Charles Rochussen
VOOR U
N
Felsensteins Komische Oper:
Ontdaan van het stof der negentiende eeuw
KNAPSTE ILLUSTRATOR
VAN ZIJN TIJD
Ml NIEUWE BOEKEN
Zii" g,aSM-
PERFECT MUZIEKTHEATER
ZONDAGSBLAD
ZATERDAG 10 OKTOBER 1964
|£LK POGEN om de schil
der, tekenaar, aquarellist,
lithograaf en etser Charles
Rochussen aan de vergetel
heid. te ontrukken, is zonder
meer een goede daad. De
Rotterdamse kunstenaar 1
augiLstus 1814 geboren en 22
september 1894 overleden
is het waard, dat wij zijn
werk ontdoen van het stof
der negentiende eeuw, want
eerst dan ontstaat de her-
nieuwde erkenning dat Ro-
d« chussen Nederlands belang-
3 j rijkste verluchter van die tijd
«rei is geweest. Tot deze erken-
7 ning levert Rotterdams ge
meentebibliothecaris drs. E.
d« van Gulik een interessante,
an' ja overtuigende bijdrage door
in het bibliotheekgebouw aan
'aè de Nieuwe Markt Rochussens
verdienste als illustrator in
het licht te stellen.
OU- Wie zijn vlotte, van grote kun-
c7; digheid getuigende prenten be-
1 'kijkt, vraagt zich verbaasd af,
(«waarom Rochussen niet interna-
tionale faam heeft gekregen. Er is
echter een verklaring voor. Ro-
chussen stonden niet die hoogbe-
«kwame graveurs ten dienste over
e5 wie bijv. Gustave Doré in Frank-
,ar rijk kon beschikken. Daarenboven
;kle overbrengen van de techniek,
waarin Rochussen op zijn best
'^was. nl. de aquarelleerkunst,
^waartoe hij het waterverfpenseel
virtuoos hanteerde. De reproduk-
Met- deze schilder- en teken
materialen nu stille getuigen
op de Rotterdamse expositie
realiseerde Charles Rochussen een
formidabele productie als Neder
lands meest bekwame illustrator
van de negentiende eeuw.
tendenzen en Napoleonverering
aanleiding tot heroïeke ontladin
gen op groot formaat, deze vorm
van expressie kwam hier te lande
slechts in het werk van J. W
Pieneman enigszins van de grond
En al gingen ook onze kunste
j
naars, o.a. met verhevigde kleur-
kracht en losser vormen de classi
cistische verstarring doorbreken
de meesten hunner bleven toch
dicht bij de realiteit van het alle
daagse.
I ALLE ROTTERDAMMERS
en velen van buiten de
Maasstad weten de Ro- I
chussenstraat te vinden. Maar
wie was de bescheiden naam- I
gever die eertijds woonde
Iaan de Kruiskade en die vaak I
de daar achter liggende, zo
I befaamde Rotterdamse Dier- I
gaarde bezocht? Wie kent
nog zijn werk? Toch is het
I omvangrijk oeuvre van de
belangrijkste illustrator der I
negentiende eeuw nog wel
degelijk in staat, onze inte- I
Iresse en bewondering gaande
te maken. Daaromtrent meer I
historische, costuu
ieke attributen, alsook lijn virtuoze penseelvoering boei
in het artikel over Charles I
I Rochussen, wiens geboorte-
en sterfjaar thans wordt her-
dacht
vooral in zijn aquarellen en li-
Wie vermoordden Kennedy?, OPMERKELIJK
door Thomas G. Buchanan. Uit
gave Contact, Amsterdam.
eu' tietechniek die hem beroemd had
6 (kunnen maken, was die van de
no autypie. doch deze bevond zich in
"Rochussens laatste jaren nog
slechts in een primitief stadium.
g( Rochussen was er evenwel de
zaman niet naar, te wrokken over
gihet uitblijven van wereldfaam. Als
zoon van de kunstenaar en kunst
verzamelaar Hendrik Rochussen
die het zich kon veroorloven van
de gemeente Rotterdam het slot
Honingen te huren vond Char-
Iles zijn bed al direct gespreid en
ook nadat hij op eigen benen
kwam te staan, heeft hij altijd in
goede doen geleefd. Het was hem
[enoeg, vele vrienden te hebben
zijn fantasie te kunnen uitleven
een formidabele produktie,
'ooral van boekverluchtingen.
ook hij schilderde
op klein formaat historiestuk
ken. doch het waren veeleer tafe
relen met in historisch
De kijk die de schrijver a
Een opmerkelijk literair debuut
vormt de bundel korte schetsen
„Tranen van niemand"
tekende apnntennvertrnf He ïllZnUinl boek heeft °P d« moord op Ken- Schrijfster Marijke Höweler. Zij
S,k. genoten overtrof) ie levendige d F be)( d .„worden, '"eft een eigen «11)1 en visie en
TON HYDRA tekst nader toe.
gens de commissie-War ren niet. In
elk geval kan men bewondering
hebben voor zijn scherpzinnigheid,
die bijzonder knap is. Het boek is
nu ten onzent verschenen, en wel
in een vertaling van E.-W. van
Opzeeland. Zeven foto's lichten de
In de Rotterdamse gemeentebibliotheek zijn interessante stalen te
van de zeer vele en fantasierijke boekillustraties die Rochussen i
vaardigde.
reeds bekend geworden,
iet achter de moord een sa-
wering van veel wijder
gestoken personages. En Rochus- °"S voordoet in het sprekende strekking. Of hij gelijk heeft? Vol-
sen was een uitmuntend costuum- zelfportretje, dat met vele ande-
kenner; hij wist zijn figuren sier- re kundige stalen tot en met 31
lijk te kleden en te groeperen en oktober is te zien in de Rotter-
stelde zo een situatie voor ogen, damse Gemeentebibliotheek aan
die historisch aandeed. Een prach- j0
tig voorbeeld daarvan is het tafe- te,,I\eume Markt staUm
reel van de door stadhouder Wil- tsiaaK/-
lem III bewerkte verzoening tus
sen De Ruyter en Tromp: in de
houding van de figuren komen in-
tussen wel degelijk de gevoelens
tot uitdrukking.
Rochussen vertoefde vaak op
Het Loo, waar de militante koning
Willem III hem ongetwijfeld zal
hebben aangespoord tot het maken
van soldateske stukken. Ze zijn op
de expositie: levendig, knap ge
componeerd, maar wederom: gen
revoorstellingen in costuum
zonder heroïek. Overigens demon
streren zij, dat Breitner in Ro
chussen een kundig leermeester
Een moordplan tegen WUlem
V? De aanklacht tegen Ca-
tharina van de Meulen-Taan
in 1784, door H. A. Howeler.
Overdruk uit Leids Jaarboek
je 1964.
wonderlijk genoeg niet de extre- eerste plaats de nuchterheid. De-
me, de opvallende figuren, maar 2e~ korte en nuchtere studie be
mensen in het gewone leven. In handelt een zaak, waarin nuchter-
hun eigen milieu en reacties, heid het ten slotte gewonnen
waaruit blijkt dat zij over een schijnt te hebben van de opwin-
herp waarnemingsvermogen be- ding en de haat. die in het laat
ste van de achttiende eeuw Ne
derland verdeeld Hield.
Een wraakzuchtige ontslagen
schikt.
voor u besproken
Zo kan
spreken i
knappe impressies, karakteristiek
ken, die de indruk maken zo uit roiien'tegen
ook eigenlijk niet MHHI
_™nr' koetsier, enkele uit hun evenwicht
verzameling ges2aggn winkeliers brengen langs
rara or.c.o- zaakje aan het
r" rouen legen een bekend Leids pa-
net dagelijks loven te zijn opgete- triottisch echtpaar. De justitie
kendhaar ni-hptcnn (inhhnn nintc
vat te grif en^ serieus op
igenoe
en zij
•t e
voora
had.
Men zegt: de boekillustraties
die tijd hebben zo weinig van 1
introverte. Maar gaf de literatuur
Moderne Joodse verhalen, in- melancholie. Wat
geleid door Marga Minco. ,ze bundel opvalt
Uitgave Polak en Van Gennep,
Amsterdam.
van De Gcnestet, Vondels „Gys- hier kabbelde een beek gemoede- heen"?
breght" als zijn belangrijkste lijk voort. Aan haar vriendelijke
GROTE PRODUKTIE vroege werk enDe Gouden oevers vertoefden in meerderheid Tf)PH HIJMOR
vjinw r ixwu/wix L_ Bru.Ioft„ van Messehaertt dat kos- kunstenaars die in de voortzetting 1 nU/V\UK
telljk brokje romantiek op rijm van tradities hoogste doel en con-
met een lach en een traan, waarin sumenten die in esthetica het
ouderen waarschijnlijk nu nog hoogste genot zagen,
wel eens bladeren en lezen. tegenstelling met de vaak
geëmotioneerde Franse Romantiek,
wij bij de Hollandse Roman
aanwezig. Zij kunnen licht aanlei-
ding geven, van de man achter de en voorwem. o.a. in'het weft
de meest begaafde humor
De Nederlandse schrijfster Mar-
dan aanleiding tot gemoedsexplo- ga Minco heeft een bundel „Mo-
sies? Ging de doorsnee wat dieper derne Joodse verhalen" gepubli-
dan het „Hoe genoeglyk rolt het ceerd die een inkijkje geven in het
gerusten lantmans hedendaagse Joodse leven
Geschiedenis van de Tweede
Wereldoorlog, met inleiding van
mr. G. B. J. Hiltermann. Uit
gave Bosch Keuning, Baarn.
Twee delen (van
Lang is de lijst van boeken die
Rochussen heeft geïllustreerd, o.a.
werken van Van Lennep, me
vrouw Bosboom-Toussaint, Hof-
10 dijk, Aimard, Hildebrands „Came-
ra Obscura", Vosmaers „Vogels
ran diverse pluimage", gedichten
ken. Zij bracht verhalen bijeen twintig) over de geschiedenis van
elf Joodse schrijvers, die op de tweede wereldoorlog zijn thans
Rochussen beweren anderen DaDei, €n a- Singer vertegen- uit foto's en documenten, die bij-
was zo esthetisch- hem ontbrak die' woordlgen het Oosteuropese Jo- eengebracht werden door F
humoristische „tik", die het werk ?rw?narch^ala^Vd,APhUlP rien^nTr mrHpDRUi t8 h'-i?"
van buitenlandse illustrators ken- 0 h en Irwm Shaw het Amen- den door mr. G. B. J. Hilte
merkte. Toegegeven, hij bezat niet ï?av«„|J aÏ",?""'.!,1""''1 z?hm5~ é?n '"le,ld™de °v.<!.rzi':h<en
de mentaliteit van de humorist, bij Aharon Meged. zien. Het betreft hier een
:__A tekenaar die ™lgal M°ssinsohn, Benjamin
Tammuz en S. Yizhar het heden-
kend; haar schetsen hebben niets gaat t
zib(3 spontaan, «é^het ij
éa» eenmgevin""»^ h&SoT'wr'
..Tranen van niemand" is nog is grijpt in. Bekende voormannen
maar een bescheiden bundel van van de prinsgezinden hebben het
slechts negentig bladzijden. Som- zaakje niet vertrouwd en zich af-
mige van deze schetsjes zijn nog zijdig gehouden. De koetsier
geen halve bladzijde lang en dra- komt op de pijnbank maar houdt
gen soms het karakter van aan- vol onder de ergste marteling
tekeningen in een dagboek, doch Zijn weerstand is echter gebrol
daarom niet minder van kwaliteit, ken en enkele dagen later komt
De verleiding is groot om te cite- hij met een volledige bekentenis.
vrouw die hoofdverdachte
wordt van huisarrest ontsla-
de beschikbare ruimte De
laat dit niet toe. We hopen op wai
omvangrijker werk van haar hand,
dat straks dezelfde kwaliteiten zal
dragen.
Het is een uitgave van de N.V.
De Arbeiderspers te Amsterdam.
gen.
GERHARD SCHROEDER
G. B^f HUtermaim KINDERDETECTIVES
Wir brauchen eine helle Welt,
door Gerhard Schroeder. Bewer
king dr. Alfred Rapp. Uitgave
Econ-Verlag, Diisseldorf-Wenen.
Nieuwe
Antoon Coolen
omnibus
ef Uit de grote belangstelling die
jobestond voor de Antoon Coolen-
iomnibus die in 1955 verscheen
w'en in vrij korte tijd uitverkocht
z*was, is wel gebleken, dat het
dat men deze schrijver
meermalen heeft gemaakt nl.
^dat zijn romans bleven steken
chi*71 het provincialisme, geen
stand heeft kunnen houden.
bn
f Dat verwijt heeft hem ook nooit
dagedeerd. Hij zelf heeft er eens
-iravan gezegd: „Er ligt altijd een
er«zekere mate van werkelijkheid
;tjpn grondslag aan een vertelling;
er is ook altijd de werking
der verbeeldingskracht. Op de
efverhouding realiteit en fantasie
eikomt het aan. In mijn romans
ik steeds in de werkelijkheid
osgezocht naar de eeuwigheidsmo
menten die de verbeelding op
.„gang brengen. En als ik aan het
volkseigene van het Brabantse
land veel aandacht besteed, dan
'geschiedt dat niet uit folkloristi
sche belangstelling voor het ty
pische, maar alleen in zoverr
'et levend is en menselijk.'
liermede heeft de schrijver het
boeiende element in zijn werk
duidelijk geformuleerd. Antoon
-Ooien had begrip voor en deer-
iis met zijn figuren. Men leest
fcijn werk nog, getuige het feit
dat de N.V. De Arbeiderspers te
Amsterdam opnieuw een omnibus
heeft samengesteld waarin de rc
mans ..De goede moordenaar"
„Hun grond verwaait", „De i
het Jan Klaassenspel" en
vrouw met de zes slapers"
iijn opgenomen.
Hf
Sjapom gaat naar Israël, door
Laszló Hamori. Uitgave De Ar
beiderspers, Amsterdam.
prenten een minder juist beeld te voorwerp,
vormen indien men de symptomen r0manticus wi
van de negentiende eeuw. de tijd-
geest, niet voldoende verdiscon- &t 1846 aan d
Als de reactie op verwaterende s^udeerde-
kunststijlen verwekte de Roman- ini/rkikirn
tiek in Frankrijk een stroom van COSTUUM KENNER
verhevigde emoties men denke
bijv. aan het geladen werk van 6af elders het historiestuk
Delacroix. Niet aldus in ons land: onder invloed
landschap, stadsgezicht met vlijmscherpe humor spot
zonder £»agse J®.raël vertegenwoordigd
De he- Mar®a Mmc0- zelf bekend doe
hekeling beoogde,
leerling Charles SSde™ Ro?hUS"bSt ïhfë
Mta 1839 zijn gevoelens niet zo gepronon-
toen hij u i
Haagse Academie ceerd"over, doch vervlocht z
riaal, dat door Jacobsen
linger werd bijeengebracht
Duitse_ uitgave,
Het Rijksinstituut i
tal boeiende verhalen bijéén te cumentatie gaf adviezen
brengen, ook al is ieder verhaal
het bijzonder hoe totaal
Israëlische schrij-
Verre van duf, gezapig of
nationalistische timenteel te zijn, ontmoeten spóra-Joodse humor," zelfspot
de Ne-
"ike blijkt
verschillend
'rs reageren Bij hen ontbreekt van de tweede wereldoorlog; het
ïjwel^ geheel^ de typische dia- tweede gaat over de oorlog in T,..gr. achter
T J Oost-en Noord-Europa.
Is er iets veranderd in de sfeer de Beggars-Opera; zij schijnen
gaan naar alle betrokkenen,
i eerste solist tot alle toneel-
hemd en manches- knechts. Waar vindt men dat?
broek, wordt tot iets aange- sterker nog: Hoevele opera's gaan
w„w hH A_,—verwaarlozing van
ua?i Oost-Berlijn? Het kan het het op iemand gemunt te hebben.
prachtige herfstweer geweest Peze- m Juiten ben?d e!1 manches-
zij", of gewoon he, feit da, men hc't mïïfek
omnn mnnr er pp tuppt maken te hebben. Hij blaast op het scenische element
fluitje; het orkest zet de op zichzelf eventueel goede uit-
het geruite hemd werking? En het tegenovergestel-
went, maar er leek
leven, meer licht te bewegen
de straten die nog zo sterk aan ouverture
de oorlog herinneren. De Vopo's neemt op de dirigeerstoel plaats de: "vat
waren allervriendelijkst. Waar en blijft de gehele i
wel heen ging. Dat alleen denstrijd gewikkeld
Ier
i het verhaal.
de eerste twee kf want daar
na, ook bij deze lieden, een har
telijke herkenning. „Weer naar
de Komische Oper? Prettige
avond". In die Komische Oper,
centrum van perfect muziek
theater. heb ik dezer dagen zes muziektheaterf^met
uitvoeringen meegemaakt, die den muziek
door Walter Felsenstein
goede regie
i ui wuui- nog te bereiken bij een niet vol
de vertel- strekt eerste-rangs ensemble? Op
dit laatste heeft Felsensteins vrou-
welijke assistente Ellen von Fran-
Revolutionair kemberg vorig jaar in Nederland
metterdaad het antwoord gegeven,
niet alleen toen zij voor Forum een Rosenka-
revolu- valier ensceneerde die men niet
mogelijk had gehouden-
Zulk een begin
anekdotisch aardig: het
'de geschiedenis va:
iet een grap wor-
toneel hecht met Fantastische gedachten
zijn elkaar verbonden. In dezelfde derlandsc opera
trant gaat Bonnets versie voort: de bezoek
grote meester Felsenstein herkent zich
de ontelbare lichteffecten,
Ne-
leerlingen waren geënsceneerd.
En niet minder dan vorige jaren
was de indruk overwegend
Felsenstein dringen
op; zij krijgen later bij
interview vaste gestalte: wat
trouwens deze man of een van
gingen: zij komen pomiddellijk uit zijn assitenten gedaan kunnen
de werkzaamheden hebben: zij woorden
[freest
Het verhaal is bijzonder goed ge-
terwijl de achtergron-
t. -- de onvoorstelbare moei
lijkheden. die de Joodse Jemenie-
i hebben moeten doorworstelen
i te passen in de vol-
/e maatschappij, even
jjjuidelijk geschetst worden als de
Sjapom zelf. Een boek
*aar ook ouderen van zullen ge-
jnieten.
Het wordt aanbevolen voor de
kiezen eigen werken en krijgen
blanco volmacht om de regie er
van uit te werken.
De meest frappante uiting daar
van zijn ongetwijfeld de verrich
tingen van Götz Friedrich en
Horst Bonnet. Een kostelijke grap
van Bonnet vormde de avond
waarmee ik er weer onmiddellijk
„in" was: de bewerking van de het
Bedelaars-opera, uit 1728, aanvul
lende muziek van Benjamin Brit-
Men stelle zich voor, het pu
muziek voort en beant- krijgen in
het ten koste Nederlands)
vele maanden repeteren ver- belichtingstechniek? Een Bettler-
ideaal; de eenheid Oper zou dag in dag uit geen lege
ctheater, de perfecte plaats in de zaal te zien geven.
1 het gecombineerde Maar vooral Jenufa van Friedrich
treft. Dit moet mogelijk zijn, mis-
schien wel met iets minder repeti-
Jenuta tie-tijd. Of Cosi fan Tutte, door
Friedrich volstrekt uitgetild bov
De volgende avond gaat Jenufa. het ideaal-symmetrische poppen- ™,al "L l g®drang
Janaceks (naar gezegd wordt) spel-met-muziek dat er maar al te gekomen, talloze Westberlijners
bliek i
op, en het toneel bev
treffelijke verzameling decors verdrukking
Peachums winkel. Van ach- deel. theater
intense drama. Nooit heb ik vaak
gezien, maar na deze en
scenering van Götz Friedrich, Fel
sensteins eerste assistent en (ge
deeltelijk) biograaf, is alle twijfel
i gemaakt wordt.
Bij uitgeverij W. Versluys N.V.
is een aantal kinderdetectives van A..„Ck
W. Krudde uitgekomen onder de v«el gedaan worden. Er kunnen
titels: „Inspecteur Hebbes grijpt nog moeilijke ogenblikken aan-
Duitse uitgave, verzorgd door Hebbes eu de breken, voordat wij het doel be-
Kurt Desch Verlag te München. J™„e t ..iMpeoteur Heb- d« in deze ene zin kan
- - bes en de geheimzinnige olieman" worden samengevat: „Wij hebben
en „Inspecteur Hebbes en de ge- een betere wereld nodig". Aldus
stolen trein". luidt het slot van het voorwoord,
dat dr. Gerhard Schroeder, de
erlandse bewerkine Het eerste D" scherpzinnige en door boeven Westduitse minister van buiten-
did bdSnddTd.^o8orgïchiX5 LeV^*..^C„'rï di<! d"
- 7nn na»»" zegt het al elke boek. waarin hij zelf de hoofdrol
-jhter slot en gren- speelt. Aan de hand van docu-
del doet belanden is een soort Mai- menten en beschouwingen wordt
gret voor de jeugd. Overal, waar Schroder getekend als een veel-
ïets geheimzinnigs aan de hand zijdig politicus, die zich al spoe-
Is, is hij aanwezig, steeds verge- di8 als een staatsman van bete-
zeld door de niet al te pientere, Renis ontpopte. Het boek is tege-
maar zeer trouwe en dappere bri- l'jkertijd een stukje geschied-
gadier Knuttermans. schrijving geworden, omdat het
In deel één raakt hij een aan- de belevenissen beschrijft van
tal diamantendieven op het spoor, een generatie, die geen enkele
weet zich in hun bende te drin- verantwoordelijkheid draagt voor
gen en ontmaskert ze na een reeks het aan de macht brengen van
van spannende verwikkelingen. In Hitier, maar er wel de ontstel-
deel twee rolt hij de bende „Zwar- lende gevolgen van heeft gezien
te Hand" op. die al heel wat mis- en ondervonden. Deze „jonge" ge-
daden op zijn straflijstje heeft neratie is thans tot leiding geven
staan, in deel drie belandt hij in geJ"oepen. In dit werk komt
Limburg dit verhaal is geïn- Schroder naar voren als een van
spireerd op de legende van de de grote mannen van deze tijd.
bokkenrijders waar hij een ben
de .wapensmokkelaars fiks op hun De pornografie, door Witold
neus doet kijken en in deel vier Gombrowicz. Uitgave, Polak en
tenslotte weet de inspecteur twin- Van Gennep, Amsterdam,
tig, uit een trein gestolen, mil-
joen gulden terug te brengen. Pe Poolse schrijver Gombro-
De boeken zijn geschreven op W1CZ. wiens Ferdydurke zelfs als
het oude speurdersroman-thema. scePtisch bekend staande critici
De inspecteur komt vanzelf iets tot uitbundige loftuitingen bracht,
op het spoor, gaat er zelf op af, heeft in deze roman zijn wijsgerig
soms in diverse vermommingen, systeem onder woorden gebracht,
lost de zaak op en overvalt ten- n°gal mistig overigens, lykt ons-
slotte, geholpen door de politie, »de Jeugd lijkt mij de hoogste
het leven te zijn, maar
de bende.
POCKETS OVER VROEGER
In de serie geïllustreerde Kra
mers-pockets zijn enkele aardige
deeltjes verschenen over het le
ven van vroeger. In de eerste
plaats is daar een herdruk van
„Studenten-leven" niet te ver
warren met „Studententypen"
van dezelfde schrijver van
Klikspaan, met de oude tekenin
gen van O. Veralby en in bewer
king van Johan van Nieuwenhui-
zen. Dan „Brieven
mingen"
Smits",
eveneens door Johan van Nieuwen-
huizen. En ten slotte een verza
meling oud-nederlandse liederen
over beroepen en ambachten, ver
zameld door M. A. Prick van We-
ly onder de titel „Stroop om te
zweten". De Kramers-pockets wor
den uitgegeven bij N.V. W. van
Hoeve te 's-Gravenhage.
bijzonderheid,
waarde v
die waarde bezit e.
die ongetwijfeld door de duivel i
uitgedacht; omdat zij jeugd is, be
vindt zij zich beneden het niveau
van elke waarde".
De roman speelt zich af in het
door de Duitsers bezette Polen,
waar een groep mensen die bij het
verzet zijn betrokken op een land
goed bijeen zijn. Een van de vol
wassenen uit het gezelschap maakt
zich samen met de ik-figuur mees
ter van de onschuld van twee kin-
uwoinni. deren, die er ten slotte toe komen
uitboe7e iemand te vermoorden. Voor de
de oude heer volwassenen betekent dat. dat de
bloemlezing verzorgd S,naSsCSen"0"|3 ver8rÜI,t aan de v°'-
Het boek lijkt ons alleen geschikt
Dor gerijpte lezers.
Assepoester en de Dood,
door Ann Mari Falk: Uit
gave N.V. W. van Hoeve,
gingen in de Komische Oper de
ensceneringen zien, maar nu is dat
publiek afgevallen en komen ook
Uitverkocht uitvoeringen voor minder goed be-
wiwvmv\.iii _al.n.
Spion aan de
Svjthoff. Leiden.
De titel zou wellicht een van
de vele moderne, pseudo-psycholo-
door gische of „realistische"
maken met een thriller
dien met een goede.
dergelijk boek is
1 de zaal: het doek is al weggenomen. Het drama heeft ge- De laatste avond tovert de me
Ujv leefd, zonder dat de muziek in de ter zelf: Felsensteins grandioze
gekomen; integen- wereldberoemde enscenering
muziek vullen el- Offenbach's
- uit de zaal. bij normaal licht, kaar aan: de juiste keuze i
vraagteken wil-
jer zouden
jen zetten. Voor kinderen van tien
Haar ljjkt het ons iets te moeilijk
Althans om het zelf te lezen.
komt een aantal musici in hemds
mouwen. enkele met bretels, naar
voren. Zij nemen in de orkestbak
plaats, en tegelijkertijd betreedt
louche gezelschap het toneel.
ge- gen"
maakt, op de juiste wijze is het ring,
stuk uitgewerkt. Toch heeft ook ..gaat" me
na deze. ogenschijnlijk perfecte technische
avond, assistent Martin Schneider maximum
zijn blocnote volstaan. De opmer- staan va
„rt, ™„zi,kCh,.t,r 1. i, tang.
plaats uitverkocht, en steeds
zijn er prominente gasten onder
het publiek. Ditmaal een regisseur
„„a. u'1 Warschau die zijn ogen niet
nög"1fo"rë'0gerepetëêrd) gelooft. Welk een schitterende
voorzieningen en een
an resultaat ten over-
i stampvolle zaal. Dat
zette zalen".. I
tellingen 1, altijd tot de laatste V"""""S"'"?"':
nlaats Uitverkocht en «leeds weer kol"S! .°P d', Hel
sprookje Is afgelopen en Oost-Ber-
lijn presenteert zich. kaal als im
mer. en zonder die illlusie van het
sprookje dat nog beginnen moet.
Dus dat was het tóch voor de
uitvoering: het Isola Bella, de oase
chtte. en Oost-Berlijn léék al-
vriendelijker dan vroe-
'Felsenstein bewerkt, of al
thans verifieert elk woord, elke
situatie naar partituur en moge-
Het zijn de hoofdrolvertolkers van kingen moeten worden uitgewerkt laatste is sedert de oprichting
lijkheid), en welk een uitvoering.
Na het functioneren van het per-
ger.
GÉRARD VERLINDEN.
u:, j --- vci»<ii.Tiien gaai nei om een
bizarre van de moderne ontspan- moord. Als men het boek uit
3ÏÏ, iSXr'dZ„ t".?t 8d r<" 5~fl ls het z6 vanzelfsprekend
trant van de on- dat degene die deze moord heeft
r!ImmlXV t Ian gepleegd, zulks heelt gedaan.
Flernming, wiena James Bond een dat men vanzelf zegt: ja naluur:
spion is van het meest onwerke- lijk
lutre water. Het verhaal van John Maar in het verhaal zijn deze
2 fantastisch, maar vanzelfsprekendheid en de be-
zo goed geschreven vol spanning weegredenen tot de daad even-
dir? Jï een onverzachte wen- zeer zo tussen de regels ver-
JZ&L L f«Prok<!n ka" sluierd. dat de oplossing van hét
aromen 5p">ni" "i" d« ""«laatst,
geroman. bladzijden is te vermoeden.
