Er eens uifgepiept
Dag Pa.. Dag Moe..
huMdbw
o
Ruimte
voor ons
en ewen
o
«fi K ijLtf k
IN FRANKRIJK
ZATERDAG 20 JUNI 1964
EEN PAGINA VOOR DE JEUGD,
SAMENGESTELD DOOR EEN JONGERENREDAKTIE
ZOALS ook dc vakantie een jaarlijks terugkerend verschijnsel is, zo is liet ook gebruikelijk, dat „Ruimte" in de tijd waarin
men over kaarten en folders gebogen zit, een pagina over de vakantie brengt.
Geen tips in dc trant van! Als u daar bent, dan moet u vooral dat pittoreske fonteintje eens gaan zien, maar een pa
gina over diegenen onder ons. die niet met pa en ma meegaan, doch die alleen of met een vriend (in) 's Heereu wegen
langs trekken, waaraan Leo Klein en Kees van Alderwegen zelf ook enthousiaste zwervers hun krachten hebben
gewijd, terwijl Rob Colette en Fred van der Poel de foto's verzorgden.
Tom van Deel schreef nog iets voor de mensen die toevallig in Noord-Frankrijk kooien.
T7N daar sta je dan. 's ochtends
vroeg, rugzak klaar om op
de schouders te zwaaien. Pa
loopt in ochtendjas met een lich
telijk sceptisch gezicht rond. Ma
propt nog gauw wat lekkernij
en in je rugzak. De laatste waar
schuwingen (zul je voorzichtig
zijn? Je laat toch nog wel iets
van je horen?) en dan begint
de reis.
De familie krijgt evenals op
oudejaarsdag en op verjaarda
gen een kus en weg ben je, het
avontuur, waar je de laatste we
ken voortdurend over ge (dag)
r***********************
STOND achter de bar en
schonk bier, wijn, cola en
een glimlach aan dorstige be-
'zoekers. Die glimlach was ei
genlijk niet eens nodig, want ze
was jong, blond en mooi, maar
toch deed ze hem erbij als
een fooi in omgekeerde richting.
Misschien was hij bedoeld als
een verontschuldiging voor het
gebrek aan routine dat haar be
wegingen verraadden; het was
duidelijk dat ze dit werk niet el
ke dag deed. Ze was alleen
maar even ingesprongen toen de
baas een half uurtje naar boven
moest, maar ze was er niet min
der jong, blond en mooi om.
Haar onhandigheid had iets ver-
tederends en haar glimlach
ach, er zijn ogenblikken waarop
de wereld vol is van romantiek
en damesgeblaad.
Ook het weer werkte mee trou
wens: het was een warme dag ge
weest, zo'n dag die een tot niets
verplichtende conversatie dwong
■in de richting van een eigen bun
galow aan het altijd zonnige
strand van het Comomeer. Droom
de zij er wel eens van?
De ergste drukte scheen voor
bij: haar handen lagen werkeloos
in haar schoot en haar ogen
ja werkelijk, ze hadden nu die
dromerige uitdrukking van twintig
pagina's verder omdat de breipa-
tronen ertussen moesten. Ze wa
ren vol van zonnebrandolie, zon
nige stranden en koele meren:
een ogenblik was ze Van Eeden
vergeten: pas morgen, aan het
examentafeltje, zou ze weer we
ten dat hij, behalve ,.De kleine
Johannes" van haar literatuurlijst
je ook „Van de koele meren des
doods" had geschreven. In het
kille lokaal zou ze, bij het noe
men van die titel, weer denken
aan haar droom en niet begrij
pen hoe koele meren iets met de
dood uitstaande konden hebben.
Zou ze een bungalow krijgen als
ze slaagde? Of gewoon een nieu
we fiets, een horloge of een rijks
daalder? Het deed er niet toe
het zonnige strand zou toch wel
weer dat van Noordwijk zijn. zo
als verleden jaar en het jaar
daarvoor en het jaar dèèrvoor
..Ach. het zijn schatten hoor,
mijn ouders", zei ze vergoelij
kend, alsof iemand zo juist had
beweerd dat het bruten waren,
„maar ze vinden me nu eenmaal
te jong om naar het buitenland
te gaan. Noordwijk is wel leuk
natuurlijk, maar je raakt er uit
gekeken en je wilt ook wel eens
van het idee af dat we de oorlog
met Duitsland toch verloren heb-
..Ach, je bent de enige niet." droomde. Schatten, had ze gezegd.
Het was een goedkope troost, Jaja.
naar eigenlijk leek het er ook „Ach, misschien mag
op of ze om troost zat te
springen. Ze maakte er geen dra
ma van. vertelde alleen nog wat
spijtig dat haar vriendin vorig ik dan
jaar aan de Rivièra was* geweest
en teruggekomen met van Fran
se zon overgoten verhalen. Er
was geen woord Duits bij ge
weest én slavernij was ook voor w.
haar nog steeds een even roman-
tisch aandoend woord als toen ze
het gevaar binnen handbereik
bracht.
„Een vrije vogel zonder kooi-
gend jaar wel", zei ze plotseling,
alsof de stilte nog om een gaaf
einde vroeg. „En wie weet, heb
rijke verloofde."
droomd hebt. tegemoet. Bij de
vriend dezelfde scenes en dan
weet je definitief, dat je je
woonoord de eerstkomende tijd
niet terug zult zien...
Eenmaal op reis lijkt de con
tinuïteit met het bestaan, zoals
je dat voordien placht te leiden,
totaal verbroken. Je moet nu
maar voor je zelf zor-gen, er
zijn geen regels meer, waar je
het nut soms niet van inzag en
je bent volkomen vrij. Je doet
precies waar je zin in hebt, bin
nen redelijke grenzen uiteraard
en elke dag is weer heel anders
dan de vorige.
Steeds ben je op weg naar
nieuwe verten, de dingen zijn
vaak veel interessanter dan in
de folders stond vermeld en wat
niet in de folders stond is mees
tal nog het boeiendst. Zo heb je
je oude wereldje even helemaal
achter gelaten en heeft de scho
lier, student of wat dan ook
plaats gemaakt voor de zwerver
uit de jongensboeken.
Huiselijke twisten
Met het „alleen op vakantie
gaan" (over het samen op va
kantie gaan hebben we het al
eens gehad, maar daar bedoel
den we heel iets anders mee)
hebben we een kwestie aange
sneden, die velen, ouders en jon
geren, vooral in deze tijd van
het jaar weer danig hoog zit.
Ze zei het ja, het klopte
weer helemaal, weemoedig en
wie zou haar dan met de kleine
diefstal vergeven die ze pleegde.
Aan een oeuvre, zo volgeladen,
mist men een, twee titels niet.
En ten slotte zat ze nog midden
in haar examen en wel of niet
naar hej buitenland, alleen of met
een vriendin, lopend of liftend
van Vestdijk moest je. behalve
Ina Damman, op zijn minst nog
zo'n tien titels weten. Ina Dam
man ja. daar leek ze op: het-'
zelfde haar, dezelfde ogen, dezelf
de ver weg zwevende blik. En de
zelfde bruut van een vader na
tuurlijk. een met-de-vuist-op-tafel-
slaandcr. maar in zijn hart een
bang. benepen mannetje, met ou
derwetse ideeën over blanke sla
vinnen. Een rijksdaalder zou hij
haar geven. Alsof geld haar iets
kon schelen, alsof ze daarvan
Mag Jantje met zijn vriendje
op vakantie of niet? Is hij niet
nog te jong en zou het wel ver
antwoord zijn? (ene kant) en:
Ik ben toch zeker mans genoeg
en ik wil ook wel eens wat vrij
heid hebben" (andere kant).
Wederzijds worden argumenten
ter tafel gebracht en de ruzies
kunnen soms hoog oplaaien, zo
als we vernamen. Ook paeda-
gogen, houden zich er mee be
zig en er wordt geen diepgaan
de discussie over vakantiepro
blemen gevoerd, waarin deze
kwestie niet te berde wordt ge
bracht.
Toch schijnt het pleit hoe lan
ger hoe meer ten gunste van de
zich zelfstandig voelende Jan
tje beslecht te worden. De nog
wat jongere middelbare scho
lier op de fiets of met de duim
langs de weg, soms op weg
naar bar verre oorden, begint
een vertrouwd vakantiebeeld te
worden. Een jaar of dertig ge
leden was dit alles echter nog
een zeer ongebruikelijk ver
schijnsel en velen menen hierin
dan ook een ernstige verslap
ping van het ouderlijk gezag
te zien (alweer zoiets, waar
ieder zichzelf respecterend Dae-
dagoog uren over kan praten),
maar wij houden het liever op
een argument dat wat versle
ten aandoet: de tijden zijn ver
anderd.
Klimaat
Voor de tweede wereldoorlog
verkeerde Nederland nog in..e,en.
'positie, waarin hét meende zich
afzijdig te kunnen houden van
de wereldproblemen en deze
zelfde introvertie ziet men
weerspiegeld in het leven
de gemiddelde Nederlander van
toen, de gezins- en familieband
was strak, benauwend strak
vaak.
Na de oorlog werd dit beeld
echter sterk gewijzigd. Niet dat
men toen ineens wereldburger
of ook zelfs maar Europeaan
werd, maar de wereld leek toch
door vele factoren (V.N., T.V.
etc.) ineens veel kleiner gewor
den. Het staatkundig isolement
werd verbroken en dit moest
onvermijdelijk zijn consequen
ties hebben voor het zgn. ge
zinsleven, waarvan men mis
schien toch wel te hoog had op
gegeven. Dit gepaard gaande
met de vele vrijheidsstromin
gen, die het individu weer op
de voorgrond plaatsten en die
overal hun invloed deden gel
den, heeft het klimaat gescha
pen, waarin vrijwel ieder Jan
tje met pit in zijn jonge lijfje,
het wel eens met zijn vader en
moeder aan de stok heeft ge
had over de zelfstandigheid van
zijn persoon, i.e. het al dan niet
met vader en moeder op va
kantie gaan.
Meisj
Officieel heeft de heer Zwolsman de E.M.S.-cultuurprijzen
uitgereikt. Iedereen die maar iets met kunst te maken heeft,
is nu wel overtuigd van de artistieke kwaliteiten van dc heer
Zwolsman. Zwolsman - Cultuurman - Zwolsman - Cheque.
wat 'n cheque.
Kijk, kijk, het eerste ruimtekind is er (Valentina .Teresjkova s
baby „iets te vroeg" geboren): een spoednik-ertje dus.
Simon Vestdijk krijgt een eredoctoraat in de letteren. Dat
is toch veel te weinig voor Vestdijk alleen maar letteren?
es
Voor de Marietjes ligt het na
tuurlijk wel iets anders. Menig
ouderpaar zal er terecht be
zwaar tegen hebben als hun
liefhebbende dochter aankondigt
door wat naburige landen te
gaan liften (Men leest tegen
woordig van die vreselijke din
gen....). doch ook voor reislus
tige meisjes blijven er talloze
mogelijkheden over.
En zo zullen ook dit jaar
weer vele vaders en moeders
ten -afscheid gekust worden en
de jeugd weer over de wegen
uitzwermen, postpapier in rug
zak of fietstas om het achter
land geregeld op de hoogte te
brengen van de gezondheid en
de beleefde avonturen (niet al
le....) en zal deze zo zelfstan
dige jeugd op de paar opgege
ven adressen met merkwaar
dige gretigheid naar post infor
meren en zal het bestaan van
benauwende klaslokalen plaats
KEES VAN ALDERWEGEN
Zuid-Nee
s de „Tavt
Daar stond ze: jong en blond
en enfin, lees terug naar blad
zijde twaalf, maar ze was een vo
gel dieminstens nog drie jaar
gevangen zat in dc kooi van
ouderlijke angst en bezorgdheid.
..Bij Frankrijk. Italië en zo den
ken ze onmiddellijk aan blanke
slavinnen."
4-,PP
Het
nog meisjes die niet als god
Frankrijk liftten, die daarmee op
z'n minst moesten wachten tot ze
fE DUINKERK gaat het al
verkeerd, (bis)": De
meisjes zijn in 't Frans ge
leerd, Parlerelom, larelom,
joep, joep, joep De meisjes
zijn in 't Frans geleerd. Van
Iviva!
Dit liedje ziet simpel de toe
stand onder ogen in een heel
merkwaardig gedeelte van Frank
rijk. nL Frans-Vlaanderen of de
„Westhoek". Daar wonen onge
veer 200.000 Nederlands spreken
den in het Franse arrondissement
Duinkerken-Hazebroek. verspreid
over 68 Nederlandstalige en 40
tweetalige steden en dorpen zoals
bijv. Duinkerke. Hazebroek, Kas
sei. Sint-Winoksbergen. Steenvoor
de. Hondsehote en Belle. Het dia-
lekt dat daar gesproken wordt
naast het door iedereen gebruik
te Frans, verschilt minder van
het Adgemeeni Bieschaafd)
Nfederlandsi dan het Maas
trichts.
De toevallig getrokken grens,
die geen rekening houdt met de
taal van de bevolking aan weers
zijden. heeft men te danken aan
een reeks Franse inlijvingen die
In 1713 werden bekrachtigd bij
het verdrag van Utrecht.
Verwaarlozing, lange tijd. van
Nederlandse en een zekere onder
drukking van Franse zijde, heeft
de bewoners parten gespeeld. Le
vend in een typisch Nederlandse
streek en een dialekt sprekend,
verwant aan het Westvlaams,
waren en werden zij genood
zaakt zich aan te passen Zo
komt het dat van dc 200.000 Ne
derlandssprekenden er vrijwel
niemand Nederlands schrijven
kan en maar enkelen het kunnen
lezen, omdat de dialektvorm te
overheersend is.
Parler flamand
Er zou minder reden zijn ge
weest aandacht tc schenken aan
dit stukje Nederlands kultuurge-
bied (rijk aan bouwwerken» wa
re het niet. dat tot nu toe de
Franse regering maar minimale
konsessies heeft gedaan aan het
evidente verlangen van dc inwo
ners niet geheel te verfransen.
Dat de bevolking wel klein
vordt gehouden en een gevoel
van minderwaardigheid bezit
t.a.v. haar streektaal, illustreert
dr. P. C. Paardckooper aldus:
„Een Frans-Vlaamse onderwijzer
(vroeg» in zijn klas: „Wie van
jullie spreekt er Nederlands
thuis?" Geen enkel kind stak zijn
vinger op. „Kom. wees ma&. nart
bang, je hoeft je er niet voor te
schamen." Toen kwamen er
schuchter enkele vingers." En ln
zekere zin tekenend, hoewel het
als een exces moet worden ge
zien. is het opschrift dat lange
tijd stond op een muur te Ber-
ten: Défense de parler flamand.
Vooruitgang
Het zou redelijk van de Fran
se regering zijn wanneer zij hier
dezelfde rechten aan het Neder
lands verleende als zij dit doet
aan de overige streektalen in
Frankrijk. Het Nederlands blijft
echter verstoken van wettelijke
rechten. De Franse minachting
voor onze eeuwenoude kuituur
wordt vrijwel geëvenaard door de
onwetendheid en onverschillig
heid van de (Noord-) Nederlan
ders t.o.v. dit stuk erfdeel. In
Zwitserland heerst een zelfde si
tuatie bij het Retoromaans. Maai
de Zwitserse regering t:eeft aan
die 1 procent aldus sprekenden de
volste onderwijsvrijheid en zo
blijk van grote wijsheid. De
Franse regering daarentegen
heeft kort geleden. 16 januari
1964. voor het eerst officieel toe
stemming gegeven een kursus
Nederlands te laten aanvangen
die op die datum werd begonnen
in het „Lycée des Flandres" te
Hazebroek. Ongeveei 30 leerlin
gen volgden deze tweewekelijkse
lessen. Ër bestonder, al plm. 10
vrije Nederlandse kursussen o.a.
in Steenvoorde. Duinkerke en Lei-
„Ons erfdeel"
Deze vooruitgang zal niet in
het minst te danken zijn aan het
aktieve tijdschrift „Ons Erfdeel"
waarvan Jozef Deleu*». wonende
Mcnensestraat 67. Rckkem. West-
VI.. België, hoofdredakteur is. In
de creredaktie hebben o.a. zit
ting: Emmanuel Looten. prof. dr
P. Geyl. dr. P. C. Paardgkooper
A. Roland Holst. Stijn Streuvels
André Demedts. Herman Teir
linck. De ondertitel van het tijd
schrift lliidt: Driemaandelijk-
kultureel tijdschrift voor het be
houd van de Nederlandse kultuu-
op plaatsen waar deze bedreigd
wordt, speciaal in Frans-Vlaande
ren: voor de meest uitgebreid'
samenwerking van alle Neder
lands- en Afrikaanssprekenden or
kultureel gebied. Het blad is bii
zonder aantrekkelijk uitgevoerd
Op glanzend papier en met uit
stekende illustraties worden hier
voornoemde doelstellingen op
doeltreffende wijze nagestreefd.
Ieder nummer bevat een be
schouwing over het werk van een
Nederlands Bchrijvende dichter,
waarbij men een tweetalige
bloemlezing vindt uit diens werk.
De bewonderenswaardige verta
lingen (in het Frans dus) zijn
van André Piot. (Het is waarlijk
geen kleinigheid het hele „Uur-
U" van Nijhoff op een accepta
bele wijze in het Frans over te
brengen.
Geen politiek
Nu is het allerminst de bedoe
ling van de redaktie van „Ons
Erfdeel", noch van andere instan
ties (zoals de in 1948 voor het
eerst gehouden en sindsdien al et
telijke keren herhaalde Frans-
Ons erfdeel fin Frankrijk) be
urzen ...zo zou hel motto kunnen
luiden bij deze foto. Het bord bij
dr entree tan dc molen op dc
Kasselberg behelst in het Neder
lands dc mededeling dat de be
zoeker met Belgisch geld kan be
talen vu dat de molcntcachter
Haams spreekt. In België daar-
ra tegen zou men aankondigen dat
de molenaar Nederlands spreekt.
Vlaamse Kuituurdag en b.v.
de vereniging „De Vlaamse
Vrienden in Frankrijk") ver
andering te brengen in het Frans
staatsverband waarin de bewoners
van Frans-Vlaanderen leven. Een
politieke zaak is de Fr.-Vl. Bewe
ging dus in geen geval.
Kultuurbehoud <s de enige aan
leiding. Behoud van de „baker
mat" van de Nederlandse kui
tuur die daar ligt. De tweede
oudste Nederlandse universiteit
werd te Dowaai (nu in het
Frans Douai» gesticht en werd
pas in 1789, bij het uitbreken van
de Franse revolutie ontbonden.
Grote Frans-Vlamingen zijn bijv.
Willem van Rubroek. Michiel de
Swaen. Maria Petit, de mystika.
Samenvatting
Nederlands onderwijs is niet
ingeschreven in de school.
Door onvé-initiatief. nml.
het Komitee voor Frans-Vlaan
deren. wordt op elf plaatsen
(dorpen) Nederlands onderwijs
gegeven
Voor het eerst verleende de
Franse staat toelating om in
De merkivaardige „Piektorre" in
het Franse stadje Sint JVinoks-
bergen heeft in vroeger eeuwen
deel uitgemaakt van een befaamde
abdij. Het vele malen door oor
logen geteisterde Sint tTinoks-
bergen koos in de zestiende eeuw,
toen het nog tot de Zuidelijke
Nederlanden behoorde, als een
van de laatste steden de zijde ran
de rebellie tegen liet Spaanse juk.
Hazebroek.
—Er wordt door hot „Volksto
neel voor Frans-Vlaanderen
een Wcstvlaamse toneelvereni
ging met groot sukses Neder
lands toneel in Fr.-Vl. opge
voerd.
Een wettelijke basis bestaat
niet daarvoor. Het Nederlandse
element in Fr.-VL wordt op
cén uitzondering na volko-
staatswege genegeerd.
wikkelt bijv.
Aktiviteiten
Ons Erfdeel
Fr.-VL dag
de jaarlijkse
aj aeze aktiviteiten zijn er om
dat wij toeb niet het recht heb
ben een deel van ons kultuurge-
blcö voor goed verloren te laten
?aan. Daarom kan men achterop
iedere aflevering van „Ons Erf
deel" lezen de volgende regels
■an Marnix van Sint Aldegonde:
Hoe cond i£k u mijn broeders
oyt vergeten daar wij toch
zijn in eenen stronck ghc-
TOM VAN DEEL
