Een kanttekening
ECOLE THEODORE DE BÈZE
BESTAAT VIJFTIEN JAAR
M.s. Bornholm huisvest
vele Nederlanders
Een woord voor vandaag
Houding R.K. kerk reden
tot optimisme
Prof. Dooyeweerd 70 jaar
Gemeenschappelijke gebeden
door concilie toegestaan
11. van cler Velde neemt
afscheid van Binnenhof
2
WOENSDAG 7 OKTOBER 1964
SLECHTS ÉÉN BEGINSEL?
jyjR J- H. PRINS, directeur van het wetenschappelijk bureau der A.R.P.,
is voor een aantal anti-revolutionairen uit de oude school een man,
die weersproken moet worden. Men ziet in hem, niet geheel terecht, del
man-van-het-ene-beginsel. Onder dat ene beginsel verstaat hij „de onver
brekelijke geloofsband met Hem, Die niet alleen het Einde maar ook het
Begin van ons leven is". In deze zin uit „Anti-revolutionair bestek" her
kent men de spreker op de Arjos-conferentie van verleden week, waar
hij de politiek omschreef als geloofsbeleving op een bepaald gebied. Het
zou echter een misverstand zijn te menen, dat hiermee volgens mr. Prins
alles is gezegd. De directeur van de Dr. Kuyperstichting aanvaardt vol
ledig, dat de Heilige Schrift richtlijnen en normen geeft, bijv. met betrek
king tot het gezag, het huwelijk, de eigendom, het rentmeesterschap. Hij
spreekt in dit verband echter liever niet van beginselen of hij plaatst,
wanneer hij het toch doet, dit woord in gedachten tussen aanhalingstekens.
Tenslotte kan er maar één begin-sel zijn, van waaruit wij denken en
handelen. Christus eist geen naleving van een aantal beginselen, geen
gehoorzaamheid aan geboden en verboden zonder meer, maar Hij vraagt
de mens om z'n hart voor Hem te ontsluiten. Wanneer de mens zich in
geloof op Christus richt, belééft hij de Goddelijke normen voor het staat
kundige leven. We stuiten hier op een modern, existentieel theologisch
denken, dat de jongeren aanspreekt. Naar ons besef staat het ver af
van de thans intellectualistisch aandoende Kuyperiaanse gedaohtenwereld,
gestempeld als ook deze was door de rationalistische geesteshouding van
de vorige eeuw. We spreken niet meer met Kuyper over beginselen als
over de samenhangende voorstelling, die men zich op grond van de Open
baring vormt omtrent het stelsel van God zelve. Met huiver herinneren
we ons Kuypers betoog, dat handelspolitieke bescherming in overeen
stemming is met Gods heilige orde. En als ons de vraag zou worden voor
gelegd aan welke voorwaarden een beginsel moet voldoen om als zodanig
te worden aangemerkt, antwoorden we niet meer met Anema (1921): het
moet verstandelijk juist zijn, het moet ons gevoel bevredigen en er moet
praktisch mee te werken zijn.
Onze benaderingswijze is een geheel andere geworden. Veel van het oude
wordt losgelaten, maar over het nieuwe, dat er voor in de plaats moet
komen, verkeren we in het onzekere. Dat verklaart ook de crisisverschijn
selen in de A.R.P. Bepaald verheugend vinden we het, dat de principiële
achtergronden in discussie zijn gebracht in het blad A.R. Staatkunde. De
heren Schakel en Verplanke geven daarin uiting aan hun verontrusting,
dat de A.R.P. het slachtoffer wordt van de nevelachtige, vaagheid min
nende tijdgeest. Zij voeren het pleit voor een kloeke en duidelijke
beginselpolitiek, die de vastigheid geeft van het „Zo spreekt de Here".
Er moet de anti-revolutianiren veel aan gelegen liggen, dat deze proble
matiek tot op de bodem wordt doorgepraat en tot klaarheid komt. Terecht
heeft prof. dr. G. C. van Niftrik in de brochure „Waarom wij c.h. zijn en
blijven" geschreven: „De A.R.P. wil samenwerking en zelfs wel fusie met
de C.H.Ü. Maar weet de A.R.P. van dit ogenblik enigermate precies waar
zij geestelijk staat? Hoe staat de huidige A.R.P. tegenover de beginselen?
Dat moet men toch wéten als men tot samenwerking komen wil?"
De heren Schakel en Verplanke verbazen zich niet over de anti-revolutio
naire openheid naar de kant van de christelijk-historischen. Denkt men
over de beginselen zoals b.v. mr. Prins of als prof. Zijlstra, dan kan men
niet zo veel bezwaren hebben tegen de C.H.U. Prof. Van Niftrik zegt het
zelf: „Iedereen weet, dat de C.H.U. veel minder „beginselvast" is dan de
A.R.P. De C.H.U. weet wel van hét beginsel: de gehoorzaamheid aan
Jezus Christus, maar minder of niets van de beginselen in het meervoud.
Dat komt omdat de C.H.U. door een andere theologie wordt gevoed. „Juist,
zegt de heer Schakel, de C.H.U. treedt op als de erfgenaam van enkele
centrale gedachten van de oude ethisch-irenische richting."
Mr. Beernink heeft in het a.r. jongerenblad „Op Wiek" betoogd, dat men
bij alle beschouwingen over samengaan van anti-revolutionairen en chris
telijk-historischen er rekening mee moet houden, dat de invloed van dc
gereformeerden in de A.R.P. bijzonder groot is. Daarom moeten z.i. eerst
de Ned. Hervormde Kerk en de Geref. Kerken maar eens fuseren. We
vinden het een nogal oppervlakkige redenering. We hebben soms de in
druk dat er in het a.r. denken over de principiële achtergronden van
politieke handelen een tendens is in de richting van de c.h. wijze
benaderen. Ware dit niet zo, er zouden waarschijnlijk geen verontrusten
zijn. Zet zich deze tendens voort, dan komt er een ogenblik waarop tot
fusie kan worden overgegaan.
De problemen op principieel-politiek terrein zijn beslist geringer dan de
problemen, die een rol spelen in de verhouding hervormd-gereformeerd.
Tenslotte omvat de C.H.U. niet alle modaliteiten van de Ned. Hervormde
Kerk, althans niet in hun geheel. En het zijn juist die uiterst linkse en
uiterst rechtse modaliteiten, die in het hervormd-gereformeerde gesprek ob
stakels vormen. Dat de gereformeerden de boventoon voeren in de A.R.P.
en de hervormden in de C.H.U. doet er niet veel toe. Beslissend is waar
beide groeperingen geestelijk staan.
den begonnen, toen een aantal Ne
derlandse in Frankrijk gevestigde pro
testantse boeren rond Sens een
plaats ten zuid-oosten van Parijs
tezamen een gemeenschap opbouwden.
Uit die gemeenschap groeide een
christelijke gemeente. Nederlandse pre- Nederlandse immigranten moeten im-
Wonder van Par on blijft levend
(Van i
onzer verslaggevers)
TUIGENLIJK is het veertig jaar gele-
-L' den beironnen. toen een aantal Ne-
Jubileum van Ned.
chr. internaat
in Frankrijk
dikanten dienden die gemeente.
Vijftien jaar geleden, op 5 oktober
1949, werd te Paron, even bulten Sens
een landgoed gekocht. In Frankrijk
heet zo'n landgoed al gauw een cha
teau. Dit landgoed was het Chateau de
Paron. In dat chateau werd een protes
tants-christelijk internaat ingericht, de
Ecole Theodore de Bèze. Maandag was
de Ecole Theodore de Bèze vijftien
jaar oud en dat was aanleiding tot een
luisterrijk feest, dat zaterdagavond 3
oktober begon en waarvoor tachtig
Nederlandse gasten in twee autobussen
zijn overgekomen.
Paron is eigenlijk een wonder. In 1946
werd voor de Nederlandse boerenkolonie
een predikant beroepen. In 1948 werd
onder leiding van ds. Winter een school
vereniging gesticht. Zij slaagden erin,
zes miljoen francs bijeen te brengen
voor de school en de omliggende grond,
7 ha.
Op dat internaat is de voertaal Frans
en het onderwijs sluit geheel aan op het
Franse onderwijs. De kinderen
R.k. beambtenbonden
over discriminatie
van beambten
de Stichting Katho-
van Beambtenbonden
aanverwante 'bedrij-
Het bestuur v
lieke Federatie
voor Industriële
ven (K.F.B.I.) heeft besloten met kracht
te gaan optreden tegen werkgevers, „die
niet schromen de bij hen in dienst zijnde
beambten te kleineren en discrimineren
door maatregelen, die de historisch ge
groeide en aan de mate van verant
woordelijkheid binnen de onderneming
verbonden rechtspositie van deze be
ambten in grove mate aantasten".
Met verontwaardiging heeft het fede
ratiebestuur kennis genomen van vele
gevallen van reorganisatie, i
en fusies, waardoor dikwijls beambten
van de ene dag op de andere
geconfronteerd met „het spook
werkloosheid", alleen maar. omdat deze
beambten niet meer „nuttig" voor het
bedrijf worden geacht, ofwel bij liqui
daties. surseances en faillissementen
functieverlaging moeten accepteren,
wegens het ontbreken van gelijkwaar
dige of passende functies.
Reeds twee miljoen I
voor Antwoord '64
Bij tonnen komen op het centrale bu
reau van de kerkbouwactie „Antwoord
'64" de toezeggingen en girostortingen
binnen. Gisteren werd aan de Haagse
Javastraat een bedrag van 361.01i,6il
genoteerd, waarmee de negen samen
werkende kerken het twede miljoen
ruim overschreden. Het eerste miljoen
werd vijf dagen geleden bereikt.
Het is niet zeker, of maandagavond,
wanneer de eigenlijke actieweek begint
met klokgelui en huisbezoek door naar
schatting veertigduizend vrijwilligers,
het derde miljoen vol zal kunnen zijn.
Het zal naar de mening van „Antwoord
'64" dan in elk geval dicht genaderd
J,.Antwoord '64" is een gezamenlijke
kerkbouwactie, waarin negen kerken
haar lidmaten (bijna vijf miljoen) één
procent van het jaarinkomen vragen
voor de bouw van 396 nieuwe kerken,
jeugd- en wijkcentra en voor uitbreiding
van de accommodatie van nog eens hon
derdvijftig bestaande kerken. De negen
kerken zijn: de Nederlandse Her
vormde Kerk, de Gereformeerde Ker
ken, de Christelijke Gereformeerde Ker
ken, de Evangelisch-Lutherse Kerk, de
Doopsgezinde Gemeenten, de Remon
strantse Broederschap, de Unie van
Baptisten-gemeeenten, de Bond van Vrije
Evangelische Gemeenten en de Oud-
Katholieke Kerk.
Conferentie Europese Kerken
mers hun nieuwe vaderland aanvaarden.
De directeur, de heer Jean Brethon, is
Fransman.
Maar de geest, die er op de school is, is
een Nederlandse, protestants-christelijke
geest. De kinderen zijn er in hun eigen
sfeer en dat is voor hen. in een land,
de protestanten een zeer kleine,
welhaast te verwaarlozen minderheid
heel belangrijk. Alles wordt er
aan gedaan, dat deze jongeren niet voor
de Kerk verloren gaan.
De naar Frankrijk geëmigreerde Ne
derlanders hebben het beslist niet ge
makkelijk. De Franse regering past dis
criminerende rfiaatregelen toe, al komt
hun werk uiteraard de Franse economie
ten goede. Zij boeren heel vaak beter
dan hun Franse collega's.
Verder zelf wel.
Wij hebben een dergelijk bedrijf ge
zien, gevestigd in een klooster uit de
Middeleeuwen. De iegenaar heeft het na
de oorlog verworven een Franse
bankdirecteur en hij heeft het
verpacht aan een immigrant, in de hoop
dat die er iets van zou kunnen maken
De zeer kundige Nederlandse boer heeft
er iets van gemaakt. Het bedrijf is ren
dabel, zelfs bloeiend geworden. De eige
naar bewoont zo nu en dan het ..cha
teau", het hoofdgebouw, dat na de Fran
se revolutie is verrezen, toen het eigen
lijke klooster werd vernield. De Neder
landse pachter bewoont de prachtige bij
gebouwen.
Over twee jaar loopt de pacht af
en aan de Nederlandse boer is aan
gezegd, dat die niet wordt verlengd.
Die was goed genoeg om het bedrijf
bloeiend te maken en nu het
maal zover is,,kan de eigenaar het
zelf wel verder voortzetten
Het bewaren van geloof en goede tra
dities onder dergelijke omstandigheden
getuigt van zeer grote moed. Het opzet
ten en bewaren van een christelijk in
ternaat voor de kinderen van deze boe
ren is een daad van geloof.
Vanzelfsprekend was zondag het ker
kelijke hoogtepunt van de vijftiende ver
jaardag van dit internaat. Des ochtends
was er dienst in de Temple Réformée, de
protestantse kerk, te Chatillon-Collgny,
des middags in het internaat te Paron.
Die middagkerkdienst trok zoveel bezoe
kers, dat de Eglise Réformée te Sens, de
protestantse kerk dus, te klein zou zijn,
zelfs die grote tent bleek bijna te klein.
In beide diensten ging ds. A. L. Janse
de Jonge, de Nederlandse predikant te
c-_. Hij predikte te Ghatillon-Co-
'oor Nederland historische
kent de naam van Louise de
1 stammoeder van ons Oran-
Maandag was het verjaarsfeest met
een rede van voorzitter G. Knibbe van
het schoolbestuur, een referaat van ds.
G. N. Lammens van Heemstede, een uit
gebreid kinderfeest waar honderden bal
lonnen de lucht in gingen, een feestmaal
tijd en een avondfeest.
Het wonder van Paron bestaat
vijftien jaar. Het moet door kunnen
gaan. Er bestaat in Nederland een
stichting „Vrienden van Paron", die
dit wonder mede wil helpen in stand
te houden. Zij i sgevestigd te Rotter
dam aan de Jacob Catsstraat. Het
gironummer is 555800.
Fries C.H.-voorman
Nauta overleden
Te Sneek is overleden de heer W. Nau-
a, die sedert 1959 lid was van het da-ge
lijks bestuur der CHU. Hij was ook lid
van de. Unieraad en voorzitter van de
CH-kamerkring Leeuwarden. De heer
Nauta bereikte de leeftijd van 67 j
Als oud-hoofdonderwijzer was hij ook
van het hoofdbestuur van de Bond
Chr. VHMO en voorts van het hoofd
bestuur der NCRV.
In Friesland nam de heer Nauta in he'
christelijk organisatieleven een belang
rijke plaats in. Als godsdienstonderwijzei
preekte hij twee maal per zondag in he
"ries.
De teraardebestelling zal plaats heb
ben op vrijdag a.s., na een rouwdienst
de Martinikerk van Sneek.
„En zij aten en werden verzadigd en zij raapten het overschot
der brokken op, zeven korven" (Marcus 8 8).
Dat moet wat zijn geweest. Er is een grote schare, die ge
spijzigd moet worden maar de mondvoorraad is klein: zeven
broden en enkele visjes. En wat doe je daarmee. De discipelen
zien er geen gat in. Hun lijkt het het beste, dat een ieder maar
zijns weegs gaat en probeert, hoe dan ook, wat voedsel te
bemachtigen. Feitelijk is het vraagstuk snel opgelost. Waar
niet is kan niet worden gegeven. Maar, zo schrijft Marcus:
Jezus heeft medelijden met de schare. En hier ligt het begin
van de hoop voor de zeer velen, die bijeen zijn. Jezus heeft
medelijden met de mens het kan niet anders of dan moet
het goed komen.
De broden worden gebroken, en de visjes worden gebroken,
en vierduizend mensen worden gespijzigd.
Onvoorstelbaar, niet te geloven. De discipelen zullen er stil
van zijn geworden. Wat zij, in alle nuchterheid bekijkende, als
onmogelijk hebben beschouwd is mogelijk gebleken. Zeven
broden en enkele visjes, vierduizend mensen en toch nog zeven
korven brood over.
Jezus zeide: Ik heb medelijden met de schare! En in Zijn groot
medelijden, in Zijn ontfermende liefdedie geen mens kan
omvatten, geeft hij redding en hulp. En dat is het heerlijke.
Daar waar de mens geen uitkomst ziet, daar waar de mens de
grens van het mogelijke heeft bereikt, daar komt de Here om
het onmogelijke mogelijk te maken.
Sens,
ligny op
grond: mei
Coligny, ee
jehuis.
(Van onze kerkredactie)
Reeds op de eerste dag van de
conferentie werd een begin ge-
M.s. Bornholm maakt met de besprekingen
over een constitutie die er voor
moet zorgen dat het wat „losse
verband" dat steeds de Confe
rentie van Europese Kerken ge
kenmerkt heeft, niet te los
wordt, maar tot een echt ver
band uitgroeit.
Voor *iet eerst in de geschie
denis van de Nyborg-conferen-
ties wonen alle Oostduitse afge
vaardigden de conferentie bij,
die onder de naam Nyborg IV
de kerkgeschiedenis in zal
gaan, maar zoals wij reeds
schreven, aan boord van het
motorschip Bornholm wordt ge
houden. Er zijn gedelegeerden
aanwezig uit 25 Europese lan
den, die zoals dr. Hanns Lilje,
de bisschop van Hannover en
lid van het presidium, het uit
drukte: „Vrijwel alle Europese
kerken vertegenwoordigen."
Dr. Visser 'f Hooft op ISybor[{conferentie
De gewijzigde houding van de
Rooms-Katholieke Kerk ten op
zichte van de godsdienstvrijheid
is een reden tot vreugde. Dit be
tekent niet minder dan dat de
Rooms-Katholieke Kerk die
zo lang haar blik op het verle
den gericht had nu inziet, dat
haar houding tot de wereld een
houding van dienstbaarheid
moet zijn, in plaats van een
overheersende. Dit zei dr. W.
A. Visser 't Hooft, de secrefa-
ris-generaal van de Wereld
raad van Kerken gisteren in
zijn toespraak op de Europese
kerkenconferentie aan boord
van de „Bornholm".
In dit opzicht kunnen de Rooms-Ka
tholieke Kerk en de nlet-Rooms-Katho-
lieke Kerken nu dichter bij elkaar ko
men, zo meende hij. Voorts zei hU. dat
het christendom in Europa het h
moet bieden aan een totaal nieuwe
daging door de rest van de wereld. De
kerken zijn voor een belangrijk deel nog
steeds bekommerd over het instandhou
den van de resten van de oude christe
lijke beschaving. Er bestaat nog steeds
het helmwee naar het oude christelijke
Abraham
De finale echter van de symphonle
tussen het christendom en de Europese
cultuur wordt op dit moment gespeeld.
We moeten het nieuwe Europa onder
ogen durven zien en de nieuwe wereld
die is opgegroeid en op haar eigen be-
n$n staat. Het secularisme is niet
voorbijgaande fase. Het heeft geen
om te klagen en het verleden In herin
nering te brengen. We moeten Abra
ham en niet de vrouw van Lot als onze
gids nemen. Ons evangelie moet de re
aliteit van het Europese bestaan in he'
licht van het Evangelie naar vorer
brengen.
Dr. Visser 't Hooft zei voorts tot de
Europese kerkleiders, dat de
landen buiten Europa reeds lang gele
den het christelijk geloof was voor
gehouden, maar hij gaf toe dat niet veel
van hen het aanvaard hebben. Ze had
den echter wel bepaalde ideeën en
waarde-oordelen die van het christen
dom waren afgeleid aanvaard, zei Vis
ser 't Hooft.
Idealen
Het resultaat hiervan is dat wij in
Europa vaak en niet ten onrechte wor
den bekritiseerd in naam van de idea
len die wij zelf hebben geëxporteerd.
De vijf en zeventig armere landen
vragen om sociale rechtvaardigheid
de rijke landen die oorspronkelijk chris
telijk waren.
Dr. 't Hooft noemde het debat
de godsdienstvrijheid op het tweede Va
ticaanse concillic van zeer groot belang
maar hU voegde er aan toe dat bepaal
de ontwikkelingen op het concilie niet-
Rooms-Katholleke Kerken veel zorgen
haarden. Hij ging hier niet verder op
in.
In de voorgestelde constitutie wordt
met nadruk in een van de eerste ar
tikelen uitgesproken dat de „Conferen
tie" autonoom is. maar in nauwe ver
binding met de Wereldraad van Kerken
zal arbeiden. Dé geestelijke grondslag
is de basis van de Wereldraad, zoals
deze in 1960 in New Delhi op de derde
assemblee werd uitgebreid.
Alle kerken die tot nu toe de confe
rentie hebben bijgewoond vormen
gens de voorgestelde constitutie het lid
maatschap. Kerken die zich in de toe
komst willen aansluiten moeten met
tweederde meerderheid aanvaard
den. Dit betekent lat de Nederlandse
Hervormde Kerk, de Gereformeerde Ker
ken, de Doopsgezinde Bro 'derschap, de
Remonstrantse Broederschap en de
Evangelisch Lutherse Aerk automatisch
door hun afvaardiging tot de Conferen
tie van Europese Kerken zijn toegetre-
Nederlanders
De Nederlandse afvaardiging is daar
door bijzonder groot, ook al omdat het
Internationaal Christelijk Vakverbond
door twee Nederlanders is vertegenwoor
digd, de heren J. van Mastrigt en C.
van Nierop, en het Internationaal Ver
bond voor Inwendige Zending en Diako-
nie door de heer A. Otter. Ook de Ver
enigde Bijbelgenootschappen zonden
een Nederlander als waarnemer, na
lijk ds. J. R. Wolfensberger. In totaal
zijn 23 Nederlanders aan boord.
Tijdens een persconferentie zei Bis
schop Hanns Lilje, dat in het bijzonder
aandacht geschonken zal .-orden op de
ze conferentie aan iet samenleven van
de continenten en in het bijzonder de
Europese verantwoordelijkheid ten op
zichte van andere continenten e
samenleven van generaties, een
bleem dat zich in Oost-, zowel als West-
Europa zich voordoet.
De secretaris van de Conferentie, dr.
Glen Williams legde er de nadruk op
dat de Europese Kerken niet alleen r
te maken hebben met de Oost-West
houding. Er zijn ook geweldige verschil
len tussen Noord- en Zuid-Europa, die
vaak even grote consequenties hebben
voor het onderling contact -ussen de ker
ken. Al deze problemen zullen in de ko
mende dagen aan boord van dit schip,
de Bornholm, besproken worden.
De Fransman prof. Louis Joubert
drong er gisteren bij de Europeanen
op aan. dat zij moeten trachten de men
sen in de ontwikkelingslanden te begr'j-
pen. Een andere spreker was gisteren
de Russische kerkleider, Alexius vr~
I republiek Estland.
Getuigt
:enis
Ds. Janse de Jonge sprak over Exodus
13, de voorbereiding tot en het begin van
de uittocht uit Egypte. De Joden voerden
Jozefs gebeente mee uit Egypte, niet als
piëteitsvolle herinnering, maar als le
vend getuigenis van de reddende daden
Gods, op dezelfde manier, aldus ds. Jan
se ^de Jonge, als de christelijke Neder
landse emigrant zijn Kerk en tradities
meeneemt op de weg naar de toekomst
een Nederlandse Kerk, een Nederlandse
school en een Nederlandse zondagsvie
ring.
Verdwenennazi
dossier is nooit
in Bonn geweest
In de in Bonn aanwezige archieven
an het vroegere nazi-ministerie van
buitenlandse zaken komt en kwam geen
„dossier nummer 6" voor, dat bijzon
derheden zou bevatten over de betrek
kingen tussen Hitler-Duitsland en het
Vaticaan in het algemeen en de depor-
Van de vermissing van het dossier
melding gemaakt door professor Saul
Friedlaender van het instituut van pi
tieke wetenschappen in Genève, die i
een boek getiteld „Pius de Twaalfde
het Derde Rijk" werkt. Hij heeft in het
te Parijs verschijnende Joodse tijd
schrift ,,1'Arche" over het dossier ge
schreven. Friedlaender zou kopieën van
documenten hebben gevonden, die uit
verdwenen dossier afkomstig zijn.
che" acht het waarschijnlijk, dat
dit dossier het verloop van de gesprek
ken tussen de Duitse ambassadeur
Rome en paus Pius de Twaalfde o1
de Jodendeportaties uit Rome bevat.
De woordvoerder van het Westduitse
ministerie van buitenlandse zaken her
innerde er aan, dat de nazi-archieven
rviet volledig zijn doordat veel documen
ten door oorlogshandelingen verloren
zijn gegaan.
Wij leren vanavond Romeinen 4 vers 1 tot 12.
Bestrijder van autonome fiïosofie'
(Van onze kerkredactie)
Vandaag wordt prof. dr. H.
Dooyeweerd 70 jaar. Hij viert deze
dag in alle stilte bij zijn kinderen
in Canada.. Verwacht wordt, dat
hij, al heeft hij nu de emeritus
leeftijd voor hoogleraar bereikt,
toch nog in ieder geval het nieuw
aangevangen cursusjaar zal uit
dienen. Prof. Dooyeweerd doceert
aan de Vrije Universiteit sinds1
1926 rechtsfilosofie, encyclopedie
der rechtswetenschap en oud
vaderlands recht.
In 1924 verwekte het pas opgerichte
blad „Antirevolutionaire Staatkunde" eni
ge opschudding door een opmerkelijke
artikelenreeks. Het. was de ■initiatiefne
mer van dit tijdschrift, de 29-jarige ad
junct-directeur van de dr. A. Kuyper
stichting dr. Herman Dooyeweerd, die
deze studie publiceerde. De titel luidde:
„In den strijd om een Christelijke staat
kunde. Proeve van een fundeering der
Calvinistische levens- en wereldbeschou
wing in hare Wetsidee".
Hiermee werd voor het eerst de
„wetsidee" gelanceerd als een fun
damentele wijsgerige idee. De wijs
gerige conceptie, die hieruit voort
vloeide (de Wijsbegeerte der Wets
idee), was aanleiding voor mr. G
E. Langemeijer, procureur-gene
raal van de Hoge Raad, om dezer
dagen te schrijven, dat men van
Dooyeweerd rustig kan zeggen,
„dat hij de meest oorspronkelijke
wijsgeer is, die Nederland ooit heeft
voortgebracht, Spinoza zelfs niet uit
gezonderd".
De Wijsbegeerte der Wetsidee is als
reformatorische filosofische richting al
leen te verstaan tegen de achtergrond
van het neo-calvinistische réveil onder
leiding van dr. A. Kuyper, dat leidde
tot een nieuwe bezinning op de beté
kenis van de christelijke religie voor we
tenschap, cultuur en samenleving.
De kerngedachte is, dat elke filosofie
een religieus, niet-filosofisch uitgangs
punt heeft. Van een christelijke wijsbe
geerte is pas sprake,
Beroem n vswerk
NED. HERV. KERK
Beroepen te Rotterdam-C, (vac. F.
Oberman): dr. G. Hartdorff te Amster
dam; te Ermelo (4de pred. pi.): A. J. de
Jong te Scheveningen.
CHR. GEREF. KERKEN
Tweetal te Leeuwarden: W. Steenber-
;en^te Meppel en dr. W. H. Velema te
Het Vatikaans concilie heeft er
gisteren zijn goedkeuring aan ge
hecht, dat rooms-katholieken onder
bepaalde omstandigheden mogen
deelnemen aan gemeenschappe
lijke gebedssamenkomsten met
andere christenen. Het zal aan de
verschillende nationale bisschops
conferenties worden overgelaten,
om te beslissen of, hoe en onder
welke omstandigheden dergelijke
samenkomsten in hun landen zul
len worden gehouden.
Gemeenschappelijke gebeden van
rooms-katholieken met andere christe
nen zijn op zichzelf niets nieuws. Ook
cTe paus heeft al enige tijd de gewoonte
om tijdens zijn ontmoetingen met de
protestantse waarnemers het Onze
Vader te bidden. Nu heeft de kerk deze
gemeenschappelijke gebedsoefeningen
echter officieel goedgekeurd. De goed
keuring van dit punt maakte deel uit
(Van onze parlementsredactie)
TN de rookzaal van het Tweede
A- Kamergebouw hebben de le
den en het personeel van de bei
de Kamers gistermiddag afscheid
genomen van de heer H. van der
Velde, aan wie met ingang van
1 augustus jl. eervol ontslag als
directeur van de stenografische
dienst is verleend.
zitter van de gemengde
de stenografie. Spr. merkte op, dat de
scheidende directeur door de frisheid,
waarmee hij steeds zijn taak heeft ver
richt, de schijn heeft gewekt een gezond
beroep uit te oefenen. In feite echter
ging zijn beroepsuitoefening gepaard
met allerlei zorg en spannig. De heer
Van der Velde heeft alleen met grote
taaiheid kunnen volhouden dank zij zijn
sterke persoonlijkheid, die de dienst
heeft gestempeld. Dank bracht spr. h<
'aak heeft gekweten: speciaal schonk
hij daarbij aandacht aan de zorg, die de
heer Van der Velde als een punctueel
oud-schoolmeester, steeds aan de Zuiver
heid van de Nederlandse taal heeft be
steed. Tevens memoreerde hij het grote
aandeel, dat de directeur heeft gehad
in de organisatie van de opleiding, waar
aan hij nog gedurende enige maanden
zijn werkkracht zal wijden. Als blijk van
waardering en dankbaarheid bod de
Algra tenslotte een klok aan.
In zijn uitvoerige dankwoord gaf de heer
Van der Velde ronduit toe eigenlijk
schoolmeester te zijn; veertig jaar lang
had hü getracht ambtenaar te worden,
doch tevergeefs. Met het cadeau was hij
uiteraard zeer ingenomen, doch het mooi
ste geschenk noemde hij het waarderende
briefje dat hij van prof. Romme had
ontvangen. „Ik heb m'n plicht gedaan
zonder te rekenen op waardering", aldus
spr. Hij zei thans z'n taak neer te leggen
in het besef, dat z'n opvolgers het alle
maal anders en allemaal beter zullen doen.
Slechts één opdracht van de gemengde
commissie had hij niet opgevolgd: het
nemen van een proef met een blinde
stenograaf. Spr, voorzag, dat de steno
grafische dienst meer van mechanische
de wijze waarop hij zich van zijn hulpmiddelen gebruik zal
maken.
de stemming over het tweede
hoofdstuk van het schema over de
oecumene.
De bisschoppen spraken verder uit.
dat de rooms-katholieken zich moeten
bekeren. Als zij geen blijk gaan geven
van een nieuwe geestesgesteldheid, ter
vermijding van wantrouwen en ver
keerd begrip, zal de oecumenische be
weging geen grote vorderingen maken.
Alle rooms-katholieken zijn „op de een
of andere manier" schuldig aan de ver
deeldheid.
Het concilie was het er verder over
ïns, dat de rooms-katholieken op alle
terreinen van het openbare leven met
e andere christenen moeten
erken, om de wereld een
schappelijk christelijk getuigenis" te
geven.
Lekenapostolaat
Men is nog gisteren begonnen met de
behandeling van het op een na laatste
schema, dat over het lekenapostolaat.
Hierna blijft alleen nog over het uiterst
belangrijke schema over kerk en wereld,
met nog enkele zg. propositiones. korte
stukken over de religieuzen, het onder-
Het schema over het lekenapostolaat
beoogt de leken een grotere plaats in
de kerk te geven. Kardinaal Cento uit
Italië, die het schema inleidde,
tueerde, dat de leken niet maa:
kerk zijn. Zij zijn de kerk zelf.
De paus heeft een aantal parochie
geestelijken uit vele landen aangewezen,
om deel te nemen aan het debat over
het lekenapostolaat. Deze gewone
pastoors zullen niet in de vergaderingen
het woord mogen nemen. De bisschop
pen zullen wel hun mening kunnen
vragen in commissievergaderingen.
De Joegoslavische bisschop Cekeda
heeft de oprichting voorgesteld van een
Internationaal Bijbelinstituut In Rome
Dit instituut zou moeten zorgen voor
de vertaling, uitgave en verspreiding
van de Bijbel voor de gehele
katholieke wereld.
Onze landgenoot prof. dr. J. A. Schep
heeft eervol emeritaat ontvangen als
hoogleraar in de nieuw-testamentische
en ambtelijke vakken aan het Reformed
Theological College in Geelong in Austra
lië.
Professor Schep, die verleden jaar op
66-jarige leeftijd promoveerde, is sinds
1956 verbonden geweest aan het Refor
med Theological College. Voor hij
greerde, diende hij de Gereformeerde
kerken van Drontrijp, Bolnes. Bussum,
Drachten. Assen en Schiedam.
Naar wij vernemen gaan prof. en
evr. Schep 18 oktober scheep naar Ne
derland, waar zij tot september 1965 ho
pen te verblijven.
e UXiJlK.rcll.-IH, VeUJ vjuua vrwxu,
wijsgerige visie op de wereld
de plaats van de mens daarin een
radikale verandering ondergaat.
Het is onmogelijk „neutraal" filosofie
te bedrijven, want geen wijsgeer kan
zijn religieuze vooronderstellingen uit
schakelen. Ook het idee van een „au
tonome" filosofie, die zijn uitgangspunt
uitsluitend in de filosofie zelf vindt, is
ontleend aan bepaalde religieuze voor
oordelen. Eeuwenlang beschouwde men
dit juist als een noodzakelijke voorwaar-
3 voor het echte filosoferen.
De religieuze aandrift, die elk mens
is ingeschapen, is de centrale drijfkracht
voor al zijn activiteit. Het uiteindelijke
doel van de Wijsbegeerte der Wetsidee
nu het ontmaskeren van de religieuze
indjmotievcn, die de ontwikkelings
gang van het westers denken hebben
beheerst.
Dc theoretische uitdrukking van het
religieus grondmotief van een filosofie
noemt men de transcendentale grond
idee of wetsidee van die filosofie.
Prof. Dooyeweerd heeft deze ideeën
vooral uitgewerkt in zijn standaardwerk
;r de Wijsbegeerte der Wetsidee, dat
1935-1936 verscheen. Als gevolg daar-
.1 werd de Vereniging voor Calvinis
tische Wijsbegeerte gesticht. Later heeft
de hoogleraar zich echter van de term
„calvinistische filosofie" gedistantieerd,
getuige de belangrijk omgewerkte En
gelse editie van genoemd werk „A new
Critique of Theoretical Thought" (1953-
'58). In 1959 verscheen zijn „Vernieu
wing en bezinning op het reformatorisch
grondmotief"
V. en D.
Wanneer men in V.U.-kringen spreekt
van V. en D., bedoelt men daarmee
geen bekend whrenhuls, maar de „twee
lingen, Vollcnhoven en Dooyeweerd.
Tegelijkertijd werden deze twee be
noemd tot hoogleraar. Elf dagen n:
Dooyeweerd sprak zijn zwager, de vroe
gere predikant prof. dr. D. H. Th. Vol-
ienhovcn, zijn inaugurele oratie uit als
hoogleraar in de wijsbegeerte. Samen
hebben zij gearbeid aan dc uitbouw van
Kuypers beginselen voor de filosofie.
Zi] hebben echter het tij niet meer
zo mee, als in de veertiger jaren. De
benoeming van prof. dr. C. A. van Peur-
sen als opvolger van prof. Vollenhoven,
die verleden jaar met emeritaat ging,
bewijst, dat de belangstelling, die een
ogenblik overweldigend leek te worden,
ook in eigen kring aan het tanen is.
Het voornaamste bezwaar, dat door ve
len tegen de school van Vollenhoven en
Dooyeweerd ingebracht wordt, is wel,
dat te negatief geoordeeld wordt over
de niet-christelijke vormen van filosofie,
als zouden daar alleen maar afvallige
motieven in doorwerken.
Toch kan de invloed, die beide hoog
leraars op het gereformeerde denken uit-
oefenen ook in het buitenland, moeilijk
worden overschat Arbeidend in stilte
zijn zij steunpilaren voor de Vrije Uni
versiteit en voor het beginsel, dat aan
haar ten grondslag ligt
Zendingspredikan t
ds. Scherrer (75)
overleden
op 75-jarige leeftijd. Ds. Schèrrer,
geboorte een Zwitser, werkte aanvanke-
i^k.i£L Ghana voor de Bazelse zending.
In 1921 ging hij in dienst van de Ne
derlandse zending naar Indonesië, waar
hij tot 1947 werkte op de Sangir en Ta-
laud-eilanden. In dat jaar keerde hij te
rug naar Zwitserland. Hij bleef door
werken in dienst van het Ned. Bijbel
genootschap aan de revisie van de bijbel
vertaling in het Sangirees. De beëindi
ging hiervan heeft hij niet meer mogen
beleven.
