IN PRAAG: VERANTWOORDELIJKHEID GEESTELIJK LEVEN VMmwmiËmm&Mmim voor de vrede in de gehele wereld KAN FIILN EVANGELIE verkondigen Des pastors vrije tijd Mmmmmmmmmmmmmmsmmmmmsmm Haarlemse Bavo voor f 5.000.- een Hervormd Kerkgebouw NAAM DEZE WEEK IN EEN WOELIGE WERELD ZONDAGSBLAD ZATERDAG 27 JUNI 1964 MORGEN BEGINT DE TWEEDE CHRISTELIJKE VREDESCONFERENTIE (Van een der deelnemers) Morgenochtend, zondag 28 ju ni, zal de Bethlehemskapel in Praag, een door de Tsjechische staat gerestaureerd en onder houden gebouw ter herdenking van de reformator Johannes Hus gevuld zijn door een schou der aan schouder staande me nigte van 1200 man. Deze bonte gemeente uit alle werelddelen is daar bijeen in de openings- dienst van de Tweede Praagse Vredesconferentie, die van 28 juni tot 3 juli in „de gouden stad met de honderd torens" gehouden wordt. Men zal er luisteren naar de prediking van dr. Martin Nie- möller, een van de zes presi denten van de Wereldraad van Kerken en 's middags naar de openingsrede van de stichter en leider van de Praagse Vre desbeweging, prof. Josef Hro- madka, die zal spreken over het bijbelse thema van de con ferentie: Mijn verbond is leven en vrede. Op wereldschaal Daarmee begint dan een con ferentie, die van grote betekenis kan zijn voor de onderlinge ver zijn de doeleinden, die de Praag se Vredesbeweging in haar nu zesjarig bestaan steeds voor ogen gestaan hebben, maar zij zullen nu in studie en discussie genomen worden op sterk vergrote schaal. Tot nog toe en ook nog op de 1ste Chr. Vredesconferentie in 1961 hield men zich voornamelijk be zig met de Oost-West-problema- tiek met de verhouding commu- nistische-niet-communistische we reld en bepleitte tussen hen bei de een vreedzame coëxistentie. Hoewel het deelnemersaantal ditmaal het dubbele van dat van Kinderen in de Bijbel Kinderen in de Bijbel, door Anne de Vries Illustraties Otto Dicke. Uitgave J. H. Kok N.V., Kampen. Een bijzonder mooi boek, waar in dc bekende schrijver, onder meer van vertelboeken voor de bijbelse geschiedenis, enkele kin deren die in de bijbelse historie een rol van enige betekenis heb ben gespeeld, opnieuw doet leven in onze geest. De schrijver heeft zich daarbij zorgvuldig gehouden aan de tekst van de Bijbel, maar zich bij het uitwerken van de bijbelse oudheidkundige gegevens wat meer fantasie veroorloofd dan in zijn vertelboeken voor de bij belse geschiedenis. Zoals hij het zelf stelt: dóar heeft hij zich bij het schrijven afgevraagd hoe het ongeveer zou móeten zijn; hier, hoe het naar alle waarschijnlijk heid heeft künnën zijn. Prof. dr. Th. C. Vriezen heeft de schrij ver van advies gediend. En zo le zen we dan over de eerste kin- ren, Kaïn en Abel, over Izak als het wonderkind, over Benjamin als het gelukskind, over Mirjam als het moedertje, over SamuëJ als het kind van het gebed, over Joas die nooit volwassen werd, en over de zoon van Paulus' zus ter. Dat men met de keuze van Otto Dicke als illustrator bij uit- gelukkig is geweest -»• lezers. die diens w< i kennen, begrijpen. Johannes Hus, de Tsjechische kerk hervormer, die in het Praag van de vijftiende eeuw zo'n vooraanstaande rol speelde. Op 6 juli 1415 werd hij levend verbrand, vanwege zijn „ket terijen" tegen de kerk van Rome. 1961 bedraagt, zal deze Tweede Chr. Vredesconferentie toch niet een vergrote herhaling van de eerste te zien geven, maar wel bewust nieuwe wegen inslaan. Praag doet als het ware een stap in de ruimte. Niet, dat men al uit gekeken is op het probleem der Oost-West-verhouding, maar men maakt zich los van het uitsluitend daarop gericht houden, binnen de gezichtskring. Coëxistentie is niet alleen een noodzaak voor volke- fen ter weerszijden van het z.g. IJzeren Gordijn (een koude oor log-term, die men in Praag niet zal horen gebruiken), maar ook een gebiedende eis voor alle vol keren der wereld. Honger en overbevolking Hoezeer daarmee problemen in het blikveld komen, die het Euro pese kader te buiten gaan, blijkt uit het programma, dat voor de vijfdaagse conferentie is opgesteld. Na het al genoemde hoofdrefe raat van prof. Hromadka zullen vijf sprekers uit vier continenten de brandendste vragen in hun werelddeel behandelen. Voor Eu ropa spreekt aartspriester Vitalij Borovoj, theologieprofessor aan de Universiteit van Leningrad over de verhouding van vrede en coëxis tentie. Over Afrika's worsteling naar een nieuwe tijd spreekt de hervormde t theoloog ds. Andri- manjato van Madagascar in een referaat over Vrijheid en Eenheid. Voor Amerika belicht prof. dr. Harvey Cox Het mensbeeld in het technische tijdperk, waarna de Zuidamerikaanse ds. Emilio Cas tro uit Uruguay zal spreken over Honger en economische afhanke lijkheid en de baptistenpredikant ds. U Ba Hmyin uit Birma de pro- De keuze van deze referenten maakt duidelijk, dat een meer omvattende tegenstelling dan die van een Oost- en Westblok de con ferentie voor ogen staat, nl. die van de welvarende, technisch hoog-ontwikkelde Amerikaanse en Europese landen en de met ar moede en overbevolking worste lende volken van Azië en Afrika. Het doel van Praag-1964 is dan ook om vanuit diepe, theologische achtergronden te komen tot legi tieme, praktische consequenies van de coëxistentie in de gehele wereld, op politiek, economisch en sociaal gebied. Tien werkgroepen zullen de di- -verse aspecten van de vrede in deze tijd in 20 discussiegroepen van 60 deelnemers elk aan de hand van reeds verschenen voor studies bespreken. Zij zullen daar bij gestuwd worden door de da gelijkse bijbelstudie, die de ge weer doen vertegenwoordigen, evenals grote lichamen als de Hervormde en Lutherse Wereld- Over het verloop van deze con- fenrentie hopen wij in de komen de dagen verslag te kunnen uit brengen. Een gezicht op hel oude Praag, waar zondag a.s. de Tweede Christelijke Vredesconferentie zal begin iL'j w'v. i'v. In milder klimaat De verbreding van de visie van Praag heeft ongetwijfeld gunstig op het aantal deelnemers gewerkt. De conferentie profiteert trouwens van de verzachting van het in ternationale klimaat en van hier en daar opduikende tekenen van wijkende verstarring. Opvallend is de verbetering van de betrek- scherpe rede tegen het Vaticaan hield, aanmerkelijk hartelijker en intensiever geworden zijn, een toenadering, die met name te dan ken is aan de oecumenische open heid van de Nederlander mgr. Willebrands, secretaris van kardi naal Bea, leider van het secre tariaat voor de Eenheid. Uit Po len heeft zich een r.k. lekengroep, behorende tot de „Scoiale Ge in een artikel over „Des pas tors vrije tijd" houdt ds. A. Faber zich bezig met de zinvol door stu die gevulde vrije tijd van de pre dikant, aldus Het Orgaan van de Ned. Chr. Bond van Overheids personeel. De oefening van de geest door lectuur en studie komt immers altijd ook weer aan de gemeente ten goede. Vrije tijd ln de zin van „van ander gemeente werk vrijgemaakte tijd" is dus geen verloren tijd. Maar daar naast mogen ook de sociale be langen niet uit het oog verloren worden. Recreatie in de algemene zin èn recreatie door studie moet en mag de predikant hebben. Daartoe somt ds. Faber een aan tal desiderata op: Menig pastor beschouwt de tijd die hij voor deze re-creatie ..af neemt" als een heimelijke dief stal. Wezenlijk beschouwd is dat natuurlijk een vergissing, maar de suggestie die er van de gang bare visie od 't ambt uitgaat, is van dien aard, dat deze vergissing heel begrijpelijk is en daarom juist zo noodlottig is. Zij leidt tot drukkend schuldgevoel in vele le vens van onze predikanten. Wat ik dan wil? Ach, ik wenste in het maatschappelijk belang van kerk, gemeenten en pastores alle te za- men, dat bijvoorbeeld kerkordelijk voorgeschreven werd, dat: a. iedere pastor ten minste een vrije zondag per maand dient te hebben; b. het aantal vakantie-zondagen werd uitgebreid tot zes achter eenvolgende in één periode; c. iedere pastor op de hoogtijda gen als Kerst, Pasen, Pinkste ren enz. maar op één der beide feestdagen in de gemeente mag werken, op de andere feestdag moet hij beschikbaar zijn voor zijn gezin; d. op de Ligger der beroeping wordt aangegeven welke week dagen de pastor vrijgesteld zal zijn van openbare arbeid in de gemeente; als dit niet wordt vastgelegd komt er nooit iets van terecht! In de kerkelijke gemeentepers wordt rustig op gegeven op welke weekdagen de pastor zijn twee vrije dagen heeft. Na een jaar is iedereen met deze regeling en de bedoe ling ervan vertrouwd en ak- r het e. algemeen kerkelijk gesproken moet er een werkmethode ko men, waardoor de massa vrij gekomen studietijd zinvol wordt benut en beloond! Beloond in Seestelijke zin, doordat de stu- ie-energie zich kan ontladen in publikaties, werkstukken, scripties en examens. Ook in de vormingsarbeid en ln de in ternationale contacten zou op deze wijze waardevol werk kunnen worden gedaan. Boek over Kohlbrügge H. F. Kohlbrügge. d« onheilige heilige, door ds. W. A. Hoek. Uitgave W. ten Have N.V.. Am sterdam. Omdat Hermann Friedrich Kohlbrügge, de omstreden theo loog uit de vorige eeuw, ook nu nog vele christenen vermag aan te spreken, heeft de emeritus predikant ds. W. A. Hoek het aan gedurfd aan de vele boeken, die reeds aan Kohlbrügge zijn gewijd, er in 1964 nog een toe te voegen. Ds, Hoek voelde zich daartoe ge roepen, gezien de grote invloed, die Kohlbrügge op zijn persoonlijk ge loofsleven heeft gehad. In de twee de helft van deze in de Carillon reeks verschenen pocket laat ds. Hoek Kohlbrügge zelf aan het woord door een bloemlezing te ge ven uit diens geschriften. Ds. Hoek is ondertussen reëel ge noeg om in zijn inleiding op te merken: „Kohlbrügge heeft iets, dat hem voor ieder, die niet op hem is afgestemd, vervelend maakt en dus onleesbaar. Maar hem is afgestemd, vervelend zij, die hem wel kunnen lezen, le- JQR. GERD ALBRECHT deed bij Bertelsmann Verlag te Gütersloh een studie verschij nen „Film und Verkündigung"„ waarin hij nagaat hoe de film religieuze onderwerpen kan be handelen. Dr. Albrecht ziet er geen brood in. Hij neemt n.l. een formeel standpunt in: „het beeld representeert, het woord verkondigt". Ja, als men er zo over denkt, kan men aan de film (het beeld) geen andere rol toebe delen dan weergave van uiter lijke verschijnselen. Nu is dit standpunt evenwel niet houd- bapr, want ten eerste is de film geen „beeld", maar be hoort hij tot de dramatische kunst en ten tweede hoeft het „beeld" heus niet alleen genoe gen te neüYien met de represen tatie, met de uiterlijke voor ogen-stelling van een verschij ning, maar heeft het beeld wel degelijk legitiem deel aan de expressie. Dat dit in verreweg de mees te films inderdaad niet tot uit drukking komt, is hieraan te wijten, dat de filmindustrie van huis uit gebonden is aan het amusement en ten tweede, om dat de godsdienst in de moder ne maatschappij buiten de kerk maar een klein stemme tje heeft. Dit alles neemt niet weg, dat de film niettemin een indrukwekkend medium kan zijn voor de weergave van de meest innerlijke bevindingen van de mens en deswege ook van de boodschap van het Evangelie. Een enkele keer is dit in de praktijk reeds bewe zen (bijv. Ingmar Bergmans „De maagdenbron", waarin de vergeving verkondigd wordt). Dr. Albrecht adstrueert zijn inzichten echter aan een kerk historische film, de Amerikaan se Lutherfilm, waartegen hij tal van historische en theologische bezwaren inbrengt. Ook die be zwaren kan ik terzake niet zo gewichtig vinden, want voor mijn part mogen er op derge lijke punten blunders worden gemaakt, als de boodschap maar doorkomt. Amerika is echter op filmgebied, noch op godsdienstig gebied voor ons een indrukwekkend voorbeeld. Neen, dr. Dronkers heeft in zijn dissertatie „De religieuze film, een terreinverkenning" meer stof tot overdenken aan gedragen, dan dr. Gerd Al brecht. Ev. G. Film und Verkündigung, Probleme des religiösen Films, door dr. Gerd Al brecht. Nr. 2 in de reeks Neue Beitrage zur Film- und Fernsehforschung. Uitgave C. Bertelsmann Verlag, Gü tersloh. Gesprekken over de Heidelberger Gesprekken over de Heidel berger, door dr. A. F. N. Lek- kerkerker. Uitgave N.V. Zomer en Keuning, Wageningen. Er waren wel honderd catechis mussen, maar waarom werd de Heidelberger in de 16e eeuw de algemeen gebruikte? Misschien omdat hij zo persoonlijk is en zo rustig van toon. Maar vraag 80 dan over de mis? Is die echter wel kenmerkend voor dit merk waardige geschrift? In de eerste uitgave komt hij niet eens voor. Men ga maar eens kijken in de Utrechtse universiteitsbibliotheek, die twee van de vier nog aanwe zige exemplaren van de eerste uit gave" in bezit heeft. Behalve der gelijke bijzonderheden vindt men in het bovengenoemde vlot ge schreven boek de behandeling van tal van interessante onderwerpen uit en rondom de catechismus, die vorig jaar reeds vele luisteraars op zondagavond via de radio heb ben geboeid. m Dominee, vader van 10 kinderen kondigt zijn kroost joviaal aan dat er weer een nieuw broertje of zusje op komst is: „En weet iemand een Jantje: „amen"! Over een van de schoonste ker ken werd mij, in 1928, een en au- der bekend. Het is de ,,St. Bavo" of Grote Kerk in Haarlem. In dat jaar werd het 350-jarig feit van „de Alteratie" (Hervor ming) van Haarlem herdacht (1578). In dc stampvolle Bavokerk hield wijlen dr. J. Wecner een gloedvolle rede, waarin hij op bijbelse, historische, dus principi ële gronden uiteenzette, dat de Hervormde gemeente van Haar lem onbetwistbaar het eigendoms recht op dit machtig kerkgebouw bezit. De volgende avond verscheen er een artikel in een der beide Haarlemse bladen van de hand van Plebaan Westerwout, pastoor van de nieuwe (eveneens zeer schone), Haarlemse St. Bavo-ka- thedraal. Hij schreef, dat hij met begrijpelijke belangstelling had vernomen van de wei-doorwroch te rede van dr. Weener. Echter, zo vervolgde hij, deze dominee had zich véél bijbels-exegetische en kerkhistorische moeite kunnen besparen, als hij eens in de Haar lemse archieven gekeken had! Wèt toch is 't geval? Ten tijde van de Franse overheersing tel de Haarlem slechts enige honder den „katholieken". Voor hén was de Bavokerk veel te groot en hun aandeel in de kosten van onder houd ook te groot. Als „simul- "taankerk" was nl. de Bavo bij beide richtingen in gebruik. De wilden er wel van af. Zij liever 'n kleinere kerk aan de zuidkant van de stad, die dan geheel voor hun eigen gebruik zou zijn. Het destijdse gouverne ment heeft toen aldus beslist: D« hervormden betalen aan de roomsgezinden ƒ5000 voor het bouwen van hun nieuwe kerk, en zijn dan eigenaars van de oude Bavo, terwijl de roomsgezinden dan afzien van hun recht op de ze kerk; óf de roomsgezinden be talen aan de hervormden datzelf de bedrag, zodat de Bavo rooms bezit zou blijven. Zij hadden dan de hervormden wel „uitgekocht", maar bleven, als kleine groep, zit ten met dat geweldige gebouw. Welnu, de roomsgezinden heb ben het eerste gekozen; kortzich tig, zo betreurde het de Plebaan, maar feit Sindsdien is de Bavo, voor zo'n luttele som, onbetwist baar eigendom van de hervorm den. Strandvonder Het rapport over de moordaanslag op president Ken nedy Oswald beraamde en pleegde de moord zon der medewerking van anderen. OVER enkele dagen zal de commissie Warren haar be vindingen bekend maken over hetgeen zich heeft afgespeeld rondom de moord op president John Fitzgerald Kennedy op 22 november in Dallas (Texas). Aangenomen wordt dat het ge baseerd is op bergen bewijsma teriaal. volgens hetwelk Lee Har vey Oswald de enige moorde naar is geweest. Een sensatio nele ontzenuwing van gegevens voorbehouden, zal naar verwacht wordt het rapport de enorme hoeveelheid geruchten, gissingen en verdenkingen tot hun ware proporties terugbrengen en een kern van bewijs leveren, dat Oswald, die het gezag haatte, zonder leiding van anderen het marxisme had bestudeerd, zich zelf tot marxist had gepromo veerd en op 24-jarige leeftijd een onstandvastige nietsnut was. de desamenzweerders. In het rap port zal waarschijnlijk ook wor den vastgesteld, dat Jack Rubin stein. de man die later Oswald doodde en daardooi alle hoop op een bekentenis de bodem insloeg, hem nooit had gekend. Ruby zou ook niet betrokken zijn ge weest bij een of ander complot om Oswald het zwijgen op te leggen. Hij is zoals bekend ter dood veroordeeld en wacht in Dallas op behandeling van zijn zaak in hoger beroep en wellicht op zijn terechtstel ling. Van tijd tot tijd krijgt hij aanvallen van razernij. Geen verband Oswald en een in de Sowjetunie, Cuba of Mexico gesmeed com plot. Sommigen hebben aan een buitenlandse samenzwering ge dacht, omdat Oswald in de Sow jetunie en Mexico is geweest, blijk heeft gegeven van sympa thie voor Fidel Castro en te vergeefs geprobeerd heeft, het staatsburgerschap van de Sowjetunie te verkrijgen. Het motief schijnt slechts gezocht te moeten worden in een sombere, verbitterde en in zichzelf ge keerde geestesgesteldheid van de voormalige scherpschutter van de Marine. Oswald's vrouw heeft verklaard, dat hij abnormaal was geworden en uit het bewijs materiaal zou gebleken zijn, dat zijn moeder het advies van een schoolarts, hem door een psy chiater te laten behandelen, niet heeft opgevolgd. De grote moei lijkheid van de commissie is ge weest, dat zij een negatieve waarheid moest vaststellen niet alleen maar de overvloed van het bewijsmateriaal, dat Oswald als schuldige aanwijst, op de juiste waarde te schatten. Vastgelegd moest worden, of de misdaad al dan niet door iemand anders of door een ge heime groep, die Oswald als werktuig gebruikte, kan zijn ge pleegd. Veiligheid Verwacht wordt, dat het rap port zich ook zal bezighouden met kwesties als de veiligheids maatregelen, die voor en tijdens het bezoek van Kennedy waren getroffen. De heer Earl Warren, die opperrechter is van het Ame rikaanse Hooggerechtshof, heeft de Amerikanen de verzekering gegeven, dat niemand zal wor den gespaard, als kritiek ge rechtvaardigd zou blijken. Een deel van de getuigenverklarin gen zal wellicht niet worden ge publiceerd, indien de nationale veiligheid in het gedng is. Niets zal echter worden achtergehou den, omdat het misschien voor iemand onaangenaam zou kun nen zijn. Het zou thans zeker zijn. dat het onderzoek geen be vestiging oplevert van tientallen geruchten en berichten, die zes maanden geleden de wereld rond waren gegaan. Deze zouden zijn weerlegd of ongeloofwaardig zijn gemaakt- Tot deze geruchten behoorde de bewering, dat een of meer schoten zijn gekomen van het viaduct boven de limousine van de president, in plaats van uit het de boeken-opslag- rechter- en achterzijde, waar Oswald werkte en waar een ge weer, dat als eigendom is her kend, werd gevonden in een sluipschuttershinderlaag. Dit ge rucht zou ontzenuwd zijn door het sectierapport, waaruit blijkt, dat zowel Kennedy als Connally van acheren werden getroffen. Een foto Men zal zich herinneren, dat ook beweerd werd, dat Oswald de moord niet gepleegd gesproken, en later heeft moe der Oswald zelf aan de commis sie Warren verteld, dat haar gissing inderdaad door geen en kel bewijs werd gestaafd. Fabelen Dat de moord tische samenzwering is ge weest, zal zo meent men in Washington in het rapport ook naar het rijk der fabelen worden verwezen. Intensieve plaats de school deuropening van de ingang van het gebouw stond. Een gepubli ceerde foto zou bewezen hebben, dat dit inderdaad het geval was. De man in de deuropening was echter een zekere Billy Lovela- dy uit Texas, die pas later hoor de van de grote uiterlijke gelij kenis, welke tussen hem en Os wald bestond. Deze Lovelady heeft aan agenten van de com missie Warren medegedeeld, dat hij meer dan twintig getuigen heeft om waar te maken, dat hij en niet Oswald op de bewus te foto stond. Het rapport maakt naar verluidt ook een eind aan de geruchtenstroom, als zou Os wald in het geheim een agent van de Amerikaanse Ge heime dienst zijn geweest en om de woorden van zijn moe der te gebruiken naar voren zou zijn geschoven om de schuld voor de moordaanslag op zich te nemen. De topmannen van de FBI (Federale raad van onderzoek) en de CIA (Centra le inlichtingendienst) hebben de ze beweringen krachtig tegen onderzoekingen, zowel in de Ver enigde Staten als daarbuiten, hebben geen enkele aanwijzing opgeleverd. Ook is er aldus dezelfde kringen geen spra ke geweest van een rechtse sa menzwering en de Ver. Staten zelf. De vraag of er drie of vier schoten op de presidentiële auto zijn afgevuurd, wordt in het rapport eveneens afdoende be antwoord. Een getuige uit Dallas had verklaard, duidelijk vier schoten te hebben gehoord. getuigen Connally herkend ais de karabijn van Italiaans fabrikaat met telesco- pisch vizier, die Oswald onder A. Hid el (dezelfde, die Zijn vrouw in New Orleans gebruikte) had gekocht bij een postorderbedrijf. De politie heeft op het gewi de afdruk van een handpalm gewond), hebben unaniem ge zegd, dat er slechts drie schoten werden gehoord. Een tv-station in Dallas weet zelfs te melden, dat het Warren-rapport zal aan tonen, dat de eerste kogel zowel Kennedy als Connally heeft ge troffen en dat de derde niet raak is geweest. Aanvankelijk werd aangenomen, dat de eerste ko gel Kennedy had getroffen, de tweede gouverneur Conally en dat de derde president Kenne dy het leven heeft gekost. Het zal interessant zijn, ook in dit opzicht de mening van de com missie te LEE HARVEY OSWALD de werkelijke dader? Beweerd wordt, dat de vrouw van Oswald, Marina, die van Russische afkomst is, heeft ont kend, dat het in de sluipschut tershinderlaag gevonden geweer van haar man was. De moeder van Oswald hield dit vol tegen- de heeft zelf ver in te hebben Oswald en de draden van zijn overhemden gevonden. Voorts is uit ballistische proe ven gebleken, dat het hetzelfde wapen was, waarmede vorig jaar april een kogel was afge vuurd op generaal Walker, die uit het Amerikaanse leger was ontslagen vanwege zijn extreem rechtse opvattingen. Marina Os wald heeft verklaard, dat haar man er op had gepocht, dat hij op Walker had geschoten, maar dat hij hem niet had getroffen. Uit de onderzoekingen van de commissie Warren zou ook blij ken, dat Oswald in een gesprek, hetwelk hij in de gevangenis heeft gevoerd met zijn broer Robert, een dag na de moord, niet heeft ontkend, deze te heb ben gepleegd. De advocaat van Robert Oswald heeft meege deeld, dat Lee niet had ontkend en een lid van de commissie heeft gezegd, dat Robert tegen over zijn ondervragers geen ver klaring heeft afgelegd, die ge noemde bewering bevestigt. Vol gende week zal naar ver wachting dit bijzonder inte ressante rapport worden gepu bliceerd.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1964 | | pagina 14