DRU i
Uw probleem is het onze
ZONDER PAUS VALT EENHEID
R. K. KERK AAN SCHERVEN
Weer esperanto-onderwijs
op blindeninstituten?
Openstaan voor nieuwe
ontwikkeling bij Rome
Paus Paulus VI in eerste encycliek:
Houdt op te
zijn, wie
zij is
DRINGEND VERZOEK
Een tvoord voor vandaag
A B A S I N
HALF ZWAAR-HEEL LEKKER!
2
DINSDAG 11 AUGUSTUS 1%i
ANDERZIJDS
GEEN KERK NODIG?
In Hervormd Nederland heeft
de Blaricumse predikant ds. W. J.
H. Baart een artikel gewijd aan
het probleem van mensen, vooral
jonge mensen, die er niet toe kun
nen komen zich bij een kerk aan
te sluiten, hoewel zij zeggen wel
te geloven. Het artikel luidt:
„Ik geloof wel en ik aanvaard
het evangelie als de basis voor mijn
leven, maar ik kan er niet toe ko
men om mij bij een kerk aan te
sluiten."
Het bovenstaande heb ik meerma
len gehoord van mensen, die de
moeite namen om enige jaren lang
een bijbelcursus of een catechisa
tie te volgen, maar niet konden ko
men tot de stap van de belijdenis.
In andere gevallen deed men wèl,
lang geleden, belijdenis en zegt
men ook nog steeds te geloven,
maar men vindt de zondagse kerk
gang overtollige franje. Een ge-
spreks- of bijbelkring ergens in een
huiskamer onder leiding van een
predikant, dat vindt men soms wel
interessant, maar de kerkdienst
vindt men uit de tijd.
patroon van onze tijd zal door bo
vengenoemde feiten niet geschokt
zijn, maar dergelijke reacties kun
nen meevoelen.
Moeten wij zulke mensen artikel
28 van de Nederl. Geloofsbelijdenis
voorhouden, dat stelt „dat niemand,
van wat staat of kwaliteit hij zij,
zich behoort op zichzelven te hou
den, om op zijn eigen persoon te
staan; maar dat zij allen schuldig
zijn zichzelven daar bij (nl. bij de
kerk) te voegen en daarmede te
verenigen; onderhoudende de enig
heid der kerk, zich onderwerpende
aan haar onderwijzing en tucht, de
hals buigende onder het juk van
Jezus Christus, en dienende de op
bouwing der broeders naar de ga
ven die God hun verleend heeft, als
onderlinge lidmaten eenzelfden li-
chaams"?
Voordat wij ons distantiëren van
artikel 28 zij eerst herinnerd aan
het feit, dat de Nederlandse ge
loofsbelijdenis in de 16e eeuw, de
eeuw der hervorming, werd opge
steld door een man, die als mar
telaar voor zijn geloof in 1567 te
Valenciennes is gestorven: Guido
de Brés.
Hij in de omstandigheden van
zijn tijd moest dit wel zo stel
len: dat iedereen schuldig is om
zich bij de kerk te voegen. Wat zou
er gebeurd zijn, toen vele duizen
den in West-Europa de in verval
verkerende middeleeuwse R.-K.
Kerk de rug toekeerden en in een
vacuum kwamen te verkeren, wan
neer er eens geen figuren als Gui
do de Brés en vele anderen met
leiderscapaciteiten de moeite had
den genomen om de hervormings-
gezinden op te vangen en te ver
enigen?
Uitwassen van de zijde der geest
drijvers de Wederdopers wa
ren al erg genoeg en zijn terug te
voeren op een ongebreideld indivi
dualisme.
Bovendien blijkt uit artikel 27 van
dezelfde Geloofsbelijdenis dat de
visie op de wereldkerk aan Guido
de Brés niet vreemd was: ,,Wij ge
loven en belijden ene enige Katho
lieke of algemene kerk, die is een
heilige vergadering der ware christ-
gelovigenDeze kerk is geweest
van den beginne der wereld af en
zal zijn tot den einde toe; Ook
mede is deze heilige kerk niet ge
legen, gebonden, of bepaald in een
zekere plaats, of aan zekere perso
nen, maar zij is verspreid en ver
strooid door de gehele wereld."
Wij kunnen niet tegenspreken dat
dit ruim gedacht is voor iemand
die in de 16e eeuw leefde.
de stelling, dat iedereen schul
dig is zich bij de kerk te voegen?
De 20e eeuw schijnt ons te willen
leren, dat het mogelijk moet zijn
om Christus te belijden en zich
toch niet bij de kerk te voegen.
Door de ontwikkeling die wij be
leven wordt ons de betrekkelijkheid
van het instituut der kerk min of
meer opgedrongen.
Maar tot hoever gaat dat? Gaat
het zo ver, dat wij kunnen zeggen
dat wij ons willen rekenen tot de
ene. enige. Katholieke of algemene
kerk. die over heel de wereld ver
spreid is? En dat wij volkomen af
gerekend hebben met het instituut
kerk?
Degenen die dit bevestigend me
nen te kunnen beantwoorden, kun
nen zich bovendien (terecht?) vlei
en met de hoop een belangrijker
bijdrage aan de oecumenische ge
dachte te leveren, dan wanneer zij
zich een bepaald kerktype zouden
uitkiezen. ,,Ik ben niet hervormd,
gereformeerd, luthers of r.-k., maar
ik reken mijzelf tot de ene, onzicht
bare, algemene kerk, die in heel de
wereld is."
Dat klinkt wel imponerend. Maar
uiteindelijk is zo'n uitspraak niet
reëel. Men kan zo'n standpunt inne
men, alleen bij de gratie van het
feit dat er anderen zijn, die menen
dat de kerk wel een concrete, zicht
bare gestalte moet hebben en niet
zonder organisatie kan.
(Het is te vergelijken met de
mens, die tegen bewapening èn te
gen alle overheid is; dat standpunt
kan men behouden, zolang er an
deren zijn die er anders over den
ken en er zorg voor dragen dat wij
in een geordende samenleving kun
nen bestaan).
T\AT ER IN onze kerkelijke sa-
-L' menleving mensen opstaan die
een grootse visie hebben op de éne
oecumenische keric, en die alvast
op de tijd vooruit lopen en reeds
in de toekomst leven, dat kan de
kerk geen kwaad doen. Mits men
zulke figuren blijft zien als rich
tingwijzers, niet als bouwers in het
heden. Want de ene, onzichtbare,
algemene kerk wordt niet door men
sen gebouwd.
Het gevaar voor degenen, die
door heilig ongeduld gedreven wor
den en vooruit willen snellen, is dat
zij de solidariteit met de mede-ge
lovigen verbreken. Er kan een ze
kere hoogmoed in liggen om zich
anders te voelen dan anderen. Dat
hoeft niet. Maar dat kan alleen
voorkomen worden zolang men zich
zelf weet te functioneren in een ge
heel, waarin men door God ge
plaatst is.
,,De hals buigen onder het juk
van Christus en dienende de op-
bouwing der broederen" is een uit
spraak die nog niets van haar ac
tualiteit heeft ingeboet. Guido de
Brés, bouwer aan een zichtbare
kerk in een chaotisch verwarde tijd,
wij mensen van de 20e eeuw, eeuw
van verwarring en schreeuwende
behoefte aan vernieuwde visie, wij
gevoelen ons verwant.
Herv. Wereldbond tot eigen mensen:
^^dinriOT^DROST^pastilles^dTOUTOmlN^,
OPNIEUW DRIE
WAARNEMERS
NAAR CONCILIE
(Van onze kerkredacteur)
FRANKFORT, 10 aug. Een
opmerkelijk feit van de kerkelijke
ontwikkeling van de laatste jaren
is de veranderde verhouding Rome-
Reformatie. De verandering is
zelfs zo groot dat de Hervormde
Wereldbond in Frankfort een apart
rapport wijdt aan deze ontwikke
ling. Daarin wordt de nieuwe open
heid van Rome ten opzichte van
de protestantse kerken met dank
baarheid geconstateerd. Bovendien
wordt uitgesproken dat deze ker
ken van gereformeerde en presby
teriaanse signatuur met grote
interesse de ontwikkeling in de
Rooms-Katholieke Kerk willen
volgen. Omgekeerd heeft paus
Paulus in zijn gisteren gepubli
ceerde encycliek met nadruk ge
zegd, dat het „oecumenisch" ge
sprek zelfs al in een positieve
eerste fase is gekomen. (Zie elders
op deze pagina.)
Met een zekere mate van blijde ver
bazing wees het hoofdbestuur van de
Hervormde Wereldbond in de volgende
zin op de veranderde situatie: „Nu er
twee zittingen van het Vaticaans con
cilie geweest zijn en de derde zitting
volgende maand, zal beginnen is het al
moeilijk geworden onze aanvankelijke
aarzelingen voor de geest te halen,
toen het ging om het wel of niet zen-
Het hoofdbestuur heeft besloten om
voor de derde periode opnieuw drie
theologen te benoemen, namelijk pfof.
dr. A. Allan MacCarthur, prof. Vittorio
Subilia en prof. J. N. Thomas. De Fran
se theoloog ds. Hebert Roux is niet meer
afgevaardigd. Dat heeft in Franse krin
gen enige onrust verwekt. Een groot dag
blad als Le Monde heeft zelfs geschre
ven dat de Hervormde Wereldbond min
der open zou staan voor de ontwikkeling
binnen het rooms-katholicisme dan voor
heen. Maar het rapport dat gisteren
werd aangenomen weerspreekt een der
gelijke conclusie ten ene male.
Consequenties
In het eerste deel van het rapport
wordt het nieuwe klimaat omschreven
en tevens gewezen op de consequenties
die er het gevolg van zijn. Er is nu
werkelijk een kans om tot een dialoog
De toekomstige ontwikkeling binnen
de Rooms-Katholieke Kerk zal met grote
aandacht moeten worden gevolgd. Toch
mogen de kerken van de Hervormde
Wereldbond niet over het hoofd zien dat
ook nog grote verschillen zijn zowel
op het punt van de ,,ene heilige, alge
mene, apostolische kerk", als betreffende
andere geloofsuitspraken, die van fun
damentele betekenis zijn.
een woord van dankbaarheid voor
het vele werk dat verricht is door de
Wereldraad van Kerken wordt nog on-
"er meer gezegd:
I Als we ons dankbaar betonen voor
het feit dat onze rooms-katholieke
broeders een geheel nieuw besef krij
gen van de waarheid en de nieuwe
verhoudingen, zullen ook wij een nieu
we openheid moeten openbaren voor
nieuwe overtuigingen en kansen.
I We zullen onszelf moeten afvragen
of we wel goed voorbereid zijn op een
dialoog met rooms-katholieken.
Als we de Rooms-Katholieke Kerk
vragen stellen, zullen we als kerken
van gereformeerde confessie zelf ook
de bereidheid moeten opbrengen om
ons te laten ondervragen.
„Laten we eerst en vooral ons
tot gedragsregel stellen, datgene
wat ons bindt voorop te plaatsen,
voor we ingaan op hetgeen ons
scheidt. We gaan verder. W(j zjjn
bereid vele meningsverschillen
betreffende traditie, vormen van
vroomheid, kerkelijk recht, gods
dienstige praktijken aan een diep
gaande studie te onderwerpen om
aan de wensen van de gescheiden
broeders tegemoet te komen. Wij
willen ze gaarne in liefde om
armen, maar het is niet aan ons
de grenzen welke de onaantast
baarheid van het geloof en de
eisen der liefde ons stellen, te
overschrijden. Wij zijn eigenlijk
bang, dat het in dit opzicht tot
wantrouwen en weerstand kan
komen. Maar nadat de Rooms-
Katholieke Kerk heden het ini
tiatief genomen heeft om de ene
kudde van Christus weer bijeen
te brengen, zal zij met geduld en
consideratie op deze weg voort
gaan. En zij zal blijven bidden, de
zozeer verlangde verzoening
waardig te worden.
Aldus luidt één van de belangrijkste
alinea's van de encycliek van paus Pau
lus VI, die hij gisteren aan de open
baarheid heeft prijsgegeven. Uitvoerig
gaat de paus in zijn zendbrief, die met
de woorden „Ecclesiam Suam" (Zijn
Kerk) begint, in op het „oecumenische
gesprek, dat zelfs al in een positieve
eerste fase is geraakt". In dit opzicht,
zo gaat de paus verder, bedrukt het
ons dat juist ons. die de verzoening na
streven, door vele gescheiden broeders
wordt verweten, de verzoening in de
weg te staan vanwege het ere- en juris
dictieprimaat, dat Christus aan de apos
tel Petrus heeft geschonken en dat wij
hebben over geërfd.
Zeggen niet velen, dat een hereniging
met de afgescheiden kerken veel een
voudiger zou zijn te realiseren, als het-j
primaat van de paus werd afgeschaft-
Wij vragen 1
gaan worden in de door paus Leo de
dertiende ingeslagen -ichting wöarbij
in het rooms-katholieke
werd opgenomen en tob
de eigen tijd
de majesteit
leergezag we
de mens in de taal
werd gesproken. Deze dialoog vindt
haar oorsprong in God. dwingt nie
mand tot antwoord maar laat ieder vrij.
Het komt paus Paulus het beste voor
om niet naar een bepaalde vorm van
dialoog te zoeken maar een op perso
nen en omstandigheden iJgestemde hou
ding te volgen waarbij t-priorismen en
polemische houding uitgeschakeld moe
ten worden. Men moet zich eerst er
vooral aanpassen aan de levensomstan
digheden van de toekomstige gespreks-
Sartner, al schuilt daarin gev
et apostolaat is nu eenmaal
tuur. Maar het gesprek mag nooit uit
draaien op een dubbelzinnig compromis
omdat het geloof ons verplicht tot één
waarheid, aldus de paus, die daarbij
irenisme en syncretisme slechts vormen
van twijfelzucht noemt.
Over de partner in de dialoog moet
het concilie het beslissende woord spre
ken. Als in aanmerking komende groe
pen („concentrische cirkels rond het
middelpunt waarin God ons geplaatst
heeft") noemt de paus als breedste
groep „de wereld" waaronder ook de
atheïsten vallen. Precies als onz
gangers, aldus paus Paulus, blij
de atheïstische ideologieën veroordelen
broeders te willen
bedenken hoe onhoudbaar deze stelling
is. En wel niet zozeer hierom, dat de
Rooms-Katholieke Kerk zonder de paus
ophoudt te zijn, wie zij maar omdat
zonder het opperste, doeltreffende en
beslissende herdersambt van Petrus de
eenheid der kerk aan scherven valt."
Dialoog
Over de dialoog wordt voorts gesteld
dat de kerk in de wereld waarin zij
staat duidelijk een eigen positie in
neemt. Maar, staan kerk en wereld al
buiten elkaar, dan staan zij nog niet
tegenover elkaar: de kerk moet de we
reld het evangelie leren en leerlingen
werven. Dat betekent: tot een dialoog
komen. Wat dit betreft moet door ge-
Vaak zijn deze identiek met economi
sche, sociale of politieke regeringsvor
men, vooral echter met het godloze
communisme. De gedachte van een
dialoog wordt onder zulke omstandig
heden wel heel moeilijk om niet te zeg
gen onmogelijk.
Gesprek staakt
Maar bij voorbaat sluiten wij nie
mand uit. op voorwaarde echter dat
men oprecht de waarheid zoekt, en
niet een dialetisch misbruik van
woorden wenst. Dat is de reden waar
om het gesprek met hen stokt en men
de kerk van het zwijgen ontmoet.
Maar uit pastorale overwegingen
moeten we toch zoeken naar de psy
chologische achtergrond. En
blijkt vaak dat men een valse
stelling van God heeft, soms gepaard
aan ontoereikende terminologie en
cultus, om het heilige onder woorden
te brengen. Atheïsten verkeren vaak
in krampachtige angst, in harts
tocht en zijn vol utopieën omtrent
vooruitgang en vergoddelijkte
Na te hebben herinnerd aan de ont
moeting met Athenagoras en de waar
nemers der orthodoxie bij het concilie,
noemt de paus de laatste kring van ge-
interesseerden in de dialoog namelijk
de huisgenoten des geloofs. De paus
vraagt alle rooms-katholieken de dia
loog in geest van geloof en liefde te
voeren, ook bij de binnenkerkelijke be
trekkingen. Als hij echter over liefde
spreekt, sluit hij de gehoorzaamheid
niet uit. Christus heeft nu eenmaal niet
voor niets gezag in de kerk gesteld.
De geest van onafhankelijkheid, van
kritiek en verzet is moeilijk met de
liefde te rijmen, die de hele gemeen
schap moet bezielen. De dialoog zal
gauw in discussie, woordenwisseling en
polemiek ontaarden, als die verkeerde
geest heerst.
Bewustzijn
Behalve over de dialoog staat de
paus in zijn encycliek ook uitvoerig stil
bij „het bewustzijn" en „de vernieu
wing". In het eerstgenoemde deel be
toogt de paus, dat het de moeite waard
is om over de oorsprong en de natuur
van de godsdienst van Christus n;
denken, daarbij verwijzend naar
brief aan de Hebreeën, waarin wordt
gezegd, dat de goddelijke openbaring
zich op verschillende tijden en op uit
eenlopende wijze heeft voltrokken.
Die opwekking tot waakzaamheid en
bewustwording werd reeds de apostelen
door Christus aangeraden met het oog
op de verleidingen waaraan de mens in
deze wereld blootstaat. Die uitnodiging
kan echter ook benaderd worden als ge
richt tot de vergadering der gelovigen
als gemeenschap beschouwd, namelijk
de kerk. Een algemene reden daartoe
vormen de noden van dit ogenblik, het
feit dat de kerk temidden van de mens
heid staat en met de geschiedenis daar
van op en neer gaat. De mensheid be
vindt zich thans op de weg van grote
veranderingen en ontwikkelingen, die
niet alleen haar uiterlijke levensvor
men maar ook haar manier van den
ken grondig doen veranderen. Dat alles
brengt ook de kerk zelf in bewegin
daarbij bestaat gevaar voor bec
verwarring en dwaling. „Leeft nog niei
altijd op een verkapte manier het
dernisme van vroeger met al zijn
leidingen", aldus vraagt de paus zich
af, „die de ware werkelijkheid van de
rooms-katholieke godsdienst vreemd
zijn? Middel daartegen is slechts de te
rugkeer van het bewustzijn van de kerk
in de geest van Christus als neerge
legd in schrift en overlevering."
De paus spreekt hierbij verder over
„de dwalingen die ook zelfs binnen de
kerk om zich heen grijpen en waaraan
diegenen ten prooi vallen die maar een
stukje kennen van de natuur en de zen
ding der kerk en niet voldoende de do
cumenten van de goddelijke openbaring
en de uitspraken van het door Christus
ingestelde leergezag in acht nemen".
Vernieuwing
Wat „de vernieuwing" betreft zegt
de encycliek dat de kerk omdat zij
voor de volmaaktheid geschapen is,
ook in haar aardse verschijning daar
naar moet streven. Het christelijk le
ven moet niet alleen de denkvormen
en zeden van de tijd aannemen
voorzover deze natuurlijk verenigbaar
zijn met de religieuze en zedelijke
wetten maar deze verduidelijken,
veredelen en heiligen. Het concilie
met Rome te komen over de aard
de kerk, haar eredienst en zending. En
als we, zo wordt gezegd, elkaar beter
gaan kennen dan kan het mogelijk
worden dat we een oplossing vinden voor
problemen als gemengde huwelijken, pro
selietisme, de wederdoop (zoals het ge
val was bij de overgang van prinses
Irene) en de vrijheid van de kerken.
De ledenkerken worden opgeroepen
n bereidheid te tonen, eigen traditione
le inzichten te wijzigen in het licht van
een beter verstaan van de Bijbel. De
Rooms-Katholieke kerk wordt opgeroe
pen om met de protestanten te blijven
studeren en met hen tot zelf-onderzoek te
komen.
Ontwikkeling
1 Cf* AUTOMATIC
VI TOASTER f69.
wil met name de bestaande grondlij
nen aanpassen aan de mogelijkheden
van een christelijk leven in deze tijd
en heeft in zoverre reeds zijn eigen
verdienste nog voordat eigenlijke be
sluiten genomen zijn.
De paus verwacht van de bisschoppen
aanwijzingen betreffende te nemen
maatregelen om het aangezicht van de
kerk te zuiveren en te verjongen en wil
hervorming zoveel mogelijk in de
hand werken. Daarbij moet wel reke
ning gehouden worden met de histori
sche ontwikkeling van de kerk. ,.We wil-
ïr niet naar streven de structuur
de kerk charismatisch te vernieu-
zodat de kerk naar kunstmatige
vernieuwingen van haar grondpatroon
wordt gedreven op basis van ideeën van
hen, die, zeker van hun ijver, soms van
hun goddelijke inspiratie overtuigd
zijn". Ook moet de aanpassing van de
kerk niet zodanig gebeuren dat zij zich
hoofdzakelijk richt naar de opvattingen
en zeden van de moderne wereld. Het
naturalisme dreigt de oorspronkelijke
opvatting van het christendom te ver
vagen. Het relativisme, dat alles recht
vaardigt en alles gelijke waarde toe
kent, gaat tegen het absolute karakter
van de christelijke grondwetten in. De
tendens om elke inspanning en elke last
uit het levenspatroon van de men
weren, bedreigt het christelijk gedrag
eri de ascese omdat die als onnodig en
lastig worden beschouwd.
Dat wil weer niet zeggen, aldus de
paus, dat wij in de onveranderlijkheid
van vormen moeten geloven. „Wij hou
den het maar het liefst bij de woorden
onze voorganger Johannes, die
sprak over „aggiornamento", een aan
passing aan de behoeften van tegen
woordig.
Urn vertraging
VAKANTIE-ADRESSEN
I We zullen moeten beseffen dat ei
risico's verbonden zijn aan de ontmoe
ting met de Rooms-Katholieke Kerk.
Sommige kerken kunnen niet gemak
kelijk vergeten wat hen in het verle
den is aangedaan door Rome. Het ge
volg is dat wij door onze eigen men
sen verkeerd begrepen kunnen worden
en zelfs dat wij aanstoot kunnen ge
ven. Daarom zullen we dubbel voor
zichtig moeten zijn en begrip moéten
opbrengen voor de inzichten en
posities van anderen.
Mej. Timmermans
presidente comité
voor vrouwenwerk
Herv. Wereldbond
(Van c
e kerkredacteur)
FRANKFURT Een Nederlandse
gekozen als presidente van het comité
voor de vrouwenarbeid van de Hervorm
de Wereldbond. Het is mejuffrouw dr.
W. Timmermans, die verbonden is ge-
.t aan de hervormde stadszending
te Utrecht en nu secretaresse is van
de hervormde vrouwendienst. Zij werd
met grote eenstemmigheid gekozen.
Mejuffrouw Timmermans studeerde
an de universiteit van Utrecht sociale
geografie en promoveerde op een proef-
;chrift dat gewijd was aan de verhou-
ling van de Utrechtse stadszending tot
de hervormde kerk. Het opmerkelijke is
dat sindsdien juist deze stadszending
geïncorporeerd werd in de plaatselijke
hervormde gemeente.
Mejuffrouw Timmermans, die in het
bijzonder zich jarenlang geïnteresseerd
heeft voor de meisjespadvinderij, heeft
Nederland verschillende malen op inter
nationale congressen vertegenwoordigd.
Zij was onder meer afgevaardigde naar
de derde assemblee van de Wereldraad
an Kerken in New Delhi.
Protestanten in Genève:
Encycliek met
reserve
ontvangen
In protestantse kringen te Genève, de
,stad van Calvijn", heeft men de eerste
encycliek van paus Paulus VI met een
zekere reserve ontvangen. Men wees op
de plaats, die paus Paulus in het deel
van zijn encycliek dat handelt over de
„afgescheiden broeders" heeft gereser
veerd voor de voorrang van zijn rechten.
Het argument, zo zei men. dat de paus
gebruikt ter verdediging van de eenheid
de leiding van de kerk als zijnde sy-
ïiem voor de eenheid van de kerk
zelf, schijnt de toenadering tussen de
.k. kerk en de andere christelijke ker-
:en nu niet bepaald te vergemakkelijken.
Wat de opmerking van paus Paulus be
treft, dat de „Rooms-Katholieke Kerk
het initiatief heeft genomen voor het
herstel van de ene schaapstal van Chris-
dat het de Wereldraad van Kerken is ge-
tus", herinnerde men er in Genève aan,
dat het de Wereldraad van Kerken is ge
weest die als eerste het initiatief heeft
genomen voor de toenadering tussen de
christelijke kerken.
Sommigen beweerden zelfs dat de niet-
christelijke kerken er in de encycliek
betrekkelijk beter vanaf blijken te zyn
gekomen. Toch blijft men in Genève, me
de gezien „het geduld" dat de paus heeft
beloofd te oefenen in de dialoog met de
rooms-katholieke christelijke kerken,
hopen op een beslissend gesprek.
Deze kritische geluiden uit Genève ko-
len alle uit particuliere hoek. De We
reldraad van Kerken onthoudt zich nog
elk officieel commentaar.
Psalm 51 is bij uitstek een psalm van boete. Het is een
schreeuw om barmhartigheid van een mens, die volkomen
verloren is in zichzelf. En die verlorenheid is existentieel, het
zijn geen „schoonheidsfouten" of onvolkomenheden, die ge
makkelijk ongedaan kunnen worden gemaakt, bijvoorbeeld
door in het vervolg wat fatsoenlijker te gaan leven. Het is ook
niet een kwestie van een wat nauwer of ruimer geweten, van
een ervoor zorgen, dat in de toekomst dezelfde fouten niet
meer worden gemaakt. David zegt, dat zijn zonde hem be
stendig voor ogen staat. Zeer concreet was deze zonde, het
overspel met de mooie Bathséba, waarvoor hij zelfs een moord
over had. Maar ï)avid was heel duidelijk gaan begrijpen, dat
het hier niet ging om een bijzonder vervelend incident, om
een allerongelukkigst toeval, om een tijdelijke zwakheid, die
hij best wel weer te boven zou komen. Hij was gaan zien, dat
het allemaal veel dieper zat, dat zijn handelwijze meer was
dan een incident, dat het te maken had met zijn verhouding
tot God. David zegt (en het is een hartekreet): „Tegen U, V
alleen, heb ik gezondigd en gedaan wat kwaad is in Uw ogen."
Het is verschrikkelijk, dat mensenlevens worden stukgemaakt,
maar het ergste is, dat God wordt beledigd, wordt gesmaad,
dat Zijn gebod wordt overtreden. Dat is namelijk het eerste.
Het kan zoals hier leiden tot belediging en smaad van
de naaste, maar het hoeft niet, dat laatste. Maar dan blijft het
eerste over! David waren de ogen geopend. Hij was zichzelf
gaan zien als een directe overtreder van Gods gebod en
daarvan waren anderen de dupe geworden.
Wij lezen vanavond: Nehemia 13 vers 1 tot en met 14.
Weekend-party? DROSTE pastilles altijd welkom!
Blinde esperantisten in Rijswijk bijeen
Op de slotzitting van het 43ste
esperantistencongres van blinden,
dat van 1 tot 8 augustus in het
jeugdcentrum O vervoorde in Rijs
wijk (Z.H.) gehouden werd, is dit
weekeinde een resolutie aangeno
men, waarin wordt aangedrongen
op herinvoering van het esperanto-
onderwijs aan de blindeninstituten,
met name in Nederland. De afge
vaardigden van Nosobe, de vereni
ging van blinde esperantisten in
Nederland, zullen de besturen en
directies van de drie blindeninsti
tuten in ons land vragen om tot
herinvoering van het esperanto op
het lesrooster te komen.
In vele andere landen wordt esperan-
aan blinden onderwezen. Algemeen
as men namelijk van mening, dat het
esperanto van bijzonder belang is voor
het leggen van internationale contacten
tussen blinden. In de vooroorlogse jaren
werd esperanto op ruime schaal aa
blindeninstituten onderwezen, doch r
mate het voortgezet onderwijs aan
den zich uitbreidde verdween esperanto
langzamerhand van het leerprogramma.
Verscheidene congressisten hebben ge-
ezen op de proeven, die zijn genomen
door het esperanto-instituut bij het on
derwijs, die zouden hebben aangetoond,
dat het leren van esperanto een zeer
nuttige voorbereiding zou zijn tot de stu
die van andere talen
Musici
Naar aanleiding van de besprekingen
ie wanen gewijd aan liet standaardise-
!n van het braillemuziekschrift werd
aangedrongen op heroprichting van de
internationale vereniging van blinde mu
sici.
Drs. Van der Beugel
op Amsterdamse
universiteitsdag
Op de achttiende Amsterdamse univer
siteitsdag, die dit jaar op zaterdag 17 ok
tober zal worden gehouden, zal drs. E. H.
van der Beugel een rede uitspreken over
„Europese Politieke Unie en Atlantische
samenwerking". Als gebruikelijk volgen
daarna colleges in de onderscheiderï fa
culteiten. Na een diner zal de Amster
damse studententoneelvereniging Brechts
„Die Kleinbilrgerhochzeit" opvoeren.
namelijk van mening, dat op
het ogenblik de standaardisering van het
braillemuziekschrift een Frans-Britse
aangelegenheid dreigt te worden. Men
zou graag zien, dat ook kleine landen
en zelfs individuele personen die een
waardevolle bijdrage tot deze standaar
disering zouden kunnen leveren, een
stem in het kapittel krijgen.
kalmeert de zenuwen
zonder slaap te verwekken!
Beroepingsiverk
NED. HERV. KERK
Beroepen te Ritthem (toez.): vie. J. P.
Broeder te Hoogvliet; te Goedereede:
D. C. v. Wijnen te Wouterswoude; te
Hulst: G. E. Huizing te Waarder (Zld.).
Bedankt voor Haarlem (vac. W. M. v.
Asperen): E. J. N. Kronenburg te Hellen-
doorn; voor Zaandam (vac, A. J. Engels):
K. v. Otteren te Lathum (Gld.); voor
Vrouwenparochie: J. ter Steege, kand. te
Ternaard:
W. E. M. Honig te Amsterdam; te Groote-
gast (Gr.): W. P. H. Pouwels te Nunspeet.
Bedankt voor Marum (Gr.): A. Wier-
singa te Winschoten.
GEREF. KERKEN (Vrijgemaakt)
Beroepen te Valthermond en 2de
Exloërmond: H. J. Venhuizen, kand. te
Harderwijk.
CHRIST. GEREF. KERKEN
Beroepen te Nieuwe Pekela: I. de
Bruyne te Rotterdam-centrum.
Aangenomen naar Eemdijk: G. Bouw,
kand. te Nunspeet, die bedankte voor
Heerde, Maassluis, Schiedam, Tholen,
Oud-Vossemeer, Urk, Vlaardingen, Zaam-
slag, Werkendam. Daarvoor bedankte hij
reeds voor zeven andere beroepen.
GEREF. GEMEENTEN
Tweetal te Lisse: P. Blok te Dirksland
en A. Hofman te Zeist.
Verzoeken
atig mijn loonbelasting. Nu is het mij
wel bekend dat als men boven de wei
standsgrens komt, dat men een aanslag
voor inkomstenbelasting krijgt. Naar
mijn mening was de weistandsgrens in
1962 8000. Mijn verdienste in 1962
was ongeveer ƒ50 beneden die grens.
Ik heb aftrek voor drie kinderen. Op
mijn aanslagbiljet staat dat ik minder
loonbelasting heb betaald dan ik in
werkelijkheid heb gedaan. Dus dat keidraadversperringen opgericht. Daar-
kaar te brengen. Het zaadmengsel
voor kanaries en voor vinken is ver-
formele uitspraak. U zult voorlopig schillend en Japanse nachtegalen zijn
typische insecteneters. Hiermee moet
wel rekening houden. De genoemde
uitstel kunt u richten vogels kunnen inderdaad alle
Vraag: Wanneer werd de Berlijnse z® ergens een droog i
r opgericht?
Antwoord: De Berlijnse muur werd
autustus 1961 in de vorm van prik-
Brieven, die niet zijn voorzien
van naam en adres, kunnen niet
in behandeling worden genomen.
Geheimhoudig is verzekerd. Vra
gen, die niet onderling met elkaar
in verband staan, moeten in af
zonderlijke brieven worden ge
steld. Per brief dient een gulden
aan postzegels te worden ingeslo-
klopt niet. Als de weistandsgrens
derdaad 8000 is, ben ik dan toch ver
plicht Inkomstenbelasting te betalen'
Volgens de definitieve aanslag moe
ik nog honderden guldens betalen. Ook gaan mijn gedachten uit
i u buitenge- bique-sijzen, enkele kanaries en een of
kinderen twee Japanse nachtegalen. Indien de
beschut plekje kunnen vinden. In de
winter zult u er verstandig aan doen al
deze vogels binnen te halen, of uw vo- Vraag: Gaarne ,a,i u c
ljf 5,®zo ,te bouwen, dat deze geheel woord ontvangen aangaande "kinliaren"
gesloten kan worden. Tevens is het Kunnen die afdoende worden weggeno-
H ,0P1SC- ™eelsr.bel»°«r!u* te men en waar moet ik me vervoegen?
wii-c w „eci zorgen dat u in de vollere een ver- 6
betreft de bevolking warming hebt, zodat u de temperatuur u"rd*n,.d# &Gv.al verdie
genlijke „muur" gemetseld.
Vraag: Ik ben van plan een buiten-
ilière te bouwen (niet zo heel erg
groot). Voor wat betreft de bevolking
Mozam-
heb ik aftrek gevraagd
wone lasten. Mijn vrou 4
hebben enige malen in het ziekenhuis ruimte het toelaat, denk 'ik
gelegen, wat allemaal extra kosten wat vinken. Kunnen deze vogels elkaar weinig. Er zijn verschillende uitsteken-
brengt. verdragen? Kunnen ze alle in een hui- de boeken in de handel met betrekking Vraag: Met collega's onder elkaar
prachtvinken en spraken wij over de vraag of Fop Smit
boeken van voor de Eerste Wereldoorlog speciale
binnen de gesloten ruimte boven het baring door diatheri.„.0.
minimum kunt houden. In het alge- Jp1' IS afdoende, U kunt zich voor deze
meen stellen deze vogels zon op prijs, behandeling het beste wenden tot een
Enige ur_en ochtendzon is eigenlijk te soed bekend staand schoonheidsinsti-
Antwoord: Inderdaad lijkt ook ons de
aanslag niet juist. Natuurlijk kunnen
wij niet beoordelen wa
uw aangifte i
hij zijn correcties niet specifi-
ikiuuicii ix aiiK ui een uui- r_, v -
gehouden worden? Zo ja, hoe bet houden
dan handelen in de winter. T-'—
de inspec- Eventueel kunnen ze 's winters onder-
afgeweken en gebracht worden in een onverwarmd
vertrek. Is voor deze vogels enige uren
ochtendzon voldoende?
Antwoord: Over het algemeen kun
nen deze vogels wel bij elkaar gehou-
r~.v den worden, doch er zijn enkele vin-
brief. U kunt m dit bezwaarschrift kensoorten, die elkaar moeilijk ver-
vragen stellen en dan nadat u antwoord dragen. Zo is het niet verstandig Mo-
hebt ontvangen, verder zien. Schrijf zambique-sijsjes en «delzangers bij «1-
ceert. U dient dan ook bezwaar te r
ken op de wijze, vermeld op de ach
terzijde van uw aanslagbiljet. Dit kan
gewone (liefst aangetekende)
kanaries. Informeer
bijvoorbeeld de heer Rutgers. vakantietochten i
Vraag: Is het mogelijk mij te zeg- seerde, in 1912
gen of de „internationale Bouworde" misschien?
de"and?FSt ^Ahnastraf t TO^Nifiegem log W"eldoor-
huis aan huis folders verspreidt, een rjfJvJP ?^on spe*
roora-katholieke organella is? We,e„IdSbiSÏ SfïriJriJ' eend Sst
m stichting Bouworde tussen Rotterdam en Gorinchem He-
NederlaxMl is .inderdaad een rooms-ka- laas zijn de archieven in de
tholieke organisatie. Wereldoorlog verloren gegaan
de Tweed«
