„ik zal u rust geven"
Organum Novum:
NIEUWE BOEKEN
keuze voor hei mechanische orgel
DEZE WEEK IN EEN WOELIGE WERELD
ZONDAGSBLAD
v'->.
DE NIEUWE FLEVO-POLDER IS DOOR DE VAKAN-
TIEGANGERS ONTDEKT EN DE KERKEN IN HET
NIEUWE LAND BRENGEN AAN DE RECREËREN
DE MENS DIE HIER ZIJN ONTSPANNING KOMT
ZOEKEN DE BOODSCHAP VAN HEM, DIE ECHT
HERSCHEPPEN WIL EN HEEFT GEZEGD:
„Blindemannetje spelen", één ion
de activiteiten van „De Licht
boei", ten gerieve van de jeugd.
JJET K.N.M.I. in De Bilt en
de Interkerkelijke Com
missie voor kerk en recreatie
in de Flevopolder werken
nauw samen, ook al is men
zich op het weerkundig insti
tuut die samenwerking waar
schijnlijk niet bewust. Elke
zaterdagavond luistert Joris
Groenevelt uit Urk, student
aan de Theologische Hoge
school te Kampen, nauwgezet
naar de weerberichten omdat
daarvan afhangt hoe laat de
kerkdiensten in het tentge
bouw op de Flevo-camping
bij Harderwijk de volgende
zondagmorgen zullen begin
nen. Voorspelt De Bilt regen,
dan wordt het aanvangs-
tijdstip op tien uur bepaald.
Stelt het K.N.M.I. mooi weer
in het vooruitzicht, dan be
ginnen de diensten een half
uur eerder.
Joris Groenev«iÉHk een van de
vrijwilligers die een derf van zijn
vakantie beschikbaar stelt voor de
opbouw van het kerk- en recrea-
tiewerk in de Flevopolder. Hij
heeft daartoe zijn intrek genomen
in een kleine houten kiosk op het
terrein van de Flevo-camping, do
mein van een particulier beheer
der.
Dat kampeerterrein is een eldo
rado voor mensen die rust zoe
ken. De camping is prachtig ge
legen, direct aan de wijde zande
rige oevers van het Veluwemeer
en men zal er tevergeefs zoeken
naar een jukebox of een lawaaie
rige dancing, zoals op een andere
camping in de omgeving wel het
geval is. De Flevo-camping is
voor alles een rustige, genoeglij
ke en goed geoutilleerde familie
camping. Dat hebben ook de Duit
se gasten ontdekt, die in de druk
ke zomermaanden ongeveer zes
tig procent van het totul van
meer dan vijftienhonderd bezoe
kers uitmaken. Ze gedragen zich
prettig en correct, volkomen over
eenkomstig de kampregels.
NAAR DE KERK
Binnen een straal van enkele
kilometers rondom het kampeer
terrein is geen kerkgebouw te be
kennen. zodat de mensen die ge
wend zijn elke zondag ter kerke
te gaan er een wat grotere tocb'
naar Harderwijk. Biddinghuizen
of Dronten voor over zouden moe
ten hebben. Het nieuwe land. dat
nog t enkele jaren geleden
werd ontrukt, heeft
nog maar weinig kerken.
De kerkeraden van de verschil
lende kerkgenootschappen in de
Flevopolder hebben niettemin ge
meend dat hun zorg zich ook tot
de recreatie-zoekende vakantiegan
gers rond het Veluwemeer moet
uitstrekken. Zij hebben daarom op
de Flevo-camping een grote tent
en een bijbelkiosk laten plaatsen.
Die tent doet dienst voor het
houden van de samenkomsten, die
veelal een verschillend karakter
hebben. Elke zondagmorgen vindt
er een tweetalige kerkdienst
plaats, in het Duits en in het Ne
derlands. De Schriftlezing wordt
eveneens in deze beide talen ge
houden. Als voorganger fungeert
meestal een van de theologische
studenten, die met de leiding van
de activiteiten is belast Door de
week staat de tent geheel in het
teken van de recreatie. Er worden
sjoelavonden gegeven, waar voor
al de Duitsers dol op zijn. omdat
dit spel volkomen vreemd voor
hen is, er worden dia's vertoona,
lezingen gehouden, en er is gele
genheid voor een rustig onderling
gesprek over de meest uiteenlo
pende onderwerpen.
tieve kerkelijk centrum is ge
doopt, volledig aan haar trekken.
Bij regenachtig weer kunnen de
ouders hun kinderen naar de tent
sturen, waarvan de wanden bij
wijze van decoratie geheel met
visnetten zijn opgetuigd. Daar
worden ze dan door Diet van As-
selt, een onderwijzeres uit Em-
meloord, bezig gehouden met het
doen van spelletjes, met tekenen,
of met een mooie vertelling. Maar
ook bij gunstig weer is er wel wat
te doen. De jongeren kunnen, als
ze daarvoor voelen, terecht op
het „internationale Songfestival",
waar zo ongeveer iedereen van
tien tot vijftien jaar aan kan
deelnemen. De ouderen kunnen
zich uitleven aan de sjoelbak of
op de wekelijkse quizavonden.
,De Lichtboei" kent zoveel acti
viteiten, dat men ze niet allemaal
kan opnoemen.
Er zijn zoveel mogelijkheden,
en daarbij denken we dan verder
alleen maar aan de uitleenbiblio-
JEUGD
Yisnetten als decoratie in de
•vangelisatietent, die tet:ens
dienst doet als kerkgebouw.
theek, en aan de kranten- en tijd
schriftenkiosk. Het is er een soort
kerkelijke winkel van Sinkel,
waar op het gebied van de evan
gelisatie van alles en nog wat te
koop is, ook al wordt er dan geen
handel in bedreven.
ALTIJD OPEN
„De Lichtboei is .altijd open
voor iedereen". Zo staat het op
een groot bord voor de tent. Het
is een sympathieke verkondi
ging, die al menigeen in deze
eerste weken sinds haar bestaan,
de weg naar tent en kiosk heejt
doen vinden. Het initiatief van
de samenwerkende kerken, de
Hervormde, de Gereformeerde,
de Chr. Gereformeerde en de
Vrije Evangelische kerk in de
Flevopolder is daarmee nu reeds
ruimschoots beloond geworden.
Het geheel draagt in de ogen
van mensen als Joris Groenevelt,
die er dagelijks mee te maken
hebben, nog wat teveel de sporen
van een overhaaste improvisatie.
Wij voor ons hebben daar niets
van kunnen bespeuren, of het zou
al moeten zijn dat domiree R. Mo-
lemaker. Gereformeerd predikant
te Biddinghuizen met z'n lelijk
eendje weer een dweil, een bezem
of een boender komt brengen,
daarmee onwillekeurig op onbete
kenende manco's attenderend. Do
minee Molemaker, die nog maar
kortgeleden zijn gem.eente te
Pingjum voor het pioniersgebied
in de polder verwisselde, is voor
zitter van de Interkerkelijke Com
missie voor kerk en recreatie, en
dat brengt mee dat hij het pad
naar de Flevo-camping wel warm
kan houden. Er is van alle kanten
voor het werk van de commissie
een beyredigende belangstelling.
Dal bieek nog onlangs, toen ds.
Molemaker in zijn kerkbode een
oproep plaatste om voor het werk
in ..De Lichtboei" een grammo
foon en een oude radio bescnik-
baar te stellen. Direct na afloop
van de dienst in Dronten stond
er al iemand klaar die zijn radio
voor dit doel wilde afstaan, ter
wijl ook de grammofoon er kwam.
Een ander gemeentelid bood spon
taan zijn caravan aan. die dan
in deze zomermaanden dienst kan
doen voor het huisvesten van de
vrijwillige medewerkers, wat per
slot van rekening nog altijd weer
•ijn voordelen heeft boven een
eigen tentje naast de kiosk. Vele
zolderbewoners, met name die
uit de omgeving van Biddinghui-
'.en, hebben het recreatiecentrum
zelf echter nog nooit gezien. Daar
voor is de polder nog te nieuw,
en de camping te ver weg
kerkewerk op het kampeerterrein
startte, bleek de leiding nl. geen
Duitse bijbel voorhanden te heb
ben. Er werd een beroep gedaan
op de meer dan honderd Duitse
families. Geen van hen bleek ech
ter een Bijbel of een gezangen
bundel bij zich te hebben!
De heer Groenevelt vertelt nog
een ander voorval. Dat van een
Duitse jongen uit een onkerkelijk
milieu, iie hem beloofd had dat
hij de volgende zondag de dienst
zou bijwonen. Om hem aan zijn
belofte te herinneren toog Joris
Groenevelt op de bewuste zondag
morgen naar de tent van de jonge
man. die echter te kennen gaf dat
hij niet zou komen, omdat hij last
van hoofdpijn had.
Wie schetst echter Groenevelt's
verbazing toen even later, kort
voor de kerkdienst begon, een an
dere Duitse jongen zich bij hem
kwam melden, met de mededeling
dat hij zijn door hoofdpijn ge
plaagde vriend kwam vervangen
De „Stellvertreter". die zelf
Rooms-Katholiek bleek te zijn,
ging zelfs zo ver, dat hij zich
spontaan opgaf om tijdens de
dienst te collecteren, iets wat
hem overigens goed af ging.
Het zijn zo van die kleine ge
beurtenissen, die al in menig ge
val tot de meest prettige con
tacten hebben geleid Con
tacten met de ouders
uit het Schriftgedeelte voorlas,
hoewel haar ouders zelf niet in
de kerk komen.
UITGAVEN
„De Lichtboei" staat altijd
open voor iedereen. Ze is moei
lijk meer weg te denken uit het
gehele patroon van de recrea
tieve samenleving aan het Velu
wemeer. Het is te hopen dat zij
ook financieel in staat zal wor
den gesteld dit werk voort te
zetten. De kleine gemeenten in
het nieuwe land staan voor on
gelooflijk grote uitgaven, voor
al waar het de nieuwbouw van
de kerken betreft. Het is voor
hen moeilijk om dit werk ai-
leen te dragen. Zij die het wil
len steunen, en die er voor wil-
„ITelkom namens de kerken", in
de tent op het recreatieterrein
van de Flevo-camping.
len zorgen dat de deur van „De
Lichtboei" niet ontijdig op slot
gaat, kunnen dit doen door hun
bijdrage te storten op giro nr.
9.7.0.8.5.0. ten name van Ds. R.
Molemaker te Biddinghuizen on
der vermelding „De Lichtboei",
of door overmaking op de reke
ning van de Interkerkelijke
Commissie bij de Amsterdamse
Bank te Dronten. Niet alleen
grote, maar ook kleine gaven
zijn van harte welkom. Dat de
gelden goed besteed zijn heeft
„De Lichtboei" in haar korte
bestaansperiode al ruimschoots
bewezen.
voor u besproken
's Mensen evolutie, door dr.
J. Th. Gicsen. Uitgave Servire,
Den Haag.
Wie op het kaftje van ..'s Men
sen evolutie" door dr. J. Th. Gie-
sen afgaat en daaruit de conclu
sie trekt, dat hem een uitgebreide
verhandeling over de leer van
Darwin te wachten staat, komt
bedrogen uit. De schrijver staat
er weliswaar enkele bladzijden bij
stil. maar houdt zich toch vooral
met de geestelijke en religieuze
ontwikkelingsgang van de mens
bezig, waarna hij een eigen filoso
fie verdedigt, waarin hij het
„Leven" centraal stelU
Het» is niet oninteressant van
de gedachten van dr. Giesen ken
nis te nemen. Weinig overtuigend
is nij echter in zijn afwijzen van
de godsdiensten, al erkent hij hun
waarde „in een bepaalde bewust-
zijnsfase van de menselijke evo
lutie".
Een voorbeeld van de betoog
trant van dr. Giesen: ,.In de Mi-
thrasdienst communiceerde men
met de Levensgod door het stie
renvlees rauw te eten en zijn
bloed warm te drinken. Later werd
een uit meel gebakken stier-beeld
je verorberd, en nog later com
municeerde men met brood en
wijn en noemde dit het vlees en
bloed van Christus, waardoor men
heden ten dage nog meent deel
te krijgen aan de levende kracht
van God." We zijn zo vrij in dat
laatste nog altijd meer te zien
dan in de bewustwording „door
de bemiddeling van onze functio
nele ziel", die dr. Giesen heeft
ontdekt.
Geen storm in december,
door J. Francis Hall. Uitgave
C. de Boer Jr., Hilversum.
Het schip Ellesmere maakt zijn
laatste reis. In dit nieuwe boek
in de Wimpelreeks vertelt een
zeeman de lotgevallen tijdens de
laatste trip. Hij vertelt van de
kleine gemeenschap, die leeft op
de Ellesmere en van de zee, die
haar ondergang beraamt. Het
wordt een schokkende geschiede
nis van een wanhopige strijd te
gen een razende zee. gedurende
een van de verschrikkelijke win
terstormen op de Noordatlantische
Oceaan. De schrijver plaatst geen
helden op dit eenzaam schip,
maar mensen. Theo van der Wall
vertaalde het boek, dat mis
schien juist, omdat het om men
sen van de zee gaat, wat te plech
tig is geschreven.
REACTIES
De reacties van de kamperende
families zijn vrijwel onverdeeld
gunstig, al heeft men ook daarbij
soms de meest merkwaardige er
varingen opgedaan. Want toen het
Organum Novum; samen
gesteld door P. H. Kriek en
Herman SJ. Zandt is een
publikatie, die de orgelbouw
in Nederland behandelt van
af 1945. In de jaren na 1945
heeft de Nederlandse orgel
bouw zich op stormachtige
Wijze ontwikkeld. Deze uit
gave wil de ontwikkeling
a.li.w. fixeren en vooral op
zijn achtergronden beoor
delen.
De schrijvers, die in zekere zin
objectiviteit hebben betracht, kie
zen echter zeer bepaald voor het
mechanische orgel. Zij weten hun
standpunt, dat niet alleen tot Ne
derland beperkt blijft, zeer zeker
waar te maken. Men zal Herman
Zandt wel als de auctor intellectu
alis van dit boekje kunnen be
schouwen. Een historisch over
zicht. nuttig voor de problematiek
in de hedendaagse orgelbouw, gaat
vooraf, en extra aandacht wordt
besteed aan de perioden 1830-1900
<de ontwikkeling van het roman
tische orgel) en 1900-1945 (de ont
wikkeling van het fabrieksorgel).
De hoofstukken II en III behan
delen de orgelvernieuwingsbewe
ging. haar invloed op de Neder
landse orgelbouw, en verder de
herleving vanaf 1945 tot heden,
waarbij uiteraard met veel sym
pathie het werk van de Synodale
Uitbreidingen
Een apart hoofdstuk is gewijd
aan orgelrestauraties en uitbrei
dingen. Het belang van deze uit
gave bestaat voornamelijk hierin,
dat hier de belangrijkste gebeur
tenissen uit de Nederlandse orgel
geschiedenis bij elkaar zijn ge
bracht: het importante referaat,
dat de vermaarde Deense orgel
bouwer Sybrand Zachariassen in
1953 voor de Nederlandse Orga
nistenvereniging hield, is hier b.v.
in extenso afgedrukt. Een 35-tal
afbeeldingen van sinds 1945 vol
len zijn zij zich eigenlijk wel
bewust, dat het nu bereikte pas
een formele aanzet is voor de we
zenlijke ontwikkelingsgang die on
ze orgelbouw nog zal moeten door
maken? vormt dit boekje toch
een instructief bezit, zeker voor
vele kerkvoogdijen en organisten.
WILLEM TALSMA
Organum Novum, door P. H.
Kriek en Herman S. J. Zandt.
Uitgave Bocyenga, Sneek.
Britse waardering voor Indonesische reis van mr. Luns -
Cyprus bij Griekenland - Maatregelen tegen Castro.
rjE INDONESISCHE reis van
minister Luns wordt niet al
leen in Nederland met grote
aandacht gevolgd. In vrijwel al
le landen, die in de wereldpoli
tiek een rol van betekenis spe
len, hecht men grote waarde aan
dit bezoek, of men er nu blij
mee is of nl«?t. Ook in Enge
land. dat in verband met het
Indoneslsch-MaleisLsche conflict
groot belang heeft bij hetgeen
zich in Indonesië afspeelt, is
men benieuwd, hoe de betrekkin
gen tussen Nederlanders en In
donesiërs zich in de toekomst zul
len ontwikkelen. Het Is bekend,
dat president Soekarno van de
Nederlands-Indonesische toena
dering gebruik wil maken om
de problemen te kunnen oplos
van de Indonesische boycot van
het internationale handelscen
trum Singapore. Men heeft tn
Engeland wel beweerd, dat Ne
derland door het aanknopen van
nieuwe handelsbetrekkingen met
Indonesië, dit land zou helpen
bij de uitvoering van zijn te
genover Maleisië gevoerde con
frontatiepolitiek. Ook in Malei
sische regeringskringen denkt
men er zo over. Beide landen
hebben blijkbaar vergeten, boe
zij Nederland alleen lieten staan,
toen Indonesië zich gereed maak
te. zich gewapenderhand meester
te gaan maken van Nederlands
Nieuw Guinea.
Verheugend
Het is daarom verheugend, in
-•en Engels blad te kunnen leren
dat het bezoek van mr. Luns
aan Indonesië dient te worden
toegejuicht. In een hoofdartikel
onder de kop: ..Een zuidoostazia-
tische verzoening" schrijft de li
berale (Manchester) Guardian:
Als een land zich onafhanke
lijk heeft gemaakt van een an
der. is het in het algemeen wen
selijk. dat beide partijen zo spoe
dig mogelijk leren, hoe zij beide
voordeel kunnen hebben van de
nieuwe verhouding tussen hen.
De Nederlanders zouden presi
dent Soekarno moeten kunnen
bewijzen, dat deze nieuwe ver
houding niet noodzakelijkerwijs
neo-kolanialisme behoeft te zijn.
Bovendien ondanks de oorlog
in Borneo des te meer ban
den de Indonesische regering
met de westelijke wereld be
houdt. des te beter. Het huidige
bezoek van mr. Luns aan Djakar-
•q cvmhn'jcro-t de vergankelijk
heid van wat eens onoplosbare
problemen schenen".
Het blad schrijft verder, dat
de Nederlanders gezegd hebben,
dat de ware ambitie van presi
dent Soekarno een uitnodiging
van koningin Juliana is voor een
staatsiebezoek aan Nederland.
„Mogelijk wordt deze wens ver
vuld. Maar wie zou dit in 1957
hebben voorzien?"
Cyprus
De laatste vraag zou men ook
kunnen stellen naar aanleidin»
van de ontwikkelingen rondom
het eiland Cyprus. De geschiede
nis heeft een heel ander verloop
gekregen, dan in dat jaar kon
worden aangenomen. Ook toen
streefden de Grieken op het
eiland naar Enosis, dat wil zeg
gen „aansluiting bij Grieken
land". maar was het voor leder
een duidelijk, dat daar nooit
iets van zou kunnen komen, om
dat Turkije zich nooit bij een
dergelijke annexatie door Grie
kenland zou neerleggen. Grieken
land werd toen nog door een
wijs man geregeerd: de heer
Karamanlis, die zich vorig jaar
uit protest tegen de gang van
zaken in zijn land geheel uit dc
politiek heeft teruggetrokken, na
dat hij eerst het premierschap
er aan had gegevc-
De regering onder leiding van
de heer Papandreoe, die op het
ogenblik aan het bewind is, wei
gert zich te houden aan het
Grieks - Turks - Brits - Cypri
sche akkoord, dat in 1960 werd
gesloten en dat sinds december
van het vorig jaar door aarts
bisschop Makarios, de president
van de Cyprische republiek, met
voeten wordt getreden. Deze
premier, die clandestien duizen
den Griekse militairen naar Cy
prus heeft gezonden, streeft
thans regelrecht naar aanslui
ting van het eiland bij Grieken
land.
Acheson
We hebben al vaker betoogd,
dat het een mooi ding zou zijn,
als de Cyprische kwestie op die
wijze zou kunnen worden opge
lost. nu de zaken eenmaal zijn,
zoals ze zich ontwikkeld heb
ben. Het zou een eind maken
aan het gevaar, dat thans dreigt
van de zijde van de pro-commu
nistische organisaties en de „des
kundigen" uit de landen van het
Sowjetblok, die in groten getale
op het eiland zijn neergestreken.
Ook zou het de mogelijkheid
scheppen, dat de Turkse bevol
kingsgroep op Cyprus zich min
der bedreigd zou kunnen voelen
In dit verband is het de moei
te waard, kennis te nemen van
het „voorstel" van Dean Ache
son. de vroegere Amerikaanse
minister van buitenlandse zaken,
die zich op verzoek van president
Johnson speciaal bezighoudt met
het Cyprische probleem. Ache
son meent dat de Cyprische
Cyprus bij Griekenland wordt
gevoegd. Griekenland een ander
eiland aan Turkije afstaat, waar
heen eventueel de Turken kun
nen gaan. die niet op Cyprus wil-
Minister Luns vervult ook
volgens een Engels blad een
belangrijke opdracht in
Indonesië.
len blijven. Voorts zou er een
Turkse militaire basis op het
eiland moeten blijven, ter gerust
stelling van de Turken, die er wel
willen wonen en werken.
^«•icmaal nieuw is het voorstel
niet. Het is echter de moeite
waard, het eens in ernstige
overweging te nemen. Andere
oplossingen liggen echt niet voor
het grijpen.
Cuba
Dit is ook op een ander eiland
Cubja het geval. De toe
naderingspogingen van Fidel
Castro ten spijt besloot de gro
te meerderheid van de Organi
satie van Amerikaanse staten:
diplomatieke betrekkingen met
regime van Castro te verbie
den: elk vervoer overzee tussen
de Amerikaanse republieken en
Cuba uitgezonderd datgene
wat nodig zou zijn uit humani
taire overwegingen: alle handel
met het eiland stop te zetten,
behalve die in geneesmiddelen,
medicijnen en noodzakelijke le
vensmiddelen; het bewind van
Castro te waarschuwen dat
als het doorgaat met daden die
karakteristieke elementen bevat
ten van agressie en interventie
tegen enig lid van de organisa
tie de aangevallen landen hier
tegen gewapenderhand kunnen
optreden, totdat de OAS maat
regelen zal hebben genomen om
vrede en veiligheid op het Wes
telijk halfrond te verzekeren.
Slechts vijf landen wilden dit be
sluit niet steunen.
Aangenomen mag echter wor
den. dat zij als het er op aan'
komt zich wel aan het meerder
heidsbesluit zullen houden. Men
heeft wel beweerd, dat deze op
voorstel van de Verenigde Sta-
•»»n aanvaarde resolutie er op
gericht is. het regime van Cas
tro omver te werpen. Als men
go^d leest, komt men echter tot
een andere conclusie.
Tweeledig
De bedoeling er van is twee
ledig. In de resolutie wordt dc
hoop uitgesproken, dat het Cu
baanse volk zich gesterkt zal
voelen door de solidariteit van de
Amerikaanse volken en regerin
gen en dat het zichzelf in een na
bije toekomst zal kunnen bevrij
den van de tirannie van het com
munistische bewind. Dit is dui
delijke taal: als er verandering
wil komen in de situatie in en
rondom Cuba. dan zal die van
binnenuit moeten komen en Cas
tro zal dan moeten meewerken
of ten onder gaan. Aan de ande
re kant neemt men maatregelen
om te voorkomen, dat het castro-
isme zich als een olievlek over
de rest van Latijns-Amerika uit
breidt. Men heeft er geen twij
fel over laten bestaan, dat zulks
niet straffeloos zal kunnen ge
schieden. Het totaal van de
maatregelen is dus gericht op de
bevrijding van de Cubaanse be
volking uit communistische sla
vernij en het in bedwang hou
den van het Castro-regiem, zo
lang die bevrijding nog niet
heeft plaatsgevonden.
Een dergelijke politiek behoeft
echter de mogelijkheid van toe
nadering tussen Cuba en de an
dere Amerikaanse staten niet uit
te sluiten. Het Is echter de vraag
of het ooit zo ver zal komen.
Want het regiem van Castro kan
niet zonder gevaar voor eigen
leiders de teugels op Cuba laten
