Nieuwe Leidse Courant
REGERINGSBELEID IN 1965:
EVENWICHT HERSTELLEN
Werkloosheidcijfer zal
met 15.000 stijgen
Miljardennota
Troonrede
Slechts beperkte stijging
van lonen mogelijk
r~
1965 wordt jaar van beperkingen
MILJOENENNOTA 1965"
0E)
Commentaar
Dinsdag 15 september 1964, 45ste jaargang
Directeur: F. DIEMER
Hoofdredacteur: Dr. E. DIEMER
CHRISTELIJK-NATIONAAl DAGBLAD
Steenstraat 37 Postbus 76 Telefoon 31441 Giro 58936 Abonnementsprijzi
„Stantvaatigh t* ghebleven
mijn hert in teghenapoet"
Zuidwestelijke wind
Veranderlijke bewolking: met plaatse
lijk enkele buien. Matige tot krachtige
zuidwestelijke wind. Dezelfde of iets la
gere temperaturen.
(Opgemaakt om 11.15 unr>.
(Zie ook pag. 7)
(Van onze parlementeredactie)
/JJET beleid van de regering is erop gericht de ernstige evenwichtsstoring in onze eco
nomie, die zich na de jongste loonexplosie heeft ontwikkeld, te boven te komen.
De rijksbegroting de Miljardennota die de minister van financiën, prof. dr. H.
J. Witteveen, hedenmiddag heeft ingediend, is op dit doel afgestemd. De regering wil
de corrigerende krachten, die (met goede resultaten) aan het werk zijn, nog laten
doorwerken zonder het ongetwijfeld pijnlijke effect daarvan te verzachten door het
toestaan van inflatoire speelruimte, welke de .vraagstukken ernstiger zou maken.
De Miljardennota vertoont een tekort van 916 miljoen gulden, waarbij onder meer
bekening is gehouden met een uitgavenpost van 161 miljoen als gevolg van de voor
genomen verhoging der AO W-A W W -u itkeringen tot een sociaal minimum per
januari 1965.
Het derde industriegebied in ons
land kreeg een derde Technische
Hogeschool. Gisteren heeft de
Koningin officieel dq nieuwe
school in Drienerlo geopend. „Het
moet inspirerend zijn aan dit be
ginnend Drienerlo te werken en
nieuwe wegen in te slaan. Hier
worden nieuwe kansen geboden
voor een ontwikkeling in de breed
te en in de diepte, aldxis begon de
vorstin haar openingsrede. De stu
dent kan hier verantwoordelijk
heid leren dragenaldus de Konin
gin. Na de plechtigheden werd de
lunch gebruikt in de tot mensa
verbouwde Twentse boerderij
waar prins Bernhard onder de
goedkeurende blikken van alle
aanwezigen een enorme krenten-
egge aansneed.
ge I Het is de regering gelukt de toeneming van de rijksuitgaven voor vol
lend jaar te houden beneden de z.g. structurele stijgingsnorm van 470 mil
joen gulden. Minister Witteveen meent echter, dat het toch noodzakelijk
zijn teneinde nog enige ruimte voor uitgavenverhoging te scheppen
een aantal retributies en tarieven te verhogen. De 34 miljoen gulden,
lie blijft onder de 470 miljoen, die méér zou mogen worden uitgegeven,
id feal worden gebruikt om de overschrijding van de norm voor 1964 (die 134
liljoen bedroeg) in te halen. De belangrijke salarisverhoging van het over-
ieidspersor»el behoeft niet uit het toelaatbare accres van rijksuitgaven te
fer- worden gel. ïancierd.
•ele
Hl Voorwaarden
es- Over de ontwikkeling van onze eco-
ten Bomie in 1965 is minister Witteveen
en Biet pessimistisch, mits aan enkele
'oorwaarden wordt voldaan. Onder
ieer zal slechts een beperkte loon-
"iging (de bewindsman houdt reke-
tg met tenminste vier procent) mo-
lijk zijn. Daarnaast zullen de door
Nederlandsche Bank getroffen
itregelen tot beperking van kre-
ietverlening gehandhaafd dienen te
ilijven. Ook de temporisering van de
jverheidsinvesteringen zal nog niet
Jcunnen ontbreken, evenmin als de
schorsing van fiscale investeringsfaci-
Jileiten en de verhoogde omzetbelas-
ting op sigaretten alsmede het bijzon-
'L dere invoerrecht op benzine.
Tegenkrachten
Daarbij zullen ongetwijfeld ook de z.g.
lurlijke tegenkrachten een invloed
goede uitoefenen. Zij betreffen de
ïvloed van de hogere prijzen op de
lag, de toenemende verkrapping van
liquiditeit en de vermindering van
winstmarges (omdat de loonstijgingen
lechts ten dele in de prijzen worden
loorberekend). Al deze tegenkrachten
'eroorzaken spanningen tussen de ge
wenste bestedingen en de daarvoor be-
u «chikbare koopkracht. Voor het herstel
het evenwicht zullen deze spannin-
zich moeten oplossen in een vermin-
i de bestedingen, waardoor
ad :?eze weer met groeiende produktie
y in overeenstemming worden gebracht
V-n ziel
lering
Belastingen
In de begroting voor 1965 is niet ge
tekend met het inwerkingtreden van de
langekondigde verlaging der loon- en
Inkomstenbelasting van ruim een mil-
|ard. De regering meent, dat zij, zolang
Ie spanning blijft voortduren, hiertoe
kan overgaan, hoezeer zij dit ook
een oogpunt van sociale rechtvaar
digheid van belang acht. Met andere
poorden: het z.g. progressie-effect in
i belastingen dient in 1965 nog vol-
tdi)» door te werken, ook al wijst mi-
ster Witteveen erop, dat verschuiving
i de tijd van deze belastingverlaging
echts binnen zekere grenzen aanvaard-
ER Onderwijzer na
draai om oren
schij
m arrest
De politie van Krommenie heeft gister-
Ivond de 61-jarige onderwijzer J. B. uit
éze plaats in arrest gesteld op verden-
.Ing van mishandeling van de dertien-
llnge scholier Rien Kraak. De onder-
■razer die waarnemend schoolhoofd is, gaf
jongen gistermorgen een paar tikken
lp zijn hoofd omdat hij ondeugend zou
■jjn geweest
IjThuisgekomen werd de jongen onwel,
•e huisarts werd erbij geroepen. Deze
Ijjderzocht de jongen en liet hem daarna
par het ziekenhuis overbrengen. Daar
terd de jongen aan een oor geopereerd.
I [Gisteravond is de zevenjarige Tinus
au Boven uit Stadskanaal by een ver-
I aerrjngeluk om het leven gekomen.
I «t kind stond naast de brugwachter-
'oning op de Soheepjesweg te Stads-
I anaal, waaromheen een schutting is,
kn een truck met oplegger de inrit
^ee4. Het kind werd doodgedrukt tus-
I in de schutting en de auto.
baar ls. Het gaat immers om een struc
turele maatregel en een voortdurend
uitstellen daarvan zou in strijd zijn met
de door de regering nagestreefde ver
lichting van veel te zware druk van deze
belastingen. „Wanneer bij het bereiken
van de tijdslimiet nog een conjunctureel
remmende werking nodig zou zijn, zou
den daartoe derhalve andere maatregelen
moeten worden getroffen", aldus de
mededeling van de bewindsman.
Sparen
In zijn slotbeschouwing gaat minister
Witteveen nog nader in op de noodzaak
van een hoog besparingspeil. Er heeft
zich de laatste jaren op dit punt een op
vallende daling voorgedaan. Het sterk
gestegen werknemersaandeel (van 67,7
procent in 1960 tot 75 procent dit jaar)
kan op zichzelf tot grote voldoening
aanleiding geven, dat daardoor thans een
daling van de particuliere besparingen
is opgetreden, is verontrustend, omdat
op deze wijze de grondslag voor de ver
dere groei van onze welvaart in gevaar
kan worden gebracht
Hoofdlijnen
Wat de hoofdlijnen van het regerings
beleid in 1965 betreft, wordt ook nu weer
gezegd, dat de oplossing van de woning
nood de hoogste prioriteit heeft. Het
bouwprogramma voorziet in de bouw
van tenminste 95000 woningen. Er is een
aanzienlijke kans, dat dit aantal tot
boven de 100.000 zal stijgen. De verdeling
is als volgt: 45.000 woningwetwoningen,
25.000 premie- en 25.000 vrije-sector-
woningen.
Het nadelig saldo van de begroting
van het Landbouw-Egalisatiefonds is
voor volgend jaar f 150 miljoen lager ge
raamd dan voor 1964, voornamelijk als
gevolg van de invloed, die het ge
meenschappelijke Europese landbouwbe
leid uitoefent op de nationale kosten van
het markt- en prijsbeleid in de landbouw
sector. Voor cultuurtechnische werken
wordt in 1965 f 58 miljoen meer uitge
trokken.
In de onderwijssector is gerekend met
belangrijk hogere uitgaven. Voor in
vesteringen ten behoeve van het weten
schappelijk onderwijs is f 200 miljoen
uitgetrokken.
Nieuw is de aankondiging van de
instelling van een wegenfonds (die
overigens in de begroting 1965 nog niet
tot uitdrukking komt). De regering
acht het gerechtvaardigd, dat voor de
verdere financiering van de wegen
aanleg een vergoeding van de weg
gebruikers wordt gevraagd (weggeld).
(Zie voor verdere bijzonderheden
uit de Miljardennota de pagina's
11 en 13).
(Van onze soc.-econ. redactie)
VOOR 1965 wordt een stijging ver
wacht van het werkloosheids-
cüfer met 15.000. Deze toeneming
van het aantal werklozen tot circa
45.000 zal de prijs zijn, die ons
nomisch leven moet betalen om
tekort van 1% miljard op onze
Belastinggroepen in procenten verdeeld
NADELIG
SALDO
719
<™D
MIDDÉLEN 14026
UITGAVEN 14745
INCLUSIEF ADDITIONELE POSTEN 916
cijfers in miljoen gulden
In de Miljardennota 1965 wordt een aantal ver
hogingen van tarieven en retributies aangekondigd.
De voornaamste daarvan volgen hieronder:
de maandelijkse bijdrage voor het volgen van
kleuteronderwijs zal worden verhoogd van
f. 1 tot f 2.50, waarbij de vrijstelling aan de
voet zal worden opgetrokken;
tot verhoging van de collegegelden van f 200
tot f 400 per collegejaar zal een wetsontwerp
worden ingediend;
de vergoeding voor het afleggen van een
rijexamen in beroep gaat omhoog van f 15
tot f 20 per afgelegd examen, terwijl later
nog een verhoging tot f 25 zal worden door
gevoerd;
'een verhoging van de loodsgelden zal in twee
termijnen geschieden en de retributies inzake
het schepelingenbesluit zullen worden ver
dubbeld;
binnen afzienbare tijd worden de tarieven
voor het kadastrale recht verhoogd;
de bedragen, die de particulier betaalt voor
b.v. de met overheidssteun werkende particu
liere verenigingen voor kraamzorg en gezins
zorg, zullen automatisch toenemen naar ge
lang de stijging van het inkomen;
in de culturele sfeer worden de vergoedingen
verhoogd in geval van kostenstijgingen der
door de overheid gesubsidieerde activiteiten
b.v. concerten);
in het voornemen liggen verhogingen van in-
voerkeurlonen, tarieven van rykspsyohiatri-
sche inrichtingen en heffingen krachtens de
warenwet;
ten aanzien van de tarieven van de P.T.T.
zullen in 1965, teneinde een rendabele ex
ploitatie mogelijk te maken, verhogingen wor
den doorgevoerd tot een totaal bedrag van
40 a 45 miljoen;
het in te stellen rijkswegenfonds zal mede
worden gevoed door een voor het gebruik
van snelwegen te heffen weggeld;
rekening moet worden gehouden met verho
ging van de tarieven (eventueel in fasen) van
overheidsbedrij ven.
Regering niet
bang voor uit
de hand lopen
talingsbalans per eind december vai
dit jaar weg te werken.
Deze prijs zal gepaard gaan met geen
of slechts twee percent verhoging van
de contractuele lonen, wil de regering
er in slagen volgend jaar het economisch
evenwicht te herstellen. Zouden de lonen
aanzienlijk verder uitlopen en daardoor
het tekort op de betalingsbalans (hogere
prijzen, geringere uitvoer) aanzienlijk
blijven, dan zal 1966 nog grotere e<
mische beperkingen vragen.
Worden volgend jaar echter voldoende
beperkingen aangehouden bü het loonbe-
leid dan valt een duidelijk gunstige ont
wikkeling te verwachten* De bestedingen
zullen dan achterblijven by de produktie
en een geringe loonstyglng zal de pryzen
stabiel houden
Stuivmeer
Het gevaar dat de economie zal door
slaan naar de verkeerde kant wordt door
de regering niet aanwezig geacht, omdat
de regering altijd nog genoeg mogelijk
heden heeft het bedrijfsleven zo nodig
de gewenste stimulansen te geven.
Zo is er nog een stuwmeer van aange
houden plannen voor woningbouw en
meer bilaterale hulp aan ontwikkelingslanden;
meer culturele, economische en technische sa
menwerking met Indonesië;
volksverzekering zware geneeskundige risico's;
nota inzake volksgezondheid;
S.E.R.-advies over vermogensaanwasverdeling;
nader S.E.R.-advies over p.b.o. en onderne
mingsraden;
versterking concurrentiekracht visserij;
in 1965 95.000 tot 100.000 woningen;
insteUing rijkswegenfonds;
spoedige publikatie rapport-commissie-Ver-
dam;
afschaffing preventief overheidstoezicht op
verenigingen;
publikatie proeve nieuwe grondwet;
instelling Raad voor Wetenschapsbeleid;
ontwerp-nieuwe omroepwet;
landelijk centraal antennesysteem.
andere bouwwerken. Behalve nog andere
instrumenten om aan tegenwicht te vor
men, valt met name te denken aan een
eventuele vervroeging van de ingangs
datum voor de belastingverlaging, indien
de bestedingen te sterk mochten terug
lopen en de activiteit van het bedrijfs
leven zou stagneren.
Twee berekeningen
Van deze gedachten gaat zowel de
minister van economische zaken uit by
zMn beschryving van de economische
situatie, waarin ons land verkeert, als de
directeur van het Centraal Planbureau,
die ditmaal geen prognose, maar een zoge
naamde Macro-Economische Verkenning
voor 1964-1965 heeft opgesteld. Het Plan
bureau heeft twee berekeningen opge-
steld, zonder de wenselykheid van een
van beide te beoordelen.
Het gaat hierbij om de economische ge
volgen van een loonkostenstijging
procent en de gevolgen van een stijging
met 6 procent De keuze van deze cijfers
impliceren echter wel, dat voor 1965 gro
tere loonsverhogingen niet wenselijk zijn.
Een stijging van de loonsom per werk
nemer van 4 procent betekent, dat het
reële loon, dat de werknemer in handen
krijgt in het geheel niet stygt. Deze 4 pro
cent is namelijk reeds nodig voor
loop van loonstijgingen uit 1964 (2 pet),
voor de compensatie van de hogere AOW-
premie (1 h iy> pet) en zogenaamde in
cidentele loonsverhogingen (1 pet), waar-
op dan een half procent daling van an
dere sociale lasten in mindering kan wor
den gebracht.
Een verhoging van de loonsom per
werknemer van 6 procent komt n
een stijging van de contractlonen
procent
GEVOLGEN
Bij een verhoging van de loonsom per
werknemer van 4 pet dus geen verhoging
de contractuele lonen, wat de grootst
denkbare terughoudendheid op loonge-
bied betekent, zullen de particuliere i
sumpties 4,5 pet stijgen. Dit betekent
stijging van het volume met een half
procent.
Bij een stijging van de loonsom per
lan van 6 pet (2 pet contractloon) valt
een toeneming van het consumptievolume
te verwachten van circa V/i procent.
Prijsstijgingen zullen namelijk het reële
karakter van deze beperkte consumptie
vergroting nog aantasten.
Bij de prijsstijgingen moet gedacht wor-
;n aan de huren, indirecte belastingen,
PTT-tarieven, agrarische produkten
(tengevolge van EEG-maatregelen)
Met de daling van de investeringen zal
het wel meevallen. Er zal weliswaar
terugval te constateren zyn, maar hier-
zullen compensaties gevonden wor
den In de stygende woningproduktie en
de nog uit het verleden stammende grote
vraag naar bedryfsgebouwen. Het totale
investeringsvolume zou dan vrtywel geen
wyziging ondergaan.
(Voor vervolg zie pag. 7)
rpELKENJARE weer rijst de vraag
naar een ideale Troonrede. Het
is een onbillijke vraag. Het verlan
gen kan alleen uitgaan naar een
Troonrede die redelijk voldoet aan
de eisen van het ogenblik. En de
Troonrede van vandaag kan worden
geacht aan die voorwaarden te vol
doen.
Een Troonrede ls en blijft een merk
waardig staatsstuk. Men kan erin
zoeken naar een algemene belichting
van de situatie en dat is een bil
lijk verlangen. Men kan ook een
meer concrete aankondiging van het
regeringsbeleid verwachten en dat
verlangen is even billijk.
Van betekenis is ook, in welk Jaar
van een bepaalde kabinetsperiode
een Troonrede wordt uitgesproken.
Vorig jaar was het de eerste Troon
rede onder het huidige kabinet, dit
maal is het de tweede. Verondersteld
mag worden, dat een kabinet bij zijn
optreden een meer algemene gedach
ten gang volgt, dat in de beide vol
gende staatsstukken het beleid meer
in concreto wordt aangegeven, waar
na dan de laatste Troonrede een
kabinet wordt immers beschouwd
vier jaar te „zitten" iets mag heb
ben van het binnenhalen van de
oogst.
Maar wellicht is dit te schematisch
gedacht en te weinig met inachtne
ming van de feitelijke omstandighe
den, die immers ook voor het rege
ringsbeleid niet zelden dwingend zijn.
Waarbij komt, dat tengevolge van
dezelfde omstandigheden veel van
het regeringsbeleid juist in deze we
ken buiten de Troonrede om bekend
is geworden we denken aan de
voorstellen met betrekking tot be
lastingherziening en sociale voorzie
ningen. En een aangelegenheid als
de REM. hoezeer zij thans de gemoe
deren bezighoudt, komt als zodanig
in de Troonrede niet voor; dat zou
bovendien te veel eer zijn. Wel mag
voor wie in de Troonrede naar feite
lijke zaken zoekt ook ditmaal de
Miljardennota als een geduchte con
current van de Troonrede gelden.
Welnu, leggen wij niettemin bij en
kele passages de vinger, dan blijkt
ook ditmaal het vinden van een be
gin moeilijk te zijn geweest. De ver
melding immers van de situatie van
twintig jaar geleden lijkt willekeu
rig. Een zilveren jubileum is het
niet een aanhef als deze komt ons
voor, meer iets te zijn voor de vijfde
Troonrede na deze. Overigens erken
nen wij dat een herinnering aan de
dagen van weleer ons allen tot dank
baarheid mag stemmen.
Zeker is intussen, dat Nederland een
andere plaats in de wereld is gaan
innemen. Terecht vestigt het staats
stuk hierop de aandacht. Onbeant
woord moest blijven, in hoeverre de
rede van de Belgische minister Spaak
van de vorige week stagnerend op
de eenwording van Europa heeft in
gewerkt. Wij kunnen ons indenken,
dat de regering zelf ook belangstel
lend is naar hetgeen de heer Spaak
met zijn weinig gelukkig betoog heeft
voorgehad. Daar zal de heer Luns
wel naar informeren.
De meest naar voren springende
moeilijkheden in het vlak van de
Euronese samenwerking worden door
de Troonrede openlijk vermeld: het
vervoerbeleid en de noodzakelijke
verdere vrijmaking van de handel.
De plaats van Nederland komt ook
uit in de aandacht voor de ontwikke
lingslanden. Terecht wordt de be
trekking beaamd tussen ontwikkeling
en handel. Van belang lijkt ons de
aankondiging van meer bilaterale
dus tweezijdige hulpverlening.
Wanneer de Troonrede gewaagt van
te stimuleren activiteiten van het be
drijfsleven, gaat, zo nemen wij aan,
het voornemen nog niet uit naar sub
sidiëring van zending en missie.
Wat het sociaal-economische beleid
betreft, dit zal van de regering
zoals trouwens van heel ons volk
de nodige omzichtigheid vereisen. Er
moet nu eerst wat ontspanning ko
men, wil er niet veel bederven van
hetgeen kon worden bereikt. Het aan
bod blijft achter bij de vraag. Geluk
kig zijn de inzichten in deze allengs
verhelderd in deze zin, dat men in
staat is langs de weg van zekere
eonjunctuurbeheersing hierin corri
gerend op te treden. Maar van ons
allen moet dan een zekere ingetogen
heid worden verwacht. Intussen blijft
naar vermogen een nastreven van
sociale voorzieningen. In dit verband
blijkt wel, dat onze Sociaal-Econo
mische Raad nog geen vrees behoeft
te koesteren voor eigen werkloos
heid: hij wordt weer geducht aan
het werk gezet.
Onder de individuele voorlichting
van de mensen in het midden- en
kleinbedrijf, waarvan de subsidiëring
in het uitzicht wordt gesteld, menen
wij te mogen verstaan een voorlich
ting die de hetrokkenen ook indivi
dueel bereikt. Dat de regering de
concurrentiekracht van de visserij
gaat steunen, wijst al evenzeer op
het achterwege blijven van wense
lijke internationale regelingen.
Zo bevat de Troonrede nog meer
punten die de belangstelling verdie
nen de woningbouw, waarvoor wij
voor de komende jaren toch nor ho
gere cijfers verwachten: de aankon
diging van het door ons onlangs reeds
voorspelde wegenfonds; de verschij
ning nu toch spoedig van het „rap
port-Verdam" over het onderne
mingsrecht: een proeve van een nieu
we grondwet, en zo al meer.
Als steeds bevelen we de lezing van
het staatsstuk zelf gaarne aan.
- De vierjarige R. Beuving uit Hpen-
dam is gisteravond om het leven gekomen
door een vrachtwagen toen hy plotseling
een karretje de straat overstak. Het
ongeluk gebeurde vlak voor de ouderlijke
woning.
