Franse„breuic Kwestie De Nieuwe Linie:
ontwikkelingsverschijnsei
Gyani vroeg een
andere ondracht
Kritiek op de Kerkelijke vernieuwing zet dóór
metdeNavo
Nieuw dagblad
in Engeland
Protest bij
Makarios
Kwestie Vietnam zonder
China niet te regelen
Th e&a hij
Lijm hout met plezier en met CETAFLEX^g
Vreemd geld
9
WOENSDAG 29 APRIL 1964
In een verklaring van het Franse mi-
■nlsterle van buitenlandse zaken is dins-
Idag het drie dagen geleden uitgelekte
herieht bevestigd dat Frankrijk z.fjn ma
rineofficieren heeft teruggetrokken uit
de staven van de vlootstrüdkrachten van
het Atlantiseh hondgenootschap.
j In kringen van liet Franse ministerie
verklaarde men dinsdag-
betreft nog
avond dat ..„0
slechts vijf onderzeeboten ondergeschikt
het Navo-opperbevel. in tijd v;
oorlog.
In de Franse Nationale
kritiseerde de radicale afgevaardigde
Jacques Duhamel, tijdens een debat over
buitenlandse aangelegenheden, het. be
sluit om de marine-officieren terug te
trekken. Hij beschuldigde de regering
van nationalisme. Op diplomatiek ge
bied had dit geleid tot een isolement
van Frankrijk, op militair terrein was
dit de oorzaak van een ondragelijke fi
nanciële last en in economisch opzicht,
tenslotte, was Frankrijk door deze poli
positie gekomen, waarin het
zijn doen te veel bijdraagt aan de
(Van een onzer redacteuren)
De hoogste leider van de orde,
m-gadcrins in R™e gevestigde pater
)e Canadese krantemagnaat Rov
Thomson begint in Reading, een stad
met 120.000 Inwoners, die 65 km ten wes
ten van Londen Is gelegen, een nieuw
avondblad. Het wordt een dagelijkse
editie van Thomson s weekblad ..Reading
generaal, geeft last aan drie pa-
ters-jezuïeten in Nederland, dat
ze hun redacteurschap van het
r.k. weekblad De Nieuwe Linie
zullen beëindigen. Reden: .,de
koers van De Nieuwe Linie wijkt
duidelijk af van de richting die
de pater-generaal zich had voor
gesteld."
Van dit bericht zal behalve menige
vooruitstrevende fooms-katholiek ook
menige protestant met verwondering
kennis hebben genomen. Laatsgenoem-
de dan vooral wegens onbekendheid
met de achtergronden van dit alles,
j Eerstgenoemde omdat hij meent dat
deze beslissing een stap terug kan be
tekenen op de weg naar een zich ver-
lieuwend rooms-hathollek denken.
Commentaar van
r.k. zijde
Het ontslag van drie redac
teuren, werkzaam bij het r.k.
opinie-weekblad De Nieuwe
Linie, dat deze heren op bevel
kwestie die wel nader commen
taar kan velen. Er zijn al mis-
Vandaar dat we over deze zaak
informatie hebben ingewonnen
en verkregen van uiterst bevoeg
de room «-katholieke zijde, opdat
de oordeelvorming over het be
wuste gebeuren bij onze geïn
teresseerde lezers zo objectief
mogelijk kan zijn.
Ik vind dit.
bied. Het wordt
keer in de trend vai
in do dagbladindusti
'Als ik thuis geen echte kolenhaard zou
hebben, dan zou ik zelfs in mijn eigen tijd
'kantoorlucht' inademen! Niemand (ook de
baas niet) kan mij kwalijk nemen, dat ik daér
voor pas. Daarom hebben wij anderhalf jaar
geleden, toen wij trouwden, geen moment ge
aarzeld. Een kolenhaard!' Deze bekentenis
doet de heer N. Gerritse, Emmak^de 12 in
Amstelveen. En hij voegt er aan toe: 'Dag in
dag uit zit ik op kantoor. Daar is kantoor
verwarming. Centraal dus, met warme buizen
en radiatoren. Erg efficient, maar de hele dag
zit je in de warme droge lucht die omhoog
blaast. Wilt u geloven, dat het dan een ver
ademing is om thuis te komen? Een kamer
met lééfwarmte! Dat is pas echt thuis-zijn. De
kamer waar je in leeft, met warmte waar je
wat aan beleeft. Kolen - en niks anders!'
Zo is het! gezellige mensen stoken
De Indische bevelhebber van de
VN-troepen op Cyprus, generaal
Gyani, heeft de secretaris-gene
raal Oe Thant gevraagd, zijn
strijdmacht een andere opdracht
te geven, nu Grieks-Cyprische
troepen aanvallen bljjven doen op
Turkse Cyprioten. Hjj deed
dit, nadat hij bij aarts
bisschop Makarios bad gepro
testeerd tegen deze aanvallen, in
het bijzonder die op het kasteel
Sint Hilarion
Het schieten bij het kasteel sint
Hilarion is opgehouden. Voor de eer
ste maal werd gisterochtend
slaggéVers toegestaan het kasteel bin
nen te gaan, nadat daarvoor speciale,
toestemming van de Turkse vice-pre
sident Kutchuk was verkregen Tot
han grote verrassing zagen zij dat
de verdediging van het kasteel uit
slechts vier mannen bestond. De
geweld van de Turkse gemeenschap, me:
volkomen veronachtzaming van de re
solutie van de Veiligheidsraad". 0<
Thant verblijft op het ogenblik in Pa
rijs waar hij besprekingen voert me'
bemiddelaar Tuomioia.
De regering van Cyprus heeft In eer
brief aan Oe Thant gezegd, dat het Turk
se garnizoen op Cyprus zich gedraagt als
„een invasieleger". De Turkse strijdmacht
zou de weg van Nicosia naar Kyrenla
beheersen.
China waarschuwt
Verenigde Staten
Het Volksdagblad in Peking waar
schuwde gisteren, dat China niet on-
1 verschillig kan blijven staan tegen
over Amerikaanse plannen om na-
I tionalistisch-Chinese militairen naar
Zuid-Vietnam over te brengen.
In een hoofdartikel schreef het blad:
..Als het Amerikaanse imperialisme het
wagen, de nog resterende bandie-
van Tsjang Kai-Sjek naar Zuid-Viet-
n over te brengen, dan zou hun
speerpunt op China gericht worden. Dit
een bedreiging van de veiligheid
i China vanuit het zuiden vormen en
liet Chinese volk kan hier beslist niet
onverschillig tegenover blijven staan.
Als de regering-Johnson zou volharden
haar perverse manier van optreden
inderdaad een nieuw avontuur zou
rigen moeten'zïch'inTe''om^'ve„de
i," ,,,K11 woordelijkheid dragen voor alle daaruit
heuvels hebben verspreid, langs dn voortvloeiende ernstige consequenties."
weg naar Kyrema. Gevreesd wordt,
dat de Griekse aanvallen spoedig her-1
vat zullen worden.
Vice-president Kutchuk deed gisteren
telegrafisch een beroep op Oe Thant om
onmiddellijk doeltreffende maatregelen
te treffen ..teneinde de Griekse elemen
ten in de regering te weerhouden van
aanvallen op en vernieling door wapen-
President Nasser en president Ab-
doella a Sallal van Jemen hebben gis
teren in een gezamenlijk communi
qué, dat over de Jemenitische radio
Sanaa werd omgeroepen, gezegd daf
Aden en de andere Britse protecto
raten „van hun bezetters moeten wor-
den bevrijd".
Het besluit is genomen na een diep
gaande studie van de economische toe
stand en de lokale behoeften in het ge-
„uitdagende omme-
i fusie en iiquidatie
i" genoemd. Thom-
C-- hjj
100 dagbladen in Groot-Brittannië, Ca-
Reading ligt in het gebied, dat bediend
wordt door Londens twee grote avond
bladen de Evening News en de Eve
ning Standard.
Het nieuwe blad zal gedrukt worden
volgens een offset-methode, die het mo
gelijk maakt met fraaie kleurenpagina's
te verschijnen.
Massagraf ontdekt
in Warschau
In de Okopwa straat te Warschau
een massagraf ontdekt met daarin
de lichamen van ruim 10.000 slacht
offers van de nazi-terreur, aldus is
gisteren door het Poolse blad Ex
press Wieczorny bekendgemaakt.
..Ik weet het mij nog goed te herin
neren. SS-soldaten brachten de mensen
hier en schoten hen voor deze muur
neer. Hier lag voorheen het sportstadi
on Skra", aldus een ooggetuige volgens
het blad. De meeste executies hebben
in 1943 plaatsgehad. De slachtoffers wa
ren voornamelijk Joden. Het is volgens
het blad moeilijk om de slachtoffers te
identificeren omdat men geen aanwij
zingen heeft.
typisch ontwikkelingsverschijnsel der
binnen de rooms-katholieke kerk betreft.
Eerst, terwüle van de duidelijkheid nog
even een overzicht, van de feiten.
Zondagmiddag jL gaf de raad van
commissarissen van De Nieuwe Linie
een communiqué uit waarin het terug
treden van de drie priester-redacteuren
werd gemeld, op last van de curie der
jezuïeten te Rome. Volgens sommige
berichten zou de hoogste leider der je
zuïeten in ons land. de pater-provin-
ciaal. begin april een bezoek aan Ro
me hebben gebracht om te trachten de
nu aangekondigde maatregelen tegen de
drie paters-redacteuren te voorkomen.
Ook van de zijde van het. Nederlandse
episcopaat zouden pogingen in deze
richting zijn ondernomen. Echter: zon
der resultaat.
De Nieuwe Linie is sinds een jaar de
voortzetting van De Linie, die na de
tweede wereldoorlog werd opgericht.
Van de aanvang af voer het blad een
mafhankelijke koers, liet in zijn kolom-
men herhaaldelijk protestanten aan het
I woord en wisselde geruime tijd een ko
lom uit met het linkse weekblad De
Groene Amsterdammer. Om hier nog even verder op in te
1 De Linie werd echter in toenemende gaan. de orde der jezuïeten zag van
mate noodlijdend. Toen opheffing dreig- oudsher vooral als haar taak de mili-
de riep men een spontane werfactie tia le zijn, die strijd voerde voor het
lezers _in het. léven, die het. ge- koninkrijk Gods. hetgeen voor haar on-
- leiding van der meer impliceerde.' tevens strijden
Het bevel voor de drie priester-r«=
dacteuren is in elk geval <nog) een
typische luting van het door vel*
rooms-katholieken. thans antiek geach
te centrale kerkgezag, waaruit blijkt,
dat de strijd tussen behoudenheid en
vooruitstrevendheid nog geenszins is
gestreden.
Anderzijds, vernieuwing of niet in
ons land zijn heel wat rooms-katholie
ken en waarlijk niet uitsluitend con
servatief denkenden die veel publika-
ties van de laatste tijd in De Nieuwe
Linie nogal onbekookt vonden.
Zo is er over het celibaat, over de
ur. over de eucharistie en andere
het rooms-katholicisme toch wel
zeer delicate onderwerpen op zijn
zachtst gezegd zeer gedurfd geschre
ven in De Nieuwe Linie en dat dan
soms ook nog in een vorm, die iedere
lezer nu niet onmiddellijk opbouwend
voorkwam. De wijze van stelling ne
men was dan nogal eens in deze zin:
zoiets zou men in een gesprek wellicht
kunnen zéggen, maar moet dat nu zo
geschreven worden?
Kortom, veel van het geponeerde in
progressieve zin. ook voor wat. betreft
de "decentralisatie-gedachten.
kenschetst, kunnen worden als een af
tasten, een pionieren aan de uiterste
grenzen van het christendom, waarbij
paters-jezuïeten uit de redactie die
Oe Nieuwe Linie verbiedt Is met
ie door De Volkskrant hoog opgenn-
i. In een commentaar beet het on-
meer: ..Dit is de manifestatie van
ernstige breuk tussen orde-broeders
ginds en hier. Betrokkenen kregen geen
gelegenheid hun inzichten te verhelde-
ren: open communicatie werd niet op daar immers een integrerend deel
prijs gesteld. Er is een breuk gekomen uitmaken, zuiver vanuit de ..mos" in
in een samenwerking tussen priester en hun orde geredeneerd, in feite... vol-
ieek die in het weekblad tot grote bloei komen tegen de draad in werkten,
was gekomen. Hetgeen betekent da* Want als men nog eens terugdenkt
er ook een stuk breuk gekomen is in aan een der voorname taken die de
de vernieuwing van het katholieke den- orde der jezuïeten zich van den aan-
ken." vang af gesteld heeft, te weten de ver-
dediging v
Harde woorden, ook al geeft het blad
toe dat de pater-generaal in Rome for
meel het recht had tot zijn maatregel.
Waarom? Omdat ondanks een veran
derend denken in Rome (denk aan het.
Concilie) en elders op de wereld in de onje
richting van decentralisatie, de struc
tuur van de r.k. kerk in grote lijnen
nog altijd centralistisch is. En zo óók
orden als die der jezuïeten, die sinds
de contra-reformatie veel van zich heb
ben doen spreken
ken drie redacteuren met hun blad
waarin zulke de aandacht prikkelende
artikelen verschenen toch wel erg te-
•enoude traditie van hun
Hardlopers
Militant
Zonder te willen zeggen dat de be
slissing uit Rome dus wel uit moest
vallen zoals se IS uitgevallen worden
daarmee de achtergronden voor de
buitenstaander misschien toch wel iets
begrijpelijker. Dit laatste temeer, els
men weet dat Rome tóch al vindt dat
men in de kerkprovincie Nederland de
neiging heeft wat erg hard van stapel
te lopen uit een oogpunt van kerkelijke
rernleuwlng, waaraan dan tenslotte nog
hol Aar- t®®?evoegd kan worden dat, de pater-
voor het centiale gezag der keik! Het ,i„r
actief naar buiten optre-
wenste resultaat, had. Ondi
niet meer een -jezuïet.-, n
leke-hoofdredacteur. werd het blad SM MN
der de haam De Nieuwe Linie voortge- dende orde. die van een grote mate Pr*8.'6 Jóó/^e wiu'
aanpassingsgezindheid laat blijken, ,8 v™!
Naarmate dl tijd voortschreed en dé h"* MOfbejaarde priesters be-
integratie op alle mogelijke
Samenvattend komen we weer op de
trok het niet alleen onder katho
lieken maar ook onder andersdenkenden
sterker de aandacht dan zijn voorgan- mod*
ger omdat het zijn onafhankelijkheid gebieden zich meer manifesteerde kon
vooruitstrevendheid nog opvallender deze orde minder en minder uitslui-
dan eerst presenteerde. tend binnen het gezagsgebied der
Zo kwamen inzichten over delicate kerk werkzaam blijven; al meer
problemen als de geboortebeperking, debroeders betraden als priesters het
kwalificatie die I
genoemd: het geldt hier een typisch
- ontwikkelingsverschijnsel binnen de
wereldkerk mag
het celibaat, nieuwe opvattingen over ..werelds* terrein". heten maar noè' tV'wêVnir^wnH
huwelijk en geiin. d- censuur in de Om le beginnen hel terrein van het dus nog moet leren met dl ïïrfS r€-
kerk. de eucharistie (avondmaal!, de onderwijf, inclusief het academische kening te houden Een wereld die nil
modern, literatuur zeer onverbloemd, onderwijs, waar re ,1, geestelijk ver- eeSmfal h.™ ïeÏÏ kent
soms zou men haast zeggen: op sensa- zorger studenten-moderatorgingen
De beslissing uit Rome, die de drie dat^van'de^nfeY geestelijke mtellfgen- me11 zicJ1
paters-jezuïeten dr«. J. Art*: N. van sia waarmee de dialoog goed op gang met de Wereld dan Zal men ook
het minst doordat broe- moeten handelen in overeenstem.
Hees en W. Pisa verdere medewerking kwam. niet i
Mr. H. XV. Bloemers (rechts),
Commissaris der Koningin in de
provincie Gelderland, onthulde
gisteren in Heerde een borst
beeld van koningin Wilhelmina.
Geneefs overleg
tot 9 juni
verdaagd
De ontwapeningsconferentie 111 Ge- i
aéve is verdaagd tot 9 juni. Het hoofd
van de Russische delegatie, Tsarap-1
kin. heeft de besprekingen van de af- i
gelopen drie maanden ..volkomen ne
gatief" genoemd. Hij vindt dat het
Westen het werk van de conferentie
belemmert.
..Militaire industriëlen" 111 Amerika
en elders willen de spanning op peil
houden, aldus Tsarapkin. Hij zei niet
te kunnen begrijpen, waarom sommige
Westelijke landen zo optimistisch zijn.
Adrian Fisher. het hoofd van de Ame- gers zijn net regenpij-
pen, schrijft het rege
ringsblad. En zelfs re
genpijpen zijn nauwe-
I Metaalbewerkers in
Astrakan (Rusland) ma
ken voor de zwarte
markt haardrogers van
emmers waar de bodem
uit geslagen is, aldus
Izwestia in een gisteren
verschenen editie. Het
blad levert kritiek op
overheden die aan bar
biers extra geld ver
schaffen om uitrusting
te kopen, maar er niet
voor zorgen dat de nodi
ge instrumenten worden
gefabriceerd. Alle 570
kappers in deze oude
Kaspische stad kopen
hun uitrusting op de
zwarte markt. En de in
strumenten voor hc
krullen zetten die daar
worden gemaakt, lijken
op archeologische over
blijfselen. De haardro-
ders 1
werkzaam 1
1 eigen leven"
1 willen
Maar het moge zonder meer duidelijk
j zijn uit een oogpunt van nu eenmaal
""F?" heen gegroelde
T~\E Franse minister van bui-
tenlandse zaken, Maurice
Couve de Murville, heeft, gisteren
ter opening van een debat over
buitenlandse zaken in de Nationa-
le Vergadering verklaard het nut-j door "de
teloos te achten, te proberen dehoudingen dat hiertoe tot" op heden
toekomst van Vietnam te t eilen, te°S,eïte
buiten China om. ontwikkeling en voor praktisch iedere
weldenkende rooms-katholiek is het be
Het zou naïef zijn te denken dat j paald geen vraag meer dat het tot die
Vietnam in zijn geheel „anders decentralisatie In de kerkelijke verhou
den in neutraliteit de vrede en onaf-d,nB«n zonder mankeren zal komen.
hankelijkheid zou kunnen hervinden".
Zijn standpunt wordt gesteund door
90 jaren Franse ervaring in Indo-Chi-
na, en „helaas, een oorlog van zeven
jaar".
Wat Europa betreft zei Couve de
Murville dat de dag zal komen dat
Groot-Britannië, ,.dat nauwelijks bereid
bleek te zijn dat in 1962 en 1963 te doen.
zich bij ons zal voegen omdat de ware
roeping van dit land in de nieuwe we
reld ligt die wordt opgebouwd."
Frankrijk verlangt dit ook. De evolu
tie van Europa zal echter lang duren.
De Europese gemeenschappelijke
markt is reeds een grote economische
macht. Het verenigd Europa moet ook|
een reële politieke macht worden, met
eigen politiek, defensie en 'cultuur". Het!
is echter duidelijk dat het de Zes ont
breekt aan gemeenschappelijke vastbe
slotenheid het pad van politieke eenheid
te volgen, aldus de Franse minister.
^waren*geworden!°Urna''"en min® met de wetten vin die w*
reld. In concreto: de uit Rome
thans verboden medewerking
der drie paters-jezuieten aan De
Nieuwe Linie kan nog interes
sante repercussies opleveren als
bijv. het Gewestelijk Arbeids Bu.
reau zou stellen dat de drie he-
ren. in overeenstemming met de
geldende maatschappelijke nor
men, een opzegtermijn van drie
maanden in acht zuiilen hebben
te nemen, daar met een plotse
ling vertrek, ook al is dpt dan op
verzoek van de betrokkenen, het
voortbestaan van het betreffende
blad kan zijn gemoeid.
Tenslotte heeft ook een geeste
lijke, verkerende in de burger
lijke samenleving, zijn burger-
Dike verplichtingen.
Zoals gezegd is de jezuïeten-orde
tot. op de dag van vandaag qua struc
tuur nog sterk centralistisch gericht,
maar stuwt er een nieuwe ontwikke
ling: zeer nadrukkelijk is tijdens het
concilie de noodzaak van een grotere
decentralisatie bepleit die door zeer
velen (ook van de curie) een eis van
de tijd wordt geacht.
Deze decentralisatie dient dan niet
alleen bisdommen te gelden, doch even
zeer een orde zoals die der jezuïeten,
die In elk land om het eens populair
en wat beeldender te zeggen, graag
rikaanse delegatie, zag ..geen reden tot
pessimisme". De problemen die de con
ferentie moet oplossen, zijii ingewikkeld,
zei hij. en snelle oplossing is nu een-| ink« kriiv®n
maal niet mogelijk. Met geduld, vast- ,,JKs te Kr|J8en
beradenheid en vindingrijkheid zou er
voortgang op de weg naar ontwapening
worden gemaakt. Hè» Js toch een feit.
aldus de Amerikaan, dat er enige voor
uitgang is geboekt.
Een Amerikaan uit
Rochester. Minnesota,
die een verkeersovertre
ding heeft begaan be
taalde zijn boete met
een postwissel van 14
cent. een postwissel van
12 cent, munten ter
waarde van 1.14 dollar,
postzegels ter waarde
van 55 cent, 3Vj coupon,
bij een kruidenier inwis
selbaar in keukenuitrus
ting ter waarde van 45
rent, 13 spaarzegels. 3
sluitingen van bierfles
jes, 8 knopen, 6 kraan
leertjes en 3 schroeven.
De Amerikaan, die in to
taal zes dollar boete
moest betalen, kreeg
van de rechter te horen
dat hij „volgens de hui
dige opvoedkundige nor
men nog niet rijp is voor
de kleuterschool".
Deense zakenlieden
hebben gisteren aan
Denemarken 800 000 kro
nen overhandigd, als hu
welijksgeschenk voor de
toekomstige koningin
van Griekenland. Op 18
september huwt. zij ko
ning Constantijn.
I De Amerikaanse siga-
rettenf a briekeu hebben
overeenstemming be
reikt over een code,
waaruit blijkt dat. hun
reclames niet de nadruk
leggen op de sociale be
tekenis, de distinctie, het
succes of de sexuele aan
trekkingskracht van het
sigarettenroken. Vol
gens de code zijn verkla
ringen van sportlieden,
beroemdheden of ande
ren, die een speciale
aantrekkingskracht op
minderjarigen uitoefe
nen, verboden. Met de
code komt tevens een
einde aan de gratis uit
reiking van sigaretten
aan minderjarigen en de
bevordering van het si-
Vers verpakte
or .c.., SOEPGROENTEN
en op universiteit. Rijk aan vitaminen
Chinook een grote sOEPEN^n^AMI
Duttse herder, is weer j Het zakje met de Rode Rui
u" Nu ook voorgebakken
thuis. Daarvoor heeft hij
helemaal alleen een 2250
km lange tocht dwars
door de Rocky Moun
tains moeten maken.
Drie jaar is hij onder
weg geweest. De hond
verliet Scottsbluff, in
Nebraska, in 1962 met
zijn baas Joe Martinez.
In een motel te Sacra
mento in Californië nam
het dier de benen. Eind
maart verscheen de her
dershond te Scottsbluff,
het dorp waar Joe tot
1962 woonde. Een vroe
gere buurman riep „Chi
nook" en de hond blafte
blij. Martinez' broer
kwam aanlopen en werd
door Chinook hartelijk
begroet. De hond bleek
de oude kunstjes nog te
kennen evenals zijn oude
gewoonten.
FATATES FRITES
Let speciaal op de goudgel.
Rus moet Canada
verlaten
De correspondent van de Izvestia
in Canada, de 35-jarige Vasily Tara-
sof, is gisteravond gearresteerd en
na ondervraging aan de Russische
ambassade in Ottawa gebracht, zo
heeft het Canadese ministerie van
buitenlandse zaken gisteren bekend
gemaakt. Het ministerie kon nog niet
meer meedelen.
De Toronto Telegram heeft eerder ge
schreven dat Tarasof binnen 24 uur het
land moet verlaten nadat de politie ge
heime documenten op hem had aangc-
De correspondent verbleef reeds een
jaar in Ottawa en was in perskrin
gen zeer bekend.
1505) Hoewel bij natuurvolken de
uitwisseling van goederen veel min
der intensief is dan in onze maat
schappij, en hoewel die uitwisseling
vaak plaats vindt door ruil van het
ene voorwerp tegen het andere, be
zitten toch vele natuurvolken een al
gemeen aanvaard ruilmiddel, dat le
vens waardemeter is en daarom als
geld moet worden beschouwd.
Over het schel-
pengeld, dat thans
nog in enkele stre
ken dienst doet.
behoeven we in dit
verband niet ie
bebben u een paar
jaar geleden de
laatste marktnote-
wen op enige Zuidree-eilanden ge
noemd en wensen daarop niet terug
te komen.
In de streken waar metalen be
kend waren, dienden Ijzeren, kope
ren. bronzen en tinnen voorwerpen
vaak als geld. Zo vond Caesar op
zijn tocht naar Brlttannlë ijzeren
staven dïe als geld werden gebruikt.
I11 het Nijlgebled zijn als zodanig
lange tijd speerspltsen gebruikt en
In verschillende delen van Afrika
ijzeren hakken. De Peruanen en de
Abessinicrs hebben in vroeger tijden
katoenen stoffen als waardemeter
aanvaard, gelijk zoals n weet
pelzen als zodanig dienst deden in
Noord-Amerika. maar óók ai Noord-
Europa en Noord-Azië. In Friesland
kende nien in oude tijden wollen
stoffen als waardemeter en ruilmid
del. evenals in Zweden en op IJs
land, en in verschillende landstre
ken waren in de oudheid kostbare
gewaden als geld In gebruik. IVle In
Matth. 6 19 leest van „schatten op
aarde, waar mot en roest ze ontoon
baar maakt" mag met goed recht
vermoeden dat hier o.m. gedoeld
wordt op kledinggeld als materiaal
voor schatvormlng
TOCH IS
"PT ZO!
Behalve deze soorten van geld
hebben ook allerleó consumptiegoe
deren als geld dienst gedaan. De
Arabische reiziger Ibn Batoeta vond
in de 14de eeuw zouttegels in de Sa
hara als geld ln omloop en in Oost-
Afrika zijn lange tijd de in bast ge
hulde zoutstangen als zodanig geldig
geweest. In centraal-Asie kende men
voorts geld in de vorm van tegel
thee, d.w.z. geperste
thcetabletten en in
Zuld-Amerika cir
culeerde de maté,
d.l. een soort Para-
guay-thee. Wie her
innert zich voorts
niet. dat na de ont
dekking van Ameri
ka ln Mexico be
taald kon worden
met cacaobonei
Vermeldenswaard is voorts, dat ln
1420 tussen Engeland en IJsland een
prijsovereenkomst tot stand kwam,
waarbij de stokvis als rekeneenheid
fungeerde en dat nog in de 17de
eeuw de in Virginia geïmporteerde
maagden door de kolonisten werden
gekocht met tabak, of werden ver
rekend met tabak als ruilmiddel. In
het Verre Oosten Is rijst als ruilmid
del o.m. In het credietverkeer
nog altijd geen uitzondering, zodat
bet consumptieve geld (of eenvoudi
ger: geld dat kan worden gegeten)
een niet onbelangrijke plaats tn de
ze reeks inneemt
Vee. hoewel behebt met het be
zwaar der ondeelbaarheid, heeft in
verschillende gemeenschappen even
eens als ruilmiddel en/of als reken-
cenho.d gefungeerd, evenals grond
en andere onroerende goederen, die
we echter In hun immobiliteit zul
len laten rusten, omdat we eens over
rekensystemen uit vroegere tijden
willen spreken.
Pétillon
bode.
