Nieniwe leldse Courant
Anti - Rem-wetsontwerp
enigszins gewijzigd
Meerderheid wil
ARP-CHU samen
r
Commissie-Francois achter regering
REM zocht
akkoord
Delegatie Mississippi
niet op partijconventie
„Grote Mink' wellicht
opvolger van Khan
Grote branden
in Da Naug:
zes doden
Twee doden op
spoorovergang
Commentaren
Woensdag 26 augustus 1964, 45ste jaargang
Kans op onweer
zonnig. Later plaatselijk onweer met
enige afkoeling. Overwegend matige wind
tussen zuid-oost en zuid-west.
Directeur: F. DIEMER
Hoofdredacteur: Dr. E. DIEMER
CHRISTELIJK-NATIONAAL DAGBLAD
„Stantvastigh b gheblevea
mijn hort in teghenspoet"
3,35, p.kw. 10 05
Klachtendienst bezorging 18.00—19.00 i
Rl
parlementsredactie)
Vlak voor de indiening van de nota
van wijzigingen op het wetsontwerp,
dat een einde aan de T.V. Noordzee
moet maken, heeft de R.E.M. een po
ging in het werk gesteld om met de
minister van justitie tot een vergelijk
te komen. De R.E.M. kwam tijdens
een audiëntie met het voorstel om een
uitleveringsverdrag te sluiten. Van de
zijde van de R.E.M. zou men zich ver
plichten om personen, die zich op het
televisie-eiland aan een strafbaar feit
hadden schuldig gemaakt, aan de Ne
derlandse justitie uit te leveren. Men
toonde hiertoe bereid omdat men ge
voelig was voor het argument, dat het
R.E.M.-eiland geen rechtsvacuüm mag
zijn.
Zoals was te verwachten is minister
Scholten op dit voorstel niet ingegaan.
Het is immers niet de bedoeling om
alleen de Nederlandse strafwet op het
eiland toepasselijk te verklaren. Boven
dien kan met een buitenlandse N.V.
geen verdrag worden gesloten. De ver
tegenwoordigers van de R.E.M. waren
niet bereid om mee te delen welke
staat achter deze buitenlandse N.V.
schuil gaat. Tenslotte heeft de bewinds
man in het onderhoud gezegd, dat de
rechter een officier van justitie wel
eens niet ontvankelijk zou kunnen ver
klaren op grond van het feit, dat de
Nederlandse wetten niet op het R.E.M.-
eiland van kracht zijn.
(Van onze parlementsredactie)
De ministers Scholten en Luns hebben enkele wijzigingen aangebracht
in het wetsontwerp, dat een einde moet maken aan T.V.-Noordzee. De wij
zigingen zijn niet van fundamentele aard. Ondanks de vele bedenkingen,
die in het voorlopig verslag van de Tweede Kamer zijn geformuleerd, blijft
de regering van oordeel, dat de opzet van het wetsontwerp principieel juist
is. Daarom voelt zij zich geschraagd door de commissie-Francois, die
unaniem heeft verklaard, dat de maatregelen, die de regering tegen het
R.E.M.-eiland wil nemen, noodzakelijk zijn ter bescherming van de rechts
orde van Nederland en in overeenstemming met het volkenrecht. De wijzi
gingen dienen dan ook slechts ter vermijding van misverstanden omtrent
de rechtsgrond en de draagwijdte van de voorgestelde regeling. Volgens de
commissie-Francois een commissie van volkenrechtdeskundigen gaf
het oorspronkelijke ontwerp tot misverstand aanleiding.
Dit artikel geldt ook voor mijnbouwin-
stallaties. Tevens is het mogelijk ge
maakt om ambts- en rechtsgebieden
zich te doen uitstrekken tot plaatsen,
waarop zich een installatie bevindt
Het ontwerp is een soort van raam
wet, zo blijkt opnieuw. In de Tweede
Kamer is als bezwaar naar voren ge
bracht, dat de Kroon geheel vrij is om
te bepalen welke wetten wel en welke
niet voor het eiland zullen gelden. De
regering is aan dit bezwaar tegemoet
gekomen door de aanwijzing van voor
schriften bij algemene maatregel van
bestuur te onderwerpen aan bekrachti
ging van de wet Door deze wijziging
De thans
antwoord is grotendeels gewijd aan het
ophelderen van misverstanden, die vol
gens de ministers van justitie en van
buitenlandse zaken in en buiten de Ka-
met zijn ontstaan. De bedoeling van de
regering is geen andere dan de wer
kingssfeer van Nederlandse wettelijke
bepalingen uit te strekken tot hetgeen
zich op installaties op de bodem van
Noorzee afspeelt. De R.E.M. door
kruist met haar televisie-uitzendingen
de in Nederland geldende rechtsorde
daarom ligt het in de bedoeling om
de voorschriften met betrekking tot
zendinrichtingen, zoals deze in de Tele
graaf- en Telefoonwet zijn neergelegd,
op de installatie van toepassing te ver
klaren. Verder wordt met name ge
dacht aan de strafprocessuele bepalin-
gebdie het toepassen van dwangmidde
len. zoals inbeslagname, regelen. Doch
ook andere wettelijke voorschriften kun
nen toepasselijk worden verklaard. In
het gewijzigde ontwerp is een artikel
ingevoegd, waarin staat dat de Neder
landse strafwet toepasselijk is op ieder,
die zich op een installatie ter zee aan
enig strafbaar feit schuldig maakt.
Niet akkoord met compromis
De vrijwel geheel uit blanken be
staande delegatie van Mississippi
naar de prtijconventie van de demo
craten in Atlantic City heeft gewei
gerd de tweede zitting van gister
avond bij te wonen. De afvaardiging
kon niet akkoord gaan met het com
promisvoorstel van de commissie
voor de geloofbrieven, waarin werd
bepaald, dat de „blanke" delegatie
uit Mississippi zou worden toegela
ten, aangevuld met twee leden van
de democratische vrijheidspartij (die
voornamelijk negers onder haar le
den telt).
Toen de tweede bijeenkomst van de
conventie gisteravond om half negen
(Amerikaanse tijd) begon, stond de
andere delegatie van Mississippi, die
van de vrijheidspartij, voor de geslo
ten ingang van de zaal. De politie
deelde de delegatie mee dat er binnen
geen plaats meer was. Toch zagen nog
vijf leden van deze afvaardiging kans
een stoel in de grote vergaderzaal te
veroveren. Ze weigerden gevolg te ge
ven aan het verzoek van functionaris
sen van de democratische partij, te
vertrekken.
De uit blanken bestaande delegatie zou
de verga'deringen mogen bijwonen op
voorwaarde dat zü de kandidatenlijst
voor de komende verkiezingen, met pre
sident Johnson bovenaan, zou steunen.
De twee aanvullende leden, de voorzit
ter van de negerdelegatie Aaron Henru,
en de predikant Edwin King, zouden
volgens het compromisvoorstel stem
recht krijgen. De overige gedelegeerden
van de democratische vrijheidspartij zou
den de vergaderingen als „eregasten"
mogen bijwonen.
Intussen heeft de commissie voor de
geloofsbrieven besloten de partijconven
tie voor te stellen maatregelen te nemen
om een dergelijk conflict voortaan te
vermijden. Er zal een speciale commis
sie worden gevormd, die erop moet toe
zien dat de verkiezing van de afgevaar
digden van de staten zonder discrimina
tie zal plaatsvinden
De conventie zelf heeft zich overigens
weinig van de moeilijkheden met de de
legatie van Mississippi aangetrokken.
Met algemene stemmen werd gisteravond
het partijprogramma goedgekeurd zoals
dat door de speciale commissie was vast
gesteld De voorzitter van deze com
sie, Carl Albert, had voor de stemming
als zijn mening te kennen gegeven, dat
het ccn typisch „Lyndon Johnson-pro-
gramma" is. De democratische partij
hoopt met dit gematigde anti-extremis
tische programma de onafhankelijke kie.
zer en de republikein met gematigde op>
vattingen voor de democratische kandi
daat te winnen. De vaststelling van het
partijprogramma van de democraten
heeft overigens heel wat minder voeten
in de aarde gehad dan die van het pro
gram van de republikeinen op de con
ventie enkele weken geleden in San
Francisco.
Goldwater
dentschap, senator Barry Goldwater, gis
teravond in Cleveland toegezegd dat de
Navo-landen de gelegenheid zullen krij
gen rechtstreeks of via diplomatieke ka
nalen ,,in te haken" op de speciale telex-
lijn tussen Washington en Moskou, als hij
president wordt. Hij betichtte president
Johnson en de democraten ervan dat ZÜ
de eenheid van de Navo-landen hebben
ondermijnd, hetgeen hij een van hun „af
schuwelijkste mislukkingen" op het ge
bied van de buitenlandse politiek noem
de.
Te vaak had Washington met passe
ring van zjjn bondgenoten rechtstreeks
eenzijdig met de Sowjetunle onder
handeld. De zg. „hete lijn" met Moskou
noemde Goldwater een „ongelukkig sym
bool" van de huidige verhouding. Door
de bondgenoten van de Verenigde Sta
ten bü deze verbinding te betrekken,
zouden de communistische leiders weten
dat zij te maken hebben met het gehele
Atlantische bondgenootschap, aldus Gold-
Hij meende ten slotte, dat de V.S. een
weg moeten vinden om de Navo te voor
zien van haar eigen voorraad tactische
kernwapens, „welke men terecht con
ventionele kernwapens zou kunnen noe-
l". Deze wapens bezitten volgens
Goldwater niet meer vuurkracht dan
wapens die bij de oorlogen in het jongste
verleden werden gebruikt.
komt het zogenaamde gemeen overleg
beter to zijn recht.
Behalve uitstrekking van de wer
kingssfeer van wettelijke bepalingen,
wil de regering door het stellen van re
gels verhinderen, dat installaties wor
den opgericht op een wijze, die onrede
lijke belemmeringen oplevert voor het
gebruik Van de vrije zee, zoals dat
door het volkenrecht wordt beschermd
Zij beschouwt dat als een volkenrechte
lijke plicht Er moeten bijzondere voor
schriften kunnen worden vastgesteld
de plaats, bouw en inrichting van
installaties in het belang van scheep
vaart en visserij, wetenschappelijk on
derzoek, het leggen van kabels en pijp-
ldeingen en het voorkomen van veront
reiniging van de zee.
(Voor vervolg zie pag. 7)
De dertigjarige glazenwasser J. Nor-
bart uit Breda is gistermiddag tijdens
werkzaamheden aan 't gemeentehuis
Ulvenhout van een hoogte van negen
meter op straat gevallen. De man werd
levensgevaarlijk gewond overgebracht
naar het ziekenhuis.
Derde staatsgreep niet onmogelijk
De leden van de Zuidvietnamese mili
taire revolutionaire raad zyn vandaag
bijeengekomen om een nieuw staatshoofd
te kiezen voor het door het communisme
bedreigde land dat voorts te lijden
heeft onder betogingen van boeddhisten
en studenten en andere wanordelijkheden.
Vanmiddag om één uur was er door de
raad nog geen beslissing genomen. Een
woordvoerder van de regering verklaarde
niet te weten of de nieuwe nationale lei
der de titel van president zou krijgen, die
van premier of die van staatshoofd.
Men neemt aan, dat de werkelijke
macht in handen zal blijven van generaal-
majoor Ngoejen Khan.
De bijeenkomst, die werd gehouden
het zwaarbewaakte hoofdkwartier van
generale staf bij het vliegveld van Saigon,
werd bijgewoond door generaal-majoor
Doeong Van Minh, het staatshoofd dat
tien dagen geleden door Khan werd af
gezet. Ook vier generaals die op 30
januari onder huisarrest werden geplaatst,
waren op de vergadering aanwezig.
Studentenleiders in Saigon hebben ver
klaard dat zij elk besluit van de raad
zullen aanvaarden wat betreft de benoe
ming van een nieuwe leider.
Khan heeft, naar uit Saigon wordt ver
nomen, verklaard overtuigd te zijn dat
hjj het bewind in het land in handen
kan houden. In sommige kringen echter
wordt een derde staatsgreep niet ori
gelijk geacht.
Verwacht wordt dat vandaag nog
nieuw staatshoofd door de militaire raad
zal worden gekozen in de plaats
Khan. Waarnemers menen dat generaal
Doeong Van Minh, bijgenaamd de „grote
Minh", de meeste kans maakt om tot pre
sident te worden gekozen.
In Washington is meegedeeld dat de
V.S. generaal Khan volledig zullen blijven
Taptoe-Delft, het jaarlijkse eve
nement dat vandaag officieel
begint, maar gisteravond op
de generale repetitie was er
ook al te genieten.
steunen, ook al is hjj nu als president
afgetreden. Zij blijven Khan beschouwen
als de werkeiy(jp machthebber, zo wordt
gezegd.
Over de gang van zaken bij de ver
andering die gisteren in Zuid-Vietnam,
na dagen van onrust en betogingen doo»
studenten en boeddhisten zijn aangekon
digd wordt nader gemeld dat Khan, nadat
hij door de voor zijn paleis samenge
stroomde menigte gesommeerd was naar
buiten te komen en het volk toe te spre
ken, met een kleine ongewapende geleide
in een luidspreker-auto plaats nam mei
een van de leiders der betogende studen
ten. Deze student las de gestelde eisen
voor en Khan gaf zijn mening over de
verschillende punten, .zeggend dat aar.
de meeste van de verlangens tegemoet
werd gekomen. Daarop sloot hij zich
bij het geroep van „weg met de dicta
tuur" door de betogers. „Ik wilde samen
met u het communisme, kolonialisme,
neutralisme en de dictatuur, ook de mili
taire dictatuur afzweren", zo voegde hij
er aan toe. Khan heeft de betogingen van
gisteren niet met geweld willen onder
drukken.
De soldaten en de politie die zijn
imbtswoning bewaakten droegen geen
wapens bij zich. De onlusten in het land
duren nog voort De menigte heeft
dorpje in de omgeving van het plaatsje
Da Nang, dat voor het grootste deel be
volkt wordt door rooms-katholieken plat
gebrand. Een bataljon parachutisten dat
dit dorpje moest beschermen moest wij'
ken voor de massa betogers. In Da Nang
zelf staken de betogers een bioscoop
brand en nog een aantal andere gebou-
Tegen middernacht zag de lucht boven
de stad rood van de vele branden. Bij
deze onlusten kwamen vijf mensen om
het leven, terwijl ccn groot aantal werd
gewond. Bij een ander incident in deze
stad heeft een militair in een jeep
niet geïdentificeerde man gegrepen, die
naar werd gezegd een pistool trok toen
de menigte de jeep naderde. De menigte
sleurde de man van de jeep en sloeg hem
Schout-bij-nacht L. E. H. Reeser,
heeft gisteren aan boord van Hr. Ms.
vliegkampschip Karei Doorman in Den
Helder het commando over smaldeel
V overgedragen aan commandeur jhr.
W. C. M. de Jonge van Ellemeet.
Tijdens de rede van de scheidende
conmmandant waaide de speech van
de lessenaar. De adjudant van com
mandeur De Jonge, die links toekeek,
haastte zich om de papieren bijeen te
garen.
De 24-jarige ongehuwde heer B. Thie-
len uit Venray en de zeventienjarige
mej. C. Geurtjens uit Bergen in Lim
burg zijn gisteren om het leven geko
men bij een botsing tussen hun bestel
wagen en een reizigerstrein op de niet-
beveiligde overweg in Grubbenvorst.
Het uitzicht op de overweg was goed.
De trein NijmegenVenlo had onge
veer een uur vertraging.
Beter liep het af bij een botsing in
Den Bosch tussen een Belgische bus en
eep rangerende trein. Twee Belgische
meisjes werden licht gewond.
Het ongeluk was het gevolg van een
misverstand. Het rangeerdeel werd zoals
gebruikelijk bij een overweg vooraf ge
gaan door een rangeerder die met zijn
rode vlag een signaal gaf aan de machi
nist dat hij kon doorrijden. De chauffeur
van de bus dacht echter dat het teken
voor hem was en trok op, met als resul
taat een flinke botsing.
Uit kas commando's
f 80.000 verdwenen
Uit het kantoor van de administrateur
van het korps commandotroepen in Roo
sendaal is eergisteravond een bedrag van
f80.000 gestolen. Dit geld was bestemd
voor de uitbetaling van de salarissen van
officieren en onderofficieren van dit
De marechaussee stelt een onderzoek
in met steun van de afdeling opsporings
bijstand van het ministerie van justitie.
De legervoorlichtingsdienst deelde mee
dat men in het belang van het onder
zoek geen nadere mededelingen over de
inbraak kan doen.
Nadere Nipo enquête bewijst:
FEN overweldigende meerderheid
onder aanhangers zowel van CHU
als ARP blekt voor samengaan in
protestants christelijke partij te zijn.
Een tweede diepgaander enquête
deze zaak van liet NIPO heeft dit i
getoond-
Van de ondervraagden die in tegen
stelling met de eerste steekproef (450
ondervraagden) thans 1022 geënquê
teerden omvatte, had 88 procent var
de AR-aanhangers een oordeel (ir
Pierprijsaf faire:
EMS in beroep
bij gerechtshof
De raad van bestuur van de Exploi
tatie Maatschappij Scheveningen N.V.
(EMS) heeft besloten vandaag bü het
gerechtshof in beroep te gaan van de
beschikking die de Haagse rechtbank
maandag heeft genomen in de plerprüs-
affaire. Het hof beslist volgens de wet
economische delicten zo spoedig moge-
IÜk.
Tegen de ministeriële prijsmaatregel
gaat de EMS in beroep bij het college
van beroep voor het bedrijfsleven. De
EMS heeft daartoe de tijd tot 7 septem-
juni 79 procent) en 84 procent van de
CHU-aanhangers een oordeel over een
al of niet samengaan. Van degenen die
een mening hadden was 92 procent van
de AR-aanhangers (vorige enquête 88
procent) en was 90 procent der CHU-
aanhangers voor samengaan (vorige
enquête 92 procent).
In beginsel is er derhalve büzonder
weinig verschil tussen de uitslagen van
de eerste en de tweede enquête. Dit
tweede NlPO-onderzoek brengt Inder
daad het bewüs dat een bijzonder grote
meerderheid onder aanhangers van CHU
en ARP voor één grot prot. chr. party is.
Zoals men zich wellicht herinnert stel
den we onlangs in een artikel over deze
materie de mogelijkheid dat een tweede
NIPO-enquête het bewijs voor een (door
sommigen aangevochten) NIPO-gelijk
zou kunnen leveren. Dit nu is thans ge
beurd.
Onder aanhangers van andere partijen
zoals KVP, PvdA en WD leefde de be
wuste vraag, evenals de eerste keer bleek,
veel minder, wat begrijpelyk is: va
KVP had 40 procent der ondervraagden
een oordeel, van de PvdA 45 procent
van de WD 56 procent
Ook onder deze „oordeel-hebbers"
ren er velen die voor samengaan zijn:
84 procent bij de KVP. 69 procent bij de
PvdA en 98 procent bij de WD.
(Voor vervolg zie pag. 7)
"yOOR DE minister van Justitie is
er alle reden tot voldoening. On
getwijfeld staat de regering een stuk
sterker, nu de commisie-Francois
unaniem heeft verklaard, dat de
voorgestelde maatregelen tegen de
R E.M. noodzakelijk zijn ter bescher
ming van de Nederlandse rechtsorde
en in overeenstemming met het vol
kenrecht- Deze steun kan de regering
zeker gebruiken, waar bekende vol-
kenrechtsdeskund. als de Belgische
hoogleraren Rolin en De Pauw tot
de slotsom waren gekomen, dat het
anti-R.E.M.-wetje als in strijd met
het volkenrecht moest worden be
schouwd. Dezelfde conclusie was ook
getrokken door de Utrechtse hoogle
raar in het volkenrecht prof Bos, op
wie het ontwerp zelfs de indruk van
noodweerexces had gemaakt- Nu. dat
is het beslist niet.
Met de minister verheugen we ons
er over, dat de gedaclitengang van
de regering bij de commissie van
advies volledige instemming heeft
gevonden. Naar zijn wezenlijke in
houd behoefde het ontwerp niet te
worden gewijzigd; het is alleen wat
uitgebreid en de formulering is ver
beterd. De belangrijkste wijziging
lijkt ons, dat het parlement mee zal
beslissen over de aanwijzing van de
wettelijke voorschriften, die voor een
installatie ter zee toepasselijk wor
den verklaard. De algemene maat
regelen van bestuur, waarbij dit zal
geschieden, moeten bij de wet wor
den bekrachtigd.
Verstandig komt het ons voor, dat
de regering de vraag uit de weg
heeft weten te gaan of de oprichting
van een Installatie ter zee zelf vol
kenrechtelijk toelaatbaar is. Mits
men voldoet aan bepaalde voorwaar
den omtrent de plaats en de inrich
ting. mag men naar het oordeel van
de Nederlandse regering rustig op
het continentale plat een installatie
neerzetten; beslissend is wat zich op
die installatie afsneelt-
Ten aanzien van de R.E.M. bestaat
daarover geen onzekerheid. Daar
wordt het Amerikaanse systeem van
commerciële televisie geïntroduceerd
dat de Tweede Kamer anderhalf jaar
geleden, bij ale verschil van mening,
nadrukkelijk heeft afgewezen. Zo
doende wordt de in Nederland gel
dende rechtsorde doorkruist, hetgeen
voor elk weldenkend mens onaan
vaardbaar is, ook al zou hij zelf de
R.E.M.-uitzendingen nog wel kunnen
waarderen. De rechtsorde is een veel
groter goed dan de televisie. Niet
iedereen is zich dit evenwel bewust
Daarom blijft het te betreuren
al geven we onmiddellijk toe. dat de
materie nieuw en moeilijk was
dat de regering dit werkstuk niet
eerder op tafel heeft kunnen leggen-
Nu komt het pas in behandeling als
de R.E.M. zich al een zekere mate
van goodwill heeft kunnen verwer
ven- En nu we toch aan het betreu
ren zijn: niet minder spijtig vinden
we het dat het kennelijk niet mo
gelijk is (geweest) om tegen radio
Veronica op te treden zonder in een
volkenrechtelijke controverse te ver
zeilen. Zulks in tegenstelling tot het
R-E.M.-project. Wat Veronica betreft
zullen we moeten wachten op
een Europese conventie.
T~)E Nederlandse Christelijke Bond
van Overheidspersoneel heeft de
minister van defensie gisteren een
rapport aangeboden, waaruit duide
lijk blijkt, dat de reeds lang be
staande klachten over de samen
werking en de onderlinge verhou
ding tussen de militaire- en de bur
gerambtenaren, ressorterende onder
het ministerie van defensie, niet uit
de lucht gegrepen zijn. Er blijken
zich, om allerlei begrijpelijke re
denen, tal van moeilijkheden en
spanningen voor te doen, die een
gezonde uitvoering van militaire za
ken in niet geringe mate kunnen
belemmeren.
Niet alleen met het oog hierop, maar
ook in het belang van de betrokken
ambtenaren zelf, is het noodzakelijk
dat op zijn minst de voorwaarden
bestaan, op basis waarvan teamwork
althans m o g e 1 ij k is. Dit geldt
uiteraard voor alle verbanden, waar
in mensen samen-werken. Zelfs als
die basis aanwezig is, maken de men
sen het elkaar dikwijls al moeilijk
genoeg.
De N.C.B.O. heeft minister De Jong
een aantal maatregelen in overwe
ging gegeven, die er toe kunnen
leiden dat veel van de huidige span
ningen worden weggenomen. Het
tot dusverre door hem gevoerde re-
organisatiebeleid, de dankbaarheid,
waarmee hij het rapport in ont
vangst heeft genomen en de toezeg
ging die hij daarbij heeft gedaan,
wettigen de verwachting, dat de
minister zich niet bij de gesignaleer
de wanverhoudingen zal neerleggen.
Bij een nachtoefening op de tankbaan
|in De Vlasakkers bij Amersfoort is van
nacht een jeep, waarin de 20-jarige, uit
Tilburg afkomstige, dienstplichtige sol
daat P. W. T. M. Rijnen van het 106 ver-
bindingsrasterbataljon te Ede zat, over de
kop geslagen. Soldaat Rijnen werd zwaar
gewond en is enige uren later in het
hospitaal in Utrecht overleden.
(Tüta)
„Welke kleur lippenstift zou mij
het best staan, als ik groot ben?"