'CmSielt her
6
liep
''Uocfeló kijken^
bood theologen
inzicht
ZONDAGSBLAD
ZATERDAG 25 APRIL 1964
Groot dichter
werd 400 jaar
geleden geboren
„IEDERE GEK kan over
Shakespeare schrijven en dat
hebben er dan ook heel wat
gedaanMet deze kern
achtige uitspraak begint prof.
T. A. Birrell zijn Shakespea-
re-hoofdstuk in zijn onvol
prezen pocketboek: „Geschie
denis van de Engelse litera
tuur".
Shakespeare is als de
legendarische reuze-olifant,
die door dwergen werd betast
en menige dwerg, die het
staartje in handen had ge
kregen, riep vol verbazing
uit: Kijk eens wat een reus
achtige slurf dit dier bezit."
Nu Shakespeare 26 april vóór
vierhonderd jaar als dopeling in
het doopboek van de kerk te
Stratford on Avon werd ingeschre
ven en men aanneemt, dat hij op
de drie-en-twintigste daaraan-
voorafgaand geboren werd, is het
de juiste lijd voor een herden
kingsartikel. Ik zal me echter
aan Birrells uitspraak spiegelen
ai me ervoor «achten me in de
lange rij te scharen van al deze
al- of niet gekken. Trouwens voor
een overzicht van 's mans leven
Het lijkt i
De liefde tussen beide ge
slachten is een van de voor
naamste thema's uit de litera
tuur. De behandeling er van
kan zeer verschillend zijn
naar gelang de persoonlijke
visie van de auteur. In de he
dendaagse letteren is ze som
ber; zelden ontmoet de lezer
blijvend samengaan van lief
de en geluk. De inspiratie
bronnen van de schrijver zijn
conflicten en uiteengescheur-
de levens. Louise Bellocq ont
snapt niet aan deze regel.
Haar vorig boek, La Porte
retombée, waaraan de
Prix Femina 1961 ten deel
"1
lingskind Maude, die ondanks
het verzet van haar moeder een
jonge man uit de kleine burger
stand heeft getrouwd.
Breuk
viel,
Na enkele jaren, waarin een
grauw van weemoe- zoontje werd geboren, wasser
dige herinneringen. In het pas
verschenen Mesdames
Milligan 1) is het grijs
dofzwart geworden. De plaats
der handeling, Bretagne, het r l
oude Armorica, waar vaak de fru/k
woeste golven opsteigeren te
gen de rotskusten
winden strijken over de ruige
vlakten, is volkomen in
eenstemming met de
van het boek.
breuk gekomen
welijksleven. Maude was na een
verblijf in een kliniek voor neu-
rastenische zieken niet terugge-
noot Tan-
- haar In
trek genomen bij haar moeder,
wild® Verwend kind, tiranniek van
aard en fel van temperament,
had ze Tanguy. een eenvoudige
over- jongen, van zich vervreemd.
kl'ur Zijn liefde <vas in weerzin ver-
keerd, de hare was gebleven,
maar ongeremd, zonder waar-
dertigjarige Parij- digheid, als van een bronstig
de in de Alge- dier. Uitvoerig beschrijft de
de geestestoestand
Claire, e
se. weduw
rijnse oorlog gevallen luitenant
haar Gauvain. Langs een om
weg traent ze hem er toe te
Drengen met de kleine Guirec
zijn vrouw te komen bezoeken.
Trouwens, Maude heeft haar
aandeel in zijn autohandel; zijn
financiële verplichtingen dwin
gen nem tot deze stap. Daarbij
zou het misverstand met wat
goede wil aan beide kanten uit
ae weg geruimd worden; de klei
ne jongen zou onbewust daarin
een rol spelen en do samenwo
ning zou hervat worden.
Helaas, het onderhoud trekt
de scheur nog dieper. Als zijn
vrouw hem heftig opeist, weigert
Tanguy beslist tot haar terug te
Keren. Zo stort het kaartenhuis
dat Claire had opgebouwd, met
eén stoot ineen en de verwijde
ring is groter dan ooit te voren.
Maude maakt een ernstiger cri
sis en dieper depressie door dan
ze nog had beleefd. Maanden
lang sluit ze, volkomen apa
thisch, zich op in haar kamer.
schoonmoeder, die e
tische kust woont. Deze familie zich opsierde als
Milligan behoort tot de eerster
van het stadje Lognon; de man
nen van vader op zoon dokter,
moeder in het gezicht sloeg ei
over het serviesgoed een scher
vengericht uitoefende; dan weer als verloofden;
LOUISE BELLOCQ
Gevaren
groot hevige verliefdheid haar, rustig, teleurstelling en lokt een brede
geen uitgaaf te hoog evenwichtig meisje, in verba- uiteenzetting uit van de auto-
pronk en praal; zing gebracht. Ongetwijfeld wa- handelaar, waarin hij de ge-
- wederzijds fouten gemaakt, schiedenis van hun liefde
ook dagenlang zich op-
dank zij vermogen sloot in haar kamer, verzonken Dc heftige aard van Maude lokte gaat. Het was nooit een echte
en sociale
de figuren in het kleinsteedse
society-leven. Madame Milligan
is zich ten zeerste bewust van
haar waarde, hetgeen voor haar
zelfbeheersing en een voorname
levensstijl insluit. Ze heeft nu
dubbel verdriet te verwer-
het
de dood
haar liefdesverdriet.
Bemiddeling
Claire, diep geschokt door dc
toestand van haar schoonzuster,
besloot te trachten de belde
onvermijdelijk reacties uit, r
er moest een weg terug zijn,
de mogelijkheid
interessanter eens
it in verleden en
heden enige theologen over Shake
speare gezegd hebben. Niet dat
Shakespeare onder de zg. ..chris
telijke" schrijvers gerekend zou
kunnen worden, maar zijn rela
ties met het christendom zijn zo
nauw en veelzijdig, dat hij meni
ge theoloog aanleiding heeft ge
geven zich met hem bozig te hou
den. Een pluizer (E. I. Fripp-
Shakespeare. Man and Artist)
heeft aangetoond, dat de Bijbel
Shakespeare's meest geciteerde
bron is: Kaïn 25 maal, Jeftha 7.
Simson 9, David 6, Goliath 3, Sa
lomo 9, Job 25, Judas 21, Petrus
7. Pilatus 7, de Verloren Zoon 9,
Lazarus 7, de Toren van Babel
7, en ga zo maar door. Boven
dien wordt het Prayer Book tel
kens geciteerd, de General Con
fession, de catechismus en zelfs
-the Book of Homilies. Maar niet
alleen, dat Shakespeare deze ge
wijde teksten citeerde, hij
volledige liefde geweest; alleen
fysieke aantrekkingskracht, die
nieuw spoedig was bezweken onder de
gulzigheid van Maude's tempe
rament en de tirannie van haar
Toevallig ontmoet ze Tanguy, heerszuchtig karakter. Tanguy
blonde reus, vlotte verschijning ziet geen weg terug; het sleu-
ïn zijn rode sportwagen, onge- telwoord is de harde uitdrukking-
compliceerd mens met zijn ir~ - j
gende ogen en jongensach
■acn. bovendien goed vriend
Vergelijking
In Stralford-on-Avon is de kamer
icaarin Shakespeare is geboren
geheel intact gebleven
BOB DEN UYL:
In 1929 verscheen In de Volks
universiteitsbibliotheek van de
hand van de Leidse hoogleraar weest, dat
prof. dr. F. W. A. Korff een voor- meer in een
treffelijk boekje: „Levcnsproble- zien dan in
bij Shakespeare". Ook deze de zonde....'
:e de wereld nooit
andere kleur konden
de zwarte kleur van
Maar, en dan tekent
nleus huwelijksleven had gekend,
is ontsteld over deze confessie.
I_ Tegelijk echter geeft ze zich
met schrik rekenschap van haar
onbestemde, maar reële gevoe-
Ilens jegens Tanguy. De herhaal
de klandestiene ontmoetingen
met hem, de gesprekken over
intieme zaken hebben haar in
1 intieme zaken
i gevaarlijke zone
leleven gevoerd. En
I hetzelfde bij de jonge
Verandering
Er komt ondertussen i
„Macbeth". Vooral het hoofdstuk klaarder komt hij te staan
Vogels kijken is de titel
Hamlet verdient de
dacht, omdat Korff daarin dc
fclmoedige held vergelijkt i
de eerste der zes verhalen, die ""if
Het verhaal -,,Een beeld
Laat ik met een citaat uit dit
boekje dit artikel mogen beslui- er\
ten. Prof. Korff schrijft daarin: let
„Hoe meer ik-"*
begrijpen, des
aan mij opgedrongen de gelijke
nis tusschen hem en Kierkegaard,
tusschen den Deenschen prins
die keus. In de zwaarmoedigheid tezamen onder diezelfde titel
vindt een mensch zijn ondergang door de auteur Bob den Uyl bij ""f_H
- we zien het aan Hamlet. In hel Nijgh Van Ditmar zijn uitge- program
geven. De geschiedenissen zijn dat hem al
fantastisch of althans uitzonder-
treedt uit dc laatste crisis
stand, waarin iemand is geraakt de breuk in haar huwelijk, ver
sie bij de dokter vernomen heeft drietig, maar berustend. De len-
tevrede in de natuur schijnt ook
I haar te hebben aangeraakt.
„De
dacht hen ook, denk bijv.
het loflied op de Genade in
Koopman van Venetië":
„Genade kan niet afgedwon
gen worden,
zij valt als zachte regen uit
de hemel
oo onze aarde en brengt twee
maal zegen:
zij zegent wie verleent en wie
ontvangt,
al staat ge op uw recht,
bedenk dat, naar de loop van
't recht geen onzer
ooit zalig wordt...."
Inzicht
Als men zich de moeite ge
troost Shakespeare vanuit deze
gezichtshoek te lezen zal men
veel van deze grotere en kleinere
passages tegenkomen, waaruit
blijkt hoezeer hij een inzicht had
gekregen in het Evangelie der
genade. Eigenlijk hoeft dat niet
te verbazen, want geen auteur
heeft zich met het probleem dei-
menselijke schuld zo intensief be
ziggehouden als Shakespeare, al-
-jzocht
Sörcn Kierkegaard. geloof vindt een mensch zijn red
ding we zien het aan hem, die
meer dan de meesten uit eigen
ervaring het lijden van Ham-
gekend heeft maar wien kens zeldzame vogels te zi
ik Hamlet ben gaan juist door het geloof de
heeft zich lossing uit dat lijden
werd, aan Kierkegaard.... .want" van.heeft. Dan breidt deze ga- Y"1
hSÏÏ ".wa-
heeft ieder mensch die zich in
waarheid aan God houdt slechts hewoord met) van zeldzaamhe-
dat hij niet lang meer te leven
iemand die geestelijk heeft. Alles nogal morbide zoals
druk dag- men ziet.
RELAZEN I Maar het broze scheepje der
Milligans nadert een^ gevaarlijke
programma wil gaan afwerken
dat hem al na enkele uren ont
schiet. In „Morgen, als de zon
Mn als de zon Bilderdijk heeft eens een leer- I stroomversnelling. Een ernstige
lijk. Een jonge man meent tel- schijnt" is de ik-figuur weliswaar dicht geschreven: De Ziekte der ziekte grijpt Maude aan- een
Hj - zien, normaal, maar buiten zijn dage- ri-'J— "1! »--«»* - -
hoewel hij zich niet voor vogels JjJ£s om. willoos en lu:
se; interesseert en er geen verstand een
erbreken, ziet
doet het
- op de grove en abrupte
thans aantreffen (ontdekken is die hij juist had willen vermij-
ïjn dage- Geleerden. Hij beschrijft die uit- gewaande blindedarmontsteking
lusteloos, voerlg bi alexandrijnen cn wijst i blijkt buikvliesontsteking te zijn
en vrien- de weg tot genezing. Dat was een Spannende dagen volgen. Da
ma als bijv. Vondel, of 1
gesproken religieuze stof ais oijv.
Calderon. Shakespeare zocht zijn
stof in de profane historie, hij
leefde op de markt van het da
gelijkse leven. Men heeft zich
te
>ms
hierin is hij veeleer
Protestant. Godsdienst is voor
hem niet een aparte gewijde pro
vincie. niet alleen iets binnen de
gewijde bladzijden van het Bij
belboek, of achter de gewijde mu
ren van het klooster. gods
dienst komt men tegen hier in
dit aardse leven, op „alle terrein
des levens", in het „goddelijk be
roep", zoals Luther de cultuur
der aarde onder het licht der MUCntGrÓer
Eeuwigheid stelt. Alleen Shake- "««."icfuci
speare geeft het je niet cadeau,
men moet het uit zijn werken
peuren. Daardm gaf ds. Manuel
van Lausanne iedere theoloog de
raad een Shakespearé onder zijn
Bijbel op zijn schrijftafel te leg
gen. Altijd bij de hand.
ning Lear. Romeo en Julia. Ko
ning Johan, en De Koopman van
Venetië.
In 1878 had prof. dr. J. H.
Gunning, toen nog predikant in
Den Haag, in „Stemmen voor
Waarheid en Vrede" dc aandacht
gevestigd op de Duitse uitgave
van Petri's boek. In deze inlei
ding schrijft hij o.a.: „Shake
speare 6taat hier vóór ons als een
christelijk dichter die het lieiden-
sche fatum door de eigen verant
woordelijkheid en zedelijke vrij
heid des menschen vervangt. Dc
zonde is bij hem altijd afval
van God, dc verzoening ls altijd
het zoeken naar g e n a de. In
zijn historische drama's is boven
al merkwaardig dc getrouwheid
met welke (doorgaans en in
hoofdzaken) de geschiedenis ge
volgd. en zoo de poëzie in dc
werkelijkheid, het Ideale in het
reëele gevoeld wordt."
Gunning heeft altijd „innig"
met Shakespeare verkeerd, zoals
zijn zoon. de Pniël-Gunning op
merkt. Reeds als student begon
hij een verzameling citaten uit
Shakespeare aan te leggen en
toen hij jong predikant in Blauw
kapel was. wandelde hij met zijn
vrouw weieens naar de Stads
schouwburg in Utrecht om een
stuk van Shakespeare te zien. Hij
legde dan zijn domineessteek
voor hem op de balustrade van
de schouwburg en zoiets gaf het
Utrecht van 1857 reden tot veel
gekout In zijn lessen op het gym
nasium behandelde Gunning bij
voorkeur stukken van Shakespeare
om er in navolging van S. T.
Coleridge er „levensproblemen"
in te ontdekken. Ook voor het
kegaard werd de betrekking tot vleugels
het meisje dat hij liefhad verbro
ken omdat zij niet de vrouw kor
zijn die hij noodig had „ach.'
zoo klaagt hij, „zij vermocht he'
zwijgen van mijn zwaarmoedig
heid niet te verbreken." Ook Kier
kegaard voelde zich niet bij mach
te zijn beroep uit te oefenen. Ook
Kierkegaard verborg zijn melan-
geen kans ziekte voor de geestelijke upper operatie gelukt technisch, zoals
slotte toch ten. De hedendaagse overbevol- de meeste chirurgische ingrepen
nfo rr.ar.ior king, dc verstedelijking, de indus- maar de patiënt teert weg. Tan-
triallsering, de overheersing van guy, gewaarschuwd, verschijnt
de techniek brengen een ziekte I aan het ziekbed. Een verzoening
- mee die heel wat meer mensen I kan niet uitblijven; wie zou aan
op zijn sterfbed: „ik heb het gels, schilderijen en antiek. Hij de eerste persoon, de gewaarwor- aangrijpt dan enkele kamergeleer- 1 de wens van een stervende weer-
---• J - - te wel- «tand kunnen bieden?
Nu laat de schrijfster een
heid. „Ik ben geen mensch." zegt één roeping: altijd blijde te zijn" den op het gebied van postze-
Ïiito -•• r, u u., ir-- gevoel dat ik vleugels zal krij- WOrdt miljonair, maar als hij
lijke zielsziekte Ook bij Kier- gen de zwaarmoedige krijgt dronkensrhari vertelt hoe alles
kegaard werd de betrekkine tot vleueels!" aronKenscnap verten noe aues
Die Shakespeare moge dan
geen „christelijke'' dichter ge-
zij vermocht het weest zijnhij heeft niettemin
in ru/a a rrr.no ,a. gyQte theologen Stof gebodeil
dingen van een onevenwichtige den die te veel gelezen
ieke, die de straat opgaat om in - - -
een cel te telefoneren en onver-
gegaan, blijkt dat hl] de gave richterzake terugkeert. De lang.
elle heet „Symbolies man.
het zien van zeldzame vo- ste i
gels heeft verloren.
Het helpt hem niet of hij zich
om zich een lenen lang m hem SpSK'Stl^l
symbolies!" en beschrijft de
turen van iemand die afgaat op
een advertentie waarin een orgel relazen
te koop wordt aangeboden,
onbekende lengte is geloof lk een gevolg
nlg gefiguurzaagd hebben. Leer- I
jgjra schrijft men niet meer, _J
wel die kortere of langere yol2 van de toediening van het
prozastukken waarvoor men zo I laatste oliesel, antwoord op de
moeilijk een volkomen passende I Sleden der twee vrouwen of
naam kan vinden. Laten we het I overwinning der jeugd op de
;en noemen, een woord met aansluipende dood? In leder ge-
gevoelsbetekenis, die meer y. u ®en ommekeer voltrekt
exemplaren op te sporen: hij heeft het feit dat de schrijver een op- „verhaal".
cholie onder schijnbare vroolijk- achtig leven heeft altijd hoe staat zich
heid en levenslust.... Ouderlijke dan ook met God te maken.
ondeugd is én bij Hamlet én bij
Kierkegaard de aanleiding ge- EV. G.
zijn oude sobere leven
1 moeten heten. Flatziekte zegt
hervatten, op hoop dat ze zich spraken.
eer aan hem zullen vertonen. schrijft de onevenwichtige toe
dat wol kent uit slechte toe- „let alles. Het is enerzijds
een. „Een ziektegeval be- gecompliceerde kwaal, maar
Maude, gelukkig door Tan-
ïy's veranderde houding,
maakt opgewonden vérgaande
gecompliceerde kwaak"maaï ijn' I tot""ze "ïlolaeiin» 'een
de andere kant iets dat duidelijk I kreet van schrik uitstoot ach-
herkenbaar is Tot die complica- tcrover valt in de kussens en
i If" li ?let sllee" de na" I s,er" Een embolie is de prils
gestreelde efficiency op elk ge- Betaald voor een korte vreugde
bied, die meestal ergens hapert,
niet alleen het verloren contact A llppn
met de natuur, niet alleen het te- I
V"1 -1 fit hel laatste hoofdstek tut
- e-o-.i de auteur de moeder
,-~i verordeningen waarin men als I echtgenoot los. Ze l.^n
mens gevangen zit, maar ook het schijnwerper alleen op Clalre,
i echte idealen, de ver- die met een hart vol wroeging
koos na concert voor de beiaard
J-[IJ woont in Delft, de stad
met de grachten, de stu
denten ende stad,
Als achttienjarige knaap kreeg diplomeerde beiardier-in-spe niet zal dan één der jongste gediplo-
hij er opeens zin in beiaard te ongestoord. Hij kreeg eer "~-:nu~-1
leren spelen. Hij werd daartoe ge- om 's konings wapenrok
of inspireerd door de beiaardconcer- dragen. „Ik ben er twee jaar tu
hotoy Jo hten- die in de zomer elke dins- «enuit geweest, 'k Was soldaat b
beter de woonplaats van be- dagavond op het carillon van de de Intendance. Een nare tij
tardiers als Leen Nieuwe Kerk aan de Markt te Maar ja, dat is gelukkig voorbij'
Rien Ritter. Die worden gegeven Ik vond Na zijn diensttijd
I-l l---i -- L°°- beiaardschool in Amersfoort ge-
bij de heer 't Hart orgel-
„Oefening Kweekt Kennis" heef
Gunning lezingen over Shake
speare gehouden.
De studie verliep voor
Altijd afval
schreef bii het door hem in 1882
bewerkte boekje van PfarrerMo-
ritz Petri: „Shakespeare ingeleid in
den Chrlstelijken Kring", «en
korte overzichtelijke, maar hele
maal niet „stichtelijke" inleiding
tot Hamlet, Macbeth, Othello, Ko-
De Overwinnaars
„De Overwinnaars", door Mil-
ton Shulman. Uitgave Schcltens
GUtay, Amsterdam.
In dit bock, handelend over ver
schillende gedeelten uit de Tweede
Wereldoorlog, wordt een zwerf
tocht van een kleine Amerikaan
se gevechtsgroep langs de fron
ten beschreven en tracht Shulman
de demoraliserende werking van
de oorlog te schetsen. Het is jam
mer. dat het boek is opgebouwd
uit een serie op zich zelf staande
scènetjes. De lezer vraagt zich
daardoor telkens af: waar ge
beurt dit nu weer?
Een symbolische ruzie tussen
een Amerikaan en een Rus vormt
het «Inde.
Gunnings jongere tijdgenoot, de
Groninger hoogleraar prof. dr. Is.
van Dijk, heeft zich eveneens in
tensief met Shakespeare bezigge
houden. Ook hij was in het bezit
van een zelfaangelegd citatenca-
hier en had zijn van veel aante
keningen voorziene Shakespeare
altijd bij de hand. Van Dijk was
evenwel nuchterder en prakti
scher dan Gunning en gaf zich
niet gauw over aan speculatieve
bespiegelingen. Daaraan is het te
danken, dat we van zijn hand nog
verschillende zeer instructieve
tekststudies hebben. Na zijn eme-
ritering als hoogleraar schreef hij
in 1920 een Hamletstudie, die tot
de beste behoort, die er over dit
stuk van Shakespeare zijn ver
schenen. Het is verbluffend ken
nis te nemen van Van Dijks be
lezenheid op het uitgebreide ge
bied van de Shakespearckrltiek.
In 1911 schreef Van Dijk ccn uit
nemende studie over „Macbeth
en de nieuwste crimineele psycho
logie", waarin hij het vruchteloos
Sogen aan de kaak stelde om
hakespeare met moderne, later
uitgedachte psychologieën te gaan
verklaren. Shakespeare leefde op
de Bijbelse bodem van schuld cn
boete, berouw en vergeving; van
dat gezichtspunt uit laat Shake
speare zich alleen verklaren. In
een Naschrift hakt Van Dijk Van
Looys vertaling van Hamlet aan
mootjes: „Mijn algemeeno con
clusie, waarmee men liet niet een i
behoeft te zijn, is dat Shakespeare
maar niet vertaald moet wor
den", aldus de grote theoloog, die
literatuur beoefende en over
Shakespeare schreef, omdat hij
faamde beiaardiers als Leen
't Iia rt
„hij" is Mar (vaor de bur ge:
lijke stand Marinus) Bruin- §ferlS1t?fd Xj'u.r
zeel: de 22-jange blondge- wel
kuifde jongemande vaste sReeld<
11 i rr pas ernst auor a
bespeler van het Koningin fingen door Leen
Julianacarillon te Naaldwijk,
de stadsbeiaardier van Zwijn-
drecht, leerling van Leen 't
Harts nationale beiaardschool
te Amersfoort, leerling van
het conservatorium in Rot
terdam.
komt. Hij heeft i. I
fehad. De trein bracht hem
uist weer naar Delft. Met een
nonchalant gebaar zet hij z'n
tweewieler tegen een muur onder
't raam. Een studentikoze non
chalance, die Mar in zekere zin
reeds kenmerkt, want naderhand
is hij ook niet altijd even exact
in zijn antwoorden.
De jonge Delftse beiaardier lijkt
veel aan mensen overal waar men
komt, het net van verplichtingen de auteur
11L i"tl«r T.nir nor liimiinnim..Ze r'ch' de
verlies*'
dwijning van een gemeenschappe- 1 Bretagne" verlaat. Zeer zéker
i'vu P®leden geloof, de onmoge- heeft ze gedaan wat In haar
lijkheid in het internationale doen I vermogen was om de echtgeno-
en drijven van de mens redelijk- 1 ten tot elkander tc brengen:
heid te ontdekken. Men is nie- herhaalde gesprekken met Tan-
mand meer, alleen weggebruiker, I guy» vele gebeden tot Notre
tiener, bejaarde, belastingplichti- 1 Dame de Liesse „Onze Lieve
ge. hoofdbewoner, pensioengerech- Vrouwe der Vreugde", verzoe-
tigde, fondspatiënt, gehuwd of ge- I »>ende woorden naar beide zlj-
Onverdroten gaat beiaardier huwd geweest. Is het welbezien 1 den- Maar daarnaast was er de
Bruinzeel daarna met zijn con- niet om gek te worden? Geen won- drang naar Tanguy, de stille
Mar op de speelt
Ilersfoort ge-
'"Tj.1" komen. Elke maandag rijdt hij
V00r met directeur Leen 't Hart mee.
toriumstudie verder. Als der dat soms een blinde vernie- I dial<>°g der ogen, de strelende
hoofdvak heeft hij orgel. Hij be- üngsdrang zich van „jeugdigen" I 8.t.em van de jonge man cn,
dergelijk instrument (ook weer zo'n term) meester Bjdens Maude's ziekte, diep in
orgelspel maakt. Wij zijn alles, behalve e .ziel weggedoken, het spelen
harmonium ^'be! bStJa'm'én" Een'kl!nkenI°S|etig. Si?''SS®!, jB„ ierj,?t*e jI,r »'°rït Te'stelJ.' Het"zfjnv°aak'de I 'ck"ldik. ™hi< ciaïrë""ïlch
t Hart e.a. «ultaat wil afsluiten: het behalen _BJ! in d* .ziekte der veel-te-velen vat-Ai -ivi
dan dat hij ucutuve UVI syntui
gaat theoretiseren. Toch is dit fa- mens. Dat is het wat ook in de I m?J mogelijkheden als Tanguv
van Z,J" studie niet te ver- onderhavige stukken aan de orde hii*/"1 z,-'n' Uitwendig
te veel aan te prijzen. Daar komt
hij bij het afscheidnemon in een
plotselinge opwelling van open
hartigheid dan ook voor uit: „Sor
ry, ik ben 'n wat stroeve spre
ker. als ik over mezelf moet ver
tellen".
Plakboek
Enfin, die nonchalance en
stroefheid zijn ook weer niet zó
groot, dat Mar niets over eigen
Eersoon en werken durft los te
iten. Af en toe gebruik ma
kend van een plakboek met
kranteknipsels („Ik vind het
leuk om die te bewaren") ver
telt hij, dat zijn leven sedert
een jaar of vier door de muziek
wordt beheerst.
<n «n.o.aö AT-r iieitte uer veei-te-velen vat-
niet wanneer Ik o'v^or baar ziJn en novellen als deze vor- I Moeilllk
niei wanneer ik examen doe da- men dan de poging dat knagen-
i de tand de onbehagen af te reageren. I G°UISe Bellocq heeft het zich
I niet gemakkelijk gemaakt. Drie
ABSURDITEIT
doendefir °rt ?°l" ^eUe' ^^^''s'^Maude1 en
aoencle over zuhee geschriften de hooghartige, waardige moe-
puur literair te oordelen, zonder I dor. van welke drie ze vooral
tot de achtergrond door te drin- I de eerste heeft doorlicht; tegen-
Wat hebben we er eigenlijk 2ver va8er contouren,
aan wanneer we hebben vn«f- I Prlmair:levende Tanguy.
gesteld dat de auteur schrijven I literMri" moïehSldenUniethteiï
kan en wanneer we gijn boek in volle toereikend voor deze ?wa.
net juiste vakje hebben gezet? reopgave. Ze vindt niet de
er deze stof i
zal worden gevoeld.
Zover is het echter thans nog
niet. Eerst gediplomeerd beiaar
dier worden en dan zien we wel
verder, zegt hij onverschillig,
maar hij meent 't niet zo. Hij
heeft zich allang voorgenomen
zijn beiaardiersexamen al
les te geven om zijn
riumstudie met goed
eindigen.
Schnabbels
Wie overigens denkt dat Mar 't
alleen maar druk met zijn stu
die heeft, vergist zich. Hij heeft
al flink wat „schnabbels" en die
komt hij nauwgezet na. Elke vrij- de levensvragen alleen
dagavond strooit hij zijn carillon- rolJ
klanken over Naaldwijk
Literatuur toch leeft bij de gra
van de levensvragen die ze i
de orde stelt. Of vervullen I
kele tekenachtige trek v.—-
delijker spreekt dan langge
rekte beschrijvingen. In haar
loffelijk streven alle nuances
de fotomodellen die de g°ve "peï"''moeï
J-- het papier. Haar
uit. Se- blik moeten vangen om die daar-
het Konlnrin TiiHanaca?nió'„ Ti' °J een nieuw wasmiddel? Ue lie- geworaen. Dc lezer stuit
daar; sinds februari dit jaar heeft dendno0se samenleving heeft sKjïfsis^pwekkei111,Is 2,J"
hij ook een vaste aanstelling als fen asPect van absurditeit, van I .„„kI „A
tr van Zwlindreoht: feronfcrmulgheid bijna. Eu mie 5, ,u.t tk'«fSSSfa» SBS-
aan .egt. ja, maar wij kennen I spectieve beschouwingen als
toch de troost van het aeloof. 1 schrijfster hem in do m,
moet
stadsbeiaardier van Zwljndreoht;
hij leidt In Delft het Gerefor
meerd Jeugdkoor; doet zondai
dikwijls dienst als hulp-organf
Z
het geloof
en concerteerde on Ho*"oVoIhÓIT." "lUKl 7,,uur eens antwoorden op ü-en streng criticus kan
in de Rotterdamse stadhuLstircn de urau{> waarom de kerkelijke I we>* da"ook smadelijk
de Laurenstoren. de Sint Jacobs- stat"S Quo zo muurvast zitten H^^iaat1 literair onder
Urm ta.P«n Haag, de Amater. blijft Omdat ieder zijn eigen Toch leeft het. Het beste be-
i de waterto-, troost heeft?
wijs is dat de lezer In gedach-
n«i is een compliment voor een jz,
Thuis op zolder studeert de be- schrijver wanneer een boekbespre- I Claire meereist naar het mllde-
zige beiaardier dan ook nog tus- king niet in hem eindigt maar in 1 re 1Zmden- waar ze misschien
pedaalharmonium (het pc-
Z."van iedere woordkunst en stylis-
^anii °.p tische verfijning is afgezien en het I
n n oon stofzuiger loopt, piet de bedoeling van de auteur
...u,.w, -a,,, o.u.ou.joi aaawHa. niei Qe Decioeiing van de auteur Louise Bellocq. Mesdames
ga at'8(^egt ^deze ^onge" beïftse U aUeen maar «eesti* te zUn. I Milligan. Uitgave GaUlmard. I
iaardièr. C C. RIJNSDORP.
