EXPOSITIE
u
IN KATWIJK
-s m
Kottervisserij heeft het moeilijk,
maar de situatie is niet hopeloos
Voorspelling: een
goed haringjaar
Katwijk is nog het best
van vissers voorzien
Geen spannende
race dit jaar
DE GRENS
OVERBEVISSING
BELABBERD
TOEKOMST
NIEUWE LEIDSE COURANT
17
I DONDERDAG 14 MET 1964
Tal van factoren spelen een rol
OP DE zolder van de wettenfabriek, De Noordzee aan de Berghoven
te Katwijk worden de netten voor tal van Nederlandse vissers
vaartuigen gereed gemaakt. Netten van nylon wel te verstaan. Nebten
van katoen, sisal, manilla en 'hennep zijn uit de tijd geraakt.
Daarmee zijn het wantvéld, de boetsters en de taanderijen tot het
verleden gaan bekoren. Want het nylonnet moge driemaal zo duur
zijn als netten van de traditionele materialen, het is veel duurzamer,
vergt minder onderhoudswerk, neemt minder ruimte in en het wordt
ook als visnamiger beschouwd.
De nylonvleet bijvoorbeeld gaat aan het begin van de teelt in IJmui
den aan boord en er wordt de hele teelt zonder meer mee gevist.
Vroeger moest een vleet per iteel't zes of zeven keer naar Katwijk
terug voor onderhoudswerkzaamheden.
Het netwerk voor het Kalwijkse bedrijf wordt geleverd door de
Ap&ldoornse Nettenfabriek, het touwwerk komt van de Touw fabrie
ken te Rotterdam. De netten zijn van wit nylon. Alleen voor de vleet
visserij worden ze zwart geverfd. Met een witte vleet namelijk laat
geen haring zich vangen.
Overigens gaat van de 'totale produktie van de nettenfabriek De
Noordzee slechts dertig procent naar de visserij. Het overige netwerk
is bestemd voor sportterreinen, ballons, •tuinen en wat al niet. Zelfs
boodschappennetjes van nylon om aan de kinderwagen te hangen
worden ar vervaardigd.
De biologen van het Rijksinstituut
roor Visserij-onderzoek verwachten niet
to'n best haringjaar als in 1963. i
het zal wel beter zijn dan 1962, dat
uitermate slecht was. Deze conclu
sie trekken zij uit het onderzoek
de jaarklassc 1961 die nu paairjjp
De wetenschapsmensen geven natuur
lijk geen* garantie op hun voorspellin-
men kan er wel staat op maken.
Wisten zij in het voorjaar van 1963 niet
te vertellen, dat er in dat jaar
haring gevangen zou worden?
Deze verwachting is bewaarheid. Dat
geeft de biologen natuurlijk veel vol
doening, maar zij kloppen zich niet op
de borst. Daarvoor bestaan er ir
visserij teveel onzekere factoren. Ook
kunnen zij nooit vooruitzeggen wit
meeste haring zal verschalken, de
vleetloggers of de treilers. In de
van het vorige jaar was er al veel
haring aanwezig. De echoloden vai
treilers zagen er pikzwart van, i
deze schepen vingen in juni en in
niets, terwijl de voeten bijna barstten
de haring. Dit was een kwestie
de zwemhoogte. Voor de treilers
xat de haring veel te hoog maar voor
de drijfnetschepen zaten de vissen pre
cies op de juiste diepte.
Wat de onderzoekers wel met zeker
heid kunnen zeggen, is, dat er in de
zuidelijke contreien steeds minder ha
ring valt te vangen. De totale produk-
'an de Noordzee kan op 600.000 ton
gemiddeld per jaar worden geschat. In
1953 kwam daarvan 250.000 ton uit de
zuidelijke streken, de laatste jaren is
dit kwantum tot ongeveer 80.000 ton ge
daald. Thans wordt er tussen 56NB en
61NB gemiddeld per jaar ruim 500.000
ton gevangen. Bij deze totalen moet
er natuurlijk wel rekening mee
houden, dat het hier de vangsten be
ven alle schepen die de Noordzee
op haring afstropen, dus niet alleen de
Nederlandse.
De biologen hebben hiervoor een aan
nemelijke verklaring. De visserij is sterk
toegenomen en steeds grotere vloten zit
ten In de noordelijke regionen achter
Dit jaar zal er helemaal geen
sprake zijn van een haringrace. De
schepen gaan woensdag 20 mei
naar zee en zullen dus donderdag
avond 21 mei de vleten voor het
eerst in zee zetten. Daar dc aan
voer pas in het begin van de daar
op volgende week mag geschieden,
is het vrijwel zeker dat alle sche
pen een tweede schot zullen doen
alvorens weer op huis aan te gaan.
Naar alle waarschijnlijkheid zal de
eerste Hollandse Nieuwe maandag
25 mei worden aangevoerd. De
schepen hebben dan echter alle tijd
gehad niet te laat te komen, zodat
de spanning die de laatste jaren
toch al minimaal was nu helemaal
verdwenen zal zijn- Alleen de race
van de IJmuider havenmond naar
de loswal zou nog interessant kun
nen zijn. Er is altijd wel een schip
het eerste, maar als daar een stuk
of tien vaartuigen pal op volgen
is dc aardigheid er af.
de haring aan. De haring die zich in
dit gebied ophoudt, heeft dus minder
kans te ontsnappen. Maar dit betekent
natuurlijk niet. dat de vangsten van de
schepen individueel beter zijn geworden
Integendeel. De vangsten per schip lo
pen voortdurend terug, de totale buit
blijft gemiddeld hetzelfde.
Daar komt nog bij, dat de haring nu
veel minder kans heeft een gezegende
leeftijd te bereiken. Het grootste gedeel
te wordt al als driejarigen weggevan
gen. Deze haring heeft maar één keer
kunnen paaien en zorgt dus voor wei
nig nakomelingen. Dat is het eerste na-
decl.maar veel ernstiger vinden de bio
logen. dat men op den duur alleen
afhankelijk is van de driejarigen. Treft
men een klasse uit. een slecht broed-
jaar dan is er wel heel weinig te van
gen. dan wordt het verschil met een
goed jaar veel te groot.
Makreel bij een temperatuur van 25 graden onder nul. Jazeker, daar
kun je een jas bij aantrekken. In het koelhuis Katwijk is het om te
ijzen. Op de bovenverdieping kan men 600 ton vis opslaan bij een tem
peratuur van 25 graden beneden nul en beneden is ruimte voor 8400
kantjes, die worden opgeborgen bij vier graden vorst. De invriescapa-
citeit bedraagt twintig ton per etmaal. Rij het invriezen heerst in de
tunnels een noordpooltemperatuur van 40 graden.
De N.V. Koelhuis Katwijk is een nuttige instelling. En er komt
steeds meer vraag naar koelruimte, zodat beslaten is tot uitbreiding
over te gaan. Onlangs is naast het huidige gebouw dc eerste paal ge
slagen voor een ruimte, waarin 1000 ton vis en 8400 kantjes baring
zullen kunnen worden bewaard.
Voordat het Koelhuis Katwijk tot stand kwam, moesten de reders
hun vis buiten Katwijk zien op te slaan met alle bezwaren daaraan
verbonden. Nog eerder placht men diepe putten te maken, waarin ijs
werd gestort.
Op de foto dc heer L. Rovers lussen de in het ijs vervatte makreel.
F)E Nederlandse kottervisserij maakt moeilijke tijden door. Daarvoor
zijn verscheidene oorzaken aan te wijzen, onder meer het teruglopen
van de tongvangsten. Maar de grootste hinderpaal vormt het bemanmngs-
vraagstuk. Voor de nieuwste ketterse gaat het nog, maar de oudere sche
pen komen steeds minder in trek. Het is een pwbliek geheim dat vele
deze schepen niet volledig bemand naar zee gaan. Ook wordt vaak de hand
gelicht met de diploma's. Dat kan worden afgeleid uit een paar recente ge
beurtenissen. Op de laatste dag van het vorige jaar verging een IJmuMer
kotter. De bemanning werd gelukkig gered, maar later bleek, dat de schip
per niet over de vereiste diploma's beschikte. Een paar maanden daarvoor
werd een IJmuider schipper betrapt op de smokkel van een grote hoeveel
h-eid sigaretten. Het onderzoek wees uit, dat ook deze man niet bevoegd
was. Kortom, zodra er wat met kotters aan de hand is, blijkt meestal dat
de monsterrol niest klopt met de werkelijkheid.
pet is natuurlijk niet zo, dat deze
mensen slechte vissers zijn. Over het
algemeen kennen zij de zee e
gronden als hun broekzak, maar door
welke oorzaak dan ook hebben zij de
vereiste papieren niet kunnen halen. Er
bestaat wel een mogelijkheid dispensa
tie te krijgen, maar daarvan wordt
nig gebruik gemaakt. De betrokkenen
gaan van het standpunt uit: dat halen
we toch niet.
Katwijk slaat op dit terrein geen
slecht figuur. De zich voortdurend uit
breidende kottervloot kan nog wel vol
doende personeel aantrekken. Toch
vraagt men zich af, waar de grens ligt.
Misschien zijn er voor 300 kotters ge
noeg vissers, misschien ook voor 350
maar op een gegeven ogenblik zal men
aan het eind van zijn visserslatijn zijn.
De concurrentie van het bedrijfsleven
aan de vaste wal is in"Katwijk niet zo
groot als in andere vissersplaatsen,
maar toch moet al een zekere zuig
kracht worden geconstateerd. Verschei
dene vissers werken bijvoorbeeld in de
Amsterdamse haven. Zij moeten welis
waar vroeg uit de veren en komen
's avonds laat thuis, maar zij verdie
nen een goed loon en zijn in ieder ge
val het hele weekeinde thuis.
Vele vrouwen nemen desnoods ge
noegen met wat minder huishoud
geld. Als hun mannen maar elke
avond aan dc huiselijke haard zitten
cn zaterdag en zondag dc hele dag
Dit laatste moet men natuurlijk niet
letterlijk opvatten. De bewuste ge
zinnen zullen er dan dikwijls op uit
trekken en dat is een factor die dik
wijls dc doorslag geeft. Dat gere
geld bü elkaar zijn smeedt een hech
te gezinsband.
Natuurlijk spelen ook andere omstan
digheden een rol in de huidige teleur
stellende gang van zaken. Juist de laat
ste weken is de tongvisserij weer iets
beter geworden, maar lange tijd heeft
men met zeer schrale resultaten genoe
gen moeten nemen. De uitkomsten wa
ren dan ook bar slecht en dat deed,
vele vissers besluiten hun heil aan de
wal te zoeken.
De uitbreiding van de kottervloot
roept uiteraard ook het vraagstuk
de overbevissing op. Als men nagaat
dat de tongvangsten een teruglopende
tendens vertonen en dat er meer sche
de vaart zijn dan behoeft
geen rekenmeester te zijn om te kun-
constateren, dat de buit per schip
nog sterker daalt. Ook in de visserij
maken vele varkens de spoeling dun.
Een paar jaar geleden werden uitste
kende resultaten geboekt. Dat was voor
velen een stimulans zich ook in het kot-
teravontuur te storten. Van enig over
leg was geen sprake.
Ook het aantal paardekrachten werd
voortdurend opgevoerd zonder dat mer
zich er van overtuigde of dit de uit
komsten ten goede zou kunnen komen.
Natuurlijk zal men met een schip van
500 PK meer vangen dan met een
vaartuig van 200 PK, maar of een kot-
600 PK meer uit zee zal ha
len dan een soortgenoot van 500 PK is
op zijn minst twijfelachtig. Het komt
nog altijd op de vakkennis van de
schipper en zijn bemanning aan.
Een nadeel waaraan de kcuttervis-
Och, het is niet meer wat het geweest is in de Berghaven en rondom
het Prins Hendrihkanaal te Kabwijk. De koortsachtige bedrijvigheid
van vroeger, toen vele loggers voor de haring jacht werden gereedge
maakt, behoort tot het veileden. Maar gelukkig, op een enkel schip
was vorige week wat leven te bespeuren. De verfbussen en kwasten
kwamen te voorschijn om de verweerde vaartuigen op te frissen.
Voor een echte zeeman een fijne klus. Hij weet, dat de uitvaart nadert
en stelt er een eer in zijn sdhip zo goed mogClijk voor de dag
te lasten 'komen.
KA'l WlJK. „Ik Oen neu* en de Burgerdijkstraal in. De can de kust voornamelijk op
de enige niet die zich deze vis- ingang was gemaakt van op- platvis. De linkse, vermoedelijk
serijtentoonstelling uit 1902 gestapelde haringtonnen, waar de KW 103, is van seheepmake-
cioed herinnert", zo vertelde de bovenop een torentje was ge- rij Taat aan de Voorstraat. Te
heer K. Haasnoot. De Waal Ma- bouwd. De twee schepen op de oordelen naar het witte boeg-
lefijtstraat 55, die ons deze foto zijn geen echte bomschui- merk zou de andere van de fir.
fraaie prent kwam brengen, ten. maar kleine broertjes daar- ma Meerburg, die destijds tegen-
,,De tentoonstelling werd ge- van, de „Herfstschuitjes Deze over het postkantoor aan de
houden op de Boulevard, onge- visten op niet te grote afstand Voorstraat zatkunnen zijn."
veer tussen het oude Badhotel
sers niets kunnen doen is de vrije
zaterdag in de IJmuider vishallen.
Nog steeds is men grotendeels op
deze aanvoerhaven aangewezen, uit
wijkmogelijkheden naar andere
plaatsen heeft men bijna niet. Al
leen de Urkers hebben een gesloten
front gevormd en hebben van
terdagse nood een deugd gemaakt.
Ook zij verschijnen nog wel aan de
IJmuider markt echter alleen als
het prijspeil dit aanlokkelijk maakt.
Anders brengen zij hun vangst in de
thuishaven aan de wal.
Een reder heeft uitgerekend, dat de
vrije zaterdag hem per jaar zeker vijf
tig visdagen kost. Door het uitvallen
n deze vroeger zo belangrijke 1(
het op maandag een gedrang va
welste in de IJmuider vissershaven.
Soms meldden zich wel 150 vaartuigen
deze markt. Om toch maar op tijd
jn voor een losbeurt worden de
visgronden eerder verlaten dan uit
ploitatie-oogpunt gezond is.
De eerste schepen voor de maandag-
markt komen vrijdagavond al binnen.
De vaartuigen die een paar trekjes
er hebben gedaan ronden de pieren
de loop van zaterdag, maar zij
maar afwachten of zij maandag
de beurt komen. Vele vaartuigen
worden naar de dinsdagmarkl ve
zen en als het tegenzit wordt het
wel woensdag.
Het is begrijpelijk dat dit handenvol
geld kost. Uit visserskringen wordt dan
ook nog bij herhaling aangedrongen op
het annuleren van de vrije zaterdag.
Maar tot nu toe heeft men voor dove-
gesproken. De visknechten
de havenarbeiders willen ei-
Trouwens ook de vishandelaren
houden zich op de vlakte uit angst per
soneel te verliezen. Maar wel trekken
velen van hen op zaterdag naar ande
plaatsen om daar in te kopen. Hun
knechten zijn wél aan het werk. zodat
niet alle werknemers dol op de vrije
zaterdag blijken te zijn.
Nu kan men vooral met de grotere
kotters wel alle kanten uit, maar de
laatste maanden is het ook in de an-
sectoren van de visserij geen vet
pot geweest En was het dat wel dan
Honderd gulden aan prijzen
NLC-prijsvraag: opbrengst,
eerste Kalwijkse kantje
YY/ AN NEER woensdagmorgen de trossen zijn losgegooid en de
vissersvloot naar de haringgronden stoomt, kunnen wij aan de
wal niet veel meer doen dun afwachten tot de nieuwe haring wordt
aangevoerd. De eerste malse maatjes worden zondagavond verwacht,
waarna ze maandag 25 mei mogen worden verkocht.
Het onderwerp van onze Vtaggetjesdag-prijsvraag is weer: hoeveel
brengt het eerste kantje nieuwe haring op aan de Katwijkse afslag?
Wie op deze vraag het bests antwoord geeft, wie het bedrag het
dichtst benadert, krijgt van onze krant een prijs van f50. Verder
zijn er een prijs van f 25 en vijijf prijzen van f 5.
De spelregels Op een briefkaart, geadresseerd aan de redactie
van de Nieuwe Levdse Courant, Steenstraat 37, Leiden, dient men
zo nauwkeurig mogelijk aan te geven voor hoeveel geld "het eerste
kantje haring op de Katwijkse afslag wordt verkocht. Bijvoorbeeld
260.
De inzendingen moeten uiterlijk donderdag 21 mei in ons bezit
zijn. De uitslag, waarover niet kan worden gecorrespondeerd, wordt
zo spoedig mogelijk in de krant bekend gemaakt.
moest men het opnemen tegen de trei-'
Iers. De grote makreelvangsten in april
van dit jaar by voorbeeld deden ook'
veel kotters op de enorme stromen'
blauwpijpjes afgaan. En zij pikten een
behoorlijk graantje mee. Maar de op
brengst? Die was dikwijls belabberd.
De treilers voerden enorme hoeveclhf?1-*
den aan en men zat-niet te wachten,
op de vangsten van de kotter.
Een van deze schepen kwam nog niét.
zo lang geleden met 300 kisten ma-,1:
kreel van de allerbeste kwaliteit aan de
markt Praktisch de hele vangst be-
landde in de vismeelfabriek, omdat de
minimumprijs niet kon worden gehaald.
En zo was het ook in het vorige ha
ringseizoen, dat naast nimmer gekende
vangsten opleverde. De prijzen waren
dermate laag dat de opbrengst veel
minder was dan het jaar daarvoor toen
de haring schaars was. Af en toe kon-!t
den de kotters die de haringspanvisse-
rij beoefenden nog een paar mooie re
sultaten boeken, maar dat waren vleug
jes die het totale beeld niet goed maak
ten.
De hotterreders kan men overigens
geen tekort aan initiatief verwijten.
Zij proberen van alles om hun sche
pen rendabel te laten varen. In hel
begin van dit jaar werd zeer veel
schol gevangen met als gevolg dat
de prijzen in IJ muiden naar een on
gekend laag niveau kelderden. Vele
kotters keerden IJmuiden de rug toe
en verschenen in Engelse havens aan
de markt, waar over het algemeen
veel betere prijzen werden betaald.
Maar de Britten gaven weer veel
minder voor tong. Toen werd een
handig schema in elkaar gezet. De
tong werd door een paar schepen
van een bepaalde combinatie over
genomen en in IJmuiden aan de wal
gebracht, de schol volgde de omge
keerde weg. Zodoende wist men een
maximale opbrengst uit de vangsten
te halen, maar gezond is zo'n situatie
natuurlijk niet.
Toch bewees deze toestand dat er
met samenwerkin heel wat valt te
bereiken. De Urkse vissers zijn op dit
gebied hun collega's uit andere plaat
sen ver vooruit. Zij hebben een coöpe
ratie gevormd die zich ook op het ter
rein van de verkoop beweegt. Dc Ur
kers hebben bij voorbeeld verleden jaar
veel haring rechtstreeks aan West-
Duisland verkocht. Dit heeft bij dc
IJmuider handel kwaad bloed gezet.
Het geschiedde namelijk tegen vrij la
ge prijzen. De prijzen in IJmuiden la
gen hoger. De handel uit deze plaats
kon daardoor nog maar weinig haring
West-Duitsland kwijt De Urkers
trokken zich van de IJmuider protes
ten niets aan en gingen rustig hun A
gang.
Op Urk heeft men ook niet zo met
het bemanningsvraagstuk te kampen.
meeste rederijen zijn familiebedrij-
de zoons en neven gaan met
vader en oom naar zee. Doch ook voor
Urk geldt natuurlijk dat men niet on
gestoord de vloot kan uitbreiden, uit-
eindelijk zullen er evenmin genoeg vis
sers zijn.
U ziet: al deze omstandigheden ma
ken het er voor de kottervisserij niet
gemakkelijker op. Is er nu reden aan
de toekomst van deze bedrijfstak te
twijfelen? Gelukkig kan op deze vraag
met een volmondig „nee" worden ge
antwoord. Men zal echter paal en perk
dienen te stellen aan ongemotiveerde
uitbreidingen. Ook zal men moeten
trachten een aansluiting te vinden met
de opleiding op de visserijscholen.
