op droomreis
PAUL VLAANDEREN
ZONDAGSBLAD
langs 22 steden en 15 landen
25 jaar gast in de
huiskamer
ZATERDAG 1 FEBRUARI 1964
TTET trotse vlaggeschip van de Ne-
*--*■ derlandse koopvaardij, het s.s.
Rotterdam van de Holland-Amerika
Lijn, heeft het eerste traject van de
droomreis die tachtig dagen gaat du
ren en de zevenhonderd passagiers
naar en langs twee-en-twintig van
's werelds meest romantische steden
uit vijftien landen voert, afgelegd.
Vanmorgen is het prachtige schip, dat
vorige week zaterdag, vrolijk en gul
gepavoiseerd, in New-York Pier 40,
wonder van bouwkunst en technisch
vernuft, verliet Gibraltar binnengelo
pen. Commodore Cornelis G. Kooyman
kon in zijn logboek schrijven dat het
totaal aantal af te leggen zeemijlen
(26.721) met 3125 zeemijlen was ver
minderd.
Maharadja geeft
toestemming voor
een tijgerjacht
Voor de vierde maal is het s.s.
Rotterdam bezig aan een reis
rond-de-wereld. En onder de pas
sagiers zijn er 'een 5 pet. die
reeds voor de tweede of derde
maal hebben geboekt. Mensen die,
toen zij een vorige keer het schip
verlieten in het cruise-boek"
schreven: Dat was de mooiste
tijd van mijn leven, en die de ka
pitein bij het afscheid op hand
slag beloofden: U zult mij spoedig
Zij zijn het mede geweest, die
er voor hebben zorg gedragen dat
voor de Rotterdam-cruises een
groeiende belangstelling is gaan
ontstaan. Want die belangstelling
is groeiend. Niet eens alle gega
digden voor deze reis hebben
kunnen boeken. Aan de neus van
een kleine honderd ging hij voor
bij. En om te voorkomen dat zij
er volgend jaar weer zouden naast
grijpen hebben zij zich nu al aan
gemeld voor de eerste lustrum
cruise, die de Rotterdam in janua
ri 1965 hoopt te ondernemen.
PRIJZEN
En dit terwijl de passage-prijs
toch wel een ogenblik tot naden
ken zou mogen stemmen. Hij ligt
zo tussen de 25.000 en ƒ11.000
In, en de hoogte van het bedrag
is afhankelijk van de accommoda
tie die men aan boord wenst. Er
zyn er nog altijd die ook ten aan
zien van hun hut bepaalde luxe
Maar met deze passage-prijs is
men er ook nog niet. Tijdens de
droomreis worden er allerlei uit
stapjes georganiseerd, waaraan
kosten zijn verbonden, men wil
op tijd zijn drankje drinken, en
dat zijn allemaal extraatjes, die
de prijs verhogen met een bedrag,
dat niet ver beneden het eerste
ligt.
Doch zo zegt de maatschap
pij neemt potlood en papr-
fortabel van land tot land reizen
en in die twintig cent is de be-
wassing, de inwoning en zijn de
maaltijden begrepen.
WIE?
Wie zijn het nu die op een we
reld-cruise een schip bevolken?
Wat de leeftijd betreft ouderen,
vooral mensen die gepensioneerd
zijn en voor wie het begrip tijd
niet meer telt. Ook veel oudere al
leenstaanden, zowel mannen als
vrouwen, die eens willen breken
met de dagelijkse sleur en in het
verkeer met vreemden compensa
tie wülen vinden voor hun een
zaamheid. Maar bovenal zijn het
mensen, die nu de mogelijkheden
zich daartoe openen, wat van de
wereld willen zien. Die er altijd
van hebben gedroomd, al was het
maar voor een keer. in Bangkok
te zijn of in Honoloeloe of in
Bombay of in Singapore en
daar al die wondere zaken te
aanschouwen, waarvan zij uit
boeken hebben vernomen.
Het zijn niet eens (allemaal)
richards. Gegoede burgers bevin
den zich onder hen bij wie geld
een niet erge grote rol speelt Ook
mensen die een paar jaar achter
een niet met vakantie zijn gegaan
alJeen om met de Rotterdam een
droom te kunnen verwezenlijken.
TIJD
De voorbereiding van een crui
se kost tijd. Een anderhalf jaar
wordt er zeker wel voor uitgetrok
ken. En dat is niet te lang. In
alle havens, die worden aange
daan, moeten de agenten en de
reisbureaus worden ingelicht. Zij
moeten veelal ontvangsten orga-
nieseren. Want de Rotterdam
trekt in elke haven nog steeds de
aandacht. Men wil het schip wel
bezichtigen, kennis maken met de
kapitein, hem een drankje aanbie
den. maar ook bij hem een drank
je drinken, in een van die salons
vol kunstwerken, waarop men de
ogen uitkijkt.
Tijd kost ook het arrangeren
van de uitstapjes. Want de Maha
radja van Coock-Behar heeft uit
eindelijk er wel in toegestemd,
dat voor de mannelijke passa
giers van de Rotterdam een tijger-
jacht werd georganiseerd op zijn
landgoederen in India, maar het
moest hem toch worden gevraagd
en hij heeft afspraken moeten
maken met zijn drijvers.
TENDER
En dan de voorbereidingen
bij Bangkok! De Rotterdam
moet daar ligplaats nemen in
de monding van de rivier Me
kong. Wie van de passagiers de
stad wil bezichtigen moet er
met een tender of een politie-
kruiser zal worden heen ge
bracht.
En het is een twee uur varen.
Ach ja, de autoriteiten zijn
vriendelijk en gewillig. Zij wil
len de Holland-Amerika Lijn
best helpen. Maar de schepen,
die zij beschikbaar stellen zijn
niet ingericht voor vervoer van
passagiers-op-droomreis. En
daarom moeten in de tender en
in de politiekruiser toiletten
loorden ingebouwd, er moeten
ijskasten aan boord worden ge
bracht, waarin koele dranken,
ligstoelen moeten er zijn en ten
ten om matte teinten te be
schermen tegen de soms wat al
te felle zon.
Ja, het moet verrukkelijk zijn
zo de Mekong op te varen. Er is
veel te zien en ook veel te ho
ren, want het scheepsorkest
vaart mee.
MEER
Er is meer! Het belangrijkste
is uiteraard het uitstippelen van
de reis. Welke route moet men
kiezen, welke havens aanlopen?
Men moet om dit te weten pre
cies de belangstelling van de toe
komstige passagiers kunnen pei
len. Op het ogenblik is Japan sterk
in de mode, en daarnaast het won
dermooie eiland Bali. Deze reis
zijn drie Japanse steden in het
programma opgenomen en vol
gende keer komt Bali er bij.
En dan de verzorging op het
schip zelf. De passagiers mogen
zich geen ogenblik vervelen en al
les moet mogelijk zijn. Een staf
van personeel dient daarvoor te
zorgen. Er varen twee cruise-di-
rectors mee, en twee social-direc
tors, Nederlandse dames, die hun
talen vlot en onfeilbaar spreken,
er is een schilder-leraar aan boord
en een golfinstructeur, eèn taalle
raar en bridge-leraar, en enkele
deskundigen, die lezingen houden
over steden en landen die worden
aangedaan.
SLAGZIN
De Rotterdam gaat in tachtig
dagen rond de wereld Phileas
Fogg, het geesteskind van Jules
Verne heeft de reis minder com
fortabel gemaakt. En in die tach
tig dagen zal het weer zijn slag
zin waar (moeten) maken: It's
good to be on a 'well-run ship,
de slagzin waarmee de Holland-
Amerika Lijn de Amerikanen
heeft veroverd.
Vanmorgen liep het schip Gi
braltar aan, dat het vanmiddag
nog verlaat. Maandag is het in
Villefranche en woensdag in Na
pels. Daar komen de Europese
passagiers aan boord, en dan
gaat het op Athene aan.
Tachtig dagen op de z.even zee-
en, tachtig dagen dromend uit
zien naar het land achter de ein
der...
Japanse ladies op bezoek bij de
pAUL VLAANDEREN, de le
gendarisch geworden detec
tive, geesteskind van de Britse
„crime-author" Francis Dur-
bridge, viert deze maand zijn
25-jarige jubileum als gast in de
Nederlandse huiskamer. Een
kwart eeuw geleden deed hij
zijn intrede in de AVRO-studio,
samen met zijn vrouw, Sir
Graham Forbes, de patriarcha
le politiecommissaris van Scot
land Yard (en nog vele ande
ren) en sindsdien is hij een van
de meest populaire radio-figuren
geworden. Zó zelfs, dat wanneer
een nieuwe serie Vlaanderen-
hoorspelen even op zich laat
wachten, uit alle delen van het
land telefoontjes en brieven bin
nenkomen met de vraag waar
dat later de vrouw van de
speurder zou worden en Sir Gra
ham Forbes commissaris Ter-
holm van Berkenwoude. terwijl
bediende Rickey onder de naam
Charley bekend werd voor de
Nederlandse radioluisteraars.
Ook de tweede serie (,,De man
nen van de frontpagina") liet men
in Nederland spelen. De Amster
damse rivierpolitie, die de misda
digers op het IJ achtervolgde
vervulde er een belangrijke rol
Maar toen bleek dat er zeker
nog meer „Vlaanderens" zouden
komen, en ook omdat het wel een
beetje vreemd aandeed, dat Ne
derlandse misdadigers met mi
trailleurs over het IJ zwalkten,
werd besloten de handelingen
voortaan oorspronkelijk te hou-
Ook de namen werden weer in
het Engels overgezet behalve die
van Paul en Ina.
Levend
De thriller-serie viel bij het pu
bliek in de smaak. Daarom was
het een teleurstelling dat de der
de serie, het Z-4-mysterie, door
het uitbreken van de oorlog moest
worden afgebroken. Eerst na de
oorlog werd het hoorspel voortge-
Er kwamen nieuwe spelers.
Theo Frenkel jr. en Lily Bou-
meester, die in de eerste drie
series de rollen van Paul en Ina
hadden gespeeld, werden opge
volgd door Eva Janssen en Jan
van Ees. Voor de radio-luiste
raars zijn zij .goede bekenden ge
worden, evenals de nu overleden
Nico de Jong, die jarenlang de
vertolker was van Sir Graham
Forbes (nu Louis de Bree).
Er zijn veel luisteraars, zegt
Kommer Kleyn, die de figuren
uit het hoorspel als levende men
sen beschouwen. Dat is wel uit
de reacties gebleken. Toen er in
een van de afleveringen over ge
sproken werd, dat Ina een baby
verwachtte, hood een kraamver
pleegster zich belangeloos aan.
Toen het zoontje geboren was en
maar steeds alleen werd achter
gelaten als z'n ouders op avon
tuur gingen, toonden vele luiste
raars zich bezorgd
De hoofdfiguren van Paul Vlaan
deren zijn met de vertolkers ver
groeid. Men kan ze niet door an
deren laten spelen, zegt Kommer
Kleyn. Het is eens gebeurd dat
Nico de Jong ziek was. We heb
ben de tekst toen gegeven aan
een inspecteur, die vertelde dat
Sir Graham ziek was en dat hij
zijn taak tijdelijk had overgeno
men. Er zou een revolutie onder
de luisteraars zijn uitgebroken als
we het anders hadden gedaan...
Spelers
De spelers zelf hebben altijd
graag aan Paul Vlaanderen mee
gewerkt. zegt Kommer Kleyn.
Vaak heb ik moeten horen: als
je een rol hebt weg te geven, denk
dan eens aan mij. En de mensen,
die eenmaal hebben meegespeeld
blijven ook. Jan van Ees, die
naar de Haagse Comedie ging,
de nieuwe Vlaanderen nu toch toevallig opving toen hij op een
blijft. Vergaderineen en zelfs av°"d de B B C ..ttMltiteterde".
wintersportvakanties!worden d«.n'Ste'hï3
er graag voor uitgesteld. hij de Engelse tekst. We hebben
die eerste serie helemaal in Ne-
Op 12 februari 1939 werd de eer- Sf3eleil'V°°L
^""JTSTd.Tl .STEE
heeft ^geregfsseirdMk Sne*r' me jRjg&K
die eerste-seriew^ed.-TTSpreek ¥*"1„"a?"d««'' M
met Vlaanderen en het komt in
orde", was de titel. Het was de d« CV?°'s',id"''A. bekeSd
Nederlandse vertaling van het
Engelse „Send for Taul Temple", moeilijkheden een oplossing wist.
het hoorspel dat Kommer Kleyn Vandaar ook de Nederlandse ti-
Drie „Rotterdam-functionarissen", die ieder op hun gebied er toe
bijdragen dat de reis van tachtig dagen rond-de-ivereld een droomreis
wordt: de cltcf de cuisine J. L. Ondertvater, de man die met veel
fantasie en verve de lekkerste hapjes op tafel tovert, de chef-hof
meester IT. van Hillen (rechts), die er voor zorgt dal maaltijden
een vlot verloop hebben en de chef-purser C. Th. Suister, op wiens
schouders de dagelijkse administratieve gang van zaken rust.
bleef toch Paul Vlaanderen trouw
en slaat ondanks zijn drukke be
zigheden geen repetitie over.
Het is vreemd, zegt Kommer
Kleyn, dat het hoorspel zo trekt.
Zelfs de spelers kunnen het
soms niet begrijpen. Tijdens de
repetities kijken ze elkaar wel
eens aan en zeggen: „Wat een
waanzin..", „kon hij niet wat
anders bedenken?" Maar als zij
het dan later thuis in de huiska
mer horen moeten ze toegeven:
„Het is toch zo gek nog niet".
Voor radioman Kommer Kleyn
die in 1929 bij de AVRO in dienst
trad als eerste dramaturg en re
gisseur is Paul Vlaanderen een
hoorspel dat hij steeds met ge
noegen heeft geregisseerd. Het is
een spel met veel geluidseffecten
en dat maakt de regie aantrek
kelijk. Daarnaast heb ik altijd
van een goede detective gehou
den, zegt Kommer Kleyn.
Reacties
Het aantal reacties is altijd
groot geweest. Na één uitzending
kregen we soms honderden brie
ven. zegt Kommer Kleyn. En toen
de schrijver Francis Durbridge
in 1953 besloot ermee op te hou
den ging er een ware storm van
protest op.
In Engeland was dat al niet an
ders. Zó groot was de druk van
het publiek dat Durbridge wel
verplicht was een nieuwe serie te
schrijven.
Overal in Europa zijn ze uit
gezonden en overal zijn ze en
thousiast ontvangen door de luis-
teaars. Ht Gregory-mysterie, het
Sullivan-, het Spencer-, het Van
Dyke-, het Jonathan-mysterie, het
zijn bekende namen geworden.
Heel Nederland houdt de adem
in als de beginmaten van Koos
van der Griends overbekende tu
ne worden ingezet, bij het ,,Pas
op. Paul!" van Ina of het „Ga
bij dat raam weg, Ina" van Paul
of bij de ontdekking van de do
de steevast aan het eind van
ieder bedrijf.
Nieuwe serie
Dat Paul Vlaanderen in zo bre
de kring bekendheid heeft gekre
gen is niet in de laatste plaats
het werk geweest van Kommer
Kleyn, de man die de tekst re
lief wist te geven. Al enkele ja
ren is de 70-jarige „regisseur van
het eerste uur" met pensioen,
maar nog steeds luistert hij naar
elk hoorspel. Ook naar „zijn"
Paul Vlaanderen, dat nu door op-
Ga bij dat raam weg, Ina!" Een
van de Paul Vlaanderen-scènes
iijdens de repetities, waarbij Eva
Janssen en Jan van Ees steeds een
belangrijke rol spelen.
Kommer Kleyn, de 70-jarige, nu
gepensioneerde, regisseur, zoals de
spelers Item kennen: aanwijzingen
gevend achter de draaitafel. Van
de 23 tot nu toe uitgezonden
series regisseerde hjj er 18.
volger Dick van Putten wordt ge«
regisseerd.
i W„ern?it J'aar weer een serie
komt? Bij de AVRO is er nog
niets van bekend. De schrijver
heeft nog geen nieuwe serie gele
verd.
Maar mocht er geen komen dit
jaar dan bestaat de mogelijkheid
dat een oude serie zal worden
herhaald, aldus de AVRO. Dit ter
geruststelling van de Vlaanderen-
fans, die al met spanning zitten
te wachten.
