Bachs Hohe Messe in de Pieterskerk
Indrukwekkende uitvoering
door Toonkunstkoor -
ondanks tekorten
Kasteel Middachten
open voor publiek
In route van Veluwesoom
NIEUWS "^SLEUTELSTAD
Opnieuw nederlaag van
De Zijl tegen DJK
Bon-da's Veevoederbureau N.V.
Oude Vest 23, Leiden
LEIDEN. Reeds sinds jaren heeft het Leids Toohkunstkoor onder
lskar Aribo zióh ten doel gesteld elke zomer Bachs M<is in b, een der moei
lijkste werken van het koorrepertoire, tot uitvoering te brengen. Het hoge
peil van deze uitvoering en het belang van dit imposante werk hebben
ertoe geleid, dat de organisatie van het Holland Festival deze Leidse Bach-
traditie in zijn programma heeft opgenomen. De Pieterskerk trok ook
gisteravond weer véle belangstellenden naar de „Hohe Messe", waaraan
ook nu weer een ensemble van leden van het Concertgebouworkest mee
werkte benevens de vocale oslisten Nelly van der Spek, Aafje Heyms,
George Maran en David Hollesteüe.
Hierbij moet ons al dadelijk één ding
van het hart nog afgezien van de be
zwaren van mogelijke verstarring, die
elke traditie verbonden met een bepaald
klassiek meesterwerk in zich bergt, en
afgezien eveneens van het wat merk
waardige feit dat het Holland Festival
nu al jaren twee „Hohe Messen" te
bieden heeft ondanks het feit, dat een
zo gunstig conjuntureel kader als dit
festival zeker is. mogelijkheden biedt
voor uitvoeringen van andere monu
mentale en moeilijke meesterwerken der
koorliteratuur thans verwaarloosd, afge
zien van dit alles dus lijkt het ons min
der gelukkig dat de lijst van medewer
kenden aan deze Leidse Bach-manifes-
tatie aan zo weinig variatie onderhevig
is
Bij een muziekleven, dat steeds meer
vastgeworteld raakt in de cultus der ge
klasseerde meesterwerken, zou afwisse
ling in het uitvoerende apparaat ten
minste een element van spanning en
onzekerheid kunnen vormen. We bedoe
len met dit alles geen kritiek op het
niveau van deze uitvoering: het lijkt
ons evenwel noodzakelijk dat boven
staande overwegingen zo nu en dan
eens tot uitdrukking worden gebracht
ten bate van de vitaliteit van ons mu
ziekleven
Op zichzelf is Bachs „Hohe Messe"
merkwaardig genoeg: zo monumen
taal en grandioos de diverse onderde
len van dit „magnum opus" stellig
zijn, zo problematisch is nog altijd
zijn oorsprong en bestemming.
Ondanks de hooggestemde veronder
stellingen van vroegere muziekgeleer
den als zou Bach de Mis in b als een
authentieke eenheid geconcipieerd heb
ben, als symbolische, zij het tamelijk
onpraktische, vormgeving van een mys
tiek, oecumenisch Christendom ook
al had Bach zelf de eerste delen ook
opgedragen aan de rooms-katholieke
keurvorst van Saksen komt de hui
dige Bachwetenschap tot de slotsom,
dat de Mis in elk geval fragmentarisch
en zonder bepaald plan tot eenheid
moet zijn ontstaan: voorts dat ver
moedelijk de meeste delen bewerkingen
zijn van veelal verloren catates of de
len daaruit: (voor de laatste onderde
len vanaf het Benedictus staat dit vast);
en tenslotte da Bach met dit alles
zeer reëel heef getracht het Leipzig-
se cantoraat te verwisselen met een
trekking als hofcomponist eventueel
een rooms-katholiek hof.
Een hofmusicus was immers sociaal
gezien veel meer in aanzien dan een
stedelijk cantor, en de Leipzigse autori
teiten hadden Bach al na enkele jaren
ernstig teleurgesteld We doen
ook goed aan deze merendeels
genleus en magistraal gecomponeerde
koren en soli niet allereerst te zien
als een spontane geloofsbeleving van
de componist doch als een demonstra
tie van compositorisch kunnen. Dit
ver muzikale kunnen was trouwen:
Bachs latere jaren, dus na 1730, onge
lofelijk. een der grootste wonderen van
or, ze Westerse beschaving. Dat Bach
de composiie. of he arrangemen
geval van ontlening aan vroeger werk,
steeds aanpaste aan de behoeften van
de liturgische teksten, sprak voor hem
zijn tijdgenoten vanzelf, doch dit
een door tamelijk algemene en ra
tionele theorieën bepaalde zaak en niet
primair gebonden aan subjectieve emo
ties.
De keurvorst van Saksen heeft de
Mis stellig nooit gehoord, de diverse
delen waren over het algemeen onge
schikt voor de Lutherse eredienst, doch
voor ons blijft dit agglomeraat van la-
tijns-liturgische onderdelen een machtig
geheel van diepe muzikale inhoud.
Van de uitvoering viel nauwelijks
te verwachten, dat zij nieuwe per
spectieven zou openen. We kennen
sedert lang Aribo's gedisciplineerde,
strakke, dramatische, vaak op dyna
mische en agogische contrasten ge
richte koordirectie.
De laatste jaren weet hij meestal te
scherpe contrasten te vermijden, al
blijft de tempowisseling na het prach
tig gezongen Crucifixus, altijd een hoog
tepunt in dekoorzang, te overspannen:
de trompetten konden de snelle motie-
ïn nauwelijks baas worden.
Het eerste Kyrie viel beter uit dan
het tweede, in het Gloria, en trouwens
ook elders, voelden we de grote
rieke minderheid der bassen en teno-
pijnlijker als een tekort v
klankbeeld, dan vroeger. Dictie
cipline van het koor verdienen
gens alle lof.
Jammer, dat Aribo, geheel koordiri
gent als hij is, zo weinig met
kest weet aan te vangen. Vaak moes
ten deze geroutineerde instrumentalis-
zien hoe ze eruit kwamen, in
het Quoniam dreigde alles mis te
gaan. jachthoorn, fagotten en orgel kon'
den elkaar niet vinden en David Holle-
selle moes nieemin zijn aria volvoe
ren ln een warrige situatie.
Voor de solisten, vokaal en instru
mentaal. had de dirigent trouwens
wel iets meer consideratie
dag mogen leggen door hen althans
de tijd te gunnen zich behoorlijk in
te stellen
Koper- en houtblazers leverden door
gaans goede prestaties. Jan Keessen
bleek nog altijd in het Benedictus t«
laboreren aan een zeer zoete vibrato.
Nelly van der Spek bevredigde ons
vele opzichten, zoals in haar duet met
Domine Deus, en in haar duet
I E in Unum. Aafje Heynus,
hoewel wat zwak in de hogere tonen,
weer blijk van grote nauwgezetheid
doorleefdheid in Qui Sedes
nus Dei. Van de tenor George Maran
betreurden we zijn neiging volume t»
forceren, waardoor de toon nogal hees
gaat klinken, het feit ten spijt dat zijn
routine, en vooral zijn gemak bij hei
zingen van hoge noten (Benedictus) op
vallend groot zijn. David Hollestelle
worstelde herhaaldelijk met de techni
sche problemen en kwam daar ook niet
helemaal uit, zoals in Et in Spiritum.
Alles tezamen genomen, komen
we tot de slotsom, dat, al zou deze
uitvoering zuiver lokaal gezien bij
zonder verdienstelijk kunnen worden
genoemd, van een festival-niveau
toch eigenlijk meer gevergd zou
moeten worden. Twee tekorten
zouden opgeheven dienen te worden:
de onevenredige bezetting der stem
soorten in het koor, en het duidelijkt
gemis aam orkestrale beheersing, dat
Aribo's directie kenmerkt. We hopen
dat op deze beide punten de volgen
de jaren een stijgende lijn te zien
zullen geven.
>ra. A. van der Veen-Wiersma.
Eindexamen Rijnl.
Lyceum Wassenaar
WASSENAAR, Geslaagd voor het
diploma h.b.s.-B: de dames: jkvr C M E
van den Bosch, E C Kreijenvelo, M J v
d Meer, J M A Rijpstra A J van der
Meulen, en J C Treffers en de heren: E F
Bezemer, E J Bloem, A Bol, R J Bolhuis.
I Broomans, R A Derungs, J F van Dort,
W A Froger, F G W Goudriaan, H M
Hueting, H B Huitem-, J H Jaarsma, D
Moret, R de Rooij, T W Wernink, F J ten
Arve. P Y ten Arve, K B Braat, A G
Brinkman, H L F Brom, L C M van 9en-
denburg. A G A Everts, H P Gnodde, P
van Keulen. E S Krijgsman. G J R Maat,
9 MacGillavry, D Schmal, S C van So
meren Grèvo, J E Baron di Vos van
Steenwijk, C D van der Vijver, B J de
Waal, J W de Waal en D Wouwenaar.
Er zijn vijf kandiuaten niet geslaagd,
Was vermiste treiler
wel zeewaardig
De Belgische zeevaartinspectie heeft
een onderzoek ingesteld naar de zee
waardigheid van het vissersvaartuig uit
Zeebrugge, dat sinds drie weken wordt
vermist en vrijwel zeker met zijn vier»
koppige bemanning is vergaan
De bemanning zou bij het vertrek voor
de fatale reis hebben gezegd dat zij niet
langer met het schip wilde varen, omdat
het niet volledig veilig was. Bij een vo
rige reis was het tijdens een lichte storm
zo hevig heen en weer geslingerd, dat
een lid van de bemanning over boord
werd geworpen. Hij kon worden gered.
De vermiste treiler de Z 416 mat
5 ton en werd vorig jaar gebouwd op een
werf in Zeebrugge.
Twijfels over bouw van
kernreactor Arnhem
Het Tweede-Kamerlid Posthumus
(soc.) heeft schriftelijke vragen gesteld
over de bouw van een kernreactor van
de KEMA in Arnhem.
Hy vraagt of het waar is dat de Eura-
tomcommissde de bouw van deze reac
tor heeft geweigerd, omdat er nog on
voldoende experimentele aanwijzingen
zijn, dat deze bouw Op het ogenblik reeds
verantwoord is, en dat van de zijde
deze commissie met het oog op de be
scherming van de gezondheid var
bevolking twijfel is gerezen over
juistheid van de gekozen vestigings
plaats.
(Van een onzer verslaggeefsters)
"VTEDERLAND telt nog vele kaste-
■k* len en vrijwel ieder kasteel is
w verbonden aan een lange ge
schiedenis van adellijke geslachten.
Een er van is het Huis Middachten.
het door water omgeven kasteel in
Rheden aan de Velnwezoom. Op 15
juli zal het voor het publiek worden
opengesteld en opgenomen worden
in de route van de Veluwezoom. Wel
was het reeds eerder om fiscale re
denen opengesteld, doch er werd
angstvallig vermeden bezoekers te
trekken. Na het overlijden van de
laatste graaf Bentinck heeft de we
duwe zich in een zijgebouw terug
getrokken en daar de drie dochters
met Duitse en Italiaanse adel zijn
getrouwd, staat het hoofdgebouw nu
geheel open.
Het merkwaardige in de geschiede
nis van Middachten is, dat het nim
mer verkocht is, steeds is het door
huwelijk of vererving van eigenaar
op eigenaar gegaan. Bekend is. dat
het omstreeks 1299 in handen was van
Evert van Middachten. In 1357 stierf
dit geslacht uit en erfden de Van
Steenres, die de naam Middachten
toevoegden, het kasteel. In 1625 ver
erfde het naar de Van Raesfelts en in
1666 huwde een Ursula Philippota van
Raesfelt met Godart van Reede-Gin-
kel.
In 1844 kwam het kasteel via de
Engelse tak in de familie Bentinck.
De Bentincks waren een Duits adellijk
geslacht. Het is Hans Willem Bentinck
geweest die door Willem III in de rid
derschap van Holland werd opgenomen
door de schenking van de heerlijkheden
Drimmelen en Rhoon. Hans Willem was
page bü Willem III. Toen de prins pok
ken kreeg, verklaarden de doktoren, dat
slechts genezing mogelijk was indien een
jong gezond persoon zich bij de zieke
onder de dekens begaf daar dan de pok.
ken sneller zouden uitbreken. De page
bood zich voor deze taak aan en ver
zorgde de lijder met de grootste toe
wijding. Willem III werd beter en ook
Bentinck genas, want hij kreeg natuur
lijk ook de pokken. Willem III koos
Bentinck als zijn afgezant toen in 1676
onderhandeld moest worden over het
huwelijk van de Prins-stadhouder met
Maria, de d-ochter van Jacobus. Toen
Willem III koning van Engeland was,
v.erhief hij baron Bentinck tot graaf van
Portland. Door huwelijk ontstond de
verwantschap van de Bentincks met de
Athlones en zo vinden we weer Ben
tincks terug op Middachten.
TTET huidige kasteel is 17de eeuws,
want het oude kasteel werd enige
malen door brand verwoest. Merkwaar
dig is de hal met het trappenhuis, ont
staan bij de verbouwing aan het einde
van de zeventiende eeuw naar 'plannen
van de Amsterdamse architect Jacob
Vennecool. Hierbij werd de oude bin-
Mekog, Albatros
en Badische
bouwen fabriek
De Verenigde Kunstmestfabriekei
Mekog—Albatros N.V. (40 pet. dochte:
van Koninklijke Shell en 20 pet. vaj/
Koninklijke Nederlandsche Hoogovens a 1
Staalfabrieken en 40 pet van de KoninkP<
lijke Zoutindustrie) zal tezamen met d|r'
Badische Anilin und Soda-Fabrik ee^(
dochter oprichten uitsluitend voor di
vervaardiging van ammoniak met eeiai
jaarcapaciteit van 300.000 ton, op h«P
terrein van de Albatrossuperfosfaatfa^
briek. De fabriek zal midden 1966 i*fc
bedrijf komen.
Elkvan beide partijen neemt voor
helft tin de nieuwe fabriek deel. VoortT
wil Mekog-Albatros in Pernis ee»i
urenum een zwavelzuur fabrieM
een fosforzuurindampcomplex en eed
diammoniumfosfaatfabriek laten bouwein
en de salpeterzuren kalkammonsalpe-
terfabrieken te IJmuiden uitbreiden
Ook zullen de ammoniakfabrieken veri
vangen worden door één installatie. D<
totale investeringen met inbegrip vai
de samen met de Badische te bouwer
fabriek zullen ruim f200 miljoen bedrad'
gen. P*
nenplaats opgevuld met het trappenhuis!'
rijk voorzien van beeldhouwwerk. Oolp
de zandstenen voorgevel is van dez»(
architect.
Het kasteel, dat men dus binnenkor^
bezichtigen kan, is niet als museum in-
gericht doch geheel als woonhuis. Verde?-
is er een schat van schilderijen, vrijwe-
alle familieportretten. O-a- van Jan dt
Baen, Pieter Nason, Gotfried Kneller
pastels van Jean-Baptiste Terroneau. déj
Zwitser Léotard J Etienne en Sir Pete-»
Lely. Bovendien nog enige atelierstuk
ken van Van Mierevelt en een jachtstilg
leven van Leemans.
/~VOK de tuin zal voor het publiek oper_
zijn. Deze is aangelegd in de stijl 1
van Le Nótre en in deze stijl in 1900 doop
Hugo Poortman gerestaureerd. Thanj,
heeft mejuffrouw C. Cremer de tuin-resB
tauratie in handen. Opmerkelijk is he»
„theater", waar in oude tijden tableau^
werden opgevoerd. Een hellend gazon
vormt het amfitheater. Geschoren lin#
denheggen de coulissen en daar achte?
zijn lindenhagen die de groene mureiji
vormen van de kleedkamers der artiesd
ten. Voor wie eens verwijlen wil in df
sfeer der oude adel en ridderschappen
een ideaal oord! 5
Resultaat Zaalberg
Leiden valt tegen
LEIDEN, Volgens de irectie van d»
N,V. Koninklijke Nederlandsche fabriek
van wollen dekens v. h. J. C. Zaalberg
en Zoon heeft het resultaat over het
boekjaar 19C3 niet geheel ^an de gestelde
verwachtingen voldaan.
Enerzijds vertoonden de produktie en
omzet van de zuiver wollen dekens en
plaids wederom een stijging, maar ander
zijds zijn de produktie cn omzet van
wollen kamgaren- en strijkgarenstoffen
bij de verwachtingen ten achter gebleven.
De investeringen in 1963 beliepen te
zamen een bedrag van 112.754. Commis
sarissen stellen voor het winstsaldo ad
j 48.209 naar de algemene reserve over te
boeken. De aandeelhoudersvergadering
wordt gehouden woensdagmorgen 8 juli
om elf uur bij Van der Heijden
Een zich bij voorbaat verslagen achtende Zijl-ploeg
heeft gisteravond in het Amsterdamse Brediusbad
geen enkele kans gehad om DJK één of meer winst
punt jés te ontfutselen. De hoofdstedelingen waren
over alle linies beter dan de Kooiploeg, die met drie
invallers aantrad. Evenals in Leiden won DJK met
61. Beter bracht het dameszevental van de LZC het
erin Velzen af. De LZC won gemakkelijk van VZV
(07). Het Leiderdorpse DKD maakte een vergeefse
reis naar Vlaardingen, omdat de consul vergeten had
het (te koude) water af te keuren
De Zijl. met invallers voor\Hennie
Hensing, Wim Bergman en Hans van
der Moolen. had tegen een veel zwem
mend DJK niets in te brengen. De Am
sterdammers zochten het in snelle, van
uit de verdediging opgezette aanvallen,
terwijl de Kooiploeg verviel in zeer
langdradig combinatiespel, dat geen en
kel effect opleverde.
De beslissing viel ln de eerste periode.
Bob Walter, Rein Prins en Henny Vega
schoten de Amsterdammers naar een
comfortabele 3—0 voorsprong. De Zijl
had ln feite reeds nu „vrede" met de
nederlaag.
Nadat Barendsen en Dick Noltlng d«
score in de tweede periode tot 50 had-
den opgeschroefd, slaagde De Zijl erin,
het derde gedeelte in de eerste werke
lijk goede aanval Op te zetten. Loek
van Kampen schoot nieruit hard in
met de door Joop de Haas doorgetikte
bal had DJK-doelman Bessum de groot
ste moeite. Toch werd het nog 60 door
Charles Ritton. voordat de Leidenaars
de vierde speeltijd konden tegensco-
i. Na een algehele omzetting van d«
Leidse ploeg slaagde Joop de Haas ei
met een tam schot in doelman Waltei
te passeren 61.
Het dames-zevental van de Leldsche
Zwemclub heeft ln Velzen een moeite-
loze overwinning behaald op VZV. Na
een 03 ruststand werd de 0—7 eind
stand bereikt.
Hilde Ouwerkerk had. hoewel zü
slechts een doelpunt scoorde een groot
aandeel in de zege. Veel treffers werden
na goed aangeven van haar gescoord.
Ineke van der Broek doelpuntte
keer en Janny Kantebeen nam twee
treffers voor haar rekening. De LZC-
doelverdedigster Adrie Parrel kreeg
slechts één ver schot te verwerken.
Haagse politierechter
Geld voor taxiritten
oneerlijk verkregen
DEN HAAG Er waren huiselijke
omstandigheden, waardoor een drukkerij-
bediende uit Leiden genoodzaakt was
nogal wat in een taxi te rijden. De re
kening daarvoor was opgelopen tot f 85,
doch de bediende had geen geld om te
,Dat maken we dan wel in orde",
deelde hij de taxichauffeur mee, die dan
wat drukwerk kon bestellen.
Zo gezegd, zo gedaan en het drukwerk
werd geleverd, doch dat ging weer ten
koste van de drukker.
Later bleek dat de bediende ook nog
geld dat hij voor geleverd drukwerk had
ontvangen, tot een bedrag van f 85, niet
had afgedragen.
Wegens verduistering in dienstbetrek
king eiste de officier van justitie f 100
boete. De rechter veroordeelde tot f 100
boete en voorwaardelijk twee weken ge
vangenisstraf
Alle kandidaten chr.
kweekschool geslaagd
LEIDEN Voor het eindexamen va
de tweede leerkring van de Christe
lijke kweekschool slaagden
H. Nieuwenburg te Leiden en de heren
R J. van Dalen. Leiderdorp, S. Huisman,
Hazerswoude. P. F. Lindhout. Noord-
wijk, R. Brunt, Nieuw Vennep, J. Groe-
newoud. Nieuw Vennep, J. S. van der
Kreeke. Wassenaar, C. van den Akker.
Leimuiden. G. Brandsma, Katwijk aan
Zee. K. de Groot. Oegstgeest, A. Sijpe-
stein. Alphen aan den Rijn. D. van Zui
len. Katwijk.
De examens zijn thans beëindigd. In
totaal zijn voor de examens honderd
kandidaten geslaagd; niemand wei
afgewezen.
Zwavelzuurfabriek
Ketjen in Botlek
De Kon. Zwavelzuurfabrieken v/h
Ketjen (Kon. Zout-Ketjen) zal in de
Botlek een zwavelzuurfabriek bouwen
een dagcapaciteit van 800 ton
meer ter vervanging van de ouder
wordende installaties. De fabriek zal
weinig arbeidskrachten nodig hebben
door ligging aan diep water is uit-
r overzee mogelijk.
HOED
Eerste lijsi
Dwnburch S3 W St Vincent
Drente X NO Klnjslon
Sleepboteu
Tweede lijst
vraagt per 1 september a.s. of eerder
SECRETARESSE
LEIDATO
II.H. MIDDENSTANDERS
wegens ziekte
TER OVERNAME AANGEBODEN
STAND OP DE LEIDATO
Inlichtingen bij het Secretariaat
Stadsgehoorzaal Leiden Telefoon 31704
NIEUWE LEIDSE COURANT
WOENSDAG 2-1 JUNI 196^.,
