Krantenoorlog in Brabant
HELMONOSE KOERIER
POSTZEGELS
visitekaartjes
Ontslagen Paul Kuypers
gaf eerste eigen blad uit
zijn onze
NIEUWE BOEKEN
ZATERDAG 15 FEBRUARI 1964
BLAD VOOR HELMOND. MEIJER IJ EN PEELLAND
(Van een onzer verslaggevers)
WAT ZWOLSMAN in het
westen deed, vindt na
volging in het zuiden, zij het
dan op ander gebied. Trok
de miljonair-bouwer grote
hotels, vermaakcentra en
spectaculaire bouwwerken
naar zich toe, in het zuiden
speelt de strijd zich af in de
krantenwereld. Een strijd,
die al geruime tijd duurt,
maar die eigenlijk pas in
grote kring bekendheid
kreeg door het rumoer rond
de aankoop van de uitgave-
rechten van de Helmondse
Courant enkele weken gele
den. Na in diep geheim ge
voerde onderhandelingen
gingen die van de N.V.
Boek- en Handelsdrukkerij
Helmond over in handen van
de Cebema (Centrale Beleg
gingsmaatschappij), die be
hoort tot het Teulingscon-
cern, eigenaresse o.m. van
een aantal grote kranten in
Noord-Brabant en de N.V.
Geïllustreerde Pers (Mar
griet en Revue) in Amster
dam.
Volgens insiders zou dit concern
er op uit zijn op korte termijn
het hele dagbladwezen in Noord-
Brabant in zijn bezit te krijgen.
Dat het met het uitvoeren van de
ze plannen al een "héél eind op
weg is, tonen de feiten. Had het
Teulings-concern (waarin o.a. par
ticiperen prof. Beel en De Gruy-
ter) reeds de aandelen in handen
van het Brabants Dagblad (Den
Bosch), de Nieuwe Eindhovense
Courant. Oost-Brabant en het
Nieuw Helmonds Dagblad, een
half jaar geleden kocht het voor
het forse bedrag van 7,5 miljoen
gulden het Eindhovens Dagblad
op. waardoor het een monopolie
positie in de lichtstad ging inne-
Enkele weken geleden volgde
de tweede slag toen de handteke
ningen werden gezet onder een
overeenkomst, waardoor het een
maal per week verschijnende en
goed renderende Groot Eindhoven
en de Helmondse Courant, felle
concurrent van het Nieuw Hel
monds Dagblad, voor 2.5 mil
joen in handen van de Cebema
kwamen.
En hiermee lijkt de kruistocht
van de heren Teulings door het
Brabantse niet te zijn beëindigd.
Geruchten willen, dat zij ook een
belangrijke rol achter de scher
men hebben gespeeld toen enige
tijd geleden de Nieuwe Tilburgse
Courant werd opgekocht door het
Nieuwsblad voor het Zuiden. Ter
wijl volgens diezelfde geruchten
ook het Brabants Nieuwsblad
(verschijnend in Rozendaal en
wijde omgeving) zou zijn bena
derd.
Dit laatste, aldus insiders, ken
nelijk met het doel het in een
groot deel van Noord-Brabant en
Zeeland gelezen dagblad De Stem
Rumoer
te weinig zekerheid voor de toe
komst. En wat die geheimhouding
betreft: de aard van de onderhan
delingen was zodanig dat men
niets kón vertellen. Pas op het al
lerlaatste moment viel het besluit.
Ter geruststelling voegde dr.
Van der Grinten daaraan toe, dat
ook na 1 april alles bij het oude
zou blijven. Hijzelf zou aanblijven
en ook Paul Kuypers kon op zijn
stoel blijven zitten. Hij zou zijn
taak als hoofdredacteur op pre
cies dezelfde vrije en onafhanke
lijke wijze kunnen blijven vervul
len. Maar Kuypers wilde dat niet
geloven. Kunt ge me dat zwart
op wit geven, vroeg hij. Daarop
kon de directeur niet direct in
gaan. Het gesloten contract was
nog maar een raamcontract en
moest nog in details worden uit
gewerkt, zei hij.
wist ook, dat ik contacten had ge
had met het Helmondse bedrijfs
leven.
Voor hem was dat aanleiding
me voor de keus te stellen: óf
schorsing met waarschijnlijk
daarop volgend ontslag, óf ont
slag op staande voet. Ik heb toen
gezegd: zegt u het maar. Dr. v.
d. Grinten koos toen voor het
laatste, zegt Paul Kuypers.
cern, dat hij niet alleen als zijn
concurrent ziet, maar ook als een
gevaar voor de hele krantenwe
reld.
Een zo grote concentratie, zo
als die zich op het ogenblik vol
trekt, brengt gevaren mee voor
de vrije meningsuiting, vindt Kuy
pers, die voorspelt dat de kruis
tocht van de Teulingsen nog lang
niet is afgelopen.
Nu beperkt het strijdtoneel zich
nog tot Brabant. Maar wat zal er
straks -gebeuren. Het is vrijwel
zeker, zegt hij, dat zodra men in
Brabant de 300.000 abonnees heeft
dagblad zouden worden behar- veroverd, men Limburg in zal
zakken. Maar ondanks deze onge
lijke strijd handhaaft Paul Kuy
pers zijn plannen. Ik blijf met
mijn pen in Helmond, zegt hij,
niemand kan mij daarvan tegen
houden!
,Rond bedrag"
Verbijsterd
Na dat gesprek ben ik Helmond
ingegaan, zegt Kuypers. Ik heb er
contact gezocht met vrienden,
mensen uit het bedrijfsleven. Men
was verbaasd en verbijsterd. Het
kan niet waar zijn, zeiden ze.
Ze hebben me die eerste uren
enorm geholpen, zegt Paul Kuy
pers. Niet alleen moreel, ook
daadwerkelijk. Toen ik vertelde
over plannen een eigen krant te
gaan oprichten, zegden ze mij on
middellijk financiële steun toe.
Dat gaf me nieuwe hoop en een
idee: ik wilde een eigen krant be
ginnen. Ik heb het 's nachts met
mijn vrouw doorgesproken. En
toen ik 's maandags na die be
wuste zaterdag bij dr. Van der
Grinten op kantoor was, stonden
mijn plannen vast.
me had geroepen naar aanleiding
van de vele perspublikaties over
de affaire. Hij wist dat die ver
halen van mij kwamen en hij
Paul Kuypers achter de schrijf
machine in zijn als kantoor
ingerichte uoning aan Hel
monds Bakelsedijk. Als een
ling vechtend tegen een op
dringend mammoet-concern.
Overigens was dit niet het laat
ste contact. Ik heb daarna nog
een gesprek gehad met mr. W.
van der Grinten, broer van de
directeur en juridisch adviseur
van de Helmondse Courant. Hij
vroeg of ik nog eens wilde komen
praten, zegt Paul Kuypers. Sa
men met mijn geldschieter Harry
Hendriks, directeur van het groot
ste Helmondse garagebedrijf ben
ik toen gegaan.
Mr. Hendriks sprak over een
wachtgeldregeling, waarop mijn
geldschieter het gesprek overnam
en vroeg of daar geen rond be
drag van kon worden gemaakt. In
welke orde van grootte dacht u,
vroeg mr. Van der Grinten.
Als het geen bedrag is met vijf
nullekes, vertrekken we terstond,
zei Harry Hendriks. Volgens Paul
Kuypers heeft mr. Van der Grin
ten toen ,,ja" gezegd, maar onder
voorwaarden. Kuypers moest zich
onthouden van commentaar aan
de pers en zou met zijn pen uit
Helmond moeten verdwijnen. Het
was duidelijk dat we daar niet
op konden ingaan. Als ge wilt
dat Kuypers uit Helmond ver
dwijnt zult ge er nog een nulleke
bij moeten doen, zei Harry Hen
driks.
Voor Paul Kuypers was inmid
dels wel vast komen te staan dat
hij zijn plannen zop uitvoeren.
Hij zou blijven schrijven. Het
Helmondse bedrijfsleven wist ik
achter me, zegt hij. Dat voelde
niets voor een krant die uit Eind
hoven werd gedirigeerd. Want
men begreep heel goed dat aller
lei belangen In Helmond be
stuurlijke en industriële nooit
zo goed door een Eindhovense
krant als door een Helmonds
tigd.
De steun, die Paul Kuypers
werd toegezegd, was spontaan.
Over de financiën zou ik me geen
zorg hoeven te maken. Daarom
besloot ik met een eigen krant t
komen. En wel direct. Want on
danks het feit dat ik nog geen ap
paraat had kunnen opbouwen,
moest ik onmiddellijk verschijnen
om „in de running" te blijven.
En zo kwam vorige week zijn
eerste krant uit: de Helmondse
Koerier. Twee pagina's tekst en
twee pagina's advertenties. Op de
voorpagina, die in de kop de ini
tialen van Paul Kuypers draagt,
zet hij uitvoerig de toedracht uit
een van de geruchtmakende af
faire, die in Helmond nog het
derwerp van het dagelijks
sprek vormt.
De medewerking is enorm, zegt
hij. Van journalisten uit het hele
land heb ik al hulp toegezegd ge
kregen. Hier heb ik een comple
te vrouwenrubriek en zojuist komt
een jeugdrubriek binnen. Maar of
hij van alle aanbiedingen gebruik
zal maken, weet hij nog niet.
Mijn grote kracht wordt het
stads- en streeknieuws, zegt hij.
Daarop zal het accent komen te
liggen.
Paul Kuypers voert op het
ogenblik nog een éénmansredac
tie. In zijn woning aan de Ba
kelsedijk heeft hij zijn kantoor
gericht, waar hij dikwijls tot diep
in de nacht achter zijn schrijf
machine zit. terwijl zijn vrouw in
vaste regelmaat zwarte koffie
aandraagt.
Zijn kantoor deelt hij met een
kennis, die de (omvangrijke) ad
ministratie bijhoudt. Daarnaast
heb ik nog een man voor de pro
paganda, zegt Paul Kuypers. Dat
is alles. Maar binnenkort hoop ik
te gaan uitbreiden.
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii
GIJ LD BW ''iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiifiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii
Uitbreiding
Heeft de vorming van deze
kranten-mammoet zich steeds
min of meer stilzwijgend voltrok
ken, de laatste slag de aan
koop van de Helmondse Courant
heeft méér publiekelijk stof
doen opwaaien. En wel met na
me door het plotselinge ontslag
van hoofdredacteur Paul Kuypers.
die. na 18 jaar de leiding van het
dagblad te hebben gehad. op
straat werd gezet. In het tijdsbe
stek van één weekend was de zaak
beklonken.
Het is allemaal nogal vreemd
verlopen en Paul Kuypers zal de
laatste zijn, die dat tegenspreekt.
Ik moest het van een collega ho
ren, zegt hij. Ik werd opgebeld:
Paul weet je dat je krant is ver
kocht. Natuurlijk geloofde ik dat
eerst niet. Stel je voor, achttien
jaar lang had ik tegen de Teu
lings gevochten. Ze waren m'n
felste concurrenten. Iedereen in
Helmond weet dat. We leverden
een gevecht op leven en dood met
het Nieuw Helmonds Dagblad. En
nu de hele zaak verkocht? Ik be
schouwde het als een grap.
Maar directeur dr. H. F. A. M.
van der Grinten was ernstig. De
krant is inderdaad verkocht, ant
woordde hij een verbijsterde Paul
Kuypers. Per 1 april zou alles in
gaan. Het Nieuw Helmonds Dag
blad zou verdwijnen. Dat kostte
ieder jaar tonnen geld door de
concurrentie van Kuypers. De
Helmondse Courant zou als enig
dagblad in Helmond en omgeving
gaan verschijnen.
Ik heb enkele ogenblikken geen
woord kunnen uitbrengen, zegt
Kuypers. Ik vroeg: hoe hebt ge
dat toch kunnen doen? Hoe hebt
ge mijn geesteskind aan de con
current kunnen verkopen? En
waarom is mij daar tijdens de
onderhandelingen niets van ver
teld? Het antwoord was kort. Het
abonnementental bleef te stabiel
op 10.500 hangen. Voor de 200
Werknemers in het bedrijf was er
Paul Kuypers weet zich nog
maar in het beginstadium. Nóg
verschijnt hij eenmaal per week.
Maar zijn streven is voor het eind
van dit jaar dagelijks uit te
komen. De eerste weken wordt
de Helmondse Koerier in een op
lage van 30.000 gratis huis aan
huis verspreid. Daarna gaat hij
abonnees werven.
Vaste lezers heeft hij overigens
nu al. Enkele honderden hebben
al ingetekend, zegt hij. De eer
ste was Hein Fentener van Vlis-
singen....
Paul Kuypers ziet de toekomst
van zijn krant optimistisch in. Fi
nancieel is er geen enkele moei
lijkheid. zegt hij. We künnen ons
veroorloven dagelijks te gaan
draaien. Ook technisch is er geen
probleem. We drukken in Utrecht
en daar kan men er nog wel een
dagblad bijhebben.
De heren Teulings zijn nog niet
van mij af, zegt hij.
En wat dót wil zeggen, weet
iedereen in Helmond, dat Kuy
pers kent als een scherpslijper,
als een man, die geen blad voor
de mond neemt en er niet voor
terugdeinst ook autoriteiten
scherp te bekritiseren als hij
zulks nodig vindt.
Zijn strijd gaat door. Ook op
juridisch niveau. Hij heeft al een
proces aangespannen tegen zijn
vroegere directie over zijn ont
slag, dat volgens hem niet met
redenen was omkleed.
[I (Van een onzer verslaggevers)
yAN postzegels weet ik niets,
zegt Nederlands eerste
postzegel-ontwerper S. L.
Hartz, general art director"
bij Joh. Enschedé in Haarlem.
Ik ben graveur, geen verza
melaar. Vraag hem dan ook
niet naar series uit het ver
leden, over kleuren en waar
den of tandingen, bijzonder
heden, die elke filatelist bij
wijze spreken uit de mouw
schudt. Hij moet er vrijwel
altijd het antwoord op schul
dig blijven en er zijn biblio
theek op naslaan.
Koninginnen poseerden voor ontwerper S. L. HARTZ
.Erfvijand'
Maar feller nog zal de strijd
zijn in zijn krant. Zijn ..erf
vijand" zal hij in eigen nest gaan
bestoken: als een eenling tegen
een mammoet-concern. Een con-
voor u besproken
Beelden en symbolen, een-vijf
tal opstellen over symbolen in
magie en godsdienst, door Mir-
cea Eliade. Uitgave C. de Boer
Jr. en Paul Brand, Hilversum.
Van een figuur of afbeelding die
een denkbeeld of begrip verzinne
beeldt. het symbool daarvan is,
heeft het mensdom zich van ouds
her bediend. Naarmate zij diep
gaander werd bestudeerd kwam
duidelijker naar voren dat de
symboliek aspecten van een (bijv.
vroegere) werkelijkheid kan open
baren die zónder symbolen volko
men onkenbaar zouden zijn geble
ven. De symboliek kan óók waar
devolle diensten bewijzen als het
erom gaat dat meerdere culturen,
door de hedendaagse ontwikkeling
daartoe gedwongen, elkaar moe
ten trachten te begrijpen. Sterker
nog: voor deze dialoog kan de
symboliek van het grootste belang
zijn. In zijn opstellen besteedt de
schrijver ruime aandacht aan wat
we nu maar eenvoudigheidshalve
noemen de symboliek van het ver
re ooste -terwijl aan het slot van
dit boek diverse aspecten van de
christelijke symboliek naar voren
worden gebracht. Een interessant
en nuttig studiegebied, dat echter
in genoemde opstellen niet- z.g. po-
pulair-wetenschappelijk wordt be
treden.
Wat u maar wilt, door Wil
liam Shakespeare. Nederlandse
tekst van Dolf Verspoor. Uit
gave van Ditmar, Amster
dam.
Het verrukkelijkste blijspel, dat
Shakespeare ooit schreef:
..Twelfth Night or What You
Will", is nu door Dolf Verspoor
in voortreffelijk Nederlands over
gezet. Het beroemde begin „If
„O als muziek voedsel
kan zijn voor liefde,
speel op, speel door dan,
overdadig door,
mateloos, dat ik mij
oververzadig
en dat mijn zin in liefde
eraan vergaat."
citeren
Enfin, het is weer zc
ling, waaruit men maï
wil, maar dan kan mer
de gang blijven, want van
het uitermate interessant.
Dolf Verspoor heeft zijn verta
ling van een nabeschouwing voor
zien, waarin enkele waardevolle
opmerkingen worden gemaakt.
Malmedy en de galgen van
Landsberg, door Will Berthold.
Uitgave Erven J. J. Tijl, Zwol
le.
De Bondsrepubliek gaat nog
steeds gebukt onder het nazi
verleden van vele harer onderda
nen. Onlangs nog zag de minis
ter van vluchtelingenzaken dr.
Hans Krüger zich genoodzaakt,
ontslag te vragen. Enkele dagen
later pleegde dc chef van de lijf
wacht van kanselier Erhard zelf
moord.
Juist in deze tijd heeft de Ne
derlandse vertaling het licht ge
zien van het nieuwste boek van
de Duitse journalist Will Ber
thold.
Berthold. die drie jaar de veld
tocht tegen de Sowjetunie als sol
daat meemaakte, is fel anti-na
zistisch. Ook in „Malmedy"
schrikt hij er niet voor terug, zijn
landgenoten aan het verstand te
brengen, hoe groot hun schuld is.
Hij heeft echter ook op een eer
lijke manier getracht de Ameri
kanen aan te tonen, dat er door
alle volken in naam van het recht
groot onrecht kan worden gedaan,
wanneer wraakgevoelens een rol
spelen.
In zijn boek speelt een Ameri
kaanse kolonel een belangrijke rol
als verdediger van de Duitsers,
die bij dat offensief waren betrok
ken en van wie al bij voorbaat
vaststaat, dat zij aan de galg zul
len sterven. De kolonel slaagt er
tenslotte in, enkele werkelijk on-
schuldigen van de galg te redden.
Tóch is hij de man, die door
zijn ontwerpen tot ver over de
grenzen bekendheid kreeg. Ster
ker nog: door zijn ontwerpen
werd hij zélf over de grens ge
trokken. Want heeft de heer
Hartz in Nederland al enkele
honderden zegels 'op zijn naam
staan, ook voor het buitenland
voerde hij vele opdrachten uit.
Op „de zaak" is hij ontwerper
no. 1. Alle gemaakte ontwerpen
gaan door zijn handen. Dezelfde
handen, die werkten aan zegels
die vele verzamelaars nu als kost
bare kleinoden in hun albums
hebben geplakt. Weinigen zullen
er echter bij stilstaan welk een
inspanning het kost voordat de
eerste zegels in de roulatie ko
men. Weinigen ook zullen besef
fen dat het ontwerpen ervan
kunstenaarschap van de eerste
orde vereist.
Graveren
Enkele maanden duurt het al
gauw voordat een zegel kan
worden uitgegeven, zegt de heer
Hartz. Als wij de opdracht van
P.T.T. binnen hebben, beginnen
we direct met het ontwerp. Dat
sturen we dan terug om het te
laten beoordelen door de esthe
tisch adviseur van P.T.T. en
daarna pas kunnen we met het
eigenlijke werk beginnen: het
graveren. Een karwei, dat preci
sie tot in fracties van een milli
meter vergt. En als men dan
weet dat dit graveren meestal
in staal gebeurt, wordt duidelijk,
dat alleen de man met superieur
vakmanschap in staat is een ont
werp uit te voeren, dat straks in
een „oplaag" van miljoenen naar
alle delen van de wereld zal
De heer Hartz doet dit werk
zelf nog steeds, zij het, dat hij
zo nu en dan de nodige variatie
toepast. Want hij was de man,
die een nieuwe techniek ontwik
kelde die deskundigen overal ter
wereld verraste.
Na veel experimenteren vond
hij een nieuw procédé uit, waar
in plastic in plaats van staal
een belangrijke rol speelt. Dit
procédé wordt thans veel toege
past. Een ander procédé staat
ook op zijn naam: het in klei ge
boetseerde ontwerp, waarvan een
foto wordt gemaakt.
Door bepaalde lichteffecten ont
staan dikwijls de meest onver
wachte nuances, zegt hij.
Koninginne-series
De nieuwe zegel, waaraan hij
thans bezig is en die binnenkort
in de roulatie zal komen een
serie met koningin Juliana en
profile erop ontwerpt hij vol
gens deze laatste methode.
Al vele Koninginne-zegels heeft
hij ontworpen. Vlak voor de laat
ste oorlog ontwierp hij al een ze
gel van koningin Wilhelmina. Die
is toen nog uitgekomen, maar
al gauw in beslag genomen door
de Duitsers, die de zegels in klei
ne partijen in de handel wilden
brengen in de hoop er goed geld
aan te verdienen. De heer Hartz
glimlacht: het is ze niet gelukt.
Daarna heeft hij vele audere ko
ninginne-series gemaakt. En voor
elke nieuwe zegel moest hU naar
het Hof, want, zo zegt hij, ik ont
werp het liefst naar de natuur.
Een moeilijke opdracht: het ont
werp van zegels met de prinsesjes
erop. Dat vergde eindelóbs geduld.
Terwijl ik zat te tekenen moest ik
ook nog met ze spelen, want kin
deren vervelen zich nu eenmaal
gauw als ze moeten poseren.
Ook van koningin Juliana heeft
de heer Hartz verscheidene series
op zijn naam staan. De Koningin
wil er liefst zo eenvoudig mogelijk
op. Zonder kroon, zonder juwelen
ook. Eenmaal heeft dat nog eens
een probleempje opgeleverd, ver
telt hij. Hare Majesteit poseerde
even Voordat zij naar een gala
voorstelling moest en voor die ge
legenheid had zij een diadeem in
het haar. Omdat een diadeem geen
kroon is, had ik het in mijn ont
werp opgenomen. Ik had de zegel
al gegraveerd toen de Koningin
wier goedkeuring nodig is voor
het drukken van de zegels me
verzocht het diadeem weg te ha
len. Het ontwerp vond zij goed.
maar juist dat ene detail.... We
hebben het diadeem inderdaad
weggegraveerd. Maar een deskun-
Onlwerper S. L. Hartz beslu-
deert een proef van een door
hem ontworpen postzegel. Met
behulp van een sterk vergro
tende loep, die hij altijd bij
zich draagt, wordt elk detail
nauwkeurig bekeken. Strak*
immers, als ze in een „oplaag"
van miljoenen naar alle delen
van de wereld zullen gaan,
moeten ze feilloos zijn. want.
zegt hij, dr postzegels zijn ons
dig oog kan dat nog altijd op de
zegels zien (de zegel, die rond 1950
in de 1 gulden-waarde uitkwam)...
Buitenland
Overigens is het Nederlandse
Koninklijk Huis niet het enige
waar de heer Hartz schetste. Ook
in Luxemburg maakte hij tal van
ontwerpen. Vrijwel elke postzegel
die er verschijnt met de beeltenis
van de groothertogin, van prins
Felix en van erfprins Jean zijn van
zijn hand. Daarnaast vervulde hij
opdrachten van landen uit vrijwel
alle delen van de wereld. Een
greep: Tunesië (Bourguibai, Per-
zië. Ghana. Ecuador. En dat zijn
er nog maar enkelen.
Voor de meeste brengt hij per
soonlijk een bezoek aan het land,
want zijn principe naar de natuur
te ontwerpen laat hij niet makke
lijk los.
Overigens zijn het niet alleen de
postzegels, die hem over de gren
zen voeren. Ook vele bankbiljet
ten werden door hem ontworpen.
Onder meer die van Indonesië.
Een week lang heb ik doorge
bracht in het presidentieel paleis
van Soekarno in Djakarta om een
schets van het staatshoofd te ma
ken zegt hij.
Waarom zovelen een beroep doen
op een Nederlands ontwerper?
Over zijn eigen bekendheid over
de hele wereld, zwijgt deze be
scheiden man. Onze drukkerij
heeft een uitstekende naam, zegt
hij. Het is de enige die alle tech
nieken en procédé's kan uitvoeren.
En dat is overal bekend. Daarom
zitten we ook nooit om een op
dracht verlegen.
Waardigheid
Wij streven ernaar onze post
zegels eenvoudig maar toch waar
dig te houden, zegt de heer Hartz.
Dat eenvoud echter het werken
tot in de details niet uitsluit toont
hij met dc loep, die hij altijd bij
zich draagt.
Hij legt enkele postzegels op ta
fel. Kijk, zegt hij, bekijk deze eens.
Door het vergrootglas komt dan
een netwerk van voor het blote
oog onzichtbare fijne lijntjes naar
voren. Lijntjes, die stuk voor stuk
met de hand zijn gegraveerd. Al
leen de postzegels in de hogere
waarden (nu .één gulden en meer)
worden gegraveerd, zegt bij. De
lagere waarden gaan in raster-
diepdruk of in rotogravure. Met
de loepis dat verschil duidelijk
te zien.
Dat deze details dc filatelist zei-
den ontgaan, bewijzen de reacties,
die bij elke serie opnieuw binnen
komen. Ik had eens een zegel ge
maakt van het paleis op de Dam,
vertelt hij. Ter versiering had ik
er de Koninklijke standaard bij
getekend, al was hij dan maar zo
groot als een speldeknop.
Prompt kreeg ik een brief. Als
de Koninklijke standaard op het
paleis staat, aldus de schrijver, is
de Koningin aanwezig. En als de
Koningin binnen is staan er voor
de ingang schildwachthuisjes voor
de paleiswacht. Waarom staan die
niet op de zegel? Ik heb toen ge
antwoord, dat daar vanwege de
tekst die er ook nog op moest
geen ruimte meer voor was. Maar
de schrijver had natuurlijk gelijk.
De personen, die de heer Hartz
op zijn postzegels vereeuwigde zijn
talrijk. Hijzelf kan ze slechts met
behulp van een boek opsommen.
Hij doet een greep: de Koningen
Willem I. II, III, de schilders Ja
cob Maris, Jan Steen en Rem
brandt, andere grote bekenden als
Henri Dunant, Camerlingh Onnes,
Erasmus, de dichter P. C. Hooft,
de zeehelden De Ruyter en Corn.
Evertsen. Ook maakte hij een ze
gel van koningin Elizabeth van En
geland en het Internationale Hof
van Justitie. Er zijn er meer,
maar de heer Hartz, die er zelf
nooit toe kon komen een verzame
ling aan te leggen, kan ze niet
allemaal uit zijn herinnering naar
boven halen.
Letters
In de wereld van de drukkunst
geniet hij grote bekendheid. Door
zijn activiteiten. Want naast zijn
functie van „general art director"
bij Joh. Enschede, bekleedt hij
vele andere functies. Zo geeft hij
in Antwerpen les aan het Hoger
Instituut voor de Drukkunst (waar
hij mede-oprichter van is). Voorts
is hij lid van de Koninklijke Aca
demie voor Wetenschappen in
Brussel en ere-lid van de Double
Crówn Club; een zeer exclusieve
club op het gebied van de druk
kunst in Engeland.
Daar bewees hij, dat hij zich
eveneens onderscheidt in het ont
werpen van letters: Hij was een
van de weinige buitenlanders die
voor Engeland een nieuwe druk
letter maakte. De letter, die thans
veel bij het drukken van boe
ken en vooral pockets wordt
gebruikt, heeft hij de „juliana" ge
noemd.
Hij ontwierp voorts de letters
op de nieuwe grafsteen van Frans
Hals in de St. Bavo, de letters
in de gedenkplaat in het ministe
rie van defensie en alle letters op
de Nederlandse oorlogsgraven,
overal ter wereld. Opnieuw: het
is maar een greep.
Visitekaartje
Ontwerper Hartz heeft liefde
voor zijn vak. Daarom ook is hij
er trots op dat Nederland het eer
ste land is, dat een opleidingscur
sus heeft voor jonge kunstenaars,
die zich willen specialiseren in het
ontwerpen van postzegels. Samen
met de heer W. F. Gouwe, oud es
thetisch adviseur van de P.T.T.
richtte hij die school (in Den
Haag) op.
Het is belangrijk dat Nederland
zijn naam op het gebied van de
kunst handhaaft, zegt hij. We zijn
tenslotte een land met een goede
kunst-traditie. En de postzegel le
ons visite-kaartje.
