Bruin-rode aarde van Dothan
bewaart een schat aan geheimen
7 paviljoens getuigen van hogere waarden
GEESTELIJK
DEZE WEEK IN EEN WOELIGE WERELD
ZONDAGSBLAD
ZATERDAG 25 APRIL 1964
Prof. dr. B. van Elder en
op expeditie
Genade genoeg
Iedere dag opnieuw is er een
stroom van nieuws uit de
kerken. Er komen verslagen
van kerkelijke vergaderin
gen. Er zijn discussies over
tientallen onderwerpen. En
vrijwel iedere week komt er
wel een boek uit over het
een of andere christelijk
onderwerp.
In die veelheid is het gemak
kelijk om de kern van het
evangelie te vergeten. Waar
gaat het eigenlijk om? Er
is gestreden over bepaalde
zaken, als waren zij levens
kwesties." Hoeveel woorden
zijn er niet geschreven over
de vraag of er gist ver
mengd mag zijn in het
brood dat op de avondmaals
tafel komt. En op het ogen
blik, in verband met de her
doop van prinses Irene, is
weer de vraag aan de orde
gekomen of de doop geldig
is bij onderdompeling, be
vloeiing of sprenkeling.
Een man die veel geschreven
heeft over vele theologische
onderwerpen, heeft onlangs
een opmerkelijke preek ge
houden. Het was de beken
de Zwitserse theoloog, prof.
dr. Karl Barth die in de ge
vangenis van Bazel preekte,
een plaats waar hij graag
komt.
Hij begon zijn preek met de
woorden: „Sommige uwer
hebben wellicht horen ver
luiden, dat ik in de laatste
veertig jaar vele en deels
zeer aikke boeken heb ge
schreven. Ik mag echter
frank en vrij en tevens vro
lijk erkennen dat de vijf
woordjes: „Mijn genade is
u genoeg veel meer en iets
veel beters zeggen dan de i
stapels papier, die ik intus
sen rondom mij heb opge
hoopt."
Barth vervolgde: „Deze vijf
woordjes zijn genoeg wat j
ik van mijn boeken in de
verste verte niet zou kunnen
zeggen. Wat aan mijn boe
ken deugdelijk mocht zijn,
zou op zijn best hierin kun
nen bestaan, dat ze van ver
re heen wijzen naar datgene,
wat deze vijf woordjes zeg
gen. En wanneer die boe
ken van mij tegelijk met
die van de hele wereld
al lang zullen zijn verouderd
en vergeten, dan zullen deze
woordjes nog altijd in eeuwi- j
ge volheid hun licht geven:
Mijn genade is u genoeg."
Hier hebben we het wonder
van het evangelie. Barth
heeft er veertig jaar over
geschreven en is nog lang
niet uitgestudeerd. Maar de
eenvoudigste mens kan het
toch begrijpen en beleven.
Het feit dat Gods genade ge
noeg is voor een ieder houdt
niet in dat er geen theolo
gische studie behoeft te zijn.
De theologische studie be
hoeft evenmin de genade
onmogelijk te maken. Het is
niet het een of het ander.
Gods genade is genoeg voor
de grootste zondaar, de
diepst gevallen mens, de
knapste theoloog. Maar geen
kina van God krijgt genoeg
van het evangelie. Hij moet
er altijd weer in studeren;
hij vindt steeds nieuwe
schatten.
Iedere bijbellezer weet dat
Dothan de oud-testamenti-
sche plaats is, waar Jozef, de
zoon van Jacob, door zijn elf
broers naar Egypte werd ver
kocht. Dit Dothan nu is deze
weken het terrein van activi
teit voor een groep Ameri
kaanse onderzoekers, om
meer gegevens van de ge
schiedenis van deze omgeving
te weten te komen. De leiding
van het archeologisch onder
zoek berust bij prof. dr. B.
van Elderen, hoogleraar in
de vakken van het Nieuwe
Testament aan de Theologi
sche Hogeschool van de
Christian Reformed Church
te Grand Rapids, Michigan,
die dezer dagen naar Jorda
nië is vertrokken.
Dothan is door de eeuwen heen
een belangrijke stad geweest,
vooral van militair standpunt ge
zien, omdat het aan een bergpas
lag. Een behoorlijk leger had in
de vlakte voor Dothan goed de
ruimte en menigmaal in het grij
ze verleden is deze omgeving dan
ook toneel van strijd geweest. Eens
marcheerden de Syriërs op Do
than aan, zo lezen we in 2 Ko
ningen 6, en de profeet Elisa bad
de Heere de dreigende vijand met
blindheid te slaan. Dat is inder
daad ook gebeurd, want volgens
2 Koningen 6 vers 18 „sloeg Hij
hen met blindheid, naar het woord
van Elisa". Vermoedelijk bete
kent de naam Dothan „bronnen",
en „Dothaim" zou een nauwkeu
riger aanduiding zijn van deze
stad, die aan de karavaanweg Da
mascus—Egypte lag.
Vondsten
De Amerikaans-Nederlandse
professor Van Elderen bracht ook
in 1962 enige maanden in Dothan
door. Van de vroegere stad is niet
veel meer over. Een paar arme
lijke boerenwoningen is ongeveer
alles wat nog over is, althans
zichtbaar, want de „buit" ligt on
der de bruin-rode aarde van de
heuvel, vanwaar de inwoners van
Dothan de omringende vlakten
konden overzien. De archeologen
moeten dan ook letterlijk in het
„zweet des aangezichts" werken
om een grijs verleden zijn gehei
men te ontfutselen.
Sedert 1953 worden in Dothan
regelmatig oudheidkundige onder
zoekingen verricht, en in de loop
der jaten is reeds heel wat aan
de oppervlakte gebracht. In 1962
was de grote vondst de ontdek
king van een grafkuil, waarin de
stoffelijke resten van ongeveer 70
personen werden aangetroffen.
Men vond er ook ruim 500 voor
werpen zoals lampen, kruiken,
schalen, enz. De vondst dateerde
van de tijd van de Richters, dus
ongeveer 1200 voor Christus, en
droeg dus aanzienlijk bij tot een
betere kennis van dit tijdvak.
Op de Olijfberg
De opgravingen worden verricht
onder auspiciën van de Near East
School of Archaeology, een nog
tamelijke jonge instelling, die de
steun geniet van orthodoxe groe
peringen in de Verenigde Staten.
Dit jaar telt de school 24 studen
ten. voornamelijk afkomstig van
..evangelical" instellingen voor ho
ger en/of theologisch onderwijs.
Dr. Van Elderen zal een deel van
zijn tijd besteden aan het geven
van colleges in bijbelse oudheid
kunde aan deze school, die gele
gen is op de Olijfberg in Jeruza
lem een ideale omgeving om
meer kennis over de bijbel en de
daarmee verwante vakken op te
doen! Zes van de studenten, die
dit jaar cursussen volgen, zijn af
komstig uit de Christian Reformed
Church, en hun namen zijn al bij
na even Nederlands als die van
hun in de oudheidkunde zo geïn
teresseerde hoogleraar: Marlin
Van Elderen (zoon van professor
Van Elderen), David Zandstra,
Tom Hoeksema, John Le Grand,
Douglas Warners en John Van
De tijd moge dan stil staan in
Dothan, de archaeologen moeten
flink opschieten, want ze moeten
voor eind mei hun opgravingen
hebben voltooid. Dan is er nog
een maand gelegenheid om de
vondsten nader te bestuderen.
Een deel van de opbrengst gaat
naar de regering van Jordanië,
in wier gebied Dothan ligt. De
oudheidkundige dienst van dit land
beschikt over uitstekend ingerich
te musea, waar in de loop der
jaren reeds honderden prachtige,
waardevolle voorwerpen hun weg
hebben gevonden.
Maar de expeditie mag zelf ook
een flink deel houden. Gewoonlijk
werken de expedities op een 50/
50 basis, en dat is bevredigend
voor beide partijen. In de studeer
kamer van prof. dr. Van Elde
ren en in vitrines van de Theolo
gische Hogeschool van de Chris
tian Reformed Church te Grand
Rapids vinden belangstellende be
zoekers heel wat voorwerpen die
tot voor kort in de bodem van
het Heilige Land rustten.
Interessant is, dat Dothan des
tijds geïdentificeerd is door een
Nederlander, de archaeoloog C.
W. M. van de Velde. Hij stelde
vast dat de tegenwoordige heuvel
Dothan de plaats van de bijbelse
stad Dothan geweest is. Dothan
lag op een heuvel van ruim 3G
meter hoog. een solide rotspar
tij. en moet in de oudheid zijn
uitgekozen als stad omdat er bron
nen in de buurt waren én omdat
een stad op een hoogte gebouwd,
beter zijn eventuele vijanden van
zich af kan slaan. Vandaar dat
dan ook gedurende 3000 jaar op
eenvolgende generaties daar hun
tenten hebben opgeslagen. Er wer
den steeds nieuwe woningen ge
bouwd op de ruïnes van de on
derkomens van het voorgeslacht.
Watertunnel
In ieder geval, prof. Van El
deren was niet meer te houden
de laatste dagen voor zijn ver
trek. Hij had een paar weken te
voren vernomen dat in de buurt
van „zijn" Dothan in de vallei
van de rivier Jordaan een gehei
me watertunnel uit de tijd van
de Richters was ontdekt. Wie
weet wat deze expeditie aan het
licht brengt. Prof. Van Elderen
hoopt zijn expeditie vooral te la
ten werken aan de afgraving van
een Romeinse muur. In 1962 had
hij al overblijfselen van deze
stadsmuur aangetroffen, maar er
was geen tijd meer beschikbaar
om het werk te voltooien.
Volgens professor Van Elderen
zijn er positieve aanwijzingen dat
in de tijd van Christus' rondwan
deling op aarde Dothan een flin
ke stad met een paar duizend in
woners is geweest. De naam van
de stad wordt in het Nieuwe Tes
tament overigens niet genoemd,
maar elke expeditie brengt nieu
we hoop voor meer gegevens.
Wat er ook gevonden moge wor
den, een ding weet men vrij ze
ker. De gewoonten van oeroude
tijden zijn niet veranderd. Daar
is een collega van dr. Van Elde
ren achter gekomen, toen hij de
heuvel Dothan aankocht. Ja, Do
than is Amerikaans bezit, al wap
pert de Stars and Stripes niet
van de heuvel. Dat zou te veel
onrust verwekken in deze politiek
zo licht ontvlambare Arabisch»
wereld. Toen de collega, dr. Free,
de berg had aangekocht, bleek
dat de bomen op de heuvel niet
in het contract waren begrepen
Daarvoor moest hij een apart be
drag bijbetalen. Toen hij ophel
dering vroeg, bleek dat een ge
woonte uit de tijd van Abraham
nog springlevend was. Leest u er
het verhaal zelf maar eens op na
in Genesis 23.
Taart
De tegenwoordige heuvel is
door deze intensieve stadsbe-
bouwing ruim 60 meter hoog.
Men moet ruwweg 30 meter
aarde weggraven voor men op
de kale rotsbodem belandt. De
archaeoloog dr. Joseph P. Free
van Wheaton College, Wheaton,
Illinois, Ver. Staten, heeft vast
gesteld dat in de periode van
3000 voor Christus tot 300 in on
ze jaartelling 14 steden zijn ge
bouwd en... verdwenen. Dothan
Is daarom te vergelijken met
een enorme taart met 14 lagen,
waarvan iedere laag een oud
heidkundige doet watertanden.
Naar Nederland
In de loop van juli hoopt pro
fessor Van Elderen terug te ke
ren naar Grand Rapids. Hij reist
via Nederland, waar hij een week
hoopt te verblijven. Met een char
tervliegtuig van de Nederlandse
Immigrantenvereniging te Grand
Rapids, welke vereniging een
warme plaats in zijn hart heeft,
hoopt hij naar Michigan terug te
vliegen.
„De bedoeling van dit oudheid
kundig werk, dat wij de komende
weken te Dothan en omgeving
hopen te doen. is om meer licht
te werpen op de geschiedenis van
het volk Israël. Dat volk leefde
temidden van andere volken en
was met duizenden draden van
zijn bestaan aan zijn omgeving
verbonden, door handel, cultuur,
politiek, en andere ontwikkelin
gen", meent professor Van Elde-
In de streek van Dothan uh
veel gegraven. Zo is men
ijverig heiig geneest met de
heuvel Teil Balata. Deze heuvel
verborg het bijbelse Sichem.
Reeds 2000 jaar voor het begin
van onze jaartelling bet ond zich
hier een ommuurde stad, waar
van de fundamenten zijn bloot
gelegd.
„W'j stellen evenwel voorop,
dat het er ons als reformatori
sche christenen nooit om gaat
om de bijbel door middel van
archaeologtsch onderzoek te veri
fiëren. Wij geloven de bijbel en
de waarheden die er in vervat
zijn. Dat is principieel ons uit
gangspunt. De oudheidkunde kan
door middel van opgravingen licht niet veranderen....'
werpen op situaties, die men tot
nu toe niet geheel kan begrijpen,
kan het christelijk geloof
Het geloofsgetuigenis is beter
vertegenwoordigd op de New
Yorks onofficiële wereldtentoon
stelling dan ooit te voren. Dat
ook de kerk zich laat horen en
zien te midden van de zeer ma
terialistische stands van zaken
mensen is niets nieuws. Reeds
de Amerikaanse evangelist D.
L. Moody greep in de vorige
eeuw zijn kans toen de wereld
tentoonstelling naar Chicago
kwam. En sindsdien is er vrij
wel geen tentoonstelling ge
weest, of op de ene of andere
manier liet de kerk van zich
horen. Maar nog nimmer is het
voorgekomen dat op één ten
toonstelling zeven verschillende
stands getuigenis willen afleg
gen van het feit dat er hogere
waarden zijn dan geld.
Toch laten de zeven godsdien
stige paviljoens niet in de eerste
plaats een indruk achter van ver
scheurdheid van het christendom.
Ze staan verspreid over het gehele
terrein en laten eerder een indruk
na van de veelzijdigheid van het
geloof en de kerk.
Protestants-orthodox
Iets van die veelzijdigheid is
reeds te bespeuren in het protes-
tants-oosters-orthodoxe pavil
joen. Hier bevindt zich een ker
kelijke tentoonstelling en niet
eens in het klein. Vier-en-twin-
ttg kerken en godsdienstige or
ganisaties zijn hier vertegen
woordigd. Vele bezoekers zullen
in de eerste plaats een blik wil
len werpen op het verbrande
kruis uit de door bommen ver
woeste kathedraal van Coven
try. Zij zullen ook de kostbare
(2 miljoen gulden) ikoon, de
maagd van Kazan, willen zien.
Sinds 1630 tot de bolsjewisti
sche revolutie bevond zij zich in ej
de Kazan Kathedraal te Moskou. r
Maar toen de communisten de
viezen nodig hadden, verkoch
ten zij deze ikoon, die met meer
dan duizend edelstenen is ver-
e medewerkers met be- kan zien, ook al duurt hij maar
i tonnen electronisch ma- een half uur. De film. in Todd-
de AO systeem wordt vertoond op e
demonstratie UIJU,„.
de natuur. Een cirkelvormig scherm, wat de
glas, een scha- druk geeft dat de kijkers
kreet breekt L_
duw wordt bevroren, ogen kunnen film betrokken worden. De titel
ui het donker zien. een flits van van de film is „De mens in de
een miljoen volt wordt door een vijfde dimensie",
menselijk lichaam gejaagd, me- Het is helemaal niet erg als
talen ringen drijven in de lucht, mensen geen Engels verstaan.
want aan iedere stoel is een kop-
~.j telefoon en naar verkiezing kan
de Russisch-Orthodoxe Kerk «iken'* <>m het evangelie uit te de kijker de film volgen ln het
in de Verenigde Staten. dragen.
Maar in dit paviljoen is ook
het grootste protestantse twist
punt te vinden. Heel wat strijd is
reeds gevoerd over de vraag of
het wijs is de film „Parable" te
draaien, die men uitgekozen heeft
om de boodschap van het evan
gelie op een moderne manier dui
delijk te maken. De film wordt
gedraaid door de Protestantse
Raad van Kerken van New York.
In de film wordt Jezus ge- Moon
Getuigenis ontbreekt
niet op Hew Yorks Expo
Russisch, Japans, Chinees, Spaans.
Frans of Duits. Ook daar zijn
.tientallen raadgevers dagelijks
aanwezig om na afloop van de
voorstelling (van tien tot tien,
ieder uur op het uur) met de men
sen verder te praten over het
evangelie.
Wy cliff-vertalers
schilderd als een clown. Zelfs de
president-directeur van deze we
reldtentoonstelling, Robert Moses, afloop
Hoe modern ook, op de tentoon-
Drie maal per dag geven dr. stelling is niet vergeten dat er
George E. Speake en James nog altijd stammen zijn die in het
voorstelling. Meer dan stenen tijdperk leven. De organi-
heeft de raad gevraagd de film tot
rvangen door
Maar noch naar zi.
naar de smeekbede van honder
den predikanten wilde de raad
duizend raadgevers zullen bij satie die zich Wycliff bijbelverta-
toerbeurt aanwezig zijn om na Iers noemt heeft een paviljoen in-
nensen aan te schieten om gericht gewijd aan de tweedui-
gesprek van hart tot hart zend stammen die nog geen deel
andere. te komen. De ervaring opgedaan
de bijbel in hun eigen taal
zijn stem, noch 0p de wereldtentoonstelling van hebben. Maar tevens laat dit pa-
Seattle doen de initiatiefnemers viljoen zien wat de kracht van de
op rekenen dat men met on- bijbel i
kerken luisteren. Hij heeft geveer honderdduizend
doorgezet. De film is
poging om via pantomime de
evangelieboodschap van verzoe
ning uit te dragen in de vorm
van een gelijkenis met de we
reld getekend als een circus. Het
antwoord van de secretaris-gene-
de Raad van Kerken
De schilder H. Douglas Risebo-
persoonlijk gesprek zal kun- rough heeft in vijf panelen die
nen voeren over hun geestelijk drie en een halve meter hoog en
leven en hun verhouding tot God i*1 totaal 35 meter_ lang zijn de
in het algemeen.
New York
de Expo wa
het recht heeft
geschiedenis geschilderd van
stam in Peru die met het evan
gelie in aanraking is gekomen.
Centrale figuur van deze enorme
schilderijen, die een bijzonder goe-
Billy Graham
„t-, „T,. Ook Billy Graham zal niet ,„.t
de president breken, althans zijn naam niet. de kritiek hebben gekregen, i/de
.Wij geloven ~.e" ?,a' h|J éen dag aanwezig zijn. vroegere koppensneller, het be-
- ...iit heeft om Dedirects van deieexpo heeft keerde hoofd van de Shapra-stam.
film te veroordelen, vooral besloten dat .6 juni Graham-dag Tariri. Tevens bevat dit paviljoen
niet omdat u de film nog niet 2al Da° za' de evangelist
Jbzlen hebt. Het gevolg kan zijn g2ï"A£?L'^„£S
6""" I1CUI. I1CL gCVUlg flttll iljll - ._|11„
dat duizenden toe zullen stromen tentoonstelling
de
Vaticaan
Wel modern,
ninder controversieel is het pa- o
door het Moody Bi- wordt een film vertoond, die nie-
Telegram van Mao Tse Toeng „onoprecht" - Groeien
de toenadering tussen Moskou en het Westen?
"IfORIGE week vrijdag schre-
ven we naar aanleiding van
het telegram, dat de Chinese
communistische leiders aan
Chroesjtsjef hadden gezonden
ter gelegenheid van diens 70ste
verjaardag, d» de Russische
premier helemaal geen reden
had. om dit gebaar erg op prijs
te stellen. Nu na een week
weten we, dat bedoeld telegram
inderdaad de plannen van
Chroesjtsjef danig ln de war
heeft gestuurd. Zo zelfs, dat een
van de naaste medewerkers van
de Russische premier op een
bijeer.komst ter herdenking van
de geboortedag van Lenin (94
jaar geleden), de gelukwensen
van Mao Tse Toeng en diens
trawanten „onoprecht" heeft ge
noemd. Terwijl Chroesjtsjef in
stemmend knikte. verklaarde
een van de secretarissen van
het centraal comi'.é van de com
munistische partij van de Sow-
jetunie Andropof: „Hoe kan het
gedeelte uit het telegram, waar
in gezegd wordt, dat in geval
van een wereldcrisis Rusland en
China zij aan zij staan tegen
over een gemeenschappelijke
vijand, worden gerijmd met de
anti-Russische propaganda van
Peking?" En hij herhaalde de
beschuldiging, dat de Chinezen
trachten, de belangen van de
volkeren te verde'en naar ras
en werelddeel.
Cyi
nisme
Chroesjtsjef zit met het Chine
se telegram in zijn maag. In de
eerste plaats, omdat het geen
gelukwens aan hem persoonlijk
bevatte, maar aan het Russische
volk en de commun Lstische par
tij van de Sowjetunie. En zij
werden niet gefeliciteerd met de
verjaardag van Chroesjtsjef.
maar met de succesvolle strijd
sinds de oktoberrevolutie van
1917. De Chinese leiders hebben
Chroesjtsjef (die nota bene in
het middelpunt van de belang
stelling stond) volkomen gene
geerd. En de opmerking, da'
het gebrek aan eenheid tussen
beide landen slechts van voor
bijgaande aard zal zijn, is waar
schijnlijk een staaltje van het
reinste Chinese cynisme. In Pe-
tuigd. dat de moeilijkheden tus
sen beide landen vanzelf zullen
worden opgelost, als Chroesj
tsjef niet langer in Moskou de
lakens uitdeelt.
Opvallend was, dat nog maar
enkele dagen voor de verjaar
dag van de Russische premier
een Chinees communistisch blad
openlijk schreef, het tijd te vin
den, dat Chroesjtsjef uit de weg
wordt geruimd. Dc opmerking,
dat het gebrek aan eenheid
slechts van tijdelijke aard is.
kan echter ook slaan op het
feit, dat Chroesjtsjef ni al 70
Oost-Europa
Met bedoelde ge rusts tellende
verklaring hebben de Chinezen
echter nog iets anders op het
oog gehad. nl. het drijven van
een wig tussen Chroesjtsjef
dat lang
sche partijen, die in het conflict
met China de zijde van de Rus
sische premier hadder gekozen,
het eens waren met zijn plan
nen. een communistische wereld
conferentie te beleggen om rood
China als scheurmaker aan de
kaak te stellen en uit de com
munistische internationale te
stoten. Als Chroesjtsjef zijn zin
krijgt, zal er dwars door het
communistische kamp een
scheidslijn worden getrokken,
die het landen als Polen en Roe
menië en niet te vergeten Hon
garije onmogelijk zou maken,
beide rode kolossen tegen el
kaar uit te spelen.
De communistische leiders In
Oost-Europa beseffen terdege,
dat zij de grote mate van on
afhankelijkheid binnen het Sow-
ietblok alleen maar te danken
hebben aan de tegenstelling tus
sen de Sowjetunie en commu
nistisch China cn aan de poli
tieke ontwikkelingen in die lan
den. welke aan deze controverse
ten grondslag liggen. Een defi
nitieve breuk met China zou de
ze leiders een heel belangrijk
wapen uit handen nemen.
Tegenslag
Voordat het Chinese telegram
in het Kremlin was ontvangen
lag het in de bedoeling, dat in
Moskou een kleine topconferen
tie zou worden gehouden om de
wereldconferentie ter veroorde
ling van rood Ch.' voor te be
reiden. Dit topgesprek is niet
doorgegaan, omdat de tegen
standers van het uitstoten van
China uit de communistische in
ternationale beweging het vrien
delijke telegram van Mao Tse
Toeng blijkbaar hebben aange
grepen om aan te tonen, dat de
dorr Chroesjtsjef bepleite stap
in de huidige omstandigheden
op zijn minst voorbarig moest
worden genoemd. Dit moet voor
de Russische premier een ern
stige tegenslag zijn geweest, die
niet gemakkelijk te verwer -n
zal vallen. Hij zal nu naar nieu
we middelen moeten zoeken om
zich de Chinezen van het lijf te
kunnen houden en het zal hem
niet meevallen, die te vinden. In
Moskou keert imen zich nu voor
al tegen de% persoonsverheerlij
king rondom' Mao Tse Toeng.
Men beweert, dat in de strijd
om de hegemonie de Chinese
leiders het leninisme hebben
vervangen door het Maotsetocn-
glsme. Peking wordt voorgesteld
als een nieuw Mekka voor alle
gelovigen, die de leer van het
Chinese leiderschap aanbangen.
Maar het dient te worden be
twijfeld, of dergelijke ontboeze
mingen buiten de Sowjetunie
veel indruk zullen maken.
Dwangpositie
Intussen gaat Chroesjtsjef on
verdroten voort met het stre
ven naar een goede verstand
houding met de Verenigde Sta
ten De tegenslag in zijn strijd
tegen het opdringende Chinese
communisme dwingt hem hier
toe. Door hun dubbelhartige hou
ding noodzaken de Chinese com
munistische leiders hun Russi
sche rivaal voort te gaan op de
door hem ingeslagen weg een
weg waarop zoals we vorige
week al schreven) geen terug
keer mogelijk is. Dat zou op
capitulatie voor de eisen van
Peking neerkomen. Het voort
duren van het conflict met Chi
na werkt in het voordeel van
de Oosteuropese communistische
leiders, die lippendienst aan
Chroesjtsjef blijven bewijzen,
maar zich nog steeds realiseren,
dat de huidige situatie alleen
kan worden bestendigd, als de
Sowjetunie reden heeft om zijn
vroegere satellieten te vriend
te houden en niet andersom.
Ook wat zijn houding ten op
zichte van het Westen betreft
wordt de Russische premier door
het voortdurende conflict met
China in een bepaalde richting
gemanoeuvreerd. En we zijn
ook nu wellicht nog te veel ge
neigd te vergeten, dat Chroesj
tsjef sinds hij na dood van
reeds op, dat hij gehoord zal
worden door tien- en nog eens Ook dc Rooms-Katholicke Kerk
tienduizenden. heeft zich niet onbetuigd gelaten.
Maar er is ook een Graham-pa- Het Vaticaan heeft een van zijn
viljoen. Ook daar is gezocht naar mooiste cn kostbaarste kunstwer-
heel wat de modernste manier om het ken> de Fieta van Michelangelo,
evangelie te verkondigen. Er d,e de stervende Christus in dc
1 film vertoond, die nie- armen van Zijn moeder uitbeeldt,
één keer in zijn geheel gezonden. Het wordt achter kogel
vrij glas tentoongesteld.
Terwijl de kritiek op het por-
testantse paviljoen was dat de
film veel te modernistisch is, heb
ben rooms-katholieke schrijvers
reeds scherpe kritiek uitgeoefend
op de inzending van het Vaticaan,
omdat deze veel te ouderwets is
en in geen enkel opzicht zich aan
sluit bij de moderne omgeving.
Het paviljoen is veel te statisch,
wordt gezegd. De rooms-katholie
ke redacteur van het blad „The
Scapular" schreef: „Men vraagt
zich af of het wel wijs was dat
men een kunstwerk uit de tijd van
de renaissance gebruikt heeft als
middelpunt van deze tentoonstel
ling, in plaats van te tonen hoe
een hedendaagse kerk moet le
ven en werken."
Stalin
sitle uit heeft gehandeld.
„Toenadering"
Hierdoor wordt het optreden
van Chroesjtsjef beheerst, zowel
in zijn eigen land air daarbui
ten. Zo nu en dan dreigden de
zaken hem uit de hand te lo
pen. Telkens wist hij zich ech
ter op bewonderenswaardige wij
ze te handhaven. Zijn opportu
nistische aard stelde hem in
staat de meest zonderlinge ca-
groei-
priolen te maken. En
dan weer sprake van
ende toenadering tussen de Sow
jetunie en de Verenigde Staten.
Chroesjtsjef zegt tegen de Hon
garen, dat goulash beter is dan
oorlog en ook van de Chinezen
meent hij te mogen aannemen,
dat zij als zij mogen kiezen tus
sen rijst en oorlog zullen zeg
gen: „Geef mij maar rijst". En
president Johnson verklaart op
de Wereldtentoonstelling te New
York dat, als geen vrede door
begrip wordt nagestreefd en de
mensen niet alles in het werk
stellen om conflicten te overwin
nen de hoop van vandaag zal
ondergaan in de verwoesting
van morgen.
in de handen van de Amerika
nen en in die van de mensen
in de gehele wereld", aldus
Johnson. Naar de mens gespro
ken ligt het lot van de mens
heid in handen van mensen als
Chroesjtsjef cn Mao Tse Toeng.
We kunnen echter beter weten.
En daarom Is er ge.en reden om
te wanhopen.
Sekten
Sekten ontbreken al
De mormonen hebben hun pavil
joens opgericht met een nage
bootste facade van hun grootste
tempel in Utah. Ook de Christian
Science heeft een paviljoen inge
richt. Ook zij wilden deze kans
niet voorbij laten gaan om dc dui
zenden te trekken.
Het getuigenis van het geloof
ontbreekt niet. Op geen enkele
manier. In de avonduren worden
er 104 concerten van kerkmuziek
(nadruk op het eenvoudige gees
telijke lied in bijzondere bewer
kingen) gegeven. Het Bijbelge
nootschap heeft een speciale We
reldtentoonstellingseditie van het
Evangelie van Johannes laten
drukken voor verspreiding. Er is
een speciale stand van he' bijbel
genootschap in de „Hal van het
Onderwijs". De eerste druk is
maar meteen vastgesteld op een
miljoen exemplaren. Honderden
medewerkers zullen ze dagelijks
uitreiken aan een ieder die ze
maar wil hebben. De zeven pavil
joens en deze uitgave zeggen: Ver
geet God niet tussen de wonde
ren van onze tijd.
