
vriendinnen Dingena genoemd, te maken heeft
met het feast in de Mussenstraat. De Hercules
straat is zo'n geheel andere buurt, men hoort
het al aan de naam. Wat is een kale, grauwe
mus tegenover de fantastische krachtfiguur van
Hercules! Wanneer Tervoorde in een rechthoek
was te vangen, wanneer in die rechthoek een
diagonaal werd getrokken, dan zouden Mussen
straat en Herculeslaan precies op de tegenover
gestelde einden van die diagonaal liggen, tot op
zekere hoogte, ook moreel.
De band tussen haar persoontje en het veertig
jarig huwelijksfeest is mevrouw Brouwer zelf
ook niet duidelijk. Ze weet zelfs niet van het
feest af. Want Kitty heeft het haar niet ver
teld. Bovendien heeft ze de schoonmaak in 't
hoofd. Eigenlijk noemt ze dit feest, in dit jaar
getijde, niet „schoonmaak", maar „uithaal". Dat
is geen kwestie van techniek, 't Tweede is een
verzachtende vorm van het eerste en impliceert
een iets minder grondige aanpak der dingen.
Bij de schoonmaak wordt het huis volkomen op
zijn kop gezet cn voor enkele weken onherken
baar gemaakt. De uithaal doet 't bij stukjes en
beetjes. In grote trekken blijft het huis onaan
getast, dus bewoonbaar. Hoewel 't ook weer
moeilijk is, de grenzen te bewaren, wanneer
de geest eenmaal vaardig is geworden. Finan
cieel maakt 't ook verschil. Bij de schoonmaak
is verscheidene dagen lang een potige werkster
nodig, die zeer royaal omspringt met de reini
gingsmiddelen. De uithaal daarentegen wordt
met de voorhanden zijnde krachten volbracht.
Die krachten zijn: zij zelf, een lang niet te
versmaden figuur op schoonmaakgebied, en Kit
ty Appelaar, het meisje voor hele dagen. Die
de laatste weken wèl enigszins aanvechtbaar is.
(wordt vervolgd)
Niet. de L de Kanterstraat 2, Noord-
wijkerhout, Dorpsstraat 46; C M de
Groot, Magd Moonsstraat 80, Arnhem,
Koningsweg 23a; C Colijn. Lindestraat
8. Vlaardingen, Kievitlaan 12; J M A
C Ploegmakers. Resedastraat 35, Uden.
Heuvelstraat 17: R J Arkeveld, Utr.
Jaagpad 76, Delft. Korte Geer 1; H
Wiersum, Haarlemmerweg 63f, Amster
dam, Wilhelminastraat 209; M J C de
Bever, Morssingel 8. Utrecht, Witte
Vrouwensingel 51: M L van der Schaal
Boerhaavelaan 124. Den Haag, Brono-
volaan 5; A P B Uiterwijk-Winkel, Fa
gelstraat 50, Wageningen, Gerdestraat
29: B I Tuitt, Houtlaan 55, Rotter
dam; Gordelweg 160; J Willemse, Lijs
terstraat 28, Zwitserland; J M van
den Berge. Nachtegaallaan 5. Rotter
dam, Breitnersingel 37; J J L de Wil
de. V Oldenbarneveltstraat 46. Maas
tricht, Stationsstraat 39; M L de Rui-
ter-Grau, Rijnsburgerweg 151, Oegst
geest, Hazenboslaan 38: J F Wevers,
Rijnsburgerweg 10, Hengelo O, Corn.
Evértsenstraat 24: G J E Hegeman-
dë Bruijn, Rijnsburgerweg 125, Kat
wijk, Laan van Nieuw-Zuid 56; M J
J van Deijl, de Bazelstraat 45. Den
Haag, R v Goensstraat 17; I van
Hoolwerff, Bilderdijkstraat 17a, Lands
meer, Kievitslaan 8: H F van Heek,
Klikspaanweg 14. Eindhoven, Noord-
brabantlaan 16: J J Rozier-v d Weij
dèii, Krjeppelhoutstraat 2, Haarlemmer
meer, Parklaan 3; M M Doerga, Was
straat 28, Oegstgeest, Wijttenbachweg
27; E N Dirkzwager, Noordeinde 47,
Rotterdam, Groenendaal 45c; C E de
Vos, Rapenburg 94, Amsterdam, Bre-
derodestraat 4911; A Verheij, Rapen
burg 98, USA; T L Meijer, Botermarkt
15, Waalwijk, de Jonghelaan 28; J T
Fluijt, Zeemanlaan 27, Goes, Westsin
gel 46; J Streefkerk, Zeemanlaan 29
Rotterdam, 's Gravendijkwal 160e: C
C Mos, Houtlaan 55, Den Haag, Porno-
nalaan 41; M H G Wijnberger, Hout
laan 55, Den Haag. Sweelinckstraat
47; J M Bouter, J v Goyenkade. 15,
Noordwijk, Voorstraat 1; G C A Baaij,
Weidehof 7, Noordwijk. Dan Noteboom-
straat 31: J J van Almkerk, Weidehof
Noordwijk. Dan Noteboomstraat 31:
Hoogendoorn, Leeuwerikstraat
Bennebroek. KI Sparrenlaan 4: C
Roekx, Rijnsburgerweg 10. Baren-
drecht. Dorpsstraat 142; T Aoys. Rijns
burgerweg 140, Brunsum, Leenheer
straat 99; L H van der Vos, Nassau-
straat 5, Dordrecht. Warmoezierspad 3:
R G Rovers. Noordeinde 2a. Den Hel-^
der. Buitenhaven 5: K V M Peterse.
Noordeinde 31. Maastricht. Bethlehem-
weg 2: G C Roy, Kort Rapenburg 5a.
Voorschoten, Leidseweg 309; P J T
The. Utr Veer 27, Enschede, Calslaan
9-110; A M N van Oudenhoven, Nieuw-
steeg 31, Schiedam. Nwe Have» 123c;
A Hotz, Steenschuur 7. Wageningen,
Gen Foulkesweg 13; M L Brulnes-
Agema, Oude Singel 94b. Harderwijk.
Bernhardlaan 9a; EK Taconis. Ver-
damstraat 50, Hilversum, Witte Kruis-
laan 6; E R J M Boogaerts, Boerhaa
velaan 15. Amsterdam. Slaakstraat 5
III; P J van Helsdingen. Morsweg 4,
Oegstgeest. Weth Boonstr 10: C Pouw,,
Fred v Eedenlaan 47, Wageningen,
Gen Foulkesweg 13: T T Liem. Bach-
straat 422. Leiderdorp, Dr de Bruyne-
str 12: K T Dieleman, Mezenstraat 2
Vlaardingen. Hofsingel A: W M Ver
schuur. Rijnsburgerweg 151, Oegstgeest. sterdam. Maasstraat 77~
Eduard van Beinum bouwt, uit te gaan
van de ..Bruckneriaanse mystiek" en
hierin kwam hij soms tot mooie frase
ringen. Wij persoonlijk zien ook nog eer.
andere kant in Bruckner, vooral in deze
Vierde Symfonie met haar natuurgelui
den. Zou Mhaler in dit opzicht de Kunst
niet bü Bruckner hebben afgekeken
Dra. H. E. Kokee-van den Bergs
A.-r. centraal comité
Bezorgdheid over
middenstand
In verband met zü'n verkiezing tot
voorzitter van de A.R. Tweede Kamer
fractie heeft de heer J. Smallenbroek
lm de zaterdag gehouden vergadering
van het Centraal comité der party zyn
functie van ondervoorzitter neergelegd-
Hy blyft namens de fractie met advise
rende stem deel uitmaken van het cen
traal comité. De voorzitter, dr W. P.
Berghuis, wenste de heer Smallenbroek
geluk met zyn aanwyzing tot fractie
voorzitter en sprak vertrouwen uit in
het beied van de fractie.
Het Centraal comité besloot dat het
partyconvent op 31 oktober te Utrecht
zal vergaderen over de financiële jaar
stukken van 1963 en de begroting voor
1965. Het Centraal comité besprak ook
de politieke situatie. Daarby werd be
zorgdheid geuit over de positie van vele
middenstanders door de komende pre
mie-verzwaring AOW en AWW alsmede
door het huidige prijsbeleid. Het In
dustrialisatiebeleid en de financiering
van het (overigens toegejuichte) wegen
fonds werden besproken. Inzake het
radio- en televisiebestel werd aange
drongen op het spoedig tot stand komen
nieuwe wettelijke regeling. Het
Centraal comité nam met waardering
kennis van het aannemen van de motie-
Smallenbroek betreffende de hulp aan
ontwikkelingslanden. De ledenwerfactie
de party bleek goed begonnen te
zyn.
(Vervolg van pagina I)
De onderzoekingen worden uitgevoerd
met behulp van instrumenten, die zich
aan boord van de Woschod bevinden. De
ruimtevaarders hebben de volgende bood
schap gezonden: Moskou, Kremlin. „Hier-
by melden wij het centraal comité van de
Russische communistische partij, de
Sowjet-regering en aan Nikita Sergewitsj
Chroesjtsjef persoonlijk: de bemanning
voelt zich goed, de instrumenten aan
boord van het voertuig functioneren nor
maal, de vlucht verloopt succesrijk. Veel
dank aan het Russische volk, aan onze
eigen partij en regering voor het in ons
gestelde vertrouwen". De boodschap was
getekend: Komarov, Feoktistov, Jegorov.
De bemanning heeft boven Afrika de
volgende boodschap uitgezonden: „Groe
ten aan de volkeren van Afrika, die strij
den voor vrijheid en onafhankelijkheid".
Dr. Jegorov heeft de twee andere ruim.
tevaarders aan een algemeen medisch
onderzoek onderworpen. De bemanning
heeft het middagmaal gebruikt.
Het is niet bekend hoe lang het ruim
tevaartuig met de drie mannen in de
ruimte zal biyven.
Amerika is voornemens begin volgend
jaar zyn eerste ruimtevaartuig met twee
mannen te lanceren, na een reeks een-
mans-ruimtevluchten.
ROTTERDAM, Ned. Ec.C Hog. Geslaagd
:and. econ.: J R M van der Ham. F de
-/eeuw. s Oosterman (allen Rotterdam),
den Heyer (Den Haag) en J Knoester
ROTTERDAM
geslaagd: kand.
(Tegelen); doet.
Pr Bernhardlaan 36; E A Pietersen
Vollenhovenpln 11. Bloemendaal. Els-
woutlaan 2; R. W Hoekstra. Schelpen
kade 37, Groningen, Joz Israëlsstr 44a:
WAG Veeren, de Sitterlaan 25. Be-
Ük, Laan v Blois 247; PGM
Seijsener. Oude Vest 45. Alphen a.d.
Rijn, Gouwestr 26: P W Smit, Buiten
ruststraat 13, Hazerswoude, Fr v
Eedenplein 17; F Staverman, Fruinlaan
Zeist, Ln v Beek en Royen 45;
M B den Tex-Tukkers van Emden,
Boisotkade 2. Amstelveen, Meander
653; J van Balkom, Breestraat 14, Am
sterdam, Nwe Herengracht 33; G J A
Bruggen, Nieuwsteeg 11. Amster
dam, Keizersgracht 97 I; M P Priester
Noordeinde 2a, Den Helder, Buitenha-
5; P J Tromp. Rapenburg 101, Am-
Ter ontnuchtering ingesloten
(Van onze speciale verslaggever)
rp\VEE aangeschoten Groningse stu-
denten hebben op de luchthaven
Eelde een daar staande helikopter
zwaar beschadigd. De beide jonge
lui respectievelijk vierde- en vijfde
jaars kwamen in de nacht Van vrij
dag op zaterdag van een feestje van
daan, waar zü nogal wat hadden ge
dronken. Ze kregen een lift naar
Eelde, waar ze, by de verkeerstoren,
het radiopersoneel begonnen lastig
te vallen. Toen de laatsten niet hun
grappen bleken te zijn gediend, ver
dwenen ze in het duister.
Een paar honderd meter verder kro
pen de studenten over de afrastering
van het vliegveld heen cn konden on
gemerkt een geparkeerd staande heli
copter bereiken. De wentelwiek behoor
de tot een van de twee. waarmee Cal-
tex een diénst met het booreiland Mr.
Cap onderhoudt, dat in de buurt van
Ameland staat.
Met veel moeite wisten de vandalen
zich ln de cockpit te wurmen. Ze pro
beerden alle knoppen, die ze zagen, ter-
wül aan elke handel werd gerukt. Ali
gevolg hiervan werd onder meer een
deur „weggeschoten" waarmee de stu
denten even later aan de haal wilden
gaan.
Het personeel van de luchthaven
merkten hen toen op en waarschuwde
de rijkspolitie. Beiden werden ter ont
nuchtering opgesloten.
De hele zaterdag is men doende ge
weest de helikopter weer bedrijfsklaar
te maken. Ook moesten er verschillende
testvluchten worden gemaakt, daar de
piloten weigerden er in te stappen
De verontwaardiging bü Caltex was
büzonder groot. Omdat de tweede heli
kopter ln revisie was, was men geheel
op de wentelwiek aangewezen, die dool
de studenten werd vernield.
