1814
1964
Wordt traditie 4 RI
toch voortgezet?
Vierde Regiment Infanterie
150 jaar geleden opgericht
N.L.C.
Anderhalve eeuw traditie
wordt saterdag herdacht
I
NIEUWE LEIDSE COURANT
PAGINA T.G.V. 150 JAAR 4 R.l.
WOENSDAG 8 JANUARI 1964
(9 januari)
T")iT is een foto van heit da-
U gelijks tenue van 4 R.l.
van ikort voor de Tweede We
reldoorlog, zoals dat in het
Legermuseum te Leiden staat
HET KWARTET
Nieuwe Leidse Courant
Nieuwe Haagse Courant
De Rotterdammer
Dordtsch Dagblad
Zaterdag herdenken ruim 1000 reünisten in Leiden:
(Van een onzer redacteuren)
LEIDEN Morgen is het 150 jaar geleden dat werd overgegaan tot op-
ridhting van de oorspronkelijke onderdelen van het Vierde Regiment In
fanterie, in de wandeling ,,'t Oude Vierde" geheten, dat zulke sterke han
den heeft met de Leidse Morspoortkazerne. Zaterdag zullen honderden
reünisten in hun oude kazerne dit 30ste lustrumfeest komen vieren. Zoals
hij elk lustrum de gewoonte is, komen de oudgedienden van Iheide en ver
om weer eens gezamenlijk onder te duiken in de sfeer van 4 R.I., om her
inneringen op te halen aan de krijgsverrichtingen en aan de roemrijke
historie van 't Vierde. Het programma vermeldt o.a. de aanbieding vam, een
fraaie ingelijste afbeelding van Koningin en Prins aan het gemeentebe
stuur, een défilé langs het stadhuis (waaraan de Kon. Militaire Kapel
medegewerkt), de gezamenlijke snertmaaltijd in de Doelenkazerne en een
gezellige avond, verzorgd door Sernpre Avanti's „Jong en Jolig". De ont
moeting van de reünisten van alle rangen en standen zal echter als steeds
het hoogtepunt blijken op deze lustrumreünie van een van Neerlands
oudste regimenten.
Een kleine aftreksom leert dat 9
januari 1814 de geboortedag van
4 R.I. moet zijn, hoewel het pas 28
jaar later deze naam kreeg. Slechts
luttele weken na het uitroepen van
het Koninkrijk der Nederlanden
werd 4 R.I. dus opgericht.
De voorgaande jaren waren bijzonder
verwarrend geweest. Sedert 1795. onder
het juk van de Fransen, was het leger
danig in verval geraakt. Toen in
dan de bevrijding kwam. zocht de jonge
staat koortsachtig naar wegen om
oprichting van een geregeld leger te
komen. Hiervoor werd aanvankelijk
beroep gedaan op Hollandse militairen
n de legers van Napoleon hadden
gediend.
Zo werd ook het 4e R.l. geboren. Tot
de oudste onderdelen hiervan behoort
ongetwijfeld het Korps Velitis. dat in het
jaar van de bevrijding in Frankrijk nog
luisterde naar de naam „Depot van d<
Keizerlijke Jonge Garde".
„Bij Besluit van de Souvereine Vorst'
werd op 9 januari 1814 het. 5e Bataljor
Jagers opgericht. Hierin werd later het
Korps Velitis opgenomen en bij de
eniging met de Zuidelijke Nederlanden
ging het geheel 18de bataljon Jagers
Waterloo
Het 18de bataljon Jagers nan
1815 als onderdeel van het korps
Prins Frederik der Nederlanden deel
aan de slag bij Waterloo, waar d<
Europese bondgenoten voorgoed af
rekenden met Napoleon. Werkelijke
acties hebben de Jagers niet behoe-
BIJ het 145-jarig bestaan
stuurde een lezer ons deze
opname uit 1918. Een groep
mannen van 't Oude Vierde op
het plein van de Morspoort
kazerne. „Juist.onder deze lich
tingen bevinden zich nu de
meeste reünisten", vertelde ons
de heer Favier. secretaris van
de reüniecommissie, bij wie al
le deelnemers zijn geregis
treerd.
Feestprogramma
't Oude Vierde
Zaterdag
Wanneer de honderden reünisten zater
dagmiddag Leiden binnenstromen, staat
hun het volgende programma te wachten:
2 uur Aankomst reünisten in de
Morspoortkazerne.
3 uur Opstellen op plein Morspoort
kazerne in jaarlichtingen.
3.15 uur Défilé met medewerking van
de Koninklijke Militaire Kapel en enkele
andere korpsen langs het stadhuis voor
erecomitéj stadsbestuur en militaire auto
riteiten. Aanbieding herinneringsge
schenk aan gemeentebestuur. Het défilé
eindigt in de Doelenkazerne omstreeks
4 uur Optreden K.M.K op het plein
van de Doelenkazerne tot half vijf.
4.30 uur ..Borreluurtje" in de kanti
ne van de Doelenkazerne. Tevens bezoek
aan de expositie 4 RI. waar o.m. het vaan.
del van 4 RI met vermelding „Valken
burg 1940", is opgesteld.
6 uur Snertmaaltijd aangeboden
door het Ministerie van Defensie en ver
zorgd door de befaamde KoksschooL
8 uur ODtreden van het bekende
Leidse gezelschap Sempre Avanti's .Jong
en Jolig" in de kantine van de Doelen
kazerne.
10 uur Sluiting
OMSTREEKS de eeuwwisse
ling werd deze opname
gemaakt van de Leidse infan
terie, die in looppas het be
kende restaurant „Zomerzorg"
(irvmiddéls het voor-vorige)
aan de Stationsweg passeert.
ven uit te voeren. Ze waren nabij Te
Hal geplaatst ter bescherming van
de rechtervleugel der verbonden
legers.
Wel nam het 18de deel aan de be
legering van Valenciennes in Frank
rijk, welke stad echter eerst na de
definitieve nederlaag op 19 juli capi
tuleerde. Aan deze veldtocht werd
ook deelgenomen door detachemen
ten studenten uit Leiden en Utrecht
Samen met vier bataljons Nationale
Militie vormde het 18de bataljon Jagers
in 1815 de 14de afd. Infanterie, dat in het
zuiden werd gestationeerd. In 1830 echter
wilden de zuidelijke Nederlanden zelf
standigheid en de vrij talrijke Belgen uit
de 14de afd. Infanterie namen de benen.
Het sterk gedunde garnizoen bijna 70
ZOALS wij elders melden, ia
het oorspronkelijke vaan
del van 4 R.l. na de capitulatie
in '40 op last van de comman
dant verbrand in de Noord-
wijkse duinen. Na de oorlog
kreeg men het vaandel toege
wezen van 15 R.I., het dübbél-
regiment van 4 R.l. uit de mo
bilisatietijd van 1914-1918, dat
later is opgeheven. In de lin
kerbovenhoek is het wapenfeit
„Valkenburg 1940" gebor
duurd.
Leden van erecomité
en reüniecommissie
Leden van het ere-comité „159 jaar
4R.I." zijn: Jhr mr. F. H. van Kinschot,
burgemeester van Leiden; kolonel P. W.
van Schendel, garnizoenscommandant van
Den Haag; luitenant-generaal b.d. P.
Gips, oud commandant le legerkorps; mr.
E M Elias, schrijver en journalist: kolo
nel J. P. F. v. d. Horst, territoriaal com
mandant Utrecht; M. Vlug, voorzitter
herdenkingscomité 4RI; C. W. van Hoek,
voorzitter herdenkingscomité 28 R.I.; lui
tenant-kolonel b.d. H. H. G. Belgraver,
oud-compagniescommandant 4 R.l. en 28
RJ.
De reüniecommissie bestaat uit de he
ren J. G. Craibbendam (voorz.), J Pee
renboom vice-voorz.) L. Favier (secr.).
M. A. Oldenhof (penn.mr.) en A. Ouwer-
kerk (commissaris)
1>IJNA even oud als het Koninkrijk
der Nederlanden is het Vierde
Regiment Infanterie- Het kan dus op
officieren en 650 manschappen lag in
Maastricht, dat door de opstandige Zui
derlingen werd aangevallen. Dank zij
de krachtige houding van de comman
dant van deze vesting bleef Maastricht
daardoor Limburg voor Nederland
Reorganisaties
In 1840 werd de naam 14de afd. Infan
terie veranderd in 4de afd. Infanterie en
twee jaar later (1842) werd de naam eerst
officieel 4de Reg. Infanterie. Lange jaren
de regimentsstaf zwervende geweest.
Het regiment werd gelegerd in Leiden,
Delft, Gouda eh Haarlem. Op 1 mei 1861
kwam het 1ste bataljon naar Leiden. In
volgde ook de staf, zodat Leiden
garnizoensstad werd van 4 R.l. wat het
>t aan de capitulatie in 1940 ook bleef.
De verdere geschiedenis van 4 R.l. ver
meldt verder nog enkele veranderingen
bataljons. Tijdens de spoorwegsta
king in februari 1903 bewaakte het 4de
Reg. Infanterie de baanvakken bij Delft
Leiden en Haarlem. Zodoende werden
orde en rust gehandhaafd en de voedsel
voorziening van de bevolking gegaran-
Tijdens de mobilisatietijd voor de Eer
ste Wereldoorlog werd het aantal regi
menten verdubbeld en in brigadeverband
verenigd. Zodoende gingen 4 R.l. en hel
v gevormde 15 R.l. samen de 4de
Infanterie brigade heten.
Kustverdediging
In die oorlogsjaren was 4 R.l. ge
legerd in en om Leiden, terwijl de
bataljons om beurten in Bussum.
TZEN groepje 4 R.I.'ers ver-
■*-* zameld voor de Witte
Poortkazerne op het Noord
einde tijdens de mobilisatie-
jaren van 1914 tot 1918.
Haarlem en Katwijk aan den Rijn
werden gelegerd, daar 4 R.l. een be
langrijke taak in de kustverdediging
innam. Het eerste bataljon heeft in
1917 korte tijd in Amsterdam ge
legen. waar ongeregeldheden waren
uitgebroken.
Na de demobilisatie in 19918 bestond
het regiment aanvankelijk uit de staf,
drie schoolcompagnieën en een oplei
dingscompagnie. Daarop werden eerst de
laatste en daarna ook een schoolcom-
pagnie opgeheven. Toch werd nog een
derde compagnie opgericht. De drie kre
gen de namen Tirailleur-, Mitrailleur- en
Specialistencompagnie. In 1933 werd de
Mitrailleurscompagnie verenigd met de
Speciali stencompagnie.
Toen de brigades van twee regimenten
werden gewijzigd in brigades van drie,
behoorde 4 R.l. aanvankelijk tot de Ilde
Brigade en later tot de brigade Grena
diers en Jagers (Iste Infanteriebrigade).
Meidagen 1940
Kort voor de Tweede Wereldoorlog
werd 4 R.l. gesplitst. Naast het oorspron
kelijke regiment verscheen 28 R.l. als
dubbel-regiment. Tevens werd het 4de
Grensbataljon geformeerd. Toen de
Duitsers in de meidagen van 1940 plot
seling ons land overvielen werd „Het
Vierde" ten nauwste bij de landsverde
diging betrokken. Duitse parachutisten
maakten zich in de vroege morgenuren
van de tiende mei meester van strate
gische punten rond het vliegveld Val
kenburg. Ook de spoorbrug bij De Vink
wiel in hun handen. Onmiddellijk wer
den eenheden uan Het Vierde naar de
belangrijkste punten gedirigeerd en on
danks zware verliezen wist men de
spoorbrug te heroveren, de Duitsers uit
De Maaldrift te verjagen en ze zodanig
in bedwang te houden dat zij in hun
opzet, de weerstand op de eerste dag
al te breken, niet slaagden. De capi
tulatie kwam voor 4 R.I. dan ook, zoals
voor zovele landgenoten, als een slag,
ondanks de redelijkheid en de nood
zakelijkheid.
Teneinde het regimentsvaandel niet in
handen van de vijand te laten vallen, gaf
de toenmalige commandant, de enkele
jaren geleden overleden kolonel b.d. H.
D. Buurman, opdracht dit in de duinen
bij de gemeente Noordwij k te verbranden.
Na de oorlog kreeg 4 R.l. het regiments
vaandel van 15 R.I., het dubbelregiment
van 19141918, waarin de nodige veran
deringen werden aangebracht en onder
andere „Valkenburg 1940" als wapen
feit werd geborduurd.
Afgelopen
Na de laatste oorlog is het niet meer
tot herinrichting van 4 R.l. gekomen. Wel
zijn in 1945 twee OVW-bataljons samen-
:steld nl. 1-4 R.I. en II-4 R.I., elk met
in sterkte van ongeveer 1100 man. Het
eerste bataljon lag in Voorschoten en ver
trok onder commando van majoor De
Bijll Nachenius via Engeland naar Indo
nesië, waar het deelnam aan de Eerste
Politionele Actie.
Het tweede bataljon kreeg Santa Maria
te Noordwijkerhout als bakermat. Dit
bestond hoofdzakelijk uit illegaliteits
mensen uit de omgeving van Leiden, de
bollenstreek en de Haarlemmermeer. In
november 1945 vertrok dit bataljon onder
majoor Ch. van Kammen, die momenteel
n Oegstgeest woont, met hetzelfde doel
ïaar het voormalige Ned. Oost-Indië.
In 1949 keerden beide z.g. „self
supporting batallions" naar Neder
land terug, waar de burgemeester
van Haarlem (1-4 R.l. bestond voor
namelijk uit mensen uit die buurt) ze
ontbond op last van hogerhand. Daar
houdt ook de geschiedenis van
4 R.l. op. i
een rijke traditie van anderhalve eeuw
bogen. De ongeveer 10.000 veteranen
van 4RI voelen zich op de vijfjaar
lijkse reünies, die door vele honderden
worden bezocht, door zeer sterke ban
den verbonden. Dat blijkt wel uit de
joviale manier waarop oud-officieren
•onderofficieren en -manschappen met
elkaar over ,,'t Oude Vierde praten.
T\E Reüniecommissie, onder voorzit-
*-* ter schap van res. luitenant-kolonel
der Jagers J. G- Crabbendam, stelt zich
voor zaterdag op de lustrumreünie in
Leiden de reünisten te vragen akkoord
te gaan met het voorstel de minister'
van defensie een verzoekschrift te zen
den om de traditie van 4RI door te
geven aan een nieuw regiment, zodat
de uitstekende naam van dit oude
regiment niet alleen maar in de ge
schiedenisboekjes kan worden gevon
den.
/IF de minister van defensie dit kan
is natuurlijk een tweede. De moei
lijkheid hierbij is dat Leiden geen gar
nizoen meer heeft en dat er ook geen
legeronderdeel is waarbij speciaal
mensen uit Leiden en omgeving die
nen. Dit is namelijk wat het westen
betreft geheel gedecentraliseerd. In
Groningen, Limburg en Gelderland is
dit echter wel eerder voorgekomen,
zoals bij de Limburgse Jagers, de
Huzaren van Boreel e.d.
Aanmelding is
Waarschijnlijk zullen er hon
derden 4 R.I.-ers zijn, die nog
geen gehoor aan de oproep om
naar de reünie te komen gevolg
hebben gegeven. Daartoe bestaat
altijd nog de mogelijkheid.
Schriftelijk kan men terecht bij
het secretariaat ,,'t Oude vierde",
Thorbeckestraat 44 in Leiden,
telefonisch kan dat bij de heer
A. Ouwerkerk, Oude Vest 215,
te Leiden, tel. 01710-21525. Zelfs
wanneer men zaterdagmorgen
aan de Morspoortkazerne komt,
is het nog mogelijk deel te ne
men. Omstreeks Kerstmis had
den zich ruim 500 deelnemers
opgegeven. Er is plaats genoeg
voor 1200
KORT voor het uitbreken
van de Tweede Wereld
oorlog toonde 4 R.l. zijn pa
raatheid aan Koningin Wilhel-
mina in een parade op de
boulevard te Noorcbwijk aan
Zee op 4 april '40.
JTïE laatste commandant van
4 R.L, de enkele jaren te
rug overleden luitenant-kolo
nel H. D. Buurman (midden),
toonde in januari 1939 tijdens
het 125-jarig bestaan een her
door de oudgedienden, aan de
fotograaf. Rechts op de foto
staat de res. luitenant-kolonel
M. van Mens, commandant van
de Leidse Burgerwacht. Uiterst
links op de foto staat luitenant-
generaal jhr. Röell, de toen
malige Commandant Veld
leger. Tussen hem en It.-kol
Buurman in staat kolonel W
F. K. Bisohoff van Heem-s
Oudste 4 R.I.'er
L. v. d. Reek (101
niet aamvezig
De oudste veteraan van 4 R.l. is de
heer L. van der Reek, die op 23 april
het geref. rusthuis Groenhoven in
Leiden 102 jaar hoopt te worden. We
gens toenemende verzwakking van ge
hoor en gezicht zal hij de lustrum
reünie niet kunnen meemaken. Wel is
hij altijd een van de meest enthousias
te oudgedienden van het Leidse regi
ment geweest.
Van hem gaat ook het verhaal, dat hij
tijdens de toespraak van burgemeester
Van Kinschot ter gelegenheid van zijn
honderdste verjaardag mogelijk nog meer
aandacht had voor een plotseling op be
zoek gekomen oude dienstmakker, dan
x>r de burgervader.
In 1880 kwam de heer v. d. Reek in
dienst bij het 2de bataljon van 4R.I..
hij 37 jaar bij heeft gediend. Hij
ging op 48-jarige leeftijd als korporaal-
wasbaas met pensioen, waarvan hy nu
al bijna 54 jaar geniet.
Ook zijn vrouw, die in 1941 op 82-
jarige leeftijd overleed, is nauw bij de
historie van 4 R.l. betrokken. Menig
maal maakte zij deel uit van het regi
ment als merketentster, wanneer het
op manoeuvres ging.
