DAG en
NACHT
Duke Ellington
II wordt er over
U gewaakt
NUBISCHE MONUMENTEN
OP TAL VAN ZEGELS
U zou hei niet zeggen, maar
een jazzpionier werd vijfenzestig jaar
ZONDAGSBLAD
ZATERDAG 9 MEI 1964
if
In Colorado Springs (VS.) honden Amerikaanse
en Canadese officieren dag en nacht de uacht bij
een doorschijnende kaart ran Noord-Amerika van
10 bij 7 meter. Op een signaal van de tcaarscliii-
tvingsposten in Europa zou van hier uit de verde
diging van de vrije ivcreld toorden geleid.
Het gebouw zelf is extra-terri
toriaal, dat wil zeggen dat het in
juridische zin geen deel uitmaakt
van het Franse grondgebied. Iede
re avond, als de kantoren leeg
zijn, gaan er ploegen van de vei
ligheidsdienst door alle bureaux
om na te gaan of alle safes zijn
afgesloten en of een onachtzame
functionaris niet ergens een ge
heim document heeft laten rond
slingeren. Tegelijk worden de prul
lenmanden zorgvuldig geleegd en
met name het oude carbonpapier
opgeruimd. Want een eventuele
spion zou uit het spiegelbeeld, dat
t kunnen lezen van het do
cument, waarvoor het gebruikt is.
Alles gaat in grote zakken naar
de kelders, waar een papiermolen
het tot wolachtige vlokken ver
maalt. Kort geleden heeft men
een tweede papiermolen (van Ne
derlands fabrikaat) aangeschaft.
Indien in geval van oorlog het ge
bouw in handen van ..onbevoeg
den" zou dreigen te vallen, zouden
alle geheime documenten tevoren
vernietigd moeten worden.
De een of ander heeft echter
op een goed ogenblik uitgerekend,
dat die ene papiermolen weken
Lang zou moeten draaien om alle
geheime stukken van de Navo en
de delegaties te vernietigen. Dank
zij de nieuwe machine kan men
nu in geval van nood 400 kilo do
cumenten per uur tot stof verpul-
Tolken
De vergaderzalen van de Navo
bevinden zich op de tweede ver
dieping. Een van die zalen, die de.
lnsiders ,,de kathedraal" noemen,
wordt alleen gebruikt, voor de ple
naire zittingen van de Noordatlan-
tische raad, wanneer de delegaties
van de deelnemende landen elk
tientallen personen tellen. De elf
andere zalen zijn ..intiemer".
Rondom de tafel is er plaats voor
zestien mensen (de voorzitter en
de vertegenwoordigers der vijftien
landen) die achter zich een groep
adviseurs hebben zitten. Er wordt
in dergelijke vergaderingen door
elkaar Engels en Frans gespro
ken, de beide officiële talen van de
Navo. Degenen, die een van beide
niet machtig zijn, kunnen door
middel van een klein plastic tele
foontje. dat men aan het oor hangt,
de vertaling beluisteren, die door
de tolken gegeven wordt in geluid-
dichte cabines met glazen wanden,
die op de zaal uitzien. Ook de elec-
tronische uitrusting microfoons,
telefoons, versterker-installaties en
schakelpanelen die hiervoor no
dig is, is van... Nederlands fabri
kaat. Ruim vijf en twintig tolken
zijn in vaste dienst van de Navo.
Als men hen aan het werk hoort,
beseft men wat een heksentoer het
is om op hetzelfde ogenblik dat
iemand spreekt, zijn woorden in
een andere taal te vertalen. Frans
en Engels hebben een heel andere
zinsbouw en vooral als een spre-
Hij moet in ,',zijn" taal bijvoor
beeld het werkwoord in het be
gin zetten, terwijl de spreker het
in diens taal pas helemaal :ian
het eind geeft. Dan zwijgt de tolk
tot hij eindelijk dat werkwoord te
pakken heeft en moet dan in ra
zend tempo zijn achterstand inha
len.
Bezoekers
In de grote lounge waar alle
twaalf conferentiezalen op uit ko
men. staat een bord waarop men
kan zien, waarover die dag verga
derd wordt. Die lijst is op zich
zelf al de aandacht waard, want
hij geeft een indruk van de ver
scheidenheid van onderwerpen,
die op een willekeurige dag bij
de Navo aan de orde komen. Mocht
u zin hebben, er eens te gaan kij
ken. als u toch in Parijs bent,
ga dan gerust naar het hoofd
kwartier toe, want u bent er wel
kom. Per jaar komen er vele dui
zenden bezoekers uit verschillende
landen. In de grote perszaal wor
den zij voorgelicht door deskundi
gen van het Internationale secre
tariaat en van de delegatie van
hun eigen land. Zij krijgen films
te zien en veelal brengen zij na
afloop ook nog een bezoek aan
Shape. (Supreme Headquarters
Allied Powers Europe), het gealli
eerde hoofdkwartier in Europa bij
Versailles.
volkenrecht, de beste leerlingen
van middelbare scholen, vakbonds
leiders, jeugdleiders en natuurlijk
ook officieren, die op deze wijze
„zich ln het hol van de leeuw"
van het werk van de Navo op de
hoogte komen stellen.
In de enorme hall van het Na-
vogebouw. waar zeven liften voor
het ..vervoer" van werkers en be
zoekers zorgen, hoort men de amb
tenaren en bezoekers onder elkaar
spreken in alle talen van het
bondgenootschap. In de acht mo
narchieën en zeven republieken
van de Navo worden elf ver
schillende talen gesproken. Maar
iedereen, die in het gebouw werkt,
beheerst een van de beide officië
le Navotalen, te weten Frans en
Engels. Men heeft ons van ver
schillende kanten verzekerd, dat de
samenwerking tussen de mannen
en vrouwen van de Navo van zo
veel verschillende nationaliteiten
even vlot en goed verloopt als dat
in de ministeries van buitenlandse
zaken van de deelnemende landen
het geval is. Ook in het gebouw
van Shape verloopt de samenwer
king geruisloos. Als een onschuldi
ge leek zo tegen een uur of half
een 's middags de grote eetzaal
van dit .gebouw binnenkomt, zal
het hem echter duizelen. Om op
het eerste gezicht de nationaliteit
te bepalen van een van de vijf
honderd officieren die daar zijn,
zou men eerst het Navo-handboek
van buiten moeten leren, waarin
alle uniformen, insignes, kroon
tjes balken, sterren en eikenloof
staan afgebeeld.
Ingespeeld
De Noren en Canadezen hebben
op de linkerschouder tenminste
nog de naam van hun land staan
en de Amerikanen hebben de let
ters US op hun lapeL Een Ne-
Postzegelrubriek
door G. J. Peelen
Op liet moment dat in Neder
land de zomerzegels uitkwa
men, dit keer in het teken van
het dier, in verband met het
jubileum van de Vereniging
voor Dierenbescherming (blin
dengeleidehond, katten, herten
en wat potsierlijk voor Ne
derland! een wisentkoe met
kalf) verscheen in West-Duits-
land eveneens een tocslagserie,
„voor de jeugd" ook bestaande
uit 4 dierenzegels, verenigd on
der afb. 1. maar uitsluitend
vissen, resp. haring, roodbaars,
karper en kabeljauw, twee zoet
water- en twee zcevissoorten
dus. Oostenrijk is zeer produc
tief dit jaar door allerlei ge
beurtenissen, waarop we nog
terug komen. We vermeldden
reeds eerder de prachtige bloe-
menserie, ter ere van de bloe
men- en tuintentoonstelling in
Wenen, waarbij Aalsmeer en
de bollenstreek zo'n prachtige
beurt maakten en met vele be
kroningen thuis kwamen.
Straks komt de grote WIPA ten
toonstelling. waarvoor een schit
terend uitgevoerde propaganda-
reeks gaat verschijnen, en daar
tussendoor verschenen enige losse
herdenkingszegels,
er nu twee afbeelden: Romaanse
kunstschatten in Oostenrijk, afb.
2, waarop we een beeld van de
apostel Jacobus, en een kerkraam
met Maria Magdalena zien afge
beeld. Wie deze vakantie naar
Wörthersee trekt, moet tussen
Klagenfurt en de sprookjesburcht
Hochosterwitz, maar eens oplet
ten in Maria Saai waar men bij
opgravingswerkzaamheden, schit
terende produkten van vóór- en
woeg-Christelijke tijden naar bo
ven bracht.
Afb. 3. is ter ere van De 2e
Parlementaire - wetenschappen -
conferentie in Wenen: Pallas
Athene in een parlementszaal.
De Oostenrijkse postzegels mun
ten steeds uit door graveer- en
drukkunst. Land na land gaat nu
door. ter navolging van de UNES-
CO-acties, zegels uit te geven ten
bate van het behoud der onver
vangbare Nubische monumenten,
die in de watermassa van de
stuwmeren van de Aswandam
dreigen te verzinken, indien niet
enorme bedragen bijeengebracht
worden om de belangrijkste over
te brengen en voor het nage
slacht le bewaren. Eerder gaf ik
reeds enige voorbeelden, maar
sindsdien kwamen weer een twin
tigtal landen uit mei mooie ze
gels. Dat is niet alleen in het
Egyptisch gebied van de Nijl,
maar ook zij het in mindere
mate in het grondgebied van
Soedan.
Die stammen uit de vroeg-Chris-
telijke tijd, zoals afb. 4. van Soe-
PEEN SCHEMERDONKER
VERTREK zitten twee offi
cieren. De een is met zijn post
zegelverzameling bezig, de an
der leest een boek. Voor hen
staan telefoons, die rechtstreeks
verbonden zijn met verschillen
de hoofdkwartieren van de Na
vo. Op de wand tegenover hen
is een hoog paneel met lamp
jes. Opeens klinkt een zoemer.
De officieren zijn nu een en al
aandacht. Er zijn een paar
lampjes gaan branden en in een
raampje is een getal van drie
cijfers zichtbaar geworden. Uit
dat codegetal en het aantal en
de plaats van de lampjes die
branden blijkt, dat ergens bo
ven Oost-Duitsland, Finland of
de Zwarte zee iets ongewoons
gaande is. Van seconde tot se
conde kan het codegetal veran
deren. Het „verdachte" vlieg
tuig kan bijvoorbeeld een Brits
vliegtuig zijn, dat niet precies
zijn gebruikelijke route volgt.
Het kan ook een formatie Rus
sische jagers zijn, die op oefen
tocht is en rechtsomkeert
maakt. In dat geval gaan de
lampjes weer uit. De ene of
ficier gaat verder lezen en de
ander neemt de loep en pincet
weer ter hand om de tanding
van een postzegel op haar gaaf
heid te onderzoeken. Het leven
in het operatiecentrum van het
Navo-hoofdkwartier in Europa
gaat gewoon door.
„Voorwerp"
ln dit operatiecentrum komen
uit de verschillende radar centra,
alleen die meldingen binnen die
voor de westelijke luchtverdedi
ging wel eens van belang kunnen
zijn. Die radarcentra zelf krijgen
van hun kant alle signalen binnen
die worden gegeven door de ra
darschermen. die van Noorwegen
af tot Turkije toe dag en nacht
het oostelijke luchtruim aftasten,
tot honderd kilometers diep. Dag
en nacht draaien de lichtpijlen
over de radarschermen en elk
puntje is een voorwerp, misschien
een vliegtuig, misschien alleen
maar een zwerm vogels. Met re
kenmachines worden de gedragin
gen van die voorwerpen van tel
tot tel gevolgd. Alles wat ver
klaarbaar en normaal is, schift
het elektronische brein er automa
tisch uit. Alle andere „bewegin
gen" worden (eveneens automa
tisch) doorgegeven aan het hoofd
kwartier.
men in het gunstigste geval nog
over enkele minuten. Maar da; is
al voldoende. Zo is het niet altijd
geweest. Want in 1951, toen de
Navo nog maar enkele jaren be
stond, waren er in het radarwaar-
schuwingsnet nog enorme gaten.
den. waaronder Nederland, ver
vaardigd) die „laagvliegers" kun
nen neerhalen.
Laagvliegers
Integratie
Als er een punt is waarin het
bondgenootschap enorme vorderin
gen heeft gemaakt, dan is het
wel de luchtverdediging. Bestre
ken in 1951 de radars vrijwel al
leen het westelijke luchtruim, en
waren vele posten slechts acht uur
per dag en sommige maar vijf
dagen per week bezet, nu is het
systeem volkomen waterdicht.
Het is sterk gemoderniseerd. De
radars zijn nauwkeuriger en rei
ken verder en hoger. Voor wat de
electronische apparatuur en gelei-
desystemen betreft is er nu al een
veldslag aan de gang tussen de
technici van beide kampen, die op
steeds perfectere systemen stude
ren om eikaars systemen te storen
of te ontduiken. De afloop van
die technische strijd zou in een
eventuele oorlog wel eens beslis
send kunnen zijn. De kracht van
het luchtverdedigingssysteem van
het Westen ligt in het feit, dat
het geïntegreerd is.
Er zit ook liju in. De vliegtui
gen bevinden zich in dc meest
achterwaarts gelegen linie. Er
voor staan de NIKE-raketten, die
hoogvliegende toestellen kunnen
neerhalen. En helemaal vooraan
bevinden zich de HAWK-raketten
(Thans door vijf Europese lan-
afdoende bescherming mogelijk
De geperfectioneerde radars rei
ken wel ver, maar ontdekken een
vliegtuig niet, als het zoals de
Fransen zeggen aardkluiten af
scheert. Men zoekt aan beide kan
ten nog steeds naar een systeem
voor afdoende bescherming tegen
laagvliegers. Wat de bescherming
met vliegtuigen betreft, deze is
veel soepeler dan die met raket
ten. Men moet echter wel goed
beseffen, dat alles wat men in de
Tweede Wereldoorlog geleerd
heeft over luchtgevechten, volko
men is achterhaald. Aanvaller en
verdediger kunnen nu beiden een
snelheid halen van meer dan twee
maal die van het geluid. Dat be
tekent, dat zij beide 20 km. per
minuut afleggen en elkaar dus na-
deren irnet een snelheid van 40 km
per minuut. Er is in die omstan
digheden geen sprake meer van
„richten" met boordgeschut. Tus
sen het ogenblik, waarop beide
piloten elkaar als stipjes aan de
horizon hebben waargenomen en
het ogenblik, waarop zij ,.op el
kaar" zitten, verlopen zes tot ze
ven seconden.
tweede radarketen, die
der naar achteren ligt dan de
waarschuwingsketen. Een electro-
nisch brein stuurt de vliegtuigen
regelrecht op hun vijand af en
geeft ook bevel, hun wapens af te
schieten.
Mierenhoop
der vijftien Navolanden.Met de
dagelijkse bezoekers mee zijn er
een kleine tweeduizend mensen
in het gebouw, die de zes ver
diepingen met een totaal opper
vlak van 40.000 vierkante meter
bevolken. Er is in het gebouw een
postkantoor, een cafetaria, een
bank, een boekwinkel, een kran
tenkiosk. een restaurant en een
zaal voor persconferenties met een
stuk of zeven studio's voor radio
en t.v. Maar dat zijn dan ook
zo ongeveer de enige plaatsen, die
niet onder controle staan van de
speciale veiligheidsdienst, die voor
geheimhouding moet waken van
alles wat er in het gebouw gezegd
of geschreven wordt.
Controle
Men gaat in de Navo niet licht
vaardig om met de vele militaire
en andere geheimen. Iedereen, die
de veiligheidszone binnen gaat
moet een speciaal paspoortje to
nen. ook alle ambtenaren van hoog
tot laag, die er al jaren werken.
Bezoekers moeten zich melden bij
het veiligheidscentrum in de gro
te ingangshal. Daar belt men op
naar het bureau, waar de bezoe
ker naar toe wil en als dit bureau
antwoordt, dat men hem wil ont
vangen, wordt er een „geleidebil-
jet" uitgeschreven. Dat wordt dan
de
i de
kijkje
Xavo-defensief<olleg
Tot voor enkele jaren
hoofdzetel van de Navo zo goed
en zo kwaad als het ging gehuis
vest in een soort barak op de hel
ling tussen het Trocadero en de
Seine, die oorspronkelijk was ge
bouwd voor de Ver. Naties en
waarvan de vloeren na een jaar
of tien bedenkelijk waren gaan
kraken. Nu heeft de Navo haar
nieuwe tehuis betrokken, waarin
zich zoveel dingen afspelen, die
van zo groot belang zijn voor de
veiligheid van de niet-communis-
t ische landen. Het gebouw heeft
de vorm van een V en staat aan de
rand van het Bois de Boulogne.
Daar werken bijna 1000 ambtena
ren van het internationale secre*3-
riaat en ongeveer 400 mensen die
verbonden zijn aan de delegaties
ligheidsman met het geleidebiljet
afgeleverd aan de Nederlandse
afgeleverd
marechaussee inde bekende zwart
-blauwe uniform, die de toegang
tot de vertrekken van de delega
tie bewaakt. Als men het Neder
landse „domein" weer verlaat,
wordt men compleet met af
getekend geleidebiljet afgele
verd aan de uitgang.
Zo is het onmogelijk, dat men
zich 's avonds in het gebouw
zou laten insluiten. En zelfs als
dit iemand zou gelukken, zou hij
muisstil op zijn plaats moeten blij
ven, zonder zich tc verroeren.
Want anders zou hij door geschui
fel of geritsel een van de verbor
gen microfoons in werking zetten,
dan Iaat zien, een fresco uit de
tempel van Faras, met de voor
stelling van een engel, met kruis.
Laos, afb. 5. geeft een zeer in
teressante zegel, waarop in het
midden het hele door water be
dreigde gebied getekend is, met
de daarin aanwezige tempels.
Links een Hindoe „Stupa", rechts
een sfinx. Op afb. 7 van de Ivoor
kust zien we de reuzenbeelden bij
de Aboe Simbel tempel van Fa
rao Ramses II en zijn gemalin
Nefertari. Op afb. 8 van Opper-
volta hetzelfde Ramsesbeeld.
Het staat nu wel vast, dat deze
beeldengroepen van Abu Simbel
gered zullen worden. Ze worden in
enorme blokken gezaagd, en zes
tig meter hogerop weer gerecon
strueerd.
Intussen vordert de dam zoda
nig. dat Egypte al hele groepen
Nubiërs moest verhuizen. Daar
aan is afb. 6 van Egypte gewijd
aan „Resettlement", We zien
links een Nubische tempel, In het
midden een kaart van het ver
drinkende land en recht* de nieu
we, eenvoudige huizen, voor de
overgebrachte Nubiërs gebouwd
in hoger gelegen gebied.
Afb. 9 geeft de jaarlijkse onaf
hankelijkheidsdagzegels van Is
raël, 3 in getal, dit jaar voor
de 16e maal verschenen ge
wijd aan Israëls wetenschappelijk
onderzoek, mede ten bate van ae
achtergebleven gebieden.
IHoe kort is het nog maar
geleden, dat de jazzliefheb
ber werd versleten voor een
Iniet geheel ongevaarlijke gek?
Wie voor de oorlog warm
Iliep voor de uitingen van de
Noordamerlkaanse neger be
hoorde tot een groep die in
I muzikale kringen met een wat
scheef oog werd aangekeken.
Dat is nu, anno 1964, wel an-
I ders geworden. Die jazz is
geëmancipeerd en het behoort
I zelfs tot de bon ton om jazz-
I liefhebber te zijn. Sterker
zelfs: de jazz loopt het ge
vaar het domein te worden
van een snobistische groep,
die zichzelf heeft voorzien
van een cultureel aureool.
IMen behoeft slechts in de
jazzkelders van onze hoofd
stad rond te kijken om te
I constateren hoe het met de
Jazz van vandaag is gesteld.
IOf men het met deze ontwik
keling eens is of niet. men zal
moeten vaststellen dat de jazz
Ieen gezicht heeft gekregen. De
Jazz telt mee, ook in kringen
waar hij tot voor kort taboe
Iwas. Als vandaag per televi
sie de aandacht wordt geves
tigd op het jubileum van een
I bijbelgenootschap, dan gebeurt
dat met begeleiding van onver
valste jazzmuziek en onder de
I medewerkenden op de feestdag
ontwaart men Rita Reys en het
trio van Pim Jacobs. Natuur
lijk speelt bij de huidige appre-
Iciatie van de jazz ook de strijd
van de neger tegen de discrimi
natie een rol en dit kan dan
I gelden als een buitenmuzikale
oorzaak van de waardering.
Doch vooral in muzikaal ge-
I oriënteerde kringen weet men
tegenwoordig ook zeer wel de
muzische aspecten van de jazz
Iop hun waarde te schatten. Dat
ls een gelukkig verschijnsel en
als er één figuur is aan te wij-
Izen die voor een goed deel voor
de emancipatie van de jazz in
culturele kringen heeft gezorgd
I dan is dat wel de woensdag 29
I april j.l. 65 jaar geworden Ed
ward Kennedy („Duke") Elling-
I ton.
Opschudding
De Duke heeft al heel wat op
schudding in de jazzwereld ver-
Ioorzaakt. Het begon in 1927
en hij was toen al enkele jaren
ln de band-business werkzaam
toen hij plotseling moest in
vallen met zijn grote orkest
voor de band van Joe „King"
I Oliver in de New Yorkse Cot
ton Club. Het was een sensatie
van de eerste rang. Het pu-
derlander pikt er zijn landgenoten
direct uit aan de Nederlandse
Leeuw, doch het devies „Je Main-
tiendrai" doet de meeste buiten- I
landers denken, dat zij met een I
Fransman te doen hebben. Derge
lijke fijne details kan men dan
ook beter overlaten aan de potige
sergeants, die bij de ingangen
bliek maakte daar kennis met
de jungle-stijl van Ellington: de
kopergroep in de band bracht,
als een verlengstuk van de men
selijke stem, geluiden voort die
men in het oerwoud situeerde.
De growl" effecten werden
echter zó muzikaal en zó toe
passelijk in het ensemble ge
bruikt dat men als snel de waar
de van Ellington's muziek on
derkende.
Groot orkest
De Duke presenteerde boven
dien een orkest dat voor die tijd
ongewoon groot was: 14 man.
Dat betekende dat er uitgebreid
gearrangeerd moest worden; de
tot dan vrijwel uitsluitend im
proviserend werkende kleine
groepen konden het met een mi-
laten en maakt plaats voor een
doorgecomponeerd stuk, gevat
in een harmonisch patroon en
in een melodiek rechtstreeks
ontleend aan het impressionia»
tisch-Europese idioom. Accoor-
den k la Debussy. Bartok en
Honegger gingen plotseling het
zeer eenvoudige uit open drie
klanken en dominant-septime
accoorden bestaande negerse
schema verrijken. En dit alle*
werd ondergebracht in de on
telbare kleurmogeliifcheden van
Ellington's band. Parallel imet
deze ontwikkeling liep overigen*
een steeds verder gaande per
fectie van Duke's ensemble en
toen hij zich in 1939 wederom
met zijn orkest ln Nederland,
liet horen Ikon men gerust spre
ken van een buitengewoon muzi
kaal gebeuren. Was Duke'*
band toen in grootse vorm, de
ze werd nog overtroffen door
wat in de periode 1940'46
werd gepresteerd. In die Jaren
ontstonden ook de grotere cy
clische stukken *b .Black,
Brown and Beige", de ..Perfu
me Suite", waarin Ellington's
moderne idioom tot grote hoog
te werd ontwikkeld. Over het al-
Jemeen worden deze jaren al»
e vruchtbaarste in Ellington's
carrière beschouwd. Na de oor
log heeft hij nog bands van ver
schillende samenstelling geleid
het eerst in de wereldge
schiedenis een bondgenootschap
bestaat reeds in vredestijd I
dat een van hoog tot laag geïn-
tegreerd opperbevel heeft met een
volledige internationale generale I
staf. Het voordeel van de geïnte-
greerde organisatie in vredestijd is
dat de troepen onmiddellijk daar I
kunnen worden ingezet, waar zij I
het meest nodig zijn en wat
nog bel;
nimum aan arrangement stel
len. De geraffineerd gecompo
neerde en georkestreerde num
mers van Ellington trokken al
lerwegen de aandacht. In die
dagen werd ook de zo karakte
ristieke Ellington-klank geboren,
het breed-sonore klankcomplex
dat men in geëvolueerde vorm
vandaag nog in zijn muziek te
rugvindt. In de band van 1927
treft men beroemde namen aan:
Otto Hard wick, Sonny Greer,
Bubber Miley, Joe Nanton en
Harry Carney, mensen die El
lington jarenlang hebben ge
volgd. Harry Carney speelt zelfs
vandaag nog in zijn orkest! Na
enkele bezettingswijzigingen ont
stond dan rond 1931 de fameu
ze band waarin figuren als John
ny Hodges, Juan Tizol, Lawren
ce Brown, Cootie Williams en
Fred Guy door hun grandioze
prestaties, zowel in teamver
band als solistisch, het gezicht
van het ensemble bepaalden. In
die eerste jaren ontstonden de
meeste van de klassiek gewor
den composities van de maestro
zelf: Black and Tan Fantasy,
The Mooche, Mood Indigo, So
litude. Rockin' in Rhythm, Har
lem Speaks en East St. Louis
Toodle-Oo. In 1933 kwam Elling
ton voor het eerst naar Neder
land en gaf in de Kurzaal een
legendarisch geworden concert.
Ommekeer
Enkele jaren later, in 1937,
komt er zij het vooralsnog
wat weifelend een ommekeer
in de stylistische richting van het
orkest. „Reminiscing in Tem
po". een vierdelige suite, breekt
met alle vormtechnische tradi
ties in de jazz: de geijkte 32-
matige A-A-B-A vorm wordt Ver-
Suite". de op Shakespeare-figu-
ren geïnspireerde cyclus „Such
Sweet Thunder" en de filmmu
ziek bij „Anatomy of a mur
der". In februari 1963 presen
teerde Ellington in de Haagse
Dierentuin wederom een fabu
leus orkest, waarin de oud-ge-
dienden nog (of weer) waren
opgenomen. Daar waren de ba
riton-saxofonist Harry Carney,
de trompettist Oootie Williams,
de trombonist Lawrence Brown
en bovenal de schitterende alt
saxofonist Johnny Hodges, die
allen toch van Ellington's leeftijd
moeten zijn, doch die nog in het
volledige bezit van hun instru
mentale vaardigheid waren en
muzikaal nog op de bovenste
treden van de ladder stonden.
En dan Ellington zelf! Als een
veldheer dirigeerde hij zijn or
kest precies waar hij het wil
de hebben, de magistrale greep
op de materie was nog onver-
slapt en weer produceerde het
gróte orkest de typische Elling-
ton-sound. Weer waren er za
ken die men nog nooit ergens
anders had gehoord. En de pi
anist Ellington? Voor de zoveel
ste maal vroeg men zich «i
waar hij toch de ideeën van
daan heeft. Een 63-jarlge was
hij toen en hij frappeerde (na
40 jaar bandpraktijk!wéér
door de verrassende originaliteit
van zijn invallen.
Ellington is dan nu 65, maar
van het genieten van een pen-
door want. ondanks de
heden, die de exploitatie van
een grote band altijd hebben ge
kenmerkt, staat hij nog als een
rots in de branding. Ellington
blijft altijd Ellington, alle mo
derne experimenten en snobis
tische onderwaardering ten
spijt.
JOOP SCHRiIER
ENKELE MOMENTEEL
VERKRIJGBARE
GRAMMOFOONPLATEN
zal
„The Indispensable Duke Elling
ton" (RCA LPM 6009/1—2). Een
2-plaats album met opnamen uit de
periode 1940—'46. Eveneens op deze
periode slaan te platen „In a Mel-
lotone" (RCA LPM 13S4) en „At
his very best" (RCA LPM 171S).
De vier platen bij elkaar geven een
vrijwel volledig overzicht van de
grote glanstijd.
„Piano in the Background" (CBS
BPG 62031, ook in stereo). Opna
men uit 1960. Edlson-winnaar 1663.
