REFORMATORISCHE LEVEN IN
EEN VACUUM BELAND
r
•Poging tot analyse
Gasunie wijzigt gedeelte
tracé aardgasleiding
Tekort aan technici voor
aardgas-operaties
Visie D. v. d. Stoep op
beeld der vaderen
Ontwerp naar
minister voor
goedkeuring
,lke pli
De hele
was
met één
vinger....
fanstruita
WOENSDAG 7 OKTOBER 1964
Aan het eind van het door de auteur A. C. de
Gooyer samengestelde boek „Beeld der Vad'ren"
waarvan wi| in vier voorgaande artikelen een
aantal flitsen gaven, een boek dat binnenkort bij
Bosch en Keuning te Baarn zal verschijnen, staat
een nawoord van de heer D. v. d. Stoep.
Hij gaf dit nawoord tot titel „In het vacuum"
en poogt daarin het hoe en waarom van het beeld
der vaderen te analyseren. Trouwens dat niet
alleen, ook „het beeld van heden" wordt door de
heer Van der Stoep aan een nadere beschouwing
onderworpen.
Het gaat hier inderdaad om „een" beschouwing,
er zijn andere beschouwingen denkbaar. Daar de
periode welke het bewuste boek met het beeld
der vad'ren aanduidt de laatste tijd algemeen in
discussie is, lijkt ons de visie van de heer Van der
Stoep, kenner bij uitstek van „het rijke reforma
torische leven" toen en nu, van belang.
Vandaar, dat wij hierbij de hoofdlijnen van zijn
nawoord doorgeven.
Hoofddirecteur Gasunie: 1
Discussies uit de twintigei
dertiger jaren in gemeenteraden over liet al of niet zondags openhouden werpen, maar was deze nu zoveel radiouitzendingen van de N.C.R.V.
van een zekere gelegenheid aan het strand, over het verstrekken van schoenen of klompen
leerplichtige kinderen kunnen thans als niet onvermakelijk worden beschouwd, omdat het om i
gaat en omdat er een caricatuur ontstaat meer van de me.isen die erbij betrokken zijn dan
Het grapje is er echter gauw af als men de maatstaven van zuiverheid
past ziet op mensen, betrokken bij érnstiger zaken dan kabinetten en
We kunnen proberen een ogenblik Job kan ook niet van een zekere
stil te staan bij de vraag hoe dat Reehthaberei worden vrijgepleit,
allemaal zo gekomen is met onze va- maar daarom was hij nog wel een
deren zoals dat aan de orde kwam in man oprecht en vroom, godvrezende
De Gooyer's boek. Wij moeten dan na- en wijkende van het kwaad. Als het
tuurlijk noemen Kuypers denkbeel- er helemaal op aankomt leggen ook
den over de antithese, zijn theorieën gereformeerde mensen de hand op de
inzake de algemene en bijzondere eigenwijze mond.
genade en vooral ook zijn grote
politiek en maatschappelijk gespro- Gooyer s boek geeft het beeld
ken allesbeheersende leus. dat er geen d" "?d eenzijdig weer. De tek-
levensterrein Is waarvan Christus niet sl.e" dl? de auteur verzamelde zijn
zegt dat het van Hem is, zodat Zijn nlet bestemd om geschiedschrijving te
volgelingen ook steeds bezig moeten
zijn elk levensterrein voor Hem op te
armlastige ongenuanceerder dan de maatstaven zorgvuldig uitgezochte christelijke
Over één kam
aantal groot-inquisiteuren te
genwoordig aanleggen om te beoorde
len of iemands handel en wandel voor
in de leer en beginselvastheid toege- hun aangezicht kan bestaan? Daar
klompenschijnt het in het moderne leven op
aan te komen.
tiemiddelen is gekomen zit men nog
met de ogen te knipperen. Men weet
het niet meer en men heeft ook geen
voormannen en leiders meer, die het
wel weten.
Gereformeerde theologen en andere gra gelijkelijk veracht i
wetenschapsmensen zijn, op een enke- Soekarno, Van het Reve en de mo
le flapuit na, voorzichtige mannen nokini gelijkelijk toejuicht. Men be-
geworden, die voorzichtige dingen hoeft geen bezwaar tegen Soekarno
schrijven in voorzichtige kranten. Het
procrustus-bed van de aloude en be-
prof' e beginselen ligt bij het oud- kan zijn, om toch te wensen dat i
rof de vrijheid zou hebben met
Wat vuiniopr sympathieën en antipathieën wat
TT al ZjUIIUwVI nuanceerder om te sDrineen.
lectuur in huis haalde en tijdens het
bezoek van ouderlingen de vraag te
verwerken kreeg of men de christelij
ke dagbladpers wel steunde. De huis
kamer was beschermd domein. Dat is
dus nu allemaal anders geworden.
Mode gevolgd
Sinds de radio maar vooral ook de
televisie „de wereld" op allerlei ma
nieren de huiskamer zijn binnen-
gespoeld, praten ouderlingen niet
meer over deze dingen. De boeken
de christelijke gezinnen
alle kentekenen van dat
men gewoon de literaire mode volgt.
De gereformeerde zede is dus
wel grondig uitgeroeid. Op de
bezig, teneinde God vast te Waarom mag men b.v. niet Jan resten maken de antiquairs jacht.
kunnen houden een heleboel dingen Wolkers bewonderen en bezwaar ma- Wij zijn, als iedereen daarop
los te laten. Men is bereid telkens
weer anders te denken dan men dacht
moest denker., i.f~
ken tegen Jan Cremer. waarom mag staat, ook wel bereid het allemaal
i niet Elseviers weekblad waarde- heerlijk te vinden.
Grote vraag naar
gasfitters
De Stichting Onderwijstentoon
stellingen is in Utrecht gestart
met haar 29ste nationale tentoon-
I stelling: gistermiddag opende
drs. A. J. M. Cornelissen, raadad
viseur van het ministerie van o.,
k. en w. in de P. F. van Over-
beekeschool de expositie, die „het
aardgas" als onderwerp heeft.
Het materiaal voor deze tentoon
stelling werd verstrekt door de
Nederlandse Gasunie, die de ex
positie ook financierde.
Het is de bedoeling dat de tentoon
stelling vijf jaar lang door liet land
gaat trekken om in een 400-tal ge
meenten in lagere en middelbare
scholen te worden geplaatst.
Met de expositie wordt op overzichte
lijke wijze een beeld gegeven van alle
facetten van deze nieuwe en rijke ener
giebron. Op enkele panelen, die in één
klasselokaal kunnen worden geplaatst,
wordt iets getoond over de geschiedenis
van de aarde, over de vindplaatsen van
aardgas, over de wijze waarop aardgas
wordt opgespoord en naar boven wordt
gehaald en natuurlijk over de aanleg
van de gasleidingen, waarmee de Gas
unie thans bezig is. Ook over de toe-|
passingsmogelijkheden laat de expositie
een en ander op smaakvolle wijze zien. I
Onder meer wordt gewezen op het be-f
lang van aardgas voor de industrie, de
steenfabrieken, de ijzer- en staalgieterlj-
en, de tuinbouw, de porcelein- en aard
werkindustrie, de voedingsmiddelenindus
trie en de bakkerijen.
TEKORT
volwaardig fitter
den, zoals hij zei. Het is verheugend dat
niet minder dan veertig procent van de
jongens, die de lagere school verlaten
naar de L.T.S. gaat, maar bepaald te
leurstellend is, dat van de 120.000 jon
gens, die in 1962 op de L.T.S. zaten,
er maar 787 (2/3 procent) het beroep
van gasfitter, waterfitter of sanitair
technicus kozen. Bij het leerlingenstelsel
lagen déze cijfers in 1962 al niet beter.
Hij vond dan ook dat deze expositie
op een zeer juist ogenblik is gestart
Per jaar zullen ongeveer 25.000 scholie-
de tentoonstelling kunnen bezichti-
De invloed van deze als spijs
en drank gegeten Kuyperiaanse be
ginselen is moeilijk te onderschatten.
Daaruit zal wel van alles te verklaren
zijn.
Toch, misschien zien wij het te
simpel maar naar onze mening, moe
ten de fundamentalistische en absolu
tistische tendenzen in de besproken
periode ook verband houden met de
steeds weet: terugkerende gerefor-
lijfsbehoud, wanneer men het gevoel
heeft dat wat voor de vrijheid werd
aangewezen een vacuum blijkt te
piële eigenaardigheden. U vindt hier zijn. Vroeger heeft men altijd kwistig
een bloemlezing van uitlatingen, het woord zonde gehanteerd. Men wil
uitingen en illustraties die voor deze er nu wel wat zuiniger mee omsprin-
eigenaardigheden typerend en symp- gen.
toch iets hebben tegen de
stelt toch wel ergens een grens, uit Telegraaf, of andersom? Soms kan
Tijdens de openingsplechtigheid werd
o.a. het woord gevoerd door de hoofd-
Toch maakt het een beetje directeur van de Gasunie, ir. J. van
triest te bedenken, dat er niets JX-"™ onderhoud van
meer is. Omdat wij vinden dat er I mede voor install* tiewerk een groot
Brandpunt een interview over de toch wel iets zou moeten zijn. Dat
Pierprijs te weigeren. Maar dan ben
je wel erg ver heen. Dan kan het je
eigenlijk allemaal niks meer schelen.
Een van de grootste gevaren die het
tomatisch zijn. En deze concentratie Men heeft er ook geen behoefte aan geestelijk leven op het ogenblik be-
heeft dan misschien af en toe wel iets het beeld der vaderen, zoals dat
tiPa jU;'
Ito» f
een rariteiten-kabinet,
behoeft niemand zich door fe laten
misleiden.
Door woestijnen
Wie de kranten en tijdschriften van
de twintiger en dertiger jaren door
snuffelt valt het op dat hij zo wei-
n i g voorwerpen voor het rariteiten
kabinet tegenkomt. Om iets markants,
iets typerends te vinden moet hij)
door woestijnen van woorden waden.
Maar toch zijn die vondsten vare
belang en hun verzameling is van1
belang. Wij richten toch ook mu
sea op en houden ze in stand.
De bedoeling van deze bloemlezing
is eigenlijk geen andere en geen ern
stigere dan er even versteld van te
staan in welk tempo sommige onwan
kelbare zaken wankelmoedig kunnen
worden. Als men er een sprekend
voorbeeld van wil hoe vaak
bepaalde personen gestalte gekregen
heeft, te ontluisteren of af te breken.
Die behoefte blijkt bij anderen wel
te bestaan en wij moeten eerlijk zeg
gen, dat wij haar niet kunnen navoe
len. Het is een goedkope bezigheid.
Als men al vele jaren achter de
feiten staat die door allerlei andere
feiten inmiddels zijn achterhaald is
het niet moeilijk te vertellen wat
degenen die er vóór stonden eigenlijk
hadden-moeten doen. Wij zijn er van
overtuigd dat bijvoorbeeld Colijn wel
eens .vervelende, onjuiste cn ?elfs ge
vaarlijke dingen heeft gedaan en ge
zegd, maar dit behoeft nog geen re
den te zijn om daaruit, gewapend met
een psychologische bril, verstrekken
de conclusies te trekken omtrent de
al of niet aanwezigheid bij hem van
duistere politieke instincten, laat
staan om materiaal aan te dragen
voor zijn posthume brandstapel.
Wij kunnen trouwens in liet alge-
dreigen is het nivelleringsproces,
waardoor men naamloos ondergaat in
een wereld van Beatles en damesbla
den!
er een christelijke levensstijl zou
moeten zijn, die als een vanzelf
sprekendheid ontstond uit het
gelovig hart van de algemene
christelijke kerk, de gemeenschap
der heiligen.
Want tenslotte is deze kerk
draagster en hoedster van het ge
loof, dat de wereld overwint.
tal technici nodig is. Op het ogenblik!
bestaat daaraan echter een groot tekort.
Op het gebied van het lager technisch
onderwijs is er zelfs een situatie, die j
ons gasmensen met zorg vervult, aldus
Verontrustend noemde hij het, dat het»
gasvak schijnbaar weinig aantrekkings-|
kracht heeft voor aankomende technici,!
zodat het aantal leerlingen aan de be
staande opleidingsinstituten bepaald on-,
voldoende is in verhouding tot de vraag
naar goede vaklieden. In Utrecht bijvoor
beeld volgen slechts 13 jongens een
meerde misvatting, dat men God kan
dienen buiten de medemens om. Als
er in de hoofdsom van de Wet des
Heren staat dat God te dienen het
eerste en grote gebod is en dat het
tweede gebod, daaraan gelijk, is dat
men de naaste lief zal hebben als
zichzelf, dan vergeten vele gerefor
meerden te begrijpen, dat deze gebo
den identiek aan elkaar zijn.
Zij hebben er in hun gedachten
gemaakt als: Dien eerst wereldoorlogen
zoiets ■■■■■■■■RL
God maar eens en als dat een beetje doorbroken; slechts hier en daar zijn
wil blijft er misschien nog wel tijd en er nog achterhoedegevechten. Maar in
- ruimte over om iets voor je naaste te 't algemeen gesproken is men toch
doen, terwijl de Bijbel toch echt wel wel zover dat men het allemaal niet
duidelijk maakt, dat wie zijn naaste meer zo goed weet.
Radicale veranderingen hebben
plaats gevonden. Van de strenge en Het beeld der vaderen, daar kun je
naar wij dachten principieel gefun- dus om lachen. Het heerlijke gerefor-
deerde gereformeerde zede is niet zo meerde leven. Al die zekerheden. Al
heel veel meer overgebleven. die rechte paden. Onze grote mannen.
Onze hechte organisaties. Onze gro-
De vraag dringt zich op of wij daar te politieke daden. Onze onwankelba-
gelukkig mee moeten zijn. Wij gelo- re beginselen Leve Colijn en Soli
ven, dat wij in het algemeen wel Deo Gloria. Het zou allemaal niet
mogen zeggen, dat de gereformeerde zo erg geweest zijn als er maar
mensen van deze zestiger jaren, door geen geestelijke dwingelandij mee
het beeld der vad'ren van de twinti- gepaard was gegaan,
ger en dertiger jaren niet meer wor- Iedereen mag meelachen over het
den „gewenkt". beeld der vad'ren, maar men moet
Het fundamentalisme en absolutis- zjch wei afvragen of men het niet
me van die jaren tussen de beide
moet doen op de manier van de boer
op brede^ fronten die kiespijn heeft. Kan men zeggen,
i dat het tegenwoordige geslacht, we
relds of niet, zich heeft vrijgemaakt
van geestelijke dwingelandij?
DOEL: RINGLEIDING LANGS GRENZEN
De Nederlandse Gasunie heeft
haar plannen voor de aanleg van
de aardgashoofdleiding voor het
volgend jaar ingrijpend gewij
zigd. Hoewel reeds nauwkeurig
was uitgestippeld hoe de in 1965
aan te leggen hoofdbuizen zouden
lopen, is thans een geheel nieuw (Van
tracé op papier gezet, dat aan
zienlijk verschilt van het vorige
ontwerp. Volgens de Gasunie is 'op™
dit nieuwe ontwerp definitief, be- onderwijstentoonstelling, over het
houdens de goedkeuring van de aardgas. Hoewel in de op de tentoon-
minister. Dezer dagen is tiet aan A1'"1"* Jhroehures nog mei.
ding werd gemaakt van de oude plan-
hem voorgelegd. nen, was op een groot tableau precies
aangegeven in welke mate het nieuwe
Het trace van het nog aan te leggen ontwerp van het oude verschilt,
deel van de leiding (een kleine 300
Alle rivierkruisingen zijn op tijd ge
reedgekomen en wat de Gasunie betreft
zullen alle op de vier trajecten van deze
hoofdleiding aangesloten gemeenten nog
voor het eind van het jaar op de Sloch-
teren-bel kunnen worden aangesloten.
Het is echter wel zeker, dat dit niet
het geval zal zijn. In veel gemeenten
onzer \erslaggevers) moet men namelijk nog starten met het
ombouwen van de apparatuur, zodat
verwacht kan worden dat de leiding pas
enige tijd later effectief zal zijn voor alle
gemeenten.
De tweede fase van het leidingproject
hoopt de Gasunie eind volgend jaar ge
reed te hebben.
De vaderen van de twintiger
liefheeft, de wet heeft vervuld. Na al het geweld dat speciaal door dertiger jaren voerden een geestelijke Dr. Colijn tijden
Het gaat hier om die merkwaardige middel van de moderne communica- code waaraan men zich had te onder- komst in de Am
geestelijke instelling, dat men God
kan dienen zonder dat de naaste
daarbij betrokken behoeft te zijn en
1 het ligt haast voor de hand, dat men
dan in een wettisch levenspatroon
vervalt. Hoe moest men God dienen?
Door een heleboel dingen na te laten
die Hem wel eens ongevallig konden
zijn. Men diende God door niet te
voetballen op zondag, geen kaartje
te leggen en niet naar de bioscoop te
gaan. Men diende God door altijd
maar op te roepen tot de strijd tegen
allerlei vreselijke en duivelse zaken,
waardoor land en volk, kerk en maat-
schappij met onmiddellijke ondergang
werden bedreigd.
Weinig sociaal
Dit zou dus godsdienstig zijn
waar men echter in de lectuur van
die dagen tevergeefs naar zoekt is de
zorg om de naaste, terwijl er zelden
jaren zijn geweest, waarin die naaste
er maatschappelijk gesproken ellendi
ger aan toe was. In de christelijke
bladen en tijdschriften van die dagen
zoekt men tevergeefs naar markante
gereformeerde gedragingen op so
ciaal gebied, hetzij reactionaire of
progressieve. Het lijkt wel of men
zich op dit gebied helemaal niet ge
droeg. omdat het voor de dienst van
God slechts van secundair belang
Dit klinkt allemaal nogal naar en
het is misschien goed, voor we verder
gaan er even op te wijzen, dat men
deze dingen kan zeggen en het toch
met degenen eens kan zijn, die stellen
dat cr ook heerlijke dingen in het
gereformeerd kerkelijk leven waren.
Die waren er voor een deel dank zij
en voor een ander deel ondanks de in
zwang zijnde theologische en politie
ke denkbeelden. Die waren er omdat
er een heleboel oprechte, vrome en
gelovige mensen waren van wie kon
worden gezegd, dat het onmogelijk
zou zijn geweest als zij niet zouden
hebben voortgebracht werken der
dankbaarheid.
Het meest in het oog springende is
wel. dat door deze wijziging uitein
delijk een grote ringleiding langs de
grenzen van het hele land zal ont
staan. Daartoe zal van Hoogezand,
een buis worden aangelegd, die door
het IJsselmeer (enkele kilometers
ten zuiden van de Afsluitdijk) door
de kop van Noordholland zal lopen,
volgens via Haarlem dwars
Aftakkingen
ling
Voo
i rechtstreeks (langs de spoorlijn
Leiden-Utrecht) naar Woerden. Het oude
tracé van Utrecht - Gouda - Rotterdam
vervalt daarmee omdat de grond ter
plaatse te drassig is om er met zwaar
materiaal te werken. Voorts zal er een
aftakking komen van Voorschoten naar
Rotterdam (langs Delft heen). Deze lei
ding splitst zich beneden Rotterdam in
een buis naar het Botlek-gebied en naar
IJsselmonde. Een andere aftakking krijgt
:al koi
Wijziging onderging ook het tracé van
de leiding van Boxtel naar Zeeland. De
ze zal iets zuidelijker gaan lopen om de
mogelijkheid te openen ook in Zeeuws-
Vlaanderen het gas via een hoofdbuis te
brengen. De andere tak van deze leiding,
die zich in de buurt van Roosendaal
splitst, gaat naar Goes.
De redenen voor deze wijziging zijn
niet bekendgemaakt, al zal een en ander
ongetwijfeld ook op advies van de plano
logische commissie zijn gebeurd.
Christenjordaniërs
tegen rijspraak"
Joden door Rome
De christelijke leden van het Jordaan
se parlement hebben naar aanleiding van
de behandeling der verklaring over de
Joden op het Vaticaanse concilie aan de
paus een telegram gezonden, waarin zij
protesteren tegen ,,de poging om de
Joden vrij te pleiten van de misdaad van
de kruisiging van Jezus". Twintig eeu
wen lang, aldus het telegram, zijn alle
christenen de opvatting toegedaan ge
weest, dat de Joden en hun afstamme
lingen verantwoordelijk zijn voor de
grote historische misdaad, die tegen
Jezus begaan is. Verder zeggen de Jor
daanse parlementsleden in het telegram,
dat do gehele geschiedenis door de
jsdaden van de Joden talrijk zijn
Naar de bioscoop én nog een
hele was te doen? Geen be
zwaar voor de Constructa 100
Volautomaat. Het wasgoed erin,
de wijsvinger op de gekozen
wasprogramma-toets. Een zorge
loze avond bij een goede film.
Thuis is de was gedaan. Verdere
sterke punten van de Constructa
100kan kookwas ook wérkelijk
koken, extra droogeffect, alle
wasprogramma's (ook wolen
een sterk hart voor een lang
leven. Vraag demonstratie 'bij
uw Constructa handelaar of bij
Constructa Nederland Voorlich
tingscentrum, Middenweg 233,
Amsterdam, tel. 020-947484*
geweest, zoals in de twintigste c
van het verdrijven van een i
Arabieren van hun haardsteden.
De christenen in Jordanië zijn v
merendeel oosters-orthodox.
KAN KOOKWAS K
J. M. H. Breukers
overleden
Deskundige
zijn
dat
de exportmogelijkheden
invloed zullen zijn geweest. In dit ver
band wijst men erop dat in het nieuwe
ontwerp een tracé is aangegeven, dat
van Voorschoten tot vlak aan de zeekust
loopt (export naar Engeland?). In ieder
geval is duidelijk dat van het oude ont
werp weinig meer is overgebleven.
Eerste fase
Inmiddels nadert de uitvoering van de
eerste fase haar voltooiing. Het traject
van Ravensteln naar Geleen is thans ge
heel klaar en ook In de andere drie
secties is het einde in zicht. De trajecten
Ommen-Utrecht cn Zutfen-Boxtcl zullen
nog voor 1 november gereed zijn en kort
daarop het eerste en langste traject van
morgen om elf uur is in Roer-
het I;mond op 81-jarige leeftijd overleden de
lieer J. M, H. Breukers. oud-directeur
van de coöperatieve Roermondsc eier
mijn. De lieer Breukers werd op 25-ja-
rige leeftijd de eerste directeur van de
C.R.E. (coöperatieve Roerniondse eier
mijn), die zijn vader een paar jaar eer
der had opgericht. De mijn groeide on
der zijn leiding uit tot Europa's grootste
bedrijf op dit gebied met een jaarlijkse
aanvoer van honderen miljoenen eieren
en een export, die reeds enige jaren ge
leden het miljard overschreed. Voorts
h« 25 jaar lang voorzitter van dc
V.E.C.L.. de grote coöperatieve centrale
verkooporganisatie. Ook was hij een
j kwart eeuw bestuurslid van het bedrijfs-
schap voor pluimvee en eieren en van
de nationale coöperatieve raad. Tevens
was hij medeoprichter van het Nederland
se eieren controle bureau.
Weer eredoctoraat
voor prof. Brom
Prof. dr. A. G. Brom uit Wassenaar,
buitengewoon hoogleraar aan de rijk*
rr",teit,te,^idc.n cn directeur-hoog
leraar van de kliniek voor hartchirurgie
aldaar, is door de universiteit van Lau
sanne benoemd tot eredoctor. De Amc-
Sncan society of heart surgery benoemde
em tot erelid. Prof. Brom is reeds ere-
octor van de universiteiten van Leu
ven en van Gent
