Grote meerderheid voor
één prot. chr. partij?
Landing
op de
mogelijk
maan
Parijs sluit akkoord
met Roemenië
Butler boekt inzake
Laos geen succes
Russen lopen
kwaad weg van
vredescongres
GRAAG FOTO
Automatische leus
ZATERDAG 1 AUGUSTUS 1964
In strijd met NAVO-
opvattinft
Franse troepen niet
in 'vooruitgeschoven'
posities
Gisteren is te Washington van
Amerikaanse rijde vernomen dat
Frankrijk nog steeds niet bereid is
om, in het kader van de NAVO-op-
vatting der „vooruitgeschoven verde
diging", rijn troepen dichter bij de
Duits-Tsjechoslowaakse grens te le-
Iegeren.
Dit werd medegedeeld in een com
mentaar op berichten van de corres
pondent in Bonn van het Amerikaanse
radiostation ..Columbia Broadcasting
System" (C.B.S.), volgens welke de
Franse troepen nog niet stellingen, die
vroeger in deze gebieden door Ameri
kaanse troepen werden ingenomen, heb
ben overgenomen, alhoewel hier reed»
enige tijd 6prake van is geweest.
Volgens de C.B.S.-correspondent had
den de Fransen aangevoerd dat er
genoeg kazernes in deze gebieden
ren om er het onder bqvel van een
gade-generaal staande 'el van een
sie. dat zou worden ou. gebracht, in on-
aer te Drengen.
Naar aanleiding hiervan wijst
in Washington op dat door het vertrek
der Amerikaanse troepen kazernes zijn
vrij gekomen, doch dat de Fransen niet
temin de nieuwe stellingen nog niet heb
ben betrokken.
De C.B.S.-correspondent in Bonn
meldt nog dat een der Franse bezwaren
was dat het onderhouden der verbindin
gen moeilijker zou worden, wanneer
slechts een deel van f^en divisie zou
worden overgebracht,
Duitse steun voor
Franse theorie
over vergelding
De vooraanstaande Westduitse mill-
tai-e commentator Adalbert Weinstein
he t zich gisteren in een hoofdartikel
in de (onafhankelijke) Frankfurter All-
gemeine Zeitung achter de Franse
theorie geschaard, dat een Russische in
val in Europa onverwijld met een grote
aanval met kernwapens moet worden
beantwoord.
Weinstein schrijft: ..toepassing van
de Amerikaanse strategische opvatting
van een „antwoord in fasen", waarbij
eerst een tegenaanval met conventio
neel bewapende troepen zou worden uit
gevoerd. voordat op grote schaal met
kernwapens zou worden gereageerd, zou
uitlopen op een nederlaag en onvoor
stelbare verwoestingen in Duitsland.
De westerse troepen zouden tot diep
In het Westduitse binnenland worden
teruggeworpen. En wanneer dan zou
blijken dat verdere tegenstand van nor
maal bewapende strijdkrachten niet
meer zou baten zou eerst op grote
schaal van kernwapens gebruik worden
gemaakt".
Nieuwe Russische
raketproeven
De Sowjetunie gaat de komende maan
den nieuwe versies van draagraketten
voor ruimte-onderzoek beproeven, zo
heeft het persbureau Tass bekendge
maakt. Daartoe zijn in de Stille Oceaan
twee doelgebieden aangegeven, waarvan
het ene van 4 augustus tot 1 november
en het andere van 1 oktober tot 30 de
cember zal worden gebruikt. De raket
ten zullen in de Sowjetunie worden ge
lanceerd.
Tweede NlPO-onderzoek brengt bewijs
Een Vietnamese vrouw draagt
haar kindje en bezittingen in
twee manden, die aan een stok
over de schouder hangen. De
achtergrond van de foto laat
militairen zien. die uit het My-
Hoeng-gebied terugkeren na een
actie tegen de Vietcong-rebellen.
Een schrille tegenstellingdie de
toestand in dit deel van Azië
karakteriseert.
Kardinaal Alfrink
terug uit de V.S.
Gisteren is kardinaal Alfrink uit New
York op Schiphol aangekomen. Tijdens
zijn verblijf van anderhalve weel
Amerika hield hij vorige week vrijdag
voor het internationale congres vai
r.k. wereldorganisatie voor academici
en studenten „Pax Romana" in Wash
ington een rede over de oecumene. De
rede kwam in grote lijnen overeen
een toespraak die de kardinaal vorige
maand heeft gehouden voor de Gooise
afdeling van de Sint Adelbertvereniging.
In zijn toespraak voor de ..Pax Roma
na" wees .mgr. Alfrink erop dat „bij
iédere oecumenische dialoog beide
partners ervan moeten uitgaan, dat
men wederzijds geen andere bedoeling
heeft dan in trouw aan Gods Woord te
zoeken naar de waarheid. Anders is ie
der werkelijk oecumenisch gesprek een
hersenschim". Voorts zei de kardinaal
er een aanmerkelijke verbetering
de onderlinge betrekkingen en de
groei in de kennis van de verschillende
kerken te constateren viel. Slechts door
een gezamenlijk bestuderen van de ge
loofsgegevens in de Schrift en de pre
diking van de oude kerk zal de eenheid
geloof bewerkstelligd kunnen wor-
waarom het uiteindelijk in de oe
cumenische beweging gaat", aldus kar
dinaal Alfrink.
Op verzoek van de Amerikaanse kar
dinaal Ritter heeft mgr. Alfrink zon
dag j.l. over hetzelfde onderwerp ge
sproken voor een groep religieuzen in
St. Louis.
De kwestk-Laos dreigt weer
in een impasse te komen nu de
Russen het Britse voorstel voor
een conferentie over Laos van de
hand hebben gewezen. De Brit
ten wilden een veertienlanden-
ferentie als voldaan zou worden
aan drie voorwaarden: de politie
ke eenheid in Laos onder leiding
van de neutralistische premier
Soevanna Phoema moet worden
hersteld, er moet een wapenstil
stand in Laos worden gesloten en
de linkse strijdkrachten van de
Pathet Lao moeten zich terugtrek
ken uit de gebieden, die zij sinds
februari veroverd hebben.
Nu de Russen dit se voorstel dat
gedaan werd door u.uiister Butler die
in Moskou op bezoek is, van de hand
hebben gewezen, -is de Amerikaanse
ta die donderdag in Moskou werd o
handigd en waarin de bereidheid
aan een veertienlandenconferentie deel
te nemen, te kennen werd gegevt
dien voldaan zou zijn aan de drie bo
vengenoemde voorwaarden, ook reeds
achterhaald.
De Russen willen wel een conferentie,
Chinese diplomaat
verdwenen uit
V.S.-ambassade
Een zegsman van de Amerikaanse
ambassade in Boeroendi heeft meege
deeld, dat de Chinees-communistische
diplomaat Toeng Tsji-Ping, aan wie
ruim twee maanden geleden politiek
asyl in de ambassade werd verleend,
twee dagen geleden verdwenen is.
Toeng. die tweede culturele attaché was
aan de grote Chinese ambassade in Boe-
Joemboera. de hoofdstad van Boeroendi.
had een kamer die grensde aan de
werkkamer van de Amerikaanse ambas
sadeur Donald Dumont.
Woensdagochtend werd hem zoals ge
woonlijk zijn ontbijt gebracht en toen
bleek hij verdwenen te zijn. Ambassa
deur Dumont was toen op het vliegveld
van Boejoemboera om Boeroendi's
Mwami (koning Mwamboetsi VI) die na
een reis van drie maanden door Europa
en de V.S. naar zijn land terugkeerde
te begroeten.
Sinds Toeng Tsji-Ping asyl was
leend, had hij de ambassade nooit
laten. Wel had hij eens de wens te
nen gegeven naar de V.S. te willen
gaan.
Tsji-Ping (24) ontsnapte uit de Chine
se ambassade kort nadat hij in Boe
joemboera arriveerde. Hij nam een taxi
en reed naar de Amerikaanse ambassa
de. Hij arriveerde daar in tennisschoe
nen en een wit hemdje.
Frankrijk en Roemenië hebben
gisteren in Parijs een overeen
komst inzake wetenschappelijke
en technische samenwerking gete
kend. Het akkoord voorziet in o.a.
de uitwisseling van studenten en
technische stukken. Dit is in door
gaans welingelichte kringen ver
nomen.
De overeenkomst werd ondertekend
door de Franse en de Roemeense minis
ter van buitenlandse zaken, Couve de
Murville en Cornelius Maneco. Premier
Maurer van Roemenië woonde de plech
tigheid bij.
Voorts kwamen Frankrijk en Roeme
nië overeen het handelsverkeer over en
weer uit te breiden. Volgens Franse
kringen zullen in oktober besprekingen
over een nieuw handelsverdrag begin
nen. De Roemenen zouden het Franse
standpunt hebben aanvaard, dat de
maximale krediettermijn vijf jaar zal
bedragen.
Blijkens het communiqué zal Frank
rijk de invoer van Roemeense oliepro-
dukten vergroten, tegenover een grotere
invoer door Roemenië van Franse kapi
taalgoederen.
De Roemeense vice-premier, Barlade-
nau, die ook aan de onderhandelingen
heeft deelgenomen, heeft in gesprekken
met Franse ondernemers de verwach
tingen uitgesproken, dat het handelsver-
zonder voorwaarden. Zij weige-
k mee te werken aan het bijeen
brengen van de drie strijdende groepen
in Laos. Verwacht wordt nu dat Enge
land alleen zal proberen de drie par
tijen in Zwitserland bijeen te krijgen.
Prins Soevanna Phoema heeft in een
chrijven aan minister Butler de steun
■an Engeland en de Sowjetunie ge
vraagd voor een dergelijke bijeenkomst.
Verwacht wordt dat de Russen hun
dreigement om het voorzitterschap van
de veertienlandenconferentie neer te
leggen, mochten geen resultaten wor
den geboekt, spoedig waar zullen ma
ken. Daarmee zou de hele kwestie-Laos
weer op losse schroeven komen te staan.
Deze conferentie garandeert namelijk de
neutraliteit van Laos.
Butler heeft dus. afgezien
were banden op handels- en cultureel
gebied, geen succes gehad in Moskou.
Ook schijnt geen vooruitgang te zijn
geboekt inzake de kwestie van de ont
wapening.
David Rockefeller
bij Chroesjtsjef
Premier Chroesjtsjef van de Sow-j
jetunie heeft gisteren een gesprek ge
had van 2 uur en een kwartier met!
de Amerikaanse financier David Ro-i
ckefeller, president van de Chase:
Manhatten Bank.
De Russische leider gaf de wens te-
kennen, dat de handel tussen de Sowjet
unie en de V.S. zich zal uitbreiden.
Rockefeller zei na afloop van het ge
sprek op een persconferentie dat hij met
Chroesjtsjef over vele zaken had gespro
ken. die de belangen van de V.S. en de
Sowjetunie raken. Het gesprek was heel
vriendschappelijk maar ook buitenge
woon openhartig geweest.
Rockefeller woont in Leningrad een
conferentie bij van Amerikaanse en Rus
sische intellectuelen.
Rockefeller heeft Chroesjtsjef gezegd,
dqt er vooruitzichten waren op verrui
ming van de handel. Maar daartegen
over stonden moeilijkheden van politieke
aard, het feit, dat de onderhandelingen
over kwesties voortvloeiend uit Ameri
kaans-Russische leen- en pachtovereen
komsten nog niet waren voltooid en de
omstandigheid, dat de Amerikaanse fa
brikanten niet voldoende wettelijke be
scherming hadden.
De Russische leider had Rockefeller
meegedeeld, dat de Sowjetunie bereid
was de kwesties voortvloeiend uit de
leen- en pachtovereenkomst te regelen
indien bevredigende regelingen voor
krediet op lange termijn getroffen zou
den kunnen worden.
Rockefeller zei ten slotte, dat ook ge
sproken was over de politieke situatie
in het algemeen.
De secretaris-generaal van de Ver
enigde Naties. Oe Thant, is vrijdag
avond uit Moskou in New York aange
komen. Oe Thant heeft onder meer be
zoeken gebracht aan Londen. Moskou.
Parijs. Genève, Cairo, Rangoon en an
dere hoofdsteden.
De delegatie van de Sowjetunie en 29
andere delegaties hebben zich van
ochtend van de tiende anti-kernwapen
conferentie in Tokio teruggetrokken. Als
argument voerden zij aan dat de Chine
se obstructie de conferentie onmogelijk
maakte. Ook dr. C. B. Goodlett uit Ame
rika, een van de vertegenwoordigers van
de wereldraad voor de vrede, verliet de
zaal. die reeds korte tiid nadat de confe
rentie was begonnen, een complete wan
orde te zien gaf.
Het grote bezwaar van de Russen (en
dus alle Moskou-volgelingen) was, dat zij
door de Japanse initatiefnemers waren
geweerd uit alle belangrijke commissies
omdat zij hadden aangekondigd dat zij
ook van plan waren de ban-debom-bij-
eenkomst bij te wonen in Hirosjima, die
uitgaat van de Japanse socialisten en
het sohyo-vakverbond. In de belangrijk
ste commissie zitten Chinezen en zij die
instemmen met hun anti-Russische poli
tiek.
De premier van communistisch China,
Tsjoe-en-Lai zei in een boodschap aan de
conferentie: „hoe verachtelijk de ver
storende activiteiten van het imperialis
me en zijn volgelingen ook mogen zijn,
zij zullen nooit in staat zijn de confe
rentie te verhinderen voort te gaan op
het juiste pad".
De eerste Sowjet-volgeling, die het
spreekgestoelte besteeg. Franco Cala-
mandrei van het Italiaanse vredescomi-
té. sprak van „discriminatie" en ..on
derdrukking van de democratische rech
ten" Hij werd weggejoeld door een
meerderheid van^ de 175 afgevaardigden
Wagner: geen
)urgercommissi<
in Harlem
hebben bereikt.
In het najaar zullen beide landen be
sprekingen beginnen over een consulair
verdrag en een culturele overeenkomst.
Franse diplomatieke kringen achten
vooral het politieke aspect van het Roe
meense bezoek van belang. Men ziet een
precedent in dit eerste rechtstreekse
contact tussen een Oosteuropese com
munistische regerin, en een Westeuro-
pese regering, temeer nu de Roemeense
regeringsleiders naar Parijs kwamen
zonder voorafgaande Instemming var
Moskou.
Erhard pleit voor
betere Russisch-
Duitse contacten
De Westduitse bondskanselier Ludwig
Erhard die dinsdag verklaard heeft, dat
hij bereid is een samenkomst te hebben
met de Russische premier Chroesjtsjef.
heeft gisteren krachtig gepleit voor be
tere betrekkingen tussen de Sowjetunie
en West-Duitsland
In het officiële regeringsbulletin
schrijft Erhard, dat de oorzaken van de
spanning tussen Oost en West weggeno
men moeten worden en een werkelijke
veilige vrede in de wereld verzekerd
moet worden. Maar volgens Erhard kun
nen de voorwaarden voor een werkelijke
vrede niet geschapen worden voordat
het recht op zelfbeschikking algemeen
erkend zou zijn een verwijzing
de Duitse kwestie11 ?-
ningen van Moski
breed verschillen.
In protestants-christelijke kring
heeft kort geleden de aandacht
getrokken een onderzoek van het
NIPO: het Nederlands Instituut
voor de Publieke Opinie en het
Marktonderzoek, waaruit bleek
dat zowel aan A.R. als aan C.H.-
zijde een grote meerderheid voor
samengaan in één nieuwe politie
ke groepering moet zijn. Later is
die uitslag aangevochten, zowel
in redactionele kolommen als
vanaf het spreekgestoelte. Hadden
deze bestrijders gelijk of niet? is
de vraag waarin we ons eens zou
den willen verdiepen.
Het gold hier een over geheel Neder
land gespreide steekproef. In totaal aan
450 mannen en vrouwen werd gevraagd
(letterlijk): „Er zijn in ons land ver
schillende protestantse politieke par
tijen. De twee grootste zijn de Anti-
Revolutionaire Partij en de Christelijk
Historische Unie. Er is al jaren af en
toe sprake van dat deze twee partijen
samen zouden moeten gaan om een
grotere protestantse politieke partij te
vormen. BENT U VOOR OF TEGEN
ZO'N SAMENGAAN VAN AR EN
CHU IN ÉÉN NIEUWE PROTES
TANTS-CHRISTELIJKE PARTIJ?"
Heel veel ondervraagden, aldus de
uitslag van het NlPOonderzoek. had
den geen oordeel. Maar de aanhangers
van de ARP en de CHU hadden er in
grote meerderheid wél een mening
over. Dit bleek uit de -olgende cijfers.
Van alle ondervraagden had slechts 45
procent een oordeel en 55 procent
géén oordeel. Bij de ARP-ondervraag-
den waren de verhoudingen wel en
geen oordeel echter resp. 79 en 21 en
bij die van de CHU resp. 76 en 24.
Beduidend gunstiger verhoudingen dus.
't Raakt hem niet
Een en ander Is ook wel te verkla
ren, want het is toch begrijpelijk dat
een gemiddelde KVP-er, een socialist,
of een VVD-er nu niet bepaald 's nachts
wakker ligt om te tobben over een
eventueel samengaan van AR en CH.
Het ligt meer voor de hand te veron
derstellen, dat zo iemand er nooit van
zijn leven over hééft nagedacht en er
evenmin ooit over na wil denken om
dat de zaak hem eenvoudig niet raakt.
Dat laatste is uiteraard wel het ge
val bU aanhangers der betrokken par
tijen. Vandaar die zo totaal andere cij
fers inzake de oordeelsvorming.
Het NIPO publiceerde in zijn offi
ciële bericht over de onderhavige
steekproef, dat van de ondervraagden
die wèl een oordeel hadden 88 procent
der AR-aanhangers vóór jn 12 procent
tegen samengaan was, terwijl van de
CH-aanhangers 92 procent vóór en 8
procent tegen moest worden genoemd.
Iets duidelijker worden ongetwijfeld
De onlangs gepubliceerde resul
taten van een NIPO-enquête ten aan
zien van vooral liet „in eigen kring"
levende verlangen naar één protes
tants-christelijke politieke groepering
heeft vele reacties uitgelokt Daar
onder waren er een aantal die de
juistheid van het onderzoek als zo
danig betwistten.
Dat laatste vormde voor ons een
aanleiding van onverdachte zjjde eens
iets meer te weten te komen over de
methodiek die bij deze onderzoe
kingen wordt toegepast en over de
betrouwbaarheid van dit soort pei
lingen.
De materie is nogal ingewikkeld,
maar we hebben getracht enkele
hoofdzaken zo eenvoudig en prak
tisch mogelijk te belichten.
De ruim vierduizend foto's die in
het kwartier moesten worden geno
men vóór de Ranger op de maan te
pletter sloeg bevestigen de bestaande
principiële opvattingen over het
oppervlak. Het geldt hier een verrui
ming van de bestaande kennis. De
foto's hebben onder meer aangetoond
dat op het gefotografeerde maange-
deelte géén stifvelden zijn die het
landen zullen bemoeilijken. Over de
draagkracht van het maanoppervlak
zijn pas conclusies mogelijk als er een
werkelijke landing op is uitgevoerd.
Dit concludeerde de deskundige dr.
Gerard Kuyper, een uit Nederland af
komstige astronoom van de universiteit
Arizona die heden een persconfe-
de voorlopige resul-
leidde
taten van de ontvangen maanfoto'i^^
Een collega van Kuyper. dr. Eugene
Shoemaker van de Amerikaanse geolo
gische inspectie, deelde aels voorlopige
incfruk mee, dat het maanoppervlak wat
ruwheid betreft geen probleem zal vor
men voor een landing. Wel ligt op het
maanoppervlak een laag verpoederd ge
steente van ongeveer 30 centimeter dik.
Het landingsterren dat men zal kiezen
i dat thans uit en te na gefotografeerd
bestaat uit een effen vlakte, die be
zaaid is met honderden kleine kraters.
Die kleine kraters variëren in diameter
Burgemeester Wagner van New York
heeft afwijzend beschikt op een door de
leiders der Newyorkse negerbevolking
gestelde eis tot benoeming van een com
missie van burgers, die een onderzoek
moeten instellen naar de beweer
de wreedheden die de politie bij het on
derdrukken van de jongste ongeregeld
heden in de negerwijken van New York
hebben begaan. De politie zou van
commissie geen deel mogen uitma-
Israëlische toeristen
uit Rusland gewezen
Naar in Tel Aviv is vernomen, zijn
onlangs drie toeristen uit Israël in Mos
kou aangehouden en .na een week hech
tenis uit de Sowjetunie gewezen. Vol
gens de Russische autoriteiten zouden
zij ..onder Russische Joden propaganda
materiaal hebben verspreid".
Dit jaar gaan vele Israëlische toeris
ten naar de Sowjetunie. De autoriteiten
zouden met lede ogen aanzien dat deze
toeristen contact hebben met geloofsge-
van 90 centimeter tot 90 meter. Ze zijn
ontstaan door het uitstoten van stukken
grotsgesteente uit grotere kraters, v
van er één de Copernicus heet Deze
kratertjes kunnen ook door meteorieten
zijn ontstaan.
De foto's, zo zeide dr. Kuyper. zijn
duizend maal beter dan de beste be
staande maanfoto's. Om precies te
werden in totaal 4.316 foto's genomen
zodat men zich kan voorstellen wat een
hoeveelheid werk er nog moet worden
verricht eer alles is „vertaald".
De tijd van fotograferen bedroeg 16
minuten en 40 seconden. De totale kos
ten van het Rangerprogramma dat tot
deze (en nog meerdere) resultaten
moe(s)t leiden bedragen 260 miljoen dol
lar.
Zonder enige terughouding hebben
Sowjetgeleerden hun lof geuit voor de
prestatie van de Amerikanen. Via de
Moskouse radio werd verklaard: „De
Sowjetgeleerden en ingenieurs wei
hun Amerikaanse collega's hartelijk
luk met deze buitengewone prestatie,
de laatste belangrijke stap voor een
peditie naar de maan vormt
Vandaag verscheen in een plaatselijk
Engels blad de volgende advertentie:
,.Man. in het bezit van tractor, wenst
kennismaking met vrouw, in het bezit
van maaidorsmachine. Graag brieven m
foto van maaidorsmachine'
Het Amerikaanse Bijbelgenrot-
schap mag in het vervolg in het
zondagsnummer van de Chinese
krant die In Saigon (de hoofdstad
van Zuid-vietnamverschijnt een
Bijbelgedeelte plaatsen. Het Evan
gelie van Marcus zal als eerste
boek op deze wijze de Vietnamese
lezers onder ogen worden ge
bracht. Ook staat er wekelijks de
oproep hij. zich tot het Bijbelge-
in handen te krijgei
Jjfi e&ft donte Kij>
I In Aries, in het zui
den van Frankrijk, wil
den gisteren twee gewa
pende bandieten een
kantoorbediende bero
ven van 30.000 frank,
doch zij moesten zich te
vreden stellen met een
paar worstjes en een
thermosfles. In plaats
van de tas waar het geld
in zat gaf het slachtof
fer de rovers, die hij tij
dig in de gaten had, een
tas met zijn twaalf
uurtje erin.
I Tien duikers van de
Amerikaanse marine heb
ben tien dagen doorge
bracht in een onderzees
laboratorium op een
diepte van vijftig meter.
Alvorens vandaag aan
de oppervlakte te wor
den gebracht, zullen zij
eerst nog 24 uur in een
ontdrukkingskamer moe
ten doorbrengen om gelei
delijk aan de normale at
mosfeer te wennen.
1 Een eerzaam inwoner
van de Zweedse stad
Götheborgh sloeg gister
morgen de ogen op, om
ze prompt van verbazing
weer bijna te sluiten.
Het bleek hem namelijk
dat hij aan zijn ene rijde
zijn wettige gade, doch
aan de andere zijde een
vreemde vrouw in bed
had liggen. Geschokt,
belde hij de politie op.
Deze ondervroeg de on
bekende schone slaap
ster, die toelichtte de vo
rige avond te gast te
zijn geweest op een
feestje, waar zij rich rij
kelijk aan geestrijk
vocht te goed had ge
daan. Zo rijkelijk, dat zij
de eerste de beste open
deur, die zij zag, was bin
nengelopen, om haar
roer uit te slapen in het
vertrek, waartoe de
deur toegang gaf.
Een 35 kilometer bre
de strook afgewerkte
stookolie beweegt zich in
de richting van de En
gelse zuidkust met haar
badplaatsen. Een snelle
Britse torpedobootjager
probeert met behulp
van chemische midde
len tevoorkomen, dat de
olie de kust bereikt en de
vakantievreugde van
duizenden toeristen be
derft.
de verhoudingen aangegeven indien
wordt onderscheiden in „voor", „te
gen" en „geen oordeel". Dan luiden de
cijfers: Aanhangers van AR vóór één
prot. chr. partij 70 procent: tégen 9
procent en geen oordeel 21 procent.
Aanhangers van CHU vóór één prot.
chr. partij 70 procent; tégen 6 procent
en geen oordeel 24 procent. Cijfers, die
elkaar niet eens zo verschrikkelijk veel
ontlopen. Hetgeen bijzonder ineteres-
sant is. Als ze ook de wérkelijke ver
houdingen in grote lijnen zouden weer
geven.
Is dat laatste zo? '/oor de beant
woording van de betrouwbaarheids-
vraag zou eens nagegaan kunnen wor
den hoe een groot instituut als het
NIPO. dat zoals men wellicht weet,
nauwe contacten onderhoudt met het
over de gehele wereld bekende Gallup-
institute bij zijn onderzoeken te werk
gaat.
Verkleining
Ten behoeve van opiniepeilingen
werkt men met zogenaamde represen
tatieve steekproeven, .vaarbij het erom
gaat dat het betrekkelijk geringe aan
tal geënquêteerden zó verfijnd wordt
gekozen, dat het in de plaats kan staan
voor het geheel. Anders gezegd: dat
als het ware een fotografische verklei
ning van het werkelijke beeld wordt
verkregen. Daartoe bedient men zich
van wetenschappelijk uitgedokterde en
tot vervelens toe aan le werkelijke si
tuatie getoetste, dus zo betrouwbaar
mogelijke, „spelregels".
Hiertoe behoort dat men bij zijn
steekproeven volledig proportioneel te
werk gaat. Dit betekent het volgende.
Ervan uitgaande dat er jaarlijks weer
bijgewerkte gegevens door het Cen
traal Bureau voor de Statistiek worden
verstrekt inzake het exacte aantal wo
ningen en gezinnen per gemeente ln
heel ons land waarop de opiniepellers
zich kunnen baseren, houden zij de pro-
Amsterdam 8.9 procent van de to
tale Nederlandse bevolking woont er
bij een NIPO-steekproef die 1000 on
dervraagden omvat ook precies 89 men
sen uit Amsterdam bij de enquête wor
den betrokken. Geen één meer en geen
één minder.
En dat niet alleen. Bij het trekken
der Amsterdamse 89 om het nu
maar even op dit voorbeeld te houden
koopt het NIPO 89 „willekeurige"
adressen, met dien verstande, dat het
totaal aantal Amsterdamse adressen
gedeeld door 89 precies aangeeft (op
gelijke afstanden van elkaar gelegen
dus) welke de te trekken adressen vor-
Dit alles even wat breder om er een
indruk van te geven hoe nauwgezet en
volgens vastgestelde regelen de „steek-
proef-personen" worden gekozen. Het
steekproefgewijze onderzoek verloopt
bovendien nog zodanig, dat iedereen ln
Nederland een even grote kans loopt
te weten bijvoorbeeld het totaal aantal
mensen dat een auto of het totaal aan
tal mensen dat een tv bezit, dan wordt
door de leek de betrouwbaarheid van
publieke opinieonderzoeken eerst over
tuigend duidelijk. Objectieve getalswer
kelijkheden bewijzen dan (voor de
vakman ten onvervloede) hoe Juist de
benaming „representatieve steekproe
ven" is.
Er Is hierbij, zoals gezegd, sprake
van een „fotografische verkleining",
hetgeen betekent dat daardoor bepaal
de details niet voldoende uit de verf
komen. Wil men ierhalve gedifferen
tieerder hetgeen in dit verband dus
niet wil zeggen betrouwbaarder ge
gevens, dan kan het tantal te enquê
teren personen worden uitgebreid tot
respectievelijk 1000. 2000, ja. zelfs 10.000
personen. In bepaaIdev-.,Pvallen kan dat
nodig zijn. De kostei'c 'en daarbij op
in een mate die bepaa -«niet evenredig
is aan de meerdere verkregen gegeven».
Maar nogmaals een <roed geleid opi
nie-onderzoek zal nrincipieel gezien
geen andere uitkomsten opleveren als
het gaat om 500 of om 2000 geënquêteer
den. Het laatste gaat alleen dieper.
Interessant blijft uiteraard de vraag
naar de exacte betrouwbaarheid van
goed geleide opinie-peilingen, waarvan
ook een belangrijk facet de juiste
vraagstelling is welk «jj^rigens even
goed tot de „spqlrc - kan worden
gerekend.
We betreden hierbij het terrein van
de waarschijnlijkheidsleer, die zich, al
geeft het woord op zichzelf misschien
een aanduiding in die richting, bepaald
niet op losse gronden fundeert.
Het betreft hier een zeer moeilijke
materie, waarvan voor ons alleen de
volgende waarheid-uit-de-praktijk be
langrijk is: neemt men een represen
tatieve steekproef van 1000 uit een to
taal van een miljoen (1 000.000) en men
krijgt tot uitkomst 500 mannen en 500
vrouwen, welnu, dan ;s de kans dat
genoemd miljoen inderdéid uit 500.000
mannen en 500.000 vrouwen bestaat als
volgt te omschrijven.
Tolerantie
onderzoek betrokken te v
Toetsing
Juist door die nauwkeurig aangehou
den spelregels is men er bij steekproe
ven zeker van dat zo inderdaad a.h.w.
een „fotografische verkleining" van de
Nederlandse werkelijkheid ontstaat.
Wordt volgens de regelen der kunst
bijv. een over geheel Nederland ge
spreide steekproef genomen waarbij het
de bedoeling is iets na te gaan dat op
grond van totaal-tellingen al bekend ls.
Ei* is 95 procent zekerheid dat de
werkelijkheid zich afspeelt tussen de
470.000 en de 530.000 mannen c.q. vrou
wen. Anders gezegd: oen marge van
drie procent naar boven of naar bene
den is nog te tolereren.
Inderdaad wordt bijvoorbeeld bij kwa
liteitscontrole van nrodukten in fabrie
ken volgens deze steekproeftheorie ge
werkt. Blijft het resultaat van het
steekproefsgewijze onderzoek binnen
genoemde marge van irie procent dan
wordt dit nog normaal geacht; wordt
het percentage produkten waaraan iets
ontbreekt hoger dan is er reden om
aan de kwaliteit van het produkt te
gaan twijfelen.
Uit dit alles moge enigszins duidelijk
zijn geworden, dat bij opiniepeilingen
het kleine getal geënquêteerden nog
niet automatisch betekent dat DUS het
hele onderzoek twijfelachtig moet wor
den geacht. Uiteraard kunnen ook opi
niepeilers falen, kunnen de omstandig
heden zich wijzigen, kortom kunnen er
allerlei factoren de reden van zijn dat
een minder juist resultaat wordt ver-
kref
Het NIPO heeft het bewuste
onderzoek zelf geëntameerd, het
had hiervoor, zoals trouwens bij
de meeste publieke opiniepeilin
gen die in de krant verschijnen,
geen enkele opdrachtgever. Ook
heeft het instituut op de tot dus
ver geuite kritiek niet gereageerd.
Onder deze omstandigheden lijkt
ons het beste bewijs voor een
eventueel NIPO-gelijk een diep
gaander onderzoek (bijv. uitslui
tend onder A.R.- en C.H.-mensen)
over hetzelfde onderwerp, waar
bij de verdieping hierin zou kun
nen bestaan, dat ook naar de
motivering van het voor of tegen
van één grote prot. chr. partij
wordt gevraagd.
Met een stijve kamerabox kunnen
geen scherpe opnamen worden ge
maakt binnen een bepaalde afstand
die voor elk toestel ls aangegeven
Wie met een gewoon landschap-ka
amera'tje wel eens portretkiekjes
heeft willen maken, weet dat dit al
leen mogelijk is door vóór de grote
lens een extra lensje te schroeven.
Dit extra lensje verhoogt het straal
brekend vermogen van het gehele op
tische stelsel. Zonder cit lensje zou
den de voorwerpen
die binnen een
stand van 3 m
gen, beelden
i die t
TOCH IS
HET ZO!
achteren liggen,
maar door verster
king van het bre
kend vermogen van
het hele optische
stelsel worden de
beelden meer naar voren geplaatst
en valleD nu op de gevoelige plaat,
waardoor bijv. een portret-opname
kan worden gemaakt op een afstand
van 2 m.
Deze versterking van het brekend
vermogen vindt bij het oog even
eens plaats wanneer wij een voor
werp bekijken op een afstand die
veel korter is dan 5 m. Want de
natuur heeft op zeer Ingenieuze wij
ze voorzien in onze behoefte om voor
werpen op bijkans elke afstand
scherp te kunnen zien. In ons oog.
dat zelf als een lens is, is n.l. nog
een tweede, sterkere lens opgehan
gen. bestaande uit een doorzichtig
kapsel gevuld met een doorziehtigc
stof. waarvan het brekend vermogen
sterker is dan dat van de rest van
vloeistoffen die het oog vullen.
Wordt deze lens boller, dan wordt
het brekend vermogen van het oog
verhoogd en kunnen wij de voorwer
pen Oan dichtbij bezien.
Maat dat en de memfen ei
genlijk wel. Waar het vandaag om
gaat, betreft het mechanisme van
de accommodatie. Bij een fototoestel
moeten we opzettelijk allerlei ver
anderingen aanbrengen indien de af-
■tand wijzigt, waarbinnen wij willen
fotograferen. Maar bij het zien doen
ive niets en desondanks stelt het oog
dch in op de juiste afstand.
Inderdaad, de nmodatle van
het oog is onttrokke» j-an de wil, zij
geschiedt reficctorisch' en treedt in
werking, zodra op
het netvlies on
scherpe beelden val
len. Het mechanisme
van de accommo
datie bestaat uit het
samentrekken van
een ringvormig
spiertje dat om de
loopt. Trekt dit
spiertje zich samen, dan wordt de lens I
boller en kunnen we de voorwerpen
dicht bij het oog scherp zien. Ontspant
het spiertje zich, dan wordt de lens
platter en zjjn onze ogen ingesteld op
grotere afstanden.
Alles goed en wel, maar hoe vol
trekt zich nu de alitie van die
kringspier? Die blijkt volautoma
tisch te werken, d.w.z. de spier trekt
zich samen wanneer de blikrichting
van de ogen zich neuswaarts richt.
Kijkt men naar iets dat ver weg ls,
dan zijn de assen van de ogen die
blikrichting uitmaken bijna
evenwijdig. Komt het voorwerp na
derbij. dan moeten de bliklljnen
naar elkaar toe gericht worden, een
verschijnsel dat als convergentie te
boek staat. Welnu, accommodatie en
convergentie gaan altijd samen!
Waarmee echter niet verklaard Is,
bijzienden altijd de ogen
enknijpen.
H. FétOlon
•druk vei*n«rn
