Margaritha
Feuerstein
Exotisme
Als de minste der mensen
in de Franse literatuur
getuigt van een rijk schildersleven
WILBUR A. SMITHS EERSTELING:
DIRECT EEN WERELDSUCCES
-
ZONDAGSBLAD
ZATERDAG 28 MAART 1964
HAAGSE
5 EXPOSITIE
VOL
VITALITEIT
]£EN geweldige, nooit afla
tende kracht, dat is de
eerste en de laatste indruk
die beklijft na het aanschou
wen van een zeer belangrijk
deel van het oeuvre van de
kunstenares Margaritha Feu
erstein, wier beurt het thans
is, in het Haags Gemeente
museum, getuigenis af te leg
gen, hoe zij haar rijk gevulde
schildersleven besteed heeft.
Alvorens deze uitgebreide
overzichtstentoonstelling te be
treden, lijkt het goed te weten
dat men mede geconfronteerd
zal worden met de zeer recen
te uitkomsten van een vrouw
die thans in haar 71ste levens
jaar vertoeft, hoe moeilijk dit
soms valt te geloven voor wie
de merkwaardige frisheid en
kracht van juist de uitingen van
de laatste tijd ondergaat.
Deze gewaarwording is er trou
wens direkt al, bij het betreden
van het eerste zaaltje waar men
het vroegste werk bijeen vindt,
maar waar men de kunstenares
nog duidelijk getoucheerd ziet
van grote voorbeelden als een de oprechte liefde
Paula Modersohn-Becker, een Su- waarmee het gerealiseerd werd
zanne Valadon of een Charley een liefde en een gehechtheid die
Toorop: voorbeelden die niet na- mede spreekt uit de sporen die
lieten indruk op haar te maken, het draagt van schielijk uit de
maar toch niet in die mate, dat lijst gesneden te zijn, toen er ge-
zij in staat waren haar eigen vlucht moest worden bij de komst
persoonlijkheid te zeer aan te tas- van de vijand in 1940. Een im-
ten. Daarvoor was van meet af pulsieve handeling die boekdelen
aan haar eigen „inbreng" te spreekt, met als prettig gevolg,
sterk en lijkt het er een dooden- dat het werk behouden bleef,
kele maal op, dat zij te veel in
de ban van deze of gene zal ge
raken, dan was er altijd
hang
haar
de „verdieping" en een algeheler
volstrekt meesterschap. Al deze
faculteiten schijnen te culmineren
in een ding als „Karin in india
nentooi" dat tot een uitbundig
feest van kleur werd.
Indicaties
Waarom de lezer nu nog verder
vermoeien met ellenlange uitwei
dingen, terwijl het de maakster
er toch in eerste instantie om be
gonnen is, dat haar kunst
„spreekt"? Niettemin, de verlei
ding blijft groot met woorden te
trachten aan te duiden wat uw re
censent bij uitstek trof en boeide.
Maar ook het keurslijf van een
krantenkolom legt beperkingen op:
daarom met sneltreinvaart nog
een paar losse indicaties, zoals
daar zijn „Rode lampion met pa
pieren bloemen", dat de schilde
res tot een laaiende profusie van
kleur omtoverde; het stilleven
„Groene lamp en plastiekje"
(men schenke eens aandacht aan
het feit, hoe groot de vormen hier
eerden aangeduid en „uitge-
H. voorstellende en als absolute
top tenslotte „Vrouw met baby",
waarbij het de moeite loont eens
stil te staan met welk een gevoe-
zelfportret als
haald"); het recente werk „Dub- ligheid het schedeltje
bele fruitmand" met een dave- jonge schepseltje aan het doek a
rende expansie gedaan! Maar bo- werd toevertrouwd. Uit deze fijne ment!
ven dit alles uitgaande dunkt trekjes komt eerst recht het j)e gelegenheid ónze vreugde bij
ons „De eend met de voetzo- „zelfportret" (dat zij overigens het zien van dit werk, te delen,
len", dat van een heerlijke blij- nooit schilderde, althans hier niet bestaat tot en met 5 april.
heid spreekt, alsmede het „groot exposeert):iu-
aandacht gehouden" portret mevrouw D.W.- stein ten
GIJS KORDING
het geheel eigene, die
voor behoedde in
slaafs epigonisme te verval-
Wisselwerking
Wie in dit vertrekje het „Mans- aanpak duidt daar op,
Voorkeur
Uit Vrouwenkop-1928blijkt
mogelijk het sterkst de voor
keur die de kunstenares voor
Charley Toorop koesterde: het
incarnaat, alsmede de gehele
J. W. SCHULTE NORDHOLT
toch weer niet zo evident, dat
men het a priori voor een Too
rop zou houden, Stilleven met
ruiterplastiek"
portret-1925" tot zich laat spre
ken (gedaan in Siberisch krijt),
voelt wel ongeveer wat we be-
bedoelen: de profetenkap met een
Sidringemtgegeven^'dat malto Tcciniöe binjMf±mentxt is Jezus geweest._Maar in die
direkte wisselwerking en ge- jjjjM fif
De minste der mensen, dat kerkleer, wei v«
alleen Christus zijn gewijd. Dr. J. W.
maatstaf en tribuut der zielen te Schulte Nordholt, die enige tijd
de ontwikkelingsgang niet nederigheid was Hij toch vol- correSLndrei^g"modd. De ffed™ de
Hikgestemd zijn tussen schilderes graag zou hebben gemist, die te c^.v, verhouding tussen dogma en per- w' ien riave n .vAmsieraam,
zeer achter de tijd aanlopen om ledig en volkomen mens. Geen soonlijk geloofsbezit heeft niet in een verzameling gedichten over
de toeschouwer van vandaag nog enkele godsdienststichter kan de laatste, plaats een pastoraal God heeft gepubliceerd, heeft
te kunnen boeien. hierin met Hem worden ver- karakter\ 4ls Chrisl"s ,de g°ad®
i model ontmoet, die doet
onderstellen dat zowel de maak
ster ervan als de geconterfeite,
hier hun innig behagen aan heb
ben gehad.
dergelijke bloemlezing
t. Herder is. dan mag de leer. Hem zorgd met als onderwerp de
In het portret Dr Van der Hoe- geleken. Zijn godheid heelt aangaande, geen cipier zijn. Tweede Persoon van de Trini-
T, - 2n gewijd, herneemt de expo- nimmer aan die menselijk- teit. Als de minste der mensen,
nu x heM Distant,e j««,
„VrouwlIHHfliI
de periode, dat onwillekeurig iets .tot de overrompelend rijke or- de mens over de twee naturen Nog even over die volledige TT"
tekeningen van Van Gogh kestratie- die meA in de grote van Ghristus gaat theologi- menselijkheid, voordat ik toekom"^ie!lb.arcUjd 'xal morden ge-
deze
bundel, die binnen
uit. zjjn Haagse jaren oproept.
„Portret van Marjolein" is een
sterk aan de tijd waarin het werd
gemaakt, gebonden uitkomst zon
der op enigerlei wijze als hinder
lijk „gedateerd" aan te doen.
iets wat wel voort zal vloeien uit
De roman Et le pivert
s e n v o 1 e van Jeannine
Ségelle verraadt wel dat hij
haar eersteling is. Geschreven
in een wat vlakke stijl, geeft
hij de lezer verscheidene on
waarschijnlijkheden te slikken
en fout van vele beginners
voorziet de schrijfster de
personages reeds op de eer
ste bladzijden van een etiket
dat hun hoedanigheden ver
meldt in plaats van hun figu
ren geleidelijk aan te laten op
rijzen uit het proza van de
tekst. Toch is het boek wel in
teressant omdat het ons ver
plaatst naar een Amerikaans
middenstandsmilieu in een
dorp aan een meer dat vele
stadsmensen trekt in vakantie-
tijd.
Op het eerste plan staan drie
figuren. In het midden Elias,
een beroemd architect, die zijn
bureau heeft te New York, maar
zich praktisch uit de zaken heeft
teruggetrokken. Na dertig jaar
huwelijk voelt deze vijftiger geen
liefde, zelfs geen genegenheid
meer voor zijn vrouw. Een Fran-
caise is in zijn leven geweest.
Ze is omgekomen bij een vlieg
tuigongeluk, maar de herinne
ring aan haar vult nog zijn hart
en zijn gedachten. Er is geen
sprake van heftige ruzies, nog
minder van echtscheiding; dat
zou in hun kerkelijk milieu een
onmogelijke zaak zijn. Deze man
is ongelukkig, niet alleen om
dat hij de vrouw waaraan een
late liefde hem bond, heeft ver
loren, maar evenzeer omdat hij
hart vol onvrede
JEANNINE SÉGELLE
z„l te zien zal krijgen en wear "TThirf 'ïnn''dë'biëkbes^rëkteg <Ue~ï"« *°or een verzameling ver-
Feuersteins kunst tot volle was- seren, loopt hij gevaar net het oog heb Godsdiensten die door zen over de Heilige Geest.
dom en rijke overdadige bloei spoor bijster te raken. Maar mensen bedacht, of juister langs Schulte Nordholt heeft een li-
l^'SïfiBa'SfSÏ wanneer hij zich gelovig SjntrSïi lil NidlWe bOekeil
het bekende (en mogelijk daar- tegenover de Heiland plaatst, figuren heen zoals Boeddha, Zoro- soms te we^spreken Het is im i
m^ïSkolvenmldatemtShSeefsen<tom ervaart hij wat hij nooit kan aster, Confucius. Mohammed. De- mers ook hij geweest, die Inder- VOOr U beSDrOKeD
SïtIM'SlfïiSS'S begrijpend uiteenzetten, na- ^^"ren^Er'volgSln^. ÏTof a a vk a v
krachtenwaarmSeeiehret meliJk dat Christus' godheid .Men vereert tolicum. En nu zet hij de Trini. w^Bruna" en Zoon,'
teerd Werd, wordt verzacht door zijn menselijkheid doorlicht, we„„™,?eVvelteI Zo boeten ze Jf* ^ebrfen'eïltedefe^ Hef b!i" U'recl"' S"iC Z"'",C BC"'J"'
Er? doorluchtig maakt en, para- aan echte menselijkheid. Chris- zo„de-„ van het onderhavige boek. Drie novellen, van Theun de
mes-achtiee'7 kleursfelHne "een doxalerwijs, juist daardoor ee"™*tal h?!3, ï^ltcfl is' dat er zoveel en z0 goede Vries, die enige tijd geleden afzon-
gamma waaïvan men ovl'rigens afrondt en volkomen doet hfe de gffSten°s fan een v°°rk°ra?n. dcrlijlc zijn versch™», :.De bijt?
de meeste der aanwezige stille
vens gesatureerd ziet.
zijn.
Exclamatie
Natuurlijk is dit lekentheologie.
Maar wanneer de gestalte van
Christus reacties oproept, dan ont-
Zou het bij dit of een dergelijk staan er de officiële reacties
schilderij zijn geweest, dat de vorm van kerkelijke leerstuk
schoonzoon èn collega Bouthoorn, ken, doch ook de particuliere re-
zich de even vrijpostige als ware acties, welke het niet rechtstreeks aan Maria wordt bewezen, wordt zijn hart heeft. Het
exclamatie „Het is een vitale te doen is om dogmatische zui- ontnomen niet minder aan Chris- der liefde,
donder!" liet ontvallen? verheid, maar om de zuivere tus menselijkheid als
Bewogen hart
Hoe dan ook, bondiger valt de uiting van persoonlijk geloof. Het goddelijkheid,
kunstenares niet te omschrijven: dogma is er niet om de indivi-
want grenzeloos vitaal zijn al duele gevoelens een uniform aan
haar werkstukken, met daarnaast te trekken. Het is niet ieder ge-
de gelukkige omstandigheid, dat geven de inhoud van de officiële
met het klimmen der jaren een dogmata der Kerk te doen sa-
duidelijke winst af te lezen is, die menvallen met wat hij zelf
in hoofdzaak bereikt werd door inzicht en geloof verworven h
een steeds verder voortschrijden- Laten we nooit vergeten dat de
t, - --.j minder bekende en onbekende zingen" (1938), „De freule" (1947)
slaaf. Er is Zo n enorme rijkdom oude hymnen en gezangen. Dit en „Wind en avondrood" (1956
m de figuur van Christus^ dat de heeft, zo vertelt de verzamelaar 1957), thans tezamengebundeld in
kerk heus geen moeder Gods no- jn zjjn woord vooraf, veel in- „Noorderzon". De drie vertellin-
dig heeft voor de meer tedere spanning en tijd gekost, maar het gen maken deel uit van De Vries'
en hunkerende gevoelens. Zijn is een trek van de echte kunste- kroniek van het geslacht Wiarda
volledige menselijkheid omvat het naar. dat hij „veel voor niets waarin de schrijver zijn gedach-
zogenaamd mannelijke _en het zo- doet" wanneer het erom te doen ten over de historie van zijn
iets tot stand te brengen dat Friese geboortegrond heeft neer-
i i t. TT.i offer gelegd. Voor Theun de Vries ls
historie geen opeenvolging van
feitelijke gebeurtenissen
■e- genaamd vrouwelijke. De
Ontwikkeling
soort levensbron van het land zo
als het nu is. en van de gemeen-
zijn schap die het bewoont. In die le-
zijn legende en werke-
j.--, gerangscniKt. ue eersie aici
Poezie is altijd de taal ge- Clemens Alexandrinus, leefde
weest van het bewogen hart. streeks 200 n. Chr. en de hekke-
heeft. Het kan dan ook niet verwonde- sluiter, Sydney Keyes. stierf in
dat er zoveel gedichten aan 1943 op 21-jarige leeftijd.^ „Een
Niet minder dan 141
hier samengebracht, chronologisch .JB
gerangschikt. De eerste dichter, (ijkheid, sage, overlevering
A1 J" 1 realiteit innig
wijde scala van gevoelens", zegt
de inleider, „is opgeroepen, vanaf
de liturgische aanroepen van de
vroegste christenen tot aan de re
volutionaire uitroepen van het
achttiende-eeuwse mensenge-
slacht." Wie enigszins cultuurhis- noniaard
Vakantieland Joegoslavië,
door A. den Doolaard. Uitgave
Contact, Amsterdam.
torisch geschoold is, ziet achter
de verzen de ontwikkeling der ge
schiedenis zich voltrekken. En
Enkele jaren geleden is bij
Contact een reispocket over Joe
goslavië verschenen. Mede aan
de hand van dit boekje heeft Den
•erking met
de fotograaf Cas Oorthuys deze
prachtige fotopocket samenge-
P.
DE Angelsaksische uitge
verswereld nemen de ro
mans, die het Londense huis
Heinemann op de boekenmarkt
brengt, steeds een belangrijke
plaats in. Niet alleen uiterlijk
krijgen de boeken een zeer goe
de verzorging, maar ook qua
inhoud steken zij doorgaans ver
boven de middelmaat uit. Ver
scheidene auteurs, die thans dense literaire agente, die zich r
Epos over de
pioniers van
Zuid-Afrika
ting van Johannesburg, De sfeer
van het koortsachtige, heftige le
ven in die nieuwe stad is prach
tig' getekend, maar het sterkst
toont Smith zich in de werkelijk
meesterlijke beschrijving van
zijn persoon. Deze roman over
de pioniers van Zuid-Afrika ver
dient het een bestseller te wor-
„wheatbelt"
liever niet de horizontale lijn volgt, pn
maar de verticale, ervaart dat sonreven
achter de wirwar van dichterlijke
lijnen het Gelaat van de Mensen
zoon verschijnt.
Zo is het een rijk boekje ge
worden. dat tevens stof tot naden
ken geeft. Om niet te eindigen
zonder citaat, schrijf ik voor u 0
over het mooie, geconcentreerde Keuning N.V., Baarn.
m- De Disgenoten van Ida G.
steld. De tekst is levendig ge-
verlucht met dertig
foto's. Het is een onmisbare gids
voor hen, die nader kennis willen
maken met het land van Tito, het
volk, de zeden en gewoonten.
het Middenwes- m*. Gerharöt.
Het simpele gerei,
het brooddat is gesneden,
Een fascinerend en ongewoon
verhaal, gesitueerd in Congo.
kort na de zelfstandigwording d? stilte, de gebeden
Suzanne Gray's The Congo Ma- Want de avond is nabij.
nuscript. Óp originele wijze Uit tranen en uil pijn
wordt daarin de geschiedenis van dit samenzijn verkregen:
het meisje Claudia aan de lezer bij sober brood de zegen
voorgeschoteld. Het dagboek van twee in Uw naam te zijn.
Tiidens de catastrofe dit P?eisie wordt gevonden tus- aar aan de witte dis
I Ijuvua uc vomauviv gen dc rcsten van een veronge- TUn fe
lukt vliegtuig in de rimboe.
buut gemaakt. Onder de uitga- had goud gevonden.
ven, die deze Britse uitgeverij
iij haar voorjaarsreeks het licht
deed zien, zijn ook nu weer en-
Heinemann dacht flaaT Noord-D^k.
het bestaan i
The Bones of Plenty is de titel
(ran de levendige en boeiende ro-
i trotse familie 1
De uitgeverij
er precies zo over en korte tijd
later ook vele uitgevers over de
Amerikaanse ning tegen de achtergrond 4
Uw teken wordt beleden
verschijnt Gij-: „U zij vrede"
gij Brood- gij Wijn- gij Vis.
C. RIJNSDORP.
In de „Bibliotheek van boeken
bij de Bijbel" is onder een nieu
we titel de derde druk van ds.
Okke Jager's boek „Uw wil ge
schiede" verschenen. Deze uitga
ve is alom bijzonder gunstig be
oordeeld In zijn recht op dc man
afgaande betoogtrant en vaak met
verrukkelijke beeldspraak behan
delt dc schrijver de vele proble
men van het geloof. Hij rekent af
met halve oplossingen, spot met
heilige huisjes en even heilige re
gels en uitzonderingen en geeft
een klaar en duidelijk antwoord
op de vraag wat een waarlijk le
vend geloof is. Een kostelijk boek.
kele eerstelingen, die veel be- jjgjg wereld, want'de jonge Zuid- wereldoorlogen,
loven voor het verdere werK afr^aan een boek geschre- Phillips Hudson heeft in The
de donkere ja- leven
tussen de beide
Auteur Lois
Congo beheersen.
van de auteurs. In de voor-
jaars-uitgaven van Heinemann
hebben bovendien schrijvers
afrikaan had een boek geschre-
ven. dat met grote zekerheid een Bones ol Plenty een krachtig
hesueuer ging morden. Er^a,
Nieuw avontuur Sociale stroomversnellingen in Nederland
tussen haakjes ook een Neder-
met-reeds-een-naam hun oeuvre |andse vertaling van Smith's
...t 1 ~,J .»i »n a b-p a succesroman komen. Bovendien Canadese boeren kwam.
zijn al twee filmmaatschappijen naast is de strijd
geïnteresseerd. 1
When the Lion feeds is een goed
uitgebreid met in enkele geval
len zeer opmerkelijke boeken.
Debuut bracht roem
De dertigjarige Wilbur A. Smith boek. Het vertelt
heeft vele maanden lang in zijn Sean, de „leeuw
bungalow, die in het Zuidafrikaan- An
se Kaapstad uitziet op de zee, ge
werkt aan een lijvig manuscript.
Die stapels losse vellen zijn teza
men het succesboek When the
Lion feeds geworden. Toen Wil
bur Smith gereed gekomen was
met zijn boek, stuurde hij zijn
werk op goed geluk naar
Victor Canning,
der meest geslaagde schrijvers
van avonturenromans op niveau
heeft in zijn jongste werk The
Daar- Scorpio Letters zijn hoofdfiguur
mens George Constantine de strijd la-
voornamelijk ten aanbinden met één der laag-
- - - chantage. T:"-~
Sociale stroomversnellingen In ciale, politieke en morele proble-
Nederland (deel 2). Uitgave W. men der moderne industrie!-
ten Have N.V., \msterdam. maatschappij)^ ds.
met de natuur
in de scherp getekende karak ste misdaden:
ters van de leden der families
de jonge Custer en Shepard met een die-
de titel, die pe bewogenheid beschreven. Niet
opgegroeid is op het boerenbedrijf ten onrechte is ^The Bones ol
Sean ontsnapt
(de historie speelt" aan "het "einde datde "historie der "arme „share- veel "spanning in alle raadsels te voorbereiding
van de negentiende eeuw) en de croppers" van het Zuidwesten ontsluieren, maar daarvoor zijn conferentie die mogelij!
avontuurlijke jongeman stuit op der V.S. onuitwisbaar beschreef vele originele e
rijke ader in de goudrush, Het boek van Hudson doet het- wendingc
de stich. zelfde vo<
Natal.
Plenty
Peski (vrijheid en verantwoorde
tweede bundeling Ujkheid). drs. P. E. Kraemer (de
..er actuele sociale we]Vaarts- of verzorgingsstaat:
Een vraagstukken, samengesteld op Ia belle et la béte"), W. Bak-
oude kelner wordt door een bus initiatief van de Commissie voor kcr en ds> g. H. Homans (het
aangereden en op hem worden Sociale Zaken van de Oecumeni- ieven van de kerk in de moder-
vier brieven gevonden, gericht sche Raad van Kerken in Neder- ne industriële samenleving). C.
aan vier vooraanstaande per- land. Aan deze heroriëntering Egas (de omwenteling ir het
soonlijkheden, stuk voor stuk on- bleek behoefte na de bijeenkomst agrarische produktieproces
i Lon- die de basis vormt
ternauwernood noemd van Steinbeck's klassiek dertekend door de geheimzinnige van de Wereldraad van Kerken invloed daarvan op het leven ten
de Zoeloe-oorlog geworden The Grapes^of Wrath. Scorpio. Constantine ^slaagt^e^r na te New Delhi in 1961, mede ter p]attelande) en dr. P. Kuin (de
dynamische volkshuishouding; en
knap gevonden zal worden gehouden. Aan d'1 aïs tweede bijdrage: verantwoor-
nodig in dit verstrooi- tweede de3 werd bijgedragen delijk marktgedrag van onderne-
in zijn egocentrisme niet meer
kan geloven in een God, die zul
ke rampen kan toelaten, en toch
niet los van Hem is. En zo zingt
hij luid en vals in de kerkdienst
met ee:
twijfel.
Ivy, zijn vrouw, is het type
van de kerkse mens, die alle
uiterlijke plichten trouw waar
neemt, maar de christelijke lief
de mist. Ze mokt over de ver
onachtzaming van Elias' zijde,
zonder echter in felle woorden
zichzelf en haar waardigheid te
vergeten.
De derde figuur is Jeff, de
zwerver, ex-zeeman, die woont
aan de oever van het meer in
zijn zelfgebouwde hut, filosoof
naar de eis, een rustig heiden.
Hij begrijpt Elias' behoefte de
benauwende werkelijkheid van
het liefdeloze conventieleven
te ontvluchten, eerst in zijn ver
houding met de vrije, volop le
vende France, daarna in zijn
vriendschap met Jeff, met wie
hij jaagt en vist.
Tweede plan
Op het tweede plan staan de
beide kinderen: Colin, de zoon,
dokter in een ziekenhuis te Bos
ton en studerend voor psychia
ter; behept met puriteinse nei
gingen, geërfd van zijn moeder,
verloofd met Mary, stijve pop,
bevroren in conventionele gevoe
lens, en Clara, de dochter, vrij
er van opvattingen, zo ongeveer
verloofd met Rickie, een jour
nalist De liefde gooit bij haar
de remmen los. Als ze baar ver
loofde te Montreal op wil zoe
ken, wordt de moeder belogen
en de vader, die de waarheid
weet verhindert niets, weife
lend als hij is. Als ze terugkeert
van haar uitstapje, begint voor
haar een tijd van hopen en vre
zen. Rickie gaat voor een gro
te reportage naar {Congo; zal hij
haar trouw blijven of heeft hij
alleen maar een avontuur ge-
zelfs een maaltijd wórdt aange
boden; hij heeft tegenspoed, als
niemand hem opneemt en w"
een onaangename nacht in
schuur moet doorbrengen
zijn dorst moet lessen met brak,
ongezond water. Hij ontmoet
weer Risé, het meisje dat hem
zeer genegen is en hem op de
heenreis een gelukbrengende an
jer had aangeboden. Om haar
een geschenk te kunnen aanbie
den, verkoopt hij zijn uitrusting
voor de onderwaterjacht en sluit
daarmee een periode in zijn le
ven af.
Een bijzondere ontmoeting is
het contact met een ruig ge
baarde kerel, die een ont
goochelde dichter blijkt te zijn.
Het woord en het ritme zijn
hem ontvallen,
kleur heeft hii
Listen
Het dynamisch element In het
boek wordt geleverd door Ivy.
Zij beschouwt Jeff, de vreemde
ling in de dorpsgemeenschap van
Maplewood, als de oorzaak van
de verkilling tussen Elias en
haar. Hij moet verdwijnen, hoe
dan ook.
Geholpen door haar vriendin
nen, bedenkt ze een krijgsplan.
Bij het aanstaande dorpsfeest
zal de ex-zeeman ongetwijfeld
te veel drinken; ze zal Sally,
het debiele meisje, zijn richting
uitsturen, of er iets voorvalt of
niet, het zal altijd genoeg zijn
om Jeff tot een uitgestotene te
maken in het dorp en zijn ver
dwijning te bewerken. Het plan
gelukt inderdaad. Jeff kan van
niets reëels beschuldigd worden,
maar zijn naam is besmet Hij
gevoelt de afstand tussen de
dorpsmensen en hem. Het land
is wijd en het meer uitgestrekt;
hij gaat dus heen tot groot ver
driet van Elias, die zich aan hem
Op het tweede plan werkt de
dynamiek vrij onverwachts in
Colin, die goede vrienden wordt
met de natuurmens Jeff, de wa
re aard van zijn verloofde on
derkent en tot grote schrik van
zijn moeder met haar breekt.
Zoals de lezer merkt, het boek
gaat niet diep. Ivy is volkomen
onwerkelijk gebleven; niemand
zou van haar het uitgewerkte
krijgsplan verwachten dat de
auteur haar toeschrijft. Het
meest leven nog de ongecompli
ceerde Jeff en de daadloze dro
mer Elias.
Een pluspunt leveren de fris
se natuurbeschrijvingen. Jean
nine Ségelle kent door verblij
ven in de V.S. en Canada na
tuur en mensen in de streek.
Nieuw-Engeland, waar ze de
handeling plaats. Dat is te
merken. Jammer, dat ze tussen
huichelachtige conventionaliteit
en, traag of gulzig, volgen der
driften, geen mens wist te zet
ten die de normen van Gods ge
bod aanvaardt en eerlijk er
naar streeft ze in eigen leven
toe te passen.
Droomreis
De laatste roman van Geor
ges Limbour, prozaïsch getiteld
La Chasse au Méou.is
het verhaal van de reis die Eri-
co, student aan de Universiteit
van Salamanca, al liftend maakt
naar de Middellandse Zeekust
van zijn vaderland, zijn verblijf
daar cn en slotte zijn terugreis.
Maar het boek is geen nuchter
verslag van liftersavonturen en
banale ontmoetingen; het gaat
over een droomreis door won
derbare landschappen en langs
donkere grotten in de rotskust.
Het heeft een eigen dimensie
die het dc vreemde bekoring
geeft van ontheffing aan het le
ven van alledag.
Het verhaal zet in. als Erico
de Oostkust nadert. Hij ontmoet
kennissen of werft nieuwe vrien
den, joviale knapen, vrolijke,
maar eerbare meisjes. Ze be
oefenen het balspel en zoeken
de frisheid van het water. Maar
Erico heeft een ander doel; hij
wil een „mérou" de geduchte
zeebaars van een meter lengte
met gevaarlijke pennen in de
rugvinnen, vangen. Levendig
beschrijft Limbour de sensaties
van deze jacht, die, voorzien
van een duikapparaat en gewa
pend met een onderwater ge
weer en zelfs met een dolk.
wordt beoefend, al speurend in
de geheimzinnige grotten diep
onder het wateroppervlak. Niet
minder kleurig wordt het festijn
verteld, waarvan velen genie
ten als de met zorg toebereide
vis wordt opgediend. Wie Een
Huis vol Mensen van Scharten
Antink kent, denkt aan de kos
telijke maaltijd in het Parijse
appartementje, waarvan de ge
braden haan de hoofdschotel uit
maakte.
Ontmoeting
van ue terugreis aange
broken, die hij alleen volbrengt.
Hij heeft meevallers, als hem
til nieuw leven en
tdrukkingsmogelijk-
heden gevonden, feller dan
waarover de dichter beschikt.
En dat zonder te kunnen teke
nen. „Dat heeft me verleidin
gen bespaard. Trouwens, als ik
er uitzonderingsgewijze J_
noodzaak -an had gevoeld,
ik er toe in staat zijn geweest;
onmiddellijk!" De eenzaamheid
van de dichter is vervangen
door de tweezaamheid van de
schilder: hij en de materie;
flessen, emmers vol! En dan
volgt een lofzang op wat hij
vermag met de kleuren. De on
vertaalbare woorden kletteren
als een vonkenregen neer op de
ontstelde Erico. Vermoedelijk
heeft Limbour hier een satire
willen leveren op een bepaalde
wijze van schilderen, die ook i
Nederland niet onbekend is.
Grensgebied
In dc laatste dertig pagina'
van zijn verhaal laat de acteur
de vrije teugel aan zijn fanta
sie. Zijn Erico heeft bij de hem
door een gulle automobilist
aangeboden maaltijd te veel
van de pittige wijn gedronken;
de mérou, Nisé en andere fi
guren voeren een rondedans uit
in zijn brein. De losgeslagen
remmen worden niet meer vast
gezet. De lezer wordt nu
in het gebied der realiteit, dan
weer in Wonderland gevoerd.
Persoonsverwisselingen zijn niet
zeldzaam. De auteur treedt zelf
naar voren. Heeft hij een ma
nuscript van de Spaanse student
overgenomen? Heeft hij
soonlijk de jacht op de m
meegemaakt? Onbeantwoorde
vragen.
Limbour behoort tot de losse
groep van de „roman poétique",
een aftakking van het surrealis
me, waar grenzen vervloeien
en magische invloeden het on
mogelijke mogelijk maken.
Betovering
Terwijl in de beide hierboven
besproken romans de lokale
kleur een bescheiden rol speelt,
is ze bepalend voor de roman L e
SigneduLion van de schrijf
ster Daniel Gray. Twee partijen
staan in dit boek tegenover el
kander: Polynesië i.e. Tahiti
met de weelderige natuur, het
latente heidendom onder chris
telijk vernis en geheimzinnige
machten ter beschikking van de
tovenaars, en anderzijds Agnès,
de vrouw van de kunstschilder
Eudes Dannebaut, vertegenwoor
digster van de Westerse kuituur.
De schilder is alleen naar Ta
hiti getrokken om onder de in
vloed van de tropische schoon
heid zijn kunst te vernieuwen.
Hij is er in de ban geraakt van
de zinnelijkheid, waarmee het
ganse leven op deze eilanden is
doortrokken, voor hem geconcen
treerd in Purea. zijn maitresse.
Agnès bindt de strijd aan te
gen de vijandige machten, ge
duldig, maar taai. Ze wint deze
strijd als de schilder zelve ge
voelt hoe zijn kunst is veruit-
wend igd, stijl en ziel gaat mis
sen en innerlijk leeg wordt. Pu
rea wil hem echter niet losla
ten. Vele verwikkelingen volgen.
Als in een heftige woordenwis
seling Eudes het Tahiti-meisje
van zich afstoot, ze in een ra
vijn stort en een dodelijke val
maakt, wordt hij zelfs van dood
slag beschuldigd. Maar Agnès,
geboren onder het teken van de
Leeuw, is dapper en volhardend.
Ze wint ook deze laatste ronde
en samen met de twee kinderen
keren man en vrouw naar het
moederland terug.
We hebben hier een vlotte ont
spanningsroman, handig ge
schreven met een streven naar
psychologische uitbeelding. Ook
een high-brow criticus zal blij
ven lezen tot het eind. al door
ziet hij de cliché's en de trucjes
wel, al was het alleen maar om
dat de sfeer van het tovereiland
zo boeiend is weergegeven Trou-
wens. ie schrijfster gaf met Le
Signe du Lion haar vierendertig
ste roman. Dan kent men de
kneepjes van het vak wel.
v. d. PANNE
Jeannine Ségelle. Et le Pi
vert s'envole, uitg. Pion.
Georges Limbour. La Chasse
au Mérou, uitg. Galllmard.
Daniel Gray. Le Signe du
Lion, uitg. Flammarion.
