Wie...
Avondmaalszilver na
„omzwerving" terug
hmël I Kennies
WORST EN LENTEBRI
V02
Een kanttekening
In oorlog uit Kerkdriel gestolen
Een woord voor vandaag
Conflict over inspiratie
van de Heilige Schrift
Emigratie naar
enige Joodse oplossing
2
ZATERDAG 16 MEI 1964
EXPORTEREN EN INVESTEREN
JN HET EERSTE KWARTAAL stee; de invoer met 22% tot een totaal bedrag:
van 6.185 miljoen. Deze sterke stijging bewijst hoeze«r onze totale
bestedingen zijn toegenomen: enerzijds de consumptie, anderzijds de
investeringen.
Onze binnenlandse produktie blijkt nog te klein te zijn om de lawineachtige
vraag te verwerken. En toch mogen wij op de ontwikkeling van de produktie
niet mopperen: in januari lag de industriële produktie 11% hoger dan in
januari 1963 en in februari was de stijging 10%. Dat geeft echt wel moed.
Maar die stijging was toch onvoldoende, waarbij wij niet moeten vergeten,
dat niet alleen de binnenlandse markt aan de produktie trekt, maar ook de
exporteur.
En die exporteur heeft inderdaad niet stil gezeten. De cijfers vertellen
namelijk, dat de exporten In het eerste kwartaal van dit jaar zijn opgelopen tot
4.843 miljoen, hetgeen 18% meer was dan een jaar ervoor. Het is alleen
jammer, dat door het sneller stijgen van de import dan van de export, het
verschil tussen bn- en export steeds groter wordt. Het gat in de handelsbalans
groeide in het eerste kwartaal namelijk tot 1.342 miljoen tegen 939 miljoen
in het eerste kwartaal van vorig jaar.
Exporteren is van groot belang om geld binnen te krijgen waarmee wij onze
import zoveel mogelijk kunnen betalen. Gemiddeld slagen wij erin om 75%
tot 85% van die invoer op deze wijze te betalen. Dat verschil wordt dan
betaald door het overschot op de diensten- en kapitaalopbrengstenbalans.
Daardoor was er elk jaar een overschot op de lopende rekening van de
betalingsbalans. Er is echter een zeer gerechtvaardigde vrees dat het verschil
tussen in- en uitvoer dit Jaar zó groot zal worden, dat het overschot op de
lopende rekening in een tekort zal omslaan. Men taxeert zelfs van 1.000
miljoen.
Exporteren heeft echter ook nog een andere betekenis. Prof. dr. J. E.
Andrieseen, minister van economische zaken, heeft dat deze week heel
duidelijk in het licht gesteld in zijn rede voor de jaarvergadering van het
Verbond van Protestants-Christelijke Werkgevers. Exporteren is" van
wezenlijk betekenis voor onze economische groei.
Tusoen haakjes: die groei kan ook worden bevorderd door ondernemers die
leiding geven en risico willen dragen, door vakbekwame werknemers, door
technische ontwikkeling, door research en door investeringen. Op dat laatste
komen wij direct nog terug.
De ervaring is altijd een goede leermeester geweest. Die ervaring nu heeft
geleerd dat landen met een snelle exportstijging ook snel groeien. En
stagneert die stijging, dan stagneert ook die groei.
Die uitvoer kan worden gestimuleerd door een snelle groei van het economi
sche peil in de afzetlanden. De sterke groei van onze export naar West-
Duttsland is niet denkbaar zonder het Witschaftswunder. Maar minstens even
belangrijk is het kostenvoordeel dat de eigen ondernemers ten opzichte van
de buitenlandse concurrenten hebben. Onze ondernemers waren altijd in
staat om concurrend aan te bieden. Onze concurentiepositle is echter belang
rijk verzwakt: van 1954 tot 1964 zijn de industriële arbeidskosten bij ons
gemiddeld per jaar V/s meer gestegen dan in de concurrerende landen.
Ons kostenvoordeel zo onderstreepte minister Andriessen behoort dus
tot het verleden.
Hieruit zijn enkele lessen te trekken. In de eerste plaats dat wij de grootst
mogelijke aandacht aan onze concurrentiepositie moeten schenken en in de
tweede plaats dat wij ons exportpakket moeten versterken door een verdere
opvoering van de kwaliteit en het leveren van nieuwe produkten.
Dit dwingt echter tot grotere efficiëntie en meer research. Maar ook tot
concentratie. Het is niet toevallig dat wij regelmatig van fusies lezen. De
Nederlandse ondernemingen zijn over het algemeen klein in vergelijking mei
de buitenlandse. Om ons met die buitenlanders te kunnen meten, moeten onze
ondernemingen groter en sterker worden, over meer kapitaal en een groter
assortiment beschikken. Door hutje bij mudje te doen (om het maar eens
populair uit te drukken) komen wij beter voor de dag. ruakriiBen teeen bc-
Betere betrekkingen met de minder ontwikkelde landen zijn zeker ook nodig. van f 650 het
Onze export is geografisoh nogal eenzijdig. Ruwweg 50% gaat naar de Euro- bedrag. waarvoor
marktlanden. En nemen wij alle Europese landen bij elkaar, dan kopen die het museum de be-
80% van onze export. Als wij Noord-Amerika met Van onze export 5"Jfnr^ievan de
aftrekken, dan gaat goed 10% van de uitvoer naar de landen van Axie, Afrika dierstal was terug.
en Zuid-Amerika. Veel is het niet. vordering onmoge-
Wij moeten ons daarom meer op die minder ontwikkelde landen concentreren. Ufk.ch9£ dat
Naast multilaterale steun is bilaterale hulp, dus hulp van land tot land, van waarschynlislt over
belang. Het doet deugd dat de minister dit nodig acht. te weinig financiën
Thans een enkel woord over de investeringen. Zij zijn naast de export om de beker te
essentieel voor onze economische groei. Willen wij economisch 50% groeien, kopen,
dan moeten de investeringen gemiddeld 60% toenemen, in de industrie
zelfs 100%
(Van een onzer verslaggevers)
Dank zij het enthousiasme van ds. L. M. Verseput heejt de kleine
hervormde gemeente Kerkdriel in de Bommelerwaard haar door
de Duitsers in de laatste oorlogsjaren gestolen antiek zilveren
Avondmaalsstel, bestaande uit een schotel en twee bekers, daterend
van 1723, terug. Ds. Verseput die sinds drie jaar predikant is in het
overwegend Rooms Katholieke Kerkdriel, ontdekte dat de bekers
na veel omzwervingen terecht waren gekomen in het gemeentelijk
museum van Arnhem, waarvan ze tenslotte voor f2150 terug konden
worden gekocht. De antiekwaarde van de bekers bedraagt momenteel
ongeveer f 15.000 en van de schaal f 10.000.
Het kostbare Avondmaalszilver is pre
cies 221 Jaar in de grote, oude kerk
van Kerkdriel gebruikt. Tegen het eind
van de oorlog vernietigden de Duitse
bezetters het mooie gebouw, terwijl het
zilver werd ontvreemd. Alleen de kost
bare schotel keerde na de oorlog terug
vanuit Alphen aan de Rijn. In 1949 wer
den twee nieuwe bekers in gebruik ge
nomen waarvoor de tekeningen van de
oude bekers als voorbeeld dienden. Nle.
mand kon toen echter bevroeden, dat de
oude schotel nog eens weer als aankno
pingspunt zou dienen voor het terugkrij
gen van de twee bijbehorende bekers.
Tegen betaling
Wat gebeurde na-
melijk?
In 1955 werd de
schotel opgezonden
naar een zilverten
toonstelling in Arn
hem. Daar ontdekte
men, dat een der
beide bijbehorende
bekers ook tot de
collecte behoorde,
zonder dat men van j
de herkomst iets af
wist. De Hervormde
gemeente kon haar
eigendom slechts te-
ker, die was aangekocht van een anti
quair uit het zuiden des lands. Deze had
de beker op zijn beurt weer gekocht van
iemand uit Woerden, waar de kostbare
schat in de grond verborgen was ge
houden.
Actie
Met deze wetenschap toog ds. Verse
put aan de arbeid. Hij organiseerde een
actie in en om zijn gemeente en bracht
op die wijze 850 bij elkaar. Met mede
werking van de plaatselijke (rooms-ka-
tholieke) burgemeester verkreeg men
ook nog 300 van het Anjerfonds en
ten slotte schonk het Edwina van Heek
fonds te Enschede een stichting van
Dit is het feest van de Geest, Die het gelaat van de aarde
vernieuwt, Die de mensen brengt tot het luisteren naar het
Woord, Dat spreekt van troost en beloften voor het levenDat
begint op het moment van de erkenning, dat God wil wonen
bij de mensen. Nooit onderbroken is de strijd tussen de Geest
van God en de menselijke geest, maar de overwinning van de
Geest is zeker: het is Pinksteren en alle grenzen van taal en
huidskleur, van landen en volkeren zijn nu opgeheven. God
mèt ons is werkelijkheid geworden en deze werkelijkheid zal
de eeuwen verduren. Elke poging om het vuur en het licht
van deze Geest te doven is bij voorbaat tot mislukken gedoemd,
al kan het zijn, dat God dit licht tempert als de mensen blijven
loochenen, dat de Geest is uitgestort. Op de Pinksterdag in
Jeruzalem krijgt de geschiedenis der mensheid een nieuwe
impuls. De Boodschap van vergeving en de proclamatie van
Gods recht op de wereld en al haar bewoners krijgen hier onder
de tekenen van een windvlaag en tongen als van vuur, nieuwe
afmetingen. Zullen wij, mensen van de twintigste eeuw, ons
branden of ons warmen aan dit vuur, zullen wij onze ogen
sluiten voor of volgen dit licht? De Geest waait waarheen Hij
wil, maar wij kunnen ons zó pantseren, dat wij Hem niet
gevoelen, als Hij ons nadert. Dit is de harmonie de enige èn
de enig waarachtige in het leven van de mens, dat hij weet
en gelooft, dat de Heilige Geest met zijn geest getuigt, dat hij
een kind van God is. „Kom Schepper Geest, bezoek Uw kerk,
met al het heil van Christus' werk. Vervul Uw schepping, onze
geest, met Gods gena op 't Pinksterfeest!"
Wij lezen vanavond: Handelingen 1, vers 15 tot en met 26.
Morgen lezen wij: Handelingen 2, vers 1 tot en met 13.
Voor maandag is het te lezen Bijbelgedeelte: Handelingen 2,
vers 14 tot en met 21.
Engelse Joden verdeeld
Antiek orgeltje in
ere hersteld
Van een onzer medewerkers
De Joodse gemeenschap van
Groot-Britannië ziet zich gesteld
voor een conflict dat mogelijk een
scheuring in zich bergt. Het gaat
om de vraag of de bijbel louter
een goddelijk boek is, of ook men
selijke aspecten heeft. De Engel-
se Joden zijn verdeeld tussen Is-
weest, eerherstel gekregen nu het" in sde j raëlieten en Jakobieten. De laat-
-1^, Vw het Duitse Plaatsie KeKsseisdojste naam is afgeleid van rabbijn
eCpJSdtSt IS. i r - i
Toen in de Fiauenkirche te Dresden lc'r- DOU1S Jacobs, die in een
in 1733 het grote Silbermann-orgel het boek ,,We have reason to believe"
E" lW'i kunnen gelo-
In 1949 ontdekte een oudheidkundige ven de laatste visie heeft
het orgeltje en voorkwam zijn ven 1
ging Hij liet het opknappen door
orgelbouwer. Het instrument, dat
kostbaar blijkt te zijn. wordt nu
als kerkorgel gebruikt.
dan
uitgesproken. De opperrabbijn
heeft zich daar toen scherp te
lgen gekeerd. De visie van opper
rabbijn I. Brodie is niet onbe
langrijk, omdat hij het geestelijk
hoofd is van een Joodse gemeen-
Verrassing
De" betekenis van Investeringen is velerlei. .Door investeringen in bedrijven
komen er nieuw, arbeidsplaatsen, terwijl de .rbeld.prodPkliTlteit door v^dlV JanJ v
nirniw* machines en werktuigen, de zogenaamde investeringen in de diepte,||(en Ujt de archieven. Hii besloo
ry 7 hoofd is van een Joodse gemeen-
£j€J*OGpiltf[SU)GVk schap die na Amerika, Rusland
cn Israël de vierde plaats qua
naat, dat het theologische conflict i
plaats qua
ned. herv. kerk grootte inneemt.
™e*de'e'°eankdvan"za ds'^erséput^p'ï^t'naa'Xe^inïaeïïnlDïïi?£ ran Troo?t«-ijk te Door.verth j gisch is'hebbe'n SvêS'invtSldrUken'alch
ïISHFIiJtr S Geschiedenis
weren tunnels, energievoorziening enz. enz. leiden, een stimulans voor en tweede beker was aangekocht, en wel „I
ni'mïïïtl. vanTeonombche groei 1858 »»r >5». Omdat i„ 1955 dc nieuwe nagemaakte Beker, zullen1
een illustratie van economiscne groei. noodzaak kerk niet was ingegaan op het aanbod weer in de kast worden gezet, de oude
Vroeger gold voor ons als zeevarende natie de stelling dat varen een noo an terugkoop, had het museum de ker- oekers zullen hun dienst, zoals vanouds,
is. Hoe belangrijk varen nog altijd is, exporteren en investeren zijn n°8 keraad van Kerkdriel onkundig gelaten
belangrijker.
Joods studentenboek meentn
(Van een onzer medewerkers)
Er is geen toekomst voor de
Joodse gemeenschap in Nederland.
Dit is een van de conclusies tot
welke de Nederlandse Zionistische
studentenorganisatie komt in haar
jaarboek, dat dezer dagen is uitge
geven ter afsluiting van haar
elfde lustrum. In twee artikelen
wordt de toekomst van de Joodse
gemeenschap belicht.
helpen zéker
tegen brandend
maagzuur
was, zoals dat in Nederland eeuwen het j
geval was. daar sedert vijftien jaar de
Nederlandse regering geen Immigratie
toestaat. Joden uit Nederland kunnen op
den duur alleen Joods blijven indien
zij naar Israël emigreren daar Neder
land In geestelijk opzicht een probleem
gebied Is geworden.
De heer J. Lindeman acht de assimi-
latie geen mogelijkheid tot oplossing
van het probleem. Al wil men het nog De Gereformeerde Kerk
zo graag, de Joodse identiteit is niet af! ka heeft al geruime tijd een zendings-
te leggen. Men is als Jood geboren en i veld onder de Bosjesmannen,
in de ogen van de niet-Joden blijven! Tot dusver werden problemen onder-
assimilanten Joden, die telkens weer i vonden wegens gebrek aan lectuur
afkomst herinnerd worden. I de taal van deze bevolkingsgroep
Zending onder
Bosjesmannen
beginnen Behalve de grote
■au dc tweede be- Je is aan de belgcrs. die van een soort
i Gelders zilveren handwerk zijn. dat zeer
schaars is, tevens een ..kostbare" ge
schiedenis verbonden. Zij werden name
lijk geschonken door een der laatste
vrouwelijke telgen van het inmiddels
uitgestorven, maar eertijds bekende pre-
dikantengeslacht Ceporinus, te weten
Cornelia Ceporinus. die hier op 76-jarige
leeftijd overleed. Deze welgestelde
vrouw heeft waarschijnlijk nogal over
hoop gelegen met haar familie, met als
gevolg dat ze haar hele vermogen aan
de kerk vermaakte. Neven en nichten
probeerden na haar dood middels een
duur proces nog iets van de erfenis te
krijgen, maar die poging was tever
geefs.
Cornelia Ceporinus had bedongen, dat
de kerk van Driel. zoals Kerkdriel toen
heette, haar lichaam eerlijk en naar
fatsoen zou begraven 'n het koor van
j de kerk. terwijl op haar graf een zerk
met wapens moest komen. Deze steen
I ligt nu bij de ingang der nieuwe kerk.
Tenslotte stelde de Vrouw als voor
waarde. dat het te kopen Avondmaals-
zilver met haar wapen en naam ,,ver-
Zuid Atri- moet. worden.
Aldus geschiedde.
Dc zilversmid Van Schaak te Zalt-
bommel vervaardigde in 1723 het Avond-
maalsbord voor 66 en 15 stuivers en de
In twee bekers voor 56 en 17 stuivers.
Daarom* pogen' deze Joden ook voort- twee Bosjesmantalen. namelijk Kung en "am®" ®P J*e bekers staan
De voorzitter van de wereldorganisa- j durend het bewijs te leveren dat zij Helding zijn reeds bijbelverhalen ver- i Dees «Us Is voor dl «lei der
ilantan nri7* lonrt-w-... T/enel .lie rlncl. VtiivnnrVteplri Mn tphpnpri Tn Thuisland wordt nu een bij-5? fP'JS 'S \oor ne ziel acr
Joodse studenten, onze land- geen Jood zijn. doch bijvoorbeeld een schenen. In Duitsland wordt
-- 1 T--J.lv., de Namataal gedrukt.
die hongerig tot Jezus komen,
en door T Glove in Zijnen Doot, ver-
sterking zoeken bij dit broot".
genoot dra. M. Gerêtenfeld acht de vraag goed Christen. Dit is een typisch Joods bel i
wat de betekenis is van het Nederland-trekje, daar alleen Joden de noodzaak
se Jodendom voor het Nederlandse volkondervinden dit telkens weer te bewij- Aan de Europaboulevard
in eerste instantie een kwestie, die zen. dam-Zuid zal burgemeester Van Hall op De Hervormde gemeente van Kerk-
door niet-Joden dient te worden beant- Maar ook al zouden de niet-Joden maandagochtend 1 juni de eerste paal driel bezit t hans ook nog enkele lande-
woord. In Nederland zijn vooraanstaar- niet de volledige assimilatie in de weg I siaan Voor de nieuwe synagoge van de j rijen uit de nalatenschap van deze
de Joodse schrijvers als Van Vrieslandt, staan, voor ieder die eerlijk is tegen-liberaal Joodse gemeente te Amsterdam, achttiende-eeuwsc vrouw.
Gomperts en Mulisch werkzaam, die over zichzelf is het volgens de heer Lir-
zich op geen enkele wijze met de Jood-deman ook een onmogelijke stap. Het
se gemeenschap identificeren. Weliswaar'i geweten staat geen assimilatie toe
wordt op beperkte schaal met de Jood- Doch het is moeilijk geworden om zon-
se belangen in Nederland rekening ge- der innerlijke overtuiging de Joodse j
houden verkiezingen niet op zater-j godsdienst te aanvaarden. De
dag. faciliteiten voor Joodse soldaten. toenemende ongodsdienstigheid
J«*5?",rem«„rs' hi; v.r.cbiin.,1 »b* «ld. De
botsen met die van andere bevolkings- Jood onderscheidt zich er slechts in met
Sroepen blijkt de geringe betekenis van zjjn omgeving van, dat hij desondanks
e Joden: een groot aantal Joodse r
Jb«R7*!|emde"s"heperteniglgel«ven. seeindte wordt sevreegd.
Voornergens op. maar hij bedoelde het hartelijk en de
maakt
een hoge
spaarrente?
ledereen met een
T ermijnspaarBrief
van De
Twentsche
Bank
Vermeerdert Uw spaargeld met een kwart, koopt Termijnspaar-
Brieven van De Twentsche Bank. Een TermijnspaarBrief groot 100
gulden is op 1 oktober 1969 inwisselbaar tegen 123 gulden. Verkrijg
baar tot 50.000 gulden per persoon, bij alle kantoren van De Twentsche
Bank en de met haar geaffilieerde banken Van Mierlo en Zoon en de
Alphensche Bank.
sterk
Toen ik een jaar of tien was. koesterde ik een
j warme sympathie voor onze slager. Hij zei altijd:
ZJ" .Stukkie loorst. Mops?" Dat Mops sloeg natuurlijk
ed. Voor i,;; j„
1 Joods blijft invullen als
kelijke gezindte wordt gevraagd. Voor I neï-ffens' _r,—.H|
grote groepen Joodse jongeren hebben worst smaakte best. De bleke bakkersvrouw vond
feld in ziin artikel ^Vdaeen van het de voorschriften van de Joodse gods- ifc ook erg aardig, al waren het maar twee kleine
Nederlandse Jodendom" een beziens- dienst geen enkele betekenis meer. Zij suiker-pepermuntjes die ze gaf. een witte en een
waardigheid geworden. Deels uit tradi- welen van het Jodendom niets. .rose.
tioneel liberalisme, deels uit schuldge- 1 Op de drogist, die de lucht om zich heen had
voel en mede ook uit de sympathie voor 7inni«mr ':an dikke stukken zoethout, had ik het niet erg.
In glazen stopflessen had hij allerlei heerlijk
debat met Christenen wordenheden staan, maar bij het weggaan was het alleen
vraag ontkennend •- r:°D" •"'n'"1"»'
aefcoH0,e&J
Israël is men de Joden ter wille, maar
garandeert dat het filosemltisme
mverder niets. Geen salmiakje, niks,
behulp van gegevens uit het "Bock. dat ..dag zus".
>1 ..VMl Iibii, hun K,eatel|)k elgsn. Toch was ik ,eell 0„erdrebe,i jnoepster, uiant
"aaneen a's ee" enke'c keer eens een stuiver kreeg.
oratorium kocht ik liever een schelp, die in een glas water
Handel' Het Jodendom wordt aan- j openging of een rolletje serpentine. Bij ..iets toe"
vaard als factor, als milieu, als iden- krijgen ging het meer om het gezellige ervan dan
titelt, maar niet als een geestelijke om de heb. De pepermuntjes at ik vaak niet eens
stroming. Voor hen die echter ongesple- j 0p, maar ik spaarde ze. Dan lagen ze rose-wit-rose
uVs .Jood wU V,'-VTej lev®°*. zJia "'op de vensterbank, tot het rose wat ging ver-
!r*,JÏÏ?"!S3£t1l"niftÏÏt KXxreu. Ma»r ik h.r.aaar m, nog goed dal ik
Me li In de huidige tijd .leed, moei- '""«f h'< ''ieetje goeiigheid hep en dacht: Alle-
de demo-Ijker te volgen. Het schijnt dat de sy-
en
den of het Nederlandse Jodendom bij
draagt aan het totaalbeeld van het
Joodse volk in de wereld. Hoewel er
tientallen Joodse hoogleraren in Neder
land zijn, voelen slechts enkelen zich
met het Joodse volk verbonden. En
ook in de Joodse wereld heeft Joods
Nederland nauwelijks een stem.
Geestesgesteldheid
dom Is. .Wai
Maccabëus horen, denken
sportvereniging of
i de hand
Niet wmm jemm
grafische gegpvens komt drs. Gersten- nagoge als groot geestelijk
feld tot de conclusie, dat de Joodse ge- voor de Joden heeft afgedaan. Blijft
meenschap In Nederland geen bestaans-1 over het Zionisme, een oplossing die de
mogelijkheden heeft, niaar ook wat be-1 Messiaanse verwachtingen van het
treft hun geestesgesteldheid. Het aan- Joodse volk waardig is. Een oplossing
tal gemengde huwelijken neemt toe. ook, die de normalisatie van het zwer-
Joods onderw ijs wordt in zeer onvol- j versvolk bewerkstelligt. In Israël weet
doende mate genoten, het aantal leden men dat men Jood Is en men kan het
van de Joodse kerkgenootschappen vergeten. Voor het Joodse volk is Is-
•eemt af. Hiertegenover staat geen aan- raël het enig overgebleven houvast.
maal gekregen, gezellig.
Een mens blijft altijd wel een beetje kind; ik
schaam my niet te bekennen, dat ik het nog steeds
fijn vind iets toe te krijgen. Het mogen dan dood
gewone monsters zijn. die me aangeboden worden
uit zakelijke overwegingen, mijn kinderhand is
nog steeds gauw gevuld. Een ballon toekrijgen
voor de kleine meid, mevrouw vind ik ook
enig Hij knapt natuurlijk veel te gauw, maar
een ballon heeft zoiets feestelijks.
Iets toe krijgen: heerlijk. Maar er moet dan wel
iets in de lucht hangen van: „stukkie worst.
Mops?" Het gaat om. de sfeer; het onpersoonlijke
foldertje in de brievenbus met: 7 cent voordeel
tegen inlevering van deze bon, is aan mij niet zo
besteed.
Deze week kreeg ik een prospectus over de
post. Van een parfumeriezaak, die zichzelf als
chique en gerenommeerd aankondigt. Dat is wel
wat, zo'n folder. Prachtig-gekleurde platen staan
erin, met dikke dure zepen en vele haar- en
andere wateren. En jawel hoor, tegen inlevering
van deze bon, zag ik, kon je gratis en voor niets
een flesje spul komen halen. „Fris als een lente-
bries. beschaafd en vooral persoonlijk en vrouwe
lijk." Wat wil een mens meer. Ik spoorslags naar
de stad. De zaak waar ik zijn moest had een
indrukwekkende pui. In de etalage stonden fon
kelende flessen parfum, en lieflijke nagellakken.
Er lagen dure borstelgarnituren en valse wimpers.
„Onnatuurlijk en ordinair gedoe" sneerde mijn
degelijke opvoeding in me. Mijn redelijkheid
corrigeerde: Of je nu een corset draagt om mooier
te zijn of valse wimpers, het verschil is niet erg
principieel. Het is meer een kwestie van smaak."
Nadat ik mezelf aldus had toegesproken stapte
ik binnen. Ik kreeg op slag de slappe lach. Want
daar dromden ze samen. De moe's met de bar
biezen, de Mientjes met de manden, de Stientjes
met de plastic- en de exclusieve Fientjes met de
krokodiltassen. Allemaal op weg naar de lente
bries. Ik ook. Je zou zeggen: wat een feest, wat
een feest. Maar nee, de stemming was wat ge
drukt. De Fientjes hadden hun neus in de wind
en vonden het affreus dat er zoveel Mientjes en
Stientjes in deze dure halle waren.
Het grappigste was, dat niemand het lef had
.onder meer de voordeelsbon in te leveren. Er
werden aarzelend goedkope kammetjes, haar-
cremes en haarspelden gekocht. Maar daarna was
niemand meer te houden en kwamen de bonnen
op tafel en werden de lentebriezen uitgedeeld.
Piepkleine flaconnetjes, niet groter dan een vin
gerhoed. Het was een lachwekkende anti-climax.
Het had nog best een feest kunnen worden.
Als één van de etherische wezens achter de toon
bank maar iets had gehad van het elan van de
slager uit mijn jeugd. Maar de jovialiteit van:
Stukkie worst. Mops", was er helaas niet bij. Een
iegelijk kreeg haar lentebries alsof het een kouwe
hap uit de gaarkeuken was. Het geven noch het
ontvangen was fijn. Jammer.
MINK VAN RIJSDIJK.
achtergrond is gedrongen. Hoe hoog
het meningsverschil is blijkt uit de wei
gering van opperrabbijn Brodie toe-
stemming te geven voor de herbenoe
ming van rabbijn Jacobs aan de New
West End Synagoge in Londen. Zelfs
wordt hem ketterij verweten.
Anderzijds wordt betoogd door onder
meer William Frenkel, hoofdredacteur
van de invloedrijke Jewish Chronicle en
Sir Barnett Janner (behalve lid van het
Lagerhuis voorzitter van de Raad van
Joodse organisaties) die de benoeming
van rabbijn Jacobs voorstaan, dat in
de Joodse geschiedenis velen ketterij is
verweten door tijdgenoten hoewel late
re geslachten dezen als de grootste
Joodse wijsgeren hebben gekenschetst.
Daarbij wordt verwezen naar de 12e
ecuwse in Spanje geleefd hebbende rab
bijn Mozes ben Maimon, die als Mai-
monides later als de grootste Joodse
godsdienstfilosoof en wetscodificator is
beschouwd.
Nieuwe benadering
Dr. Louis Jacobs accepteert niet het
louter goddelijke van de bijbel. Hij is
van mening dat in de bijbel ook een
menselijk element is aan te wijzen. Hij
meent dat een verklaring van het Jo
dendom aansluitend bij de moderne op*
vattingen noodzakelijk is geworden.
Met deze mening druist hij lijnrecht in
tegen de ideeën van. het orthodoxe Jo
dendom. Hoewel gesuggereerd wordt
dat traditionalisme in wezen hier botst
met modernisme, is dit niet juist daar
rabbijn Jacobs heeft betoogd onveran
derd tot het orthodoxe Jodendom te blij
ven behoren, doch alleen een nieuwe be
nadering voorstaat, een vrije discussit
over theologische vragen.
Daarvoor heeft hij reeds opgericht de
Society for Jewish Theological Study.
Rabbijn Jacobs heeft hoewel hij lijn
recht tegenover de opperrabbijn staat
de onverholen sympathie van vele rab
bijnen van United Synagogues, waartoe
de meeste Joodse gemeenten behoren.
Vele rabbijnen nodigen rabbijn Jacobs
uit voor een lezing omdat zij van me
ning zijn, dat een vrije discussie over
de vraagstukken die leven alleen heil
zaam kunnen werken.
Opperrabbijn Brodie en zijn adviseurs
zijn het daar geenszins mee eens. Zij
zijn van oordeel dat het overgeleverde
en gelegitimeerde Jodendom zoals dat
al eeuwen leeft geen nieuwe benadering
nodig heeft. Een nieuwe benadering zou
alleen maar afwijkende meningen kun
nen activeren.
Weigering
De laatste weken vooral is de contro
verse. die meer is geworden dan een
theologisch meningsverschil tussen rab
bijn Jacobs en opperrabbijn Brodie,
maar een meningsverschil tussen Isra
ëlieten en Jacobieten, naar een climax
gegroeid. Het. is gekomen door de wei
gering van de opperrabbijn dr. Louis
Jacobs te aanvaarden als rabbijn van
de tot de United Synagogues behorende
New West End Synagogue te Londen.
Van deze synagoge was dr. Louis Ja
cobs rabbijn toen hij in 1959 zijn boek
publiceerde, waarin hij zijn afwijkende
ideeën neerlegde. Desondanks werd hij
door opperrabbijn Brodie een jaar later
benoemd tot leraar aan het Jew's Colle
ge. het rabbijnenseminarium van Lon
den Dr. Jacobs had daarbij het voor
uitzicht rector van dit seminarium te
worden. Toen deze plaats echter in 1963
openviel werd hij door opperrabbijn
Brodie gepasseerd wegens zijn afwil-
kende ideeën. „Een man die niet ten
volle onderschrijft wat een gemeenschap
als de United Synagogue, als een or
thodoxe gemeenschap, aanhangt kan
niet worden genoemd tot rector van een
rabbijnse seminarium", zo verklaarde
de opperrabbijn ongeveer.
Dr. Louis Jacobs trok de consequen
tie en nam als leraar ontslag. Maar
ontslag nam ook dr. Chaim Pearl die
rabbijn Jacobs in de New West End
Synagogue was opgevolgd. Hij verklaar
de geen rabbijn te kunnen blijven bij
de United Synagogue met een dergelij
ke bekrompen leiding. De gemeente be
noemde daarop met algemene stemmen
rabbijn dr. Jacobs weer. Zij gaf te ver
staan dat een rabbijn die de geestelij
ke leiding van haar gemeente had toen
hij zijn geruchtmakend boek schreef cn
daarop tot leraar aan het rabbijnense
minarium werd benoemd goed genoeg
was opnieuw haar rabbijn te worden.
De opperrabbijn sprak daarop zijn ve-
to uit. Maar even stijf als opperrabbijn
Brodie het been houdt doet dat rabbijn
Jacobs cn de New West End Synagogue.
Enerzijds overweegt men met deze ge
meente te treden uit dc verenigde ge
meenten, anderzijds wil men dc ontwik
kelingen afwachten, omdat volgend jaar
wegens het bereiken vau de zeventigste
verjaardag opperrabbijn Brodie zal af
treden Reeds nu liopcn sommigen, dat
rabbijn dr. Louis Jacobs de Joodse
geestelijke leider van de toekomst zal
RbasmmuuSSSI
SCHMEIffltl
MEENT 116 - ROTTERDAM
