„Nu kan ik met mijn
piond ook borduren"
Vier meesterwerken van de
Zweed Ingmar Bergman
I
Ned. Comedie vertolkte
in Leiden Osborne-stuk
j, „Ik wilde wel eens wat anders
j dan schrijven en schilderen"
OMZIEN IN WROKJ
inhieuw:
E LEIDSE COURANT
VRIJDAG 9 OKTOBER 1964
Een nieuw
apparaatje
opende vele
mogelijkheden
voor dappere
Lenie Kozi jn
LUNDEREND van plezier ligt
Lenie Kozijn in de lens te
kijken. Onder haar rechterarm het
zelf geborduurde kussenwaar
mee ze haar ouders een enorme
verrassing bezorgde. Op de voor
grond links haar lievelingsdier,
de bijna echte ,J3lack Reddy".
(Eigen foto)
TUSSEN DE BLADZIJDEN
STUDIO. De directie van Studio houdt weer een Ingmar-Bergman-
week. Vrijdag draait ,.De glimlach van een zomernacht", zaterdag en zon
dag „Wilde Aardbeien", maandag en dinsdag „De maagdenbron" en woens
dag en donderdag Het zevende zegel". Velen zullen „De glimlach van een
zomernacht" een onzedelijke film vinden en in menig opzicht terecht: de
liefdesverhoudingen worden maar al te uitdagend en te frivool in beeld
gebrachtmaar dit is toch niet het enige wat ervan te zeggen valt. Berg-
laat ook zien, dat de vitaliteit (nader gepreciseerd: de seks) een pro
bleem is voor de mens.
Niet voor niets laat hij de theologische
student een Lutherwoord citeren: „Men
kan niet voorkomen, dat de vogels der
verleiding komen aanvliegen, maar men
moet er voor waken, dat 7e zioh bij je
nestelen".
it is geen film om zich te vermaken
de seks <dat is maar de helft). Berg-
1 heeft ook oog voor de geweldige
macht, die de seks op het leven van d
mens kan uitoefenen: verwoestend e:
demonisch. Hij brengt deze boodschap i:
i wat vreemde, frivole vorm, maar wi
doorheen weet te zien, moet zich aai
het Pauluswoord conformeren, dat on
lichaam ..een tempel van de Heilige
Geest" moet zijn. ALs het dat niet is leidt
het tot een verscheurde zomernacht,
HE twee instrumentjes waarmee
Lenie schrijftschildert, post
zegels voor het Roode Kruis los
weekt en haar gewonewerk
doet. Het nieuwe apparaatje om
te borduren heeft geen grijpertje.
De naalddie door een haakje
tegen het uiteinde wordt gehou
den, Is duidelijk zichtbaar.
(Eigen foto)
(Van een onzer verslaggevers)
LEIDEN Ziet u datvier
steken tegelijk! Dat lukt me nu
net voor de eerste keer". Het met
een blos van inspanning gekleur
de gezicht van Lenie Kozijn (21)
straalt van genoegen als ze ons vol
gepaste trots aanziet. Het is haar
gelukt met het ongeveer 30 cm
lange staafje in haar mond de
zware borduurnaald met de dikke
streng wol erin onder vier draden
van de grove stof door te trekken.
„Het is nogal zwaar werk, ziet u",
voegt Lenie er verduidelijkend
aan toe. Ze is blij met het slagen
van deze poging, die een prestatie
van formaat is. Het betekent niet
alleen dat ze er de kracht voor
heeft, maar ook dat ze nu meer
motieven kan' gaan toepassen in
het borduren.
wilde verder gaan, meer doen. Ze wilde
gaan borduren Maar voor dat soort be
zigheid was geen apparaatje aanwezig.
Het normale grijpapparaat was niet ge
schikt om er een gladde ronde naald
mee vast te houden.
Na veel puzzelen van verpleeg
sters, dokters. Welfare-staf en een
instrumentmaker van het A.Z., ont
wierp de laatste met suggesties van
de anderen een speciaal apparaatje,
waarmee Lenie de naald stevig kon
vastgrijpen met haar tong. Een vol
komen nieuw instrument was aan de
lijst van hulpmiddelen toegevoegd.
En Lenie begon zioh langzaam maar
zeker te bekwamen in het voor haar
volkomen nieuwe werk. Ze zette in haar
hoofd voor haar ouders, die enige tijd
geleden hun zilveren huwelijksfeest
vierden, een kussen te borduren als ge
schenk Ze mochten er niets van weten.
Dait hebben ze ook niet, tot het kussen
af was.
EMEENTE LEIDEN
OFFICIËLE PUBLÏKATIES
iurgemeester en wethouders van
den brengen ter openbare kennis
Lel hebben besloten als voetgangers-
krsteekplaatsen aan te wijzen de na-
de De Sitterbrug aangelegde over
plaatsen op:
De Sitterlaan ten zuidwesten van
de Lorentzkade;
,de Lorentzkade ten noordwesten van
dc De Sitterlaan:
de Lorentzkade ten zuidoosten van de
De Sitterlaan;
Van den Brandelerkade ten noord-
'esten van de Burggravenlaan;
Burggravenlaan ten noordoosten
an de Van den Brandelerkade
[schriften van dit besluit zijn ver-
de hoofdingenieur-directeur
de Rijkswaterstaat in Zuid-Holland
de door de minister van Verkeer
Waterstaat aangewezen verenigingen,
iartiging van verkeersbelangen ten
!l hebbende en aan Gedeputeerde Sta-
Zuid-Holland.
?#art
1 Zoekt u moderne of klassieke
jj modellen
n' gouden verlovingsringen
J Constant Love Anjer
gl Juwelier v. d. WATER heeft ze.
Haarlemmerstraat 207
Zeer grote keuze. Op het graveren
mI kunt u wachten en zonder
a kostenverhoging.
Lente verhuisde begin '59 van d<
ouderlijke woning in Lisse naar de be-
ademingsaf deling van Thoraxchirurgie
in het Academisch Ziekenhuis.
Ze was al vroeg verlamd
het was beter dat ze naar het zieken
huis ging. Ze heeft er veel geleerd, zoals
schrijven en schilderen. Behalve door
het verplegend personeel werd Lenie,
die behalve aanleg een zeer sterke wil
toonde, geholpen door de afdeling Wel
fare van het Roode Kruis, waarvan vijf
vaste krachten aan het A.Z. zijn verbon
den. De leidster hiervan, mej. R Wijnen,
heeft zich speciaal belast met.de „oplei
ding" van Lenie.
CURSUS
Met een bekend apparaatje leerde
Lenie uitstekend schrijven. Ze onder
houdt zelfs een uitgebreide correspon
dentie. Ze heeft ook een schriftelijke
cursus gevolgd, waarvan de leraren niet
hebben geweten dat ze haar lessen met
de mond schreef.
Ook schilderen gaat haar uitstekend
af. Ze geeft haar meeste werkjes aan
vrienden en familie. Enkele schilder
stukjes zijn ook voor een tentoonstel
ling gebruikt.
Maar ondanks of dank zij de goede
resultaten wilde Lenie iets anders, ze
,He_L is een ontzettend zwaar karwei
geweest en Lenie heeft misschien wel
beetje veel van zichzelf gevergd om
het af te krijgen", zegt mej. Wijnen. Zij
vertelt ook iets van de trots
verplegend personeel, toen Lenie het
kussen af had.
BEETJE HULP
Lenie zelf zegt er over„Er lag hier
een patiënte, die telkens vier naalden
met een draad erin voor my „opzette",
zodat ik een tyd kon doorgaan zonder
hulp te vragen. Ze was helaas net naar
huis toen het kussen klaar was. Maar
dokter Rot, het hoofd van de afdeling,
gaat het haar laten zien". Ze vindt dat
de eer ook haar voor een deel toekomt
Wie het kussen heeft gezien, kan zich
et voorstellen dat het geen handwerk
aar mondwerk is, want Lenie houdt
niet bepaald van half of slordig werk.
Het apparaatje van het ziekenhuis heeft
haar een nieuw wereldje geopend,
waardoor ze zich met haar vrolijke op
timisme weer verder kan ontwikkelen.
OOK ANDEREN
Het instrumentje, dat is ontstaan door
de mogeiykheden van instrumentma
kershanden aan te sluiten op de moge
lijkheden van Lenies mond, is voor haar
eer waard dan voor een ander een
v.-toestel of een auto kan betekenen.
Voor Lenie is ook leuk, dat dit nieuwe
apparaatje nu elders voor anderen kan
iet vuur alleen de onvrucht
bare as der eenzaamheid ontluisterd
achterblijft.
„Wilde Aardbeien" vertelt het verhaal
van een bejaarde arts, die een tocht
het verleden maakt en zo van zichzelf
ontdekt, dat hij een egoïst is geworden,
van buiten hoog in aanzien, van binnen
koud als ijs. Zijn zelfontdekking wordt
een zelfaftakeling, waardoor hij de weg
naar het ware leven, dat in de liefde be
staat, herontdekt.
„De maagdenbron" is gebaseerd op eer
Zweedse ballade uit de dertiende eeuw
over een meisje dat op weg naar de kerk
door twee zwervers wordt aangerand
doodgeslagen, terwijl hun broertje,
kind nog. niet begrijpend toeziet.
De vader wreekt zijn dochter en doodt
het drietal, ook het onschuldige jongetje.
Als hij het vermoorde meisje in zijn ar
men tilt, ontspringt op de plek waar zij
heeft gelegen een heldere bron als ant
woord op het gebed van de vader om
vergeving.
In zijn uitbeelding dringt Bergman door
tot het hart van het Evangelie' dat wij
van vergeving moeten leven. De film is
harmonieus opgebouwd en begeeft zich
in zijn strenge compositie on-ontkoom-
baar naar een innerlijke climax.
„Het zevende zegel" is een film over
Openbaringen 8. In Openbaringen 8 te
kent Johannes, wat er op aa^de gebeurt
als in de hemel het Zevende Zegel ge
opend wordt: dan voltrexken zich de
iteren.
Er moesten eigenlijk meer instru
mentmakers zijn die van behoeften
en mogelijkheden van gehandicapten
op de hoogte waren. Met veel fanta
sie en vaak voor weinig kosten kun
nen instrumenten van onschatbare
waarde worden gemaakt, waarvan
het grijpapparaatje van Lenie Kozijn
toch wel een sprekend voorbeeld is.
JNGESPANNEN is Lenie bezig,
met haar nieuwe apparaatje de
naald met de dikke wol door het
grove weefsel te trekken. Mej.
Wijnen heeft net de speciale tafel
In orde gemaakt voor haar.
(Eigen foto)
Leidse Studentenraad is
tegeu meer collegegeld
LEIDEN Nu de minister van On
derwijs. Kunsten en Wetenschappen var
plan is een wetsvoorstel in te dienen
dat beoogt het collegegeld van f 200 tot
f 400 te verhogen, heeft de Leidse Ctu-
dentenraad, zich achter de Nederlandse
Studentraad scharende, het beleid van
minister Bot afgekeurd.
De door de minister voorgestelde ver
hoging hangt samen met de gestegen
kosten voor het onderwijs, terwijl het
ninisterie van mening is dat de hogere
nkomens een hogere bijdrage recht
vaardigen. In 1954 werd het collegegeld
f 350 tot f 200 teruggebracht
Leidse Arjos
LEIDEN Zaterdag 10 oktober heeft
de Arjos een gezellige avond in het
Geref. Jeugdhuis, Breestraat 19. 8 uur.
Er is in dc eerste plaats een politieke
quiz. waarbij men zijn kennis over alle
daagse vragen kan spuien. Aan deze quiz
zijn prijzen verbonden. Verder een forum
waarin enkele leden van de prot.-chr.
raadsfractie zitting hebben alsmede en
kele personen uit de landelijke Arjos.
Ook zal iets worden meegedeeld over de
club en het Leidse Jongerenparlement.
Daniela bij nacht
LIDO Regisseur Max Pccas heeft bij
de vervaardiging van zijn thrillertje Da
niela bij nacht" gebruik gemaakt van
beproefd recept: achtervolgingen in
snelle auto's, nachtclubscènes, geheim
zinnige mannen, mooie meisjes, dure
Alles draait om een microflimje, dat ii
de houder van een lippenstift is verbor
gen. Een lieve Duitse mannequin draagt
het gevaarlijke gevalletje bij zich in
dracht van haar baas, de eigenaar
een Romeinse mode-ondei neming,
schijnbaar ook andere bezigheden heeft
dan enkel het verkopen van leuke ja
ponnetjes.
De jongedame komt in een moeilijke
situatie te verkeren. Maar gelukkig 's in
het verhaal ook een rol u\ebCfléf!r| aan
een. onbaatzuchtige brave borst. Het kan
haast.niet anders of dit -»s ecm journa
list en als beloning voor zijn optreden
als reddende engel mag hij de mannequin
in zijn veilige armen sluiten.
(Jacht op lippenstift).
Zoeloe
LUXOR De Zoeloe-kryg ip kleuren
en al in beeld. Enorme groepen Zoeloes
bestormen een missiepost, die wordt
verdedigd door een handjevol Britse
soldaten.
Een vreseiyk gevecht volgt, waarby
de slachtoffers niet te tellen zyn. Ten
slotte trekken de Zoeloes zich plotseling
terug, waarby zy een dans uitvoeren als
teken van bewondering voor de moed
de blanke soldaten,
t nut van het op het witte doek
i van een dergelyk weinig verhef
fend schouwspel is ons niet duideiyk
geworden.
(Hoe de Zoeloes oorlog voeren
oordelen op de aarde, het ene na het an
dere, telkens als er een nieuwe bazuin
geblazen wordt. Slechts aan hen die het
„zegel van God" op het voorhoofd had
den. zou de engel der beproeving voor-
bijgaan
Als „Het Zevende Zegel" geopend
wordt, wordt Gods oordeel openbaar,
maar ook zijn liefde: er is een dageraad
voor hen, die Gods teken dragen.
Deze film van Bergman zult u zonder
Openbaringen eoht niet kunnen begrij
pen. Zelfs daarmee zal hei nog een moei-
lyke film zijn, maar allen, die zich de
moeite willen getroosten ie trachten te
begrijpen, wat de grote Zweedse regis
seur met dit meesterwerk heeft willen
zeggen, zullen rijk gezegend worden Zij
zullen met de ridder uit het verhaal de
weg vinden, die leidt tot de eeuwige Vre
de. Zo'n film is een gebeurtenis.
(Steels weer een belevenis).
De overwinnaars
REX Hoe verder de oorlog achter
ons komt te liggen, hoe moeilyker men
het krijgt. „De slaf om Napels" verdronk
naast enkele goede opnamen, vooral van
melodramatische ope-
Carl Foremans „De overwin -
z.g. de demoralisa
tie aan te tonen, die het krijgsbedrijf met
rich brengt. Uiteraard een loffelyke be
doeling. maar helaas heeft Foreman ge
meend zijn film. zelf te moeten regisse
ren, nadat hij ook al het slappe, niets
zeggende scenario had gemaakt
Zyn „Kanonnen van Navarone" werden
nog net gered doordat hij J. Lee Thomp
son de regie had toevertrouwd. Had hij
dit ook maar met zijn ..Victors" gedaan.
Nu is dit een onge-inspireerde verzame
ling losse opzichzelf staande «cènetje?
geworden, waarbij men er telkens zelf
maar bij moet denken hoe erg dit alles
indertyd wel geweest is.
Wat voornamelijk opval' is hoe gauw
ien eigenlijk de werkelyke mentaliteit
die de mensen (soldaten en burgers) in
de oorlog beheerste, vergeten is
Men mist thans kennelijk het psycholo
gisch invoelingsvermogen. Het zijn en
blijven verklede mensen uit 1964, die niet
bij machte zyn zich in te derken.
hoe de mensen uit de laaiste oorlogsja-
:n dachten en reageerden.
Bovendien wil Foreman veel te veel
vertellen: hoe de Amerikanen in '43 door
Sicilië trokken en de Italiaanse bevol
king zich toen gedroeg, hoe verder som
migen op „ni-kkerjacht" gaan in Norman-
dië, hoe een vrouw zich voelt in een ge
bombardeerd huis. hoe een Jonge violiste
afzakt tot publieke vrouw, hoe Franse
verzetstrijders zich overgevende Duitsers
meedogenloos neerknallen, hoe een Ame
rikaanse deserteur wordt terechtgesteld,
hoe een soldaat in handen valt van een
zwarthandelaarster, hoe .n Berlijn een
Amerikaan met de bevolking omgaat en
een Rus neersteekt, symboMjh einde
van de film: Rus en Amerikaan blijven
beiden doodgèblöed tussen" de" ruïnes van
Berlijn achter.
Daartussendoor de noodzakelijke „grap-
es" en flarden van Amerikaanse film
journaals die er niet toe doen. Enfin te
veel om op te noemen. Van alles wordt
ituurlijk alleen maar een klein stukje
in de buitenkant vertoond, en hoe goed
deze buitenkant ook gereconstrueerd
wordt, het blijft reconstructie zonder ziel,
zonder inspiratie.
De oorlog werkt demoraliserend. Dat
hebben duizenden anderen ons reeds
eerder en beter laten beleven dan Carl
an, die met al zyn dollais niet ver-
gekomen dan tot uiterlijke por
tretjes, waarvoor hy een enorm aantal
acteurs en actrices nodig heeft gehad
Ieder krijgt zijn rolletje en verdwynt uit
het beeld op George Hamilton na. die
tot de laatste meters mee mag spelen
(Slap).
Een scène uit de film „Het
zevende zegel".
Burgerlijke stand
van Leiden
WJjBEDEN Geboren: Ilona. dr v H
i Imit en J M Witsenburg; Hendrika,
a,E» v C Bosman en A van Delft;
krfc r'ana Johanna, dr v D van der
a|Polst en H E van Veen; Robert, zn v
G A Fleur en J Hartmann; Petra
vJIargaretha Cornelia, dr v P Midden
dorp en M C Willigers: Catharina
Johanna Maria, dr v J Verhoog en
M Vink; Gijsbertha, dr v A Ouwe-
">nd en M J Maat.
ehuwd: J M Pieterse cn H Cossee;
M van Ettinger en A M de Groot;
A J Devilee en M A H Nozeman:
de Bruin en H Boogerd; S Mak-
1 M T Schmidt; A G van
euwen en J Hannaart; A Oorschot
R Neuteboom; H Snik en C Wij-
|ng; R Adèr en E E Just.
OverledenC Duys, 82 jr. man: C M
Zwaans, 59 jr, man; H S Machielse.
«8 Jr. man.
LEIDEN De „angry young men" hebben hun beste dagen achter de
rug. Ze zijn een bijna vergeten groep geworden. We zijn nieuwsgierig
de schouwburg gegaan gisteravond om er achter te komen of „het" werk
van deze groep het uit 1956 daterende „Look back in anger" Omzie
wrok) het nog zou doen.
Het doet het nog. d.w.z. toen het in
1957 door „Theater" gespeeld werd had
het de aantrekkingskracht die elke
we stroming heeft. Revolutionair.
Engelse, en niet alleen Engelse, heilige
huisjes, omverwerpend, een nogal, zeker
toen, gedurfde taal, enz. We zijn in de
loop der jaren (en die gaan ook in dit
opzicht snel) aan dit alles gewend ge
raakt. Wat zou nu de werking van dit
stuk zyn?
Ook vandaag werkt het nog, voor
honderd procent, maar met een wat
ander accent.
De nadruk viel nu volkomen op de
nzaamheid. In iedere tijd is er een
zaamheid. bij groepen, en niet alleen
de jeugdige, maar ook bij het individu.
is in dit stuk ieder eenzaam en
zoekt die eenzaamheid te verdrijven.
Wanneer bij die eenzaamheid ook iets ge
frustreerds komt. dan heeft men het type
Jimmy Porter, een een7.ame, die denkt
alleen op de wereld te zijn, van anderen
trekt hy zich niets aan. Hij zegt wat hem
de mond komt en geeft dadelyk
oordeel over wat hy ziet en hoort.
Osborne geeft ons dus een psychische
doorsnee van de eenzame. Daardoor is het
stuk geen verhaaltje met een ontwikke
ling en een ontknoping, maar een
frontatie, waardoor reacties worden op
geroepen. Het meest cn het felst bij
Jimmy. Kerkklokken maken hem woest
en van de Kerk moet hij niets hebben,
daar is hij bijna het allerfelst. Zijn
vrouw Alison Porter is veel minder fel.
Zij is de dochter van een kolonel en
Jimmy's vader vocht in Spanje. Hy heeft
dan ook vele bezwaren tegen zijn schoon,
familie en Alison is eigenlijk alleen maar
iets wat veroverd is op een sterkere
tegenstander. Die overwinning kan hem
in het begin wel voldaan hebben, voor
een huwelijk is het niet genoeg. Het
gaat dan ook niet zo best, wanneer zc
een baby verwacht, zoekt ze rust by
haar vader en moeder. Door de ellende
van een miskraam, gaat ze toch Jimmy
anders zien en zyn houding begrijpen al
waardeert ze haar niet. Ze gaat terug
naar haar man. Beiden zijn door het ver
driet tot elkaar gekomen. Ze hebben een
nieuw beginpunt van waaruit ze het le
ven weer ingaan.
Er is ook nog een vriendin van Alison
cn een huisvriend die beiden door de
auteur worden gebruikt om te laten
dat volgens hem noch liefde noch seks
de eenzaamheid verdry ven kan.
Het stuk, dat werd gespeeld voor K.
en O. kreeg van de jonge krachten van
de Nederlandse Comedie een prima ver
tolking. De generale (de première moet
nog komen) is een groot succes gewor
den. Petra Laseur speelde gevoelig ge
nuanceerd de rol van Alison. Hetty Ver
hoogt was soms een te snibbige kost-
schooljuffrouw, die met opgeheven vin
ger haar meisjes voor het kwaad waar
schuwt.
Hans Boswinkel haalde het huzaren
stukje uit om het stuk goed te regisseren
het de juiste sfeer te geven, waarin
hy op verbluffend rake wijze de hoofdrol
speelde. Cor Witschge was als de huis
vriend zeer aanvaardbaar en Lo van
Hcnsbergen was een na alles wat ge
beurd was toch een begrijpende wat ge
zapige vader met weinig van de oud-
militair.
Opvallend was de goede plastische uit
beelding van allen, maar in het bijzon-
er van Petra Laseur.
Niels Hamel had voor een suggestief
decor gezorgd.
A. C. Bouwman
De verstotene
CAMERA ..De verstotene" is een uit
stekende produktie, met veel gevoel voor
het detail geregisseerd en met voortref-
felyk spel van Jean Paul Belmondo
Christine Kaufmann en Pierre Vaneck.
De film verhaalt over twee vrienden.
Roberto en Xavier, die in de gevangenis
terecht zijn gekomen. De laatste omdat
hy onschuldig is veroordeeld wegens
moord op zijn vriend omdat hy al tc
ijverig heeft geprobeerd de onschuld van
Xavier tc bewijzen.
Als zij uit de gevangenis ontslaeen wor
den gaar zy wonen bij Généviève, het
zusje van Xavier. Zij vatten het plan op
gedrieën een boerderij te kopen. Om aar,
het hiervoor benodigde geld te komen
weetiCavier maar één weg: chantage Die
weg blijkt naar de ondergang te leiden
Het zusje verliest het leven en de vrien
den keren zich teleurgesteld van elkaar
af Er komen in deze film beklemmende
(Spannend).
The Price
TRIANON Paul Newman, als An
drew Graig, winnaar van de literaire
Nobelprijs, die desondanks wat in de pu
berteit is blijven steken, gaat voor ama
teurdetective spelen onder zyn collega's
-prijswinnaars.
Eén van hen, een zekere Strattman.
wordt ontvoerd en voor een ander ver
wisseld. Graig komt erachter en begeeft
zich keer op keer in doodsgevaar. Maar
niemand gelooft de horkerige scherts
figuur, die heeft beweerd zich de laatste
vyf Jaar slechts met detective-verhalen
te hebben gevoed.
Een kosteiyke thriler die vooral door
het heerlijke spel van Nezman met een
flinke dosis humor ls geïnjecteerd,
(Kostelijk)
Eiiithoven-vooidrach l
door prof. Burger
LEIDEN Prof. dr. H. C. Burger cme
ritus-hoogleraar in de medische fysicV
te Utrecht, zal op 29 oktober om 4 uur 11
het Academiegebouw de „Einthovei -
voordracht" houden. Het is de eerste maai
dat een Nederlander voor het houden
an deze voordracht is uitgenodigd.
Prof. Burger is de eerste hoogleraar in
de medische fysica in ons land geweest
In 1950 benoemd tot bijzonder hoogleraar
te Utrecht, werd hij een jaar later gc-
hoogleraar in de faculteit der wis
kunde en natuurwetenschappen en bui
tengewoon hoogleraar in dc faculteit der
geneeskunde met dezelfde leeropdracht
