Nieuwe Leidse Courant
Troon kan worden bezet
door rooms-katholiek
Visvangst met lokgeluiden
Huwelijk
waardig
Impasse rondom
plan Oe Thant
t
Eerste Kamer eens met regeringsstandpunt:
Met alle omstandigheden
rekening houden
In één
Over vier
maanden
huwelijk
Culemborgs
korpschef
on
tslag
en
Turkije wil Cyprus delen
Dat ziet er prachtig uitzei de Prinses
Baby overlijdt aan
tbc - nu onderzoek
Aardschokken
in Zwitserland
II imrschu
wing
Commentaar
Treinkaartje
zes procent
duurder
Woensdag 19 februari 1964, 44ste jaargang
Enkele opklaringen
Droog weer met enkele opklaringen.
Tot matige afnemende noordoostelijke
wind. Vannacht lichte en in hoofdzaak
in het oosten en noordoosten van het
land plaatselijk matige vorst. Morgen
middag temperaturen in het algemeen
iets boven het vriespunt. (Opgemaakt
Directeur: F. DIEMER
Hoofdredacteur: Dr. E. DIEMER
CHRISTELIJK-NATIONAAL DAGBLAD
„Stantvastigh is ghebleven
mijn hert in teghenspoet"
Abonnementsprijzen p.w. 0,78, p.m. 3,35, p.kw. 10,05
V..
Klachtendienst bezorging 18,00—19.00
oogopslag
Talma vanmiddag herdacht
pag. 2
Hervormde synode over le-
gerpredikanten pag. 2
In memoriam A. Kroese
pag. 2
Rus: Njet pag 5
President M'ba gevangen
pag. 5
R.-k. instanties hielpen He-
felmann ontvluchten
pag. 5
Nóg geen jury voor proces-
Ruby pag. 5
Verdachte roofmoord: „Ik
moestpag. 7
Concours moderne muziek
pag- 7
Mariaheide plaatst borden
pag. 7
„Rijnmond" dreigt te stran
den pag. 9.
loogde, dat een lid van het koninklijk
huis het recht heeft om uit een kerk
genootschap te treddh en zich al of
bij een andere kerk aan te slui
ten zonder dat daaruit staatsrechtelijke
(Van onze parlementsredactie)
Moet een katholiek op gelijke wijze als een Nederlander van een andere
levensovertuiging tot de troon geroepen kunnen worden? Op deze door
de KVP-senator Van Lieshout geformuleerde vraag antwoordt de regering
zonder meer bevestigend. Aldus verklaarde gisteravond in de Eerste Ka
mer minister-president Marijnen, er aan toevoegend dat hierover in het
kabinet geen enkel verschil van mening bestaat. Alvorens de premier aan
het woord kwam, waren de heren Beerekamp (c.h.) en Berghuis fa.r.) in
gegaan op de uitdaging van de socialistische fractieleider in de Tweede
Kamer, dr. Vondeling, door de visies van hun fracties op deze vraag te
geven. Het door de christelijk-historischen ingenomen standpunt stelde de
heer Van Lieshout in eerste instantie zeer teleur, maar tot zijn eigen ver
wondering gevoelde hij geen behoefte meer tot repliceren nadat dr. Beere
kamp nog een kleine verduidelijking had gegeven. De heer Van Lieshout
was er verheugd over, dat er tussen het kabinet en zijn fractie geen we
zenlijk verschil van mening bleek te bestaan, terwijl ook de socialist ir. Vos
tevreden scheen. Zo eindigde het debat in pais en vrpe.
De minister-president wees er op,
dat het regeringsstandpunt geheel in
overeenstemming is met de grondwet.
De regels van de grondwet inzake de
troonopvolging hebben een volmaakt
automatisch karakter. Alleen wanneer
een wetsontwerp tot goedkeuring van
een huwelijk van een lid van het ko
ninklijk huis wordt ingediend, speelt een
staatkundig element een rol. Dan die
nen zowel de regering als de Staten-
Generaal rekening te houden met alle
relevante omstandigheden. De levens
overtuiging kan ook een relevante om
standigheid zijn. Maar dat geldt dan
voor elke levensovertuiging. Daarbij
kan bepaald niet worden gediscrimi
neerd. De heren Beerekamp en Berg
huis hadden eveneens gesteld dat
met de grondwet in de hand niet kan
worden gediscrimineerd. Zij hadden er
evenwel aan toegevoegd en ook dal
beaamde de minister-president dus vol
ledig dat behalve met de grondwet
telijke bepalingen met allerlei omstan
digheden rekening dient te worden ge
houden. De c.h. woordvoerder was ver
der gegaan dan de a r. spreker door
onomwonden te wijzen op de spanning
tussen de uitspraak in het c.h. begin
selprogram. dat Nederland bestuurd
moet worden als een christelijke staat
protestantse zin en het op de troon
helpen van een r.k. koning. Deze span
ning kan onder bepaalde omstandighe
den te groot zijn. zo zei hij.
De heer Van Lieshout wilde de oecu
menische verhouding niet méér versto-
dan blijkbaar is geschied, maar
wilde toch wel zeggen dat hij zeer te
leurgesteld was. Hij had menen te be
luisteren dat naar c.h. oordeel een ka
tholiek vorst niet het symbool van de
natie zou kunnen zijn. Een dergelijke
opvatting had hij in 1964 niet meer ver
wacht. zo zei hij.
In tweede instantie zei dr. Beere
kamp dat het regeringsstandpunt door
hem onderschreven werd en herhaalde
hij, dat de grondwet niet discrimineert.
De heer Van Lieshout was hiermee
tevreden.
ProtesUintse natie
De heer Van Riel (lib.) wees er op.
dat Nederland als protestantse natie
groot is geworden. Hij sprak de ver
wachting uit dat de aanvaarding van
een katholiek staatshoofd de „kern
groep van het Nederlandse volk" zwa
re zelfstrijd zou kosten," maar sloot
zich wat de liberalen betreft geheel aan
bij het in de Tweede Kamer door
mr. Geertsema ingenomen standpunt.
Ket betoog van de premier noemde
hij „van een bij de situatie passen
de innemende eenvoud".
Ir. Vos nam hetzelfde standpunt
als zijn partijgenoot Vondeling en
Don Carlos zegt:
Don Carlos van Borbon Parma
heeft gisteravond gezegd dat hij
hoopt „over ongeveer vier maanden"
met prinses Irene te trouwen. Hij
De sinds eind november van het vo
rig jaar geschorste inspecteur-korps
chef van de Culemborgse politie, P- E-
van R., is gisteren door de burgemees
ter eervol ontslagen. Op grond van het
door de rijksrecherche ingestelde on
derzoek naar de gang van zaken in
rond het gemeentelijke politiekorps
Culemborg meende de burgemees-
hiertoc te moeten overgaan. Het
ontslag is Van R. verleend wegens on
geschiktheid. De gewezen inspecteur
zal geen wachtgeld ontvangen.
De onregelmatigheden by de Culem
borgse politie leidden vorig jaar tot
schorsing van brigadier J. van Tongeren
wegens insubordinatie. Hangende het on
derzoek van de rijksrecherche vroeg en
kreeg Van R verlof. Wegens onregelma-
igheden die aan het licht kwamen, werd
Van R. twee dagen in verzekerde bewa
ring gesteld en daarna geschorst. In
december werd de schorsing van -brrga-,
dier Van Tongeren opgeheven.
Somali's lijden
zware verliezen
Het Ethiopische ministerie van voor
lichting heeft gisteravond meegedeeld,
dat het grensdorp Yet op de Somalische
troepen heroverd is. In een communiqué
voorts bekendgemaakt dat „nummeriek
veel sterkere strijdkrachten" uit Somali,
die Ethiopisch gebied waren binnenge
drongen. met zware verliezen zijn terug-
Don Carlos u-erd gisteren in
Frankfort omstuwd door journa
listen, in de korte tijd dat hij op
het vliegveld wachtte om een toe
stel naar Kitzbiihel te nemen,
waar hij met zijn verloofde, prin
ses Irene, een wintersportvakantie
zou doorbrengen.
zei dit op het vliegveld van Frank
fort waar journalisten hem opwacht
ten.
Don Carlos zei overigens „De datum
van het huwelijk is nog niet vastgesteld.
Het mag u vreemd in de oren klinken,
maar ik kan dit zelf nog niet ze
Op de vraag waar de Prlnsei
zich na de voltrekking van het huwelijk
zullen vestigen, antwoordde hij
zullen in Spanje gaan wonen en we hopen
tijd tot tijd i
De verloofde
hij doorvloog r
hij per trein i
Nederland te kun-
ei, dat
n prinses Irene
ar Münchcn.
Kitzbiihel reisde
t prinses Iren» „twee of drie
ken hoopte te blijven". Daarna hoopt hij
tezamen met haar in Oostenrijk en West-
Duitsland vrienden te bezoeken.
Op de vraag hoeveel kinderen hij wil
hebben, antwoordde don Carlos lachend:
„Dat kunt u beter aan mijn verloofde
vragen. In die richting kan ik geen en
kele belofte doen".
Naar van de zyde van het hof verno
men wordt missen geruchten, als zoi
prinses Irene zonder toestemming vai
haar ouders naar Kitzbiihel zijn gcgaai
cn als zouden er spanningen tussen haar
ouders en haar zijn ontstaan, elke grond.
Dit naar aanleiding van deze en soort
gelijke veronderstellingen die in enkele
bladen zijn geuit.
consequenties voortvloeien. Voor de ge
voeligheden in het Nederlandse volk
had hij volledig begrip. Na de rede
van de minister-president voerde hij
geen oppositie meer. De „interventic
van de heer Vondeling" had zijns in
ziens tot belangrijke uitspraken geleid.
De debatten hadden plaats in het ka
ler van de behandeling van de begro
ting van algemene zaken. De begroting
iverd z.h.s. aangenomen met de aante
kening dat de c.p.n. en de p.s.p. ge
acht wilden worden te hebben tegen-
jestemd.
Voor vervolg zie pagina 7
MARIJNEN
(Van onze parlementsredactie)
Uiteraard zal de regering alle maat
regelen nemen, die er toe leiden, dat
het huwelijk van prinses Irene met
don Carlos op waardige wijze wordt
voltrokken. Deze verklaring is gister
avond in de Eerste Kamer afgelegd
door minister-president Marijnen.
Daarmee gaf hij een zeer kort ant
woord aan de senatoren, die van on
gerustheid hadden laten blijken met
betrekking van eventuele pogingen
van Carlistisclie zijde om de huwe
lijkssluiting voor hun politieke doel
einden uit tc buiten. De P.S.P.-er
Van der Spek had er op aangedron
gen de huwelijksvoltrekking buiten
Nederland te doen plaatsvinden. Toen
de premier daarop niet inging, vroeg
de heer v. d. Spek „alle lieden, die
daarvoor in aanmerking komen, voor
ongewenste vreemdelingen te verkla
ren". Maar ook daarop kwam van
achter de regeringstafel geen weer-
Wel ging mr. Marijnen tamelijk uit
voerig in op de kritische opmerkingen,
die door bijna alle sprekers over de
ambassadeur in Spanje, de heer Van
Panhuys, waren gemaakt. Dr. Beere
kamp (CH) had als zijn mening gege
ven. dat deze zaak na de ernstige
berisping niet als afgedaan mocht wor
den beschouwd. Juist in de maanden
vóór het prinselijk huwelijk kunnen zich
nog precaïPP~~sitQötftf5 "ViTö?rrö&T"~en TiU"
leen een ambassadeur met een onge
schokt prestige kan dan optreden. De
heer Van Riel lib had voorgesteld de
ambassadeur een hoge functie op het
departement van buitenlandse zaken te
geven, terwijl ook de heren Vos (PvdA)
en Van Lieshout (Katli. V) op terug
roeping hadden aangedrongen.
(Voor vervolg zie pag. 9)1
Het tarief van daggeld is 19 februari
met een kwart procent tot l^i^ ver
laagd in verband met de tijdelijke ruim
te op de geldmarkt. Op 14 dezer werd
het met een half procent verhoogd tot
2%.
I Eenzaam zat minister Marijnen gistermiddag achter de regeringstafel
in de Eerste Kamer, toen de geloofsovergang en de verloving van
prinses Irene aan de orde kwam.
Er zou nagenoeg een impasse heer
sen rondom het plan van Oe Thant,
de secretaris-generaal van de Ver
enigde Naties inzake Cyprus. Dit zou
voorzien in een vredestroepenmacht,
Gisteren kwam
prinses Irene aan
op het station van
Kitzbiihel. Rechts
van haar mevrouw
E. L. Baronesse
Sweerts de Landas
Wyborgh-Dumefi-
ier. dame du palais
van de Koningin,
die haar vergezel
de. De Prinses riep:
Dat ziet er prach
tig uit." toen zij het
in Tiroolse stijl
opgetrokken chalet
zag. dat zij voor
haar verblijf van
een week had ge
huurd. Een kleine
groep Nederlandse
toeristen, die de
Prinses herkende,
klapte luid. Een
gemeenteraadslid
van Kitzbiihel ver
welkomde de Prin
ses en schonk haar
een fraai boeket
rode en witte an
jers. De Prinses,
die een luipaardjas
droeg en kniehoge
laarzen, werd ook
vergezeld door
hoofdcommissaris
Seesink. chef van
de veiligheids
dienst van paleis
Soestdijk.
bestaande uit militairen uit een aan
tal Gemenebestlanden en neutrale
staten en in de aanwijzing van een
neutrale bemiddelaar, terwijl de ge^-
hele operatie onder supervisie van
het bureau van Oe Thant zou moe
ten geschieden.
De Britse afgevaardigde sir Patrick
Dean. die gisteravond de rij van sprekers
de Veiligheidsraad opende, verklaarde
zijn rede met nadruk, dat het voorba-
zou zijn. nu reeds een ontwerpreso
lutie in te dienen. Tevoren had hij de
raad gevraagd, „de weg te wijzen
aanvaardbare oplossing van de bin
nenlandse moeilijkheden die de beide be
volkingsgroepen op Cyprus verdeeld
houden. Het eerste doel van de raad zou
en zijn het verminderen van de
spanning. Het tweede zou tweeledig zijn.
Men moet het eens worden over de vor
ming van een internationale troepen
macht voor Cyprus. Maar ook zal wel
licht naai' een vorm van bemiddeling ge
zocht moeten worden om de moeilijkhe-
te helpen oplossen. Daarbij kan de
raad en de hulp van de secretaris-gene-
van de grote waarde zijn. aldus
Dean.
De zitting van de raad zou vanavond
orden voortgezet.
Ju Hardinxveld-Giessendam
In Hardinxveld-Giessendam is een
grootscheeps onderzoek aan de gang
na liet overlijden van een zestien
maanden oude baby aan tuberculose.
Na een eerste onderzoek bleek dat de
37-jarige vader van de baby, evenals
een van de drie dochters uit het gezin
aan deze ziekte lijdt. Ook uit de naaste
omgeving van het gezin en zelfs uit
een ander deel van de gemeente wer
den tuberculosegevallen gesignaleerd.
Tachtig personen die regelmatig con
tact hebben met het gezin, zijn doorge
licht in het Groene Kruisgcbouw, waar
bij bleek dat een buurjongen eveneens
aan de ziekte leed. Een ander jongetje
vertoonde soortgelijke symptomen. Van
daag nog wordt het voltallige personeel
van een fabriek doorgelicht, omdat hel
zoontje van de directeur aan tuberculose
bleek te lijden
(Voor vervolg zie pag. 9)
Verscheidene aardschokken van ver
schillende sterkte hebben zich gister
nacht laten voelen in de gemeenten Sar-
nen en Kerns in het Zwitserse kanton
Obwalden Maandag waren in midden-
Zwitserland al enkele bevingen gevoeld.
In de nacht werden de bewoners van
Sarnen gewekt door een hevige schok
en even na zeven uur vluchtten de men
sen die juist geknield lagen in de plaat
selijke kerk in paniek naar huis toen
het hoofd van een boven de kansel ge
plaatste engel door een krachtige schok
op de grond te pletter sloeg.
Intussen heeft Turkije laten weten.
een volledige oorlog op Cyprus
uitbreken, als de Veiligheidsraad niet
staat zou zijn, overeenstemming te berei-
over een in de praktijk uitvoerbaar
plan om de vrede op het eiland te hand
haven. Turkije zou dan tot ingrijpen
worden genoodzaakt. Indien president
Makarios het vinden van een redelijke
oplossing onmogelijk zou maken.
Turkije geen andere keus hebben, hoe
ongaarne het ook tot interventie
overgaan. Het heeft geen bezwaar tegen
het legeren van Turkse en Griekse troe
aan weerszijden van een verdedi
gingslijn om hun eigen gemeenschappen
in toom te houden. Turkije is van me
ning, dat de verdeling .van Cyprus in
feite al van kracht is door de vlucht van
Turken uit Griekse streken op het eiland,
(Voor vervolg zie pag. 9)
O ET VUURTJE dat dr. Vondeling
verleden week in de Tweede
Kamer ontstak, is als een nachtkaars
uitgegaan. Zijn poging, een wig te
drijven tussen de regeringspartijen,
is mislukt.
Aan het einde van het debat dat gis
teren in de Eerste Kamer is gevoerd
over de eventuele troonsbestijging
door een rooms-katholiek, moesten
dc socialisten vaststellen, dat dc
regeringspartijen elkaar hadden ge
vonden.
Die partijen hadden dat gedaan in
de uitspraak van de regering, dat
volgens de Grondwet een rooms-
.katnoliek de troon der Nederlanden
kan bezetten, doch dat bij de indie
ning cn behandeling van een huwe-
lijks-toestemmingswet rekening moei
warden gehouden met alle omstan
digheden. Dat wil zeggen ook met
de levensovertuiging van de betrok
kenen.
De socialistische fractieleider in dc
Senaat, ir. Vos, noemde dit een be
langrijke uitspraak en meende dat
zij tc danken was aan zijn collega
aan de overkant van het binnenhof.
Want die had haar uitgelokt.
Wanneer de socialistische senatoren
uit deze po\ere conclusie enige troost
putten, kan hun dat worden gegund,
liet door dr. Vondeling opgeworpen
balletje zelf is wel vakkundig door
geprikt.
DE DIRECTIE van de N.YFokker
te Amsterdam wil bij de moge
lijkheid die ae c.a.o. biedt tot onder
nemingsgewijze differentiatie in de
lonen aan haar personeel wegens bij
zondere prestaties vier procent meer
loon uitbetalen.
Bij dit bedrijf gold reeds een tarief-
toeslag van !s8 procent, w aarvoor het
bestuur van de Stichting van de Ar
beid destijds een speciale vergun
ning verleende. De goede prestaties
in hei beöriji maakten de mogelijk
heid van een tarieftoeslag toen reeds
wenselijk. Voor de thans bedoelde
vier procent afwijking naar boven is
de goedkeuring nodig van de Vak-
raad voor de metaalindustrie. Het be
stuur van de Stichting van de Arbeid
heeft deze bevoegdheid kort geleden
gedelegeerd aan de Yakraad om zo
de eigen verantwoordelijkheid van
het bedrijfsleven te accentueren.
Echter blijkt Fokker de goedkeuring
van de Vakraad thans niet tc krij
gen. De vertegenwoordigers van de
werkgevers zijn van mening, dat al
les wat boven de tarieftoeslag wordt
betaald, beschouwd moet worden als
zogenaamd zwart loon.
De Federatie van werkgevers in dc
elektrotechnische en metaalindustrie
heeft nu de directie van Fokker ver
wezen naar de Stichting van de Ar
beid, omdat zij als partner in de
Vakraad geen verantwoordelijkheid
wil dragen voor de vier procent loon
extra.
Wij veroordelen hier niet de juist
heid van de gevraagde vier procent.
Wel achten wij het onjuist, dat ecu
orgaan van het bedrijfsleven de ver
antwoordelijkheid voor een loon-
affaire doorgeeft naar een hogere
instantie.
Wie terecht verantwoordelijkheid
draagt, moet deze niet uit de weg
gaan. Desnoods moet de Y'akraad
deze kwestie zelfstandig nader on
derzoeken.
Dc tarieven van de Ncderlandsche
Spoorwegen voor het reizigersvervoer
en liet goederenvervoer zullen volgen
de maand met resp. gemiddeld zes en
gemiddeld acht procent worden ver
hoogd.
Hoewel verwacht wordt, clat de ver
lies- en winstrekening van de NS over
1963 vrijwel sluitend zal zyn, vertoont
de verhouding tussen kosten en op
brengsten inmiddels weer een ongunsti
ge ontwikkeling. In verband hiermee
was een zekere aanpassing van de ta
rieven niet te vermijden. De staatssecre
taris van verkeer en waterstaat heeft
vandaag toestemming verleend voor de
tarievenherziening.
Y'oor wat het reizigersvervoer betreft
zullen de tarieven voor de plaatsbewij
zen enkele reis en retour over dc af
standen tol negentien resp- zeventien
kilometer, niet worden verhoogd. Dc
verhoging van de prijzen der algemene
abonnementskaarten en van dc traject-
abonnementen zal ongeveer vjjf pro
cent bedragen.
Dc tariefsverhoging gaat voor het
goederenvervoer op 1 maart en voor het
reizigersvervoer op 15 maart in.
yiSSEN brengen geluid voort, en dat kon wel eens noodlottig gaan worden
voor deze diersoorten. Onderzoekers hebben vastgesteld dat vissen niet
alleen met geluiden kunnen worden verdreven, maar ook aangelokt Het
Duitse visserij verbond in Bremerhaven heeft dit gisteren in zijn mededelingen
blad geschreven.
Russische onderzoekers zijn er al in geslaagd om met behulp van geluiden
scholen vis te scheiden in mannetjes en vrouwtjes, die elk een bepaalde ge
luidsbron nazwommen. Op deze manier zijn ze er in geslaagd met behulp van
grote pompen scholen vis aan boord te zuigen. Een van de geluiden die daarbij
gcbiuikt worden is een nabootsing van het duidelijk waarneembare knarsen
van het slikapparaat. Hongerige roofvissen smakken bij het verslinden van
hun slachtoffer zo luidruchtig, dot in verre omtrek de andere vissen er van
door gaan. Er kan ook gebruik gemaakt worden van de geluiden die de vissen
bij het liefdesspel maken, aldus het vakblad.
