Prof. K. RUNIA
In de kerk van het heilig graf
EEBSsSEEl
uit Australië met verlof terug in Nederland
Belangrijke aanvulling op
bestaande zendingslectuur
In Latijns-Amerika negen
miljoen protestanten
DEZE WEEK IN EEN WOELIGE WERELD
ZATERDAG 4 JANUARI 1964
Zending
Waldemar Augustiny schrijft
in xijn zojuist in het Neder
lands verschenen boek: „Zen
ding is namelijk niet de weg
van een christelijk naar
onchristelijk land. van de be
zitters tot arme drommels, van
verlichten tot onwetenden, van
beschaafden tot onbeschaaf-
den, enz. Zending is veeleer de
weg van de geloofsgemeen
schap, die door Gods genade
bestaat en over de gehele aar
de verstrooid is, naar allen die
buiten deze gemeenschap
staan, wie hij ook is en waar
hij ook wonen moge..."
Daarmede heeft hij om
schreven wat wij steeds duide
lijker in de naoorlogse jaren
zijn gaan zien. Zending is niet
alleen maar het werk van een
paar zendelingen die er op uit
trekken, maar de taak van al
len die gegrepen zijn door het
evangelie.
Een christen is een gezon
dene. Hij is een vreemdeling
op aarde. Dat wil niet zeggen
dat hij zozeer onder de indruk
is van het feit dat de aarde
alleen maar een tranendal is
zodat hij voortdurend hunkert
naar de hemel, maar dat hij
weet in een vreemde omge
ving te staan, waar hij als af
gezant van God iets te zeg
gen heeft.
Die taak heeft iedere chris
ten. Wij allen zijn vertegen
woordigers van de hemel,
boodschappers van God of we
dat willen zijn of niet. Een
christen doet niet aan de zen
ding; hij is een zendeling. Wie
daar geen weet van heeft ver
knoeit zijn en Gods tijd, of hij
is helemaal geen christen.
Van een onier verslaggevers
In Leeuwarden hebben we dezer dagen prof. dr. Klaas
Runia ontmoet, de 37-jarige theoloog die verbonden is
aan de gereformeerde theologische school te Geelong in
Australië.
Het is de school van de Reformed Churches, heel klein
en aarzelend gesticht in 1954, maar nu reeds uitgegroeid
tot een instituut dat zich een eigen plaats veroverd heeft
in de protestantse wereld van het zuidelijk halfrond.
Het verlof in Nederland betekent
voor ds. Runia en z'n gezin in dc
eerste plaats vakantie. Vanuit
Australië gezien een soort winter
sportvakantie. Dat wil echter niet
zeggen, dat het voor prof. Runia
een half jaar luieren wordt. De
kans is veel te mooi om zich weer
eens persoonlijk te oriënteren om
trent de ontwikkeling van het ker
kelijk leven in Nederland. Vanuit
de verte is die nooit helemaal goed
te volgen.
Prof. Runia gaat daarom z'n
verlof ook benutten om contacten
te leggen met de V U. en de Theo
logische Hogeschool in Kampen.
Hij gaat in februari een week naar
Ierland en in april naar Engeland
en 's zondags hoopt hij regelmatig
te preken. Ook dat betekent her
oriëntatie. Op de Eerste Kerstdag
heeft ds. Runia al op de preekstoel
gestaan in Marknesse, waar hij
z'n predikantenloopbaan begon.
Het was een prettig weerzien daar
in de polder.
In Australië vond prof. Runia
een breed werkterrein en een
dankbare taak als hoogleraar aan
de Geref. Hogeschool in Geelong.
een stad van rond 100.000 inwo
ners, 70 kilometer van Melbourne.
Geelong is de tweede stad van de
staat Victoria en bekend als wol-,
industrie- en onderwijscentrum.
Het
ei was m die eerste jaren echt
«en beetje pionieren als kersverse
professor. De stichting van die
hogeschool was een moedige ge-
Pro/. Dr. KLAAS RUNIA
loofsdaad. want de draagkracht
van de Gereformeerden in het ver
re, vreemde werelddeel Australië,
is maar klein, vergeleken bij Ne
derland. Er zijn 25 gemeenten in
Australië en 10 in Nieuw-Zeeland,
in doorsnee kleine gemeenten van
ongeveer 300 zielen. De grootste
gemeente in Dandenong telt 700
zielen en heeft twee predikanten.
De hogeschool (eigenlijk college)
begon in 1954 met 2 docenten en
5 studenten. Nu zijn er al 8 theo
logen afgeleverd en telt de school
4 full-time hoogleraren en 21 stu
denten! De hogeschool is gesticht
op basis van een vereniging, zo
als de V.U. dus. Het ideaal is, dat
de school evenals de V.U. zal uit
groeien tot een christelijke univer
siteit met verschillende facultei
ten. De theologische faculteit is
de eerste.
Perspectief
Wat een perspectief opent zich
via deze hogeschool voor de ver
breiding en fundering van het cal
vinisme in dat deel van de wereld,
meent prof. Runia. Er werken al
verschillende in Geelong afgestu
deerde dominees in de Australi
sche kerken en één van hen ging
zelfs al naar het zendingsveld op
Formosa. De jonge Reformed
Churches in Australië hebben hun
wereldwijde roeping met veel en
thousiasme en elan aanvaard. Er
is daar in het verre Australië iets
groots bezig te groeien
In de Reformed Church in
Australië hebben Nederlanders
van diverse geestelijke pluimage
elkaar ontmoet. De emigranten
kwamen samen onder één kerke
lijk dak. Wat hier in Nederland
nog een ver verwijderd ideaal is,
werd daar werkelijkheid.
Nog mooier zou het geweest zijn
als vereniging mogelijk was ge
weest in de bestaande Presbyte
rian Church. Als de Presbyterian
Church in Australië geweest was
wat de Hervormde Kerk in Neder
land is, zou er waarschijnlijk ook
geen Reformed Church gekomen
zijn. maar die Presbyterian Church
is een hol vat, volgens deze theo
loog, waarin nog slechts versprei
de sporen van het calvinisme wor
den aangetroffen.
Injectie
„Ons hoogste ideaal is om in
De kerk van het heilig graf,
die over bet graf van Christus
zou rijn gebouwd, is een bouw
vallig gevaarte, geschraagd
door stalen pilaren en houten
stellages en verdeeld door
eeuwenoude godsdiensttwisten.
De hoge koepel waaronder
paus Paulas tijdens zijn histo
rische pelgrimstocht naar het
Heilige Land zal bidden lijkt
meer op een rommelige bouw
werkplaats dan een kerk.
Rooms-katholieke, Grieks-or-
Vergeten
m D» Henri W.ld Beecher, de man
van de bekende schrijfster van de
„Negerhut van oom Tom", kwam
op een zondagmorgen in de kerk
en kreeg van de koster een zojuist
bezorgde brief. Hij opende de en
veloppe en las het enige woord dat
op liet papier stond: Idioot! Tijdens
de afkondigingen stelde hij dc ge
meente van dit feit op de hoogte
met de volgende woorden: Ik heb
al vaak brieven ontvangen van men-
aen die vergaten er hun naam onder
te zetten, maar dit is de eerste keer
dat ik een brief krijg van iemand
die wel zijn naam zet, maar vergat
de brief te scbrjjven
DE STRIJDKREET
thodoxe en Armenische gelovi
gen, die elkaar In de loop der
geschiedenis het bezit van dit
vereerde heiligdom betwist
hebben zijn namelijk eindelijk
begonnen de kerk te restaure
ren een werk, dat 10 jaar
of langer zal duren.
De kerk dateert uit de tijd van
de Romeinse keizer Constantijn en
zijn moeder, Helena. De huidige
constructie werd door kruisvaar
ders ontworpen. Zij werd echter
in de loop der eeuwen herhaalde
lijk verwoest en weer opgebouwd.
Ze is gebouwd op de plek waar
van de traditie zegt dat Christus
er gekruisigd werd en waar zijn
rotsgraf, waaruit Hij uit de dood
verrees, zich zou hebben bevon-
schilderijen, brons en zilver en
ligt voor altijd bedolven onder
versieringen, waardoor men zich
moeilijk kan voorstellen dat dit
de plaats is waar Christus voor
de redding van mensen is gestor-
Restauratie
Pelgrims betreuren de verval
len toestand waarin de kerk ver
keert en verschillende schrijvers
hebben het een schande voor het
christendom genoemd. De paus
zal moeten bidden onder de stel
lages, die de donkere nissen als
het ware opvullen terwijl blauwe-
en goudkleurige goudschilfers van
de koepel neerdwarrelen.
Onder druk van de Jordaanse
regering, die daarbij hoofdzake
lijk aan het toerisme dacht, beslo
ten de rooms-katholieken, ortho
doxen en Armeniërs hun verschil
len te begraven en een aanvang
te maken met de restauratie van
de kerk. Een plaatselijke geeste
lijke heeft toegegeven: ,,Als wij
dit niet hadden gedaan, zou de re
gering de kerk uiteindelijk onvei
lig hebben vertelaard en het res
tauratiewerk zelf hebben uitge
voerd".
De kerk is het bezit van rooms-
katholieken die worden vertegen
woordigd door Franciscanen in
bruine pijen van Grieken en van
Armeniërs. Zij wordt verder ge
deeld met de Syrische Kerk. de
Ethiopiers en de Egyptische Kop
ten.
Toch kan geen enkele christen
de grote houten deuren, die met
enorme ijzeren sloten dicht worden
gehouden, openen. Om bij deze
enorme sloten te komen moet men
een ladder beklimmen, maar dat
is niet de grootste moeilijkheid.
Sedert de tijd dat Saladin Jeru
zalem op de kruisvaarders hero
verde nu meer dan 700 jaar
geleden zijn de enige sleutels
van de kerk in het bezit van twee
Mohammedaanse families. Mo
hammedanen en christenen leven
echter vredig naast elkaar in Je
ruzalem, de stad die beiden heilig
is.
Direct binnen de kerk treft men
als eerste een divan voor Moham
medaanse portiers, die normaal
door een Jordaanse politie-agent
wordt bezet.
Rechts kronkelt een ongeveer
4.5 meter lange wenteltrap om
hoog naar een balkon kapel op
de heuvel Golgotha die door twee
enorme zuilen gescheiden wordt
in een gedeelte voor Grieken en
een gedeelte voor rooms-katholie
ken.
In het rooms-katholieke gedeel
te, waar Christus aan het kruis
genageld zou zijn, wordt achter
een met zilver beslagen 400 jaar
oud altaar het lijden van Christus
in mozaïekwerk uitgebeeld.
Gespleten rots
Het Griekse altaar staat op de
rots waar Christus stierf en wordt
omringd door een gouden byzan
tijnse boog. Er hangen daar veel
lampen, maar het beeld van Chris
tus aan het kruis hangt in de scha
duw en onder een zilveren gedenk
plaat waarop kaarsvet rijkelijk
heeft gedruppeld, ligt een stuk van
de oorspronkelijke gespleten rots
om te tonen dat er op het mo
ment dat Christus stierf een aard
beving plaatsvond en de rotsen
zich openden.
Sommige archeologen beweren,
dat de juiste plek van Golgotha
ongeveer een kilometer verderop
ligt, op een kleine rotsheuvel bij
een busremisie even buiten de mid
deleeuwse muren van de stad.
Australië weer het Gereformeer
de geluid te laten horen, dat men
er kwijt is", aldus ds. Runia,
die de leer in de Presbyterian
Church typeert als „door en
door Arminiaans".
Alleen in het district Sydney
treft men nog een sterk stuk cal
vinisme aan, de rest is praktisch
uitgestorven. Wel vindt men in alle
kerken nog groepjes orthodoxen,
die een sterk persoonlijk getuigenis
geven, dat diep respect afdwingt,
maar dat niet gericht is op de re
formatie van de kerk.
De Reformed Church hoopt vla
de school ln Geelong het kerkelijk
leven in Australië te injecteren
met een nieuwe calvinistische
geest. De deuren z(jn daartoe al
open gegaan. Er is een merkbare
honger naar een hechtere geeste
lijke basis.
Prof. Runia heeft dat onder meer
gemerkt tijdens de vele lezingen
die hij hield, onder andere voor
studenten van Australische uni
versiteiten. Op een studentencon
ferentie in Sydney viel een lezing
over de verbondsgedachte in de
bijbel zo in de smaak, dat prof.
Runia zich op een gegeven ogen
blik omringd zag door een hon
derdtal studenten, die onder een
boom naar hem luisterden en voor
wie de verbondsgedachte, zoals de
Nederlandse hoogleraar die uit
eenzette, een openbaring was.
Snelle groei
De nog jonge hogeschool in Gee
long heeft in de negen jaar van
haar bestaan al een verbazing
wekkende ontwikkeling doorge
maakt. In het begin was het alles
met alles niks. De huisvesting was
pover en er was geen eigen bi-
bibliotheek.
Nu is de school ondergebracht
in een prachtig historisch gebouw
met 47 kamers en is er al een aar
dige bibliotheek. De studenten ko
men overal vandaan: Australiërs,
Nieuw-Zeelanders, een Japanner,
een Duitser en een Chinees. Zoals
het nu lijkt komen er binnenkort
aok 5 studenten uit Ceylon, waai
de oude Dutch Reformed Church
geen eigen seminarie heeft.
De Reformed Churches in
Australië en Nieuw-Zeeland heb
ben het financieel uiteraard niet
gemakkelijk, maar er is een ver
blijdende offerzin. De Australische
gezinnen, die vaak nog bezig zijn
om zich een bestaan op te bou
wen. offeren 10 pet. van hun in
komen voor kerkelijke doeleinden.
Zij moeten hun dominees (met
auto) bekostigen, hun eigen school,
hun eigen zendingswerk in West-
AustraLic en op Formosa en het
„Back to God-programma" via de
radio, dat 40.000 per jaar vraagt,
waarvoor in elke staat een reli
gieuze uitzending van een half uur
per week kan worden verzorgd.
Daarnaast wordt er nog veel ge
daan voor het werelddiakonaat in
Hongkong en dergelijke.
En in de toekomst zullen er ook
nog eigen christelijke scholen moe
ten komen. De enige christelijke
school van de Reformed Church
staat in Kingston op Tasmanië,
een gemeente van 500 zielen, aldus
deze Nederlandse theoloog, die
met vakantie in ons land is, maar
beslist niet van plan is om stil
te gaan zitten.
Bijbels dagboek
Uw vreugde tegemoet, bijbels
dagboek, door ds. Jac. van
Dijk. Uitgave C. F. CaUenbach,
Nijkerk,
Bijbelse dagboeken zijn er te
kust en te keur, maar dat van ds.
Van Dijk, de bekende radiospre
ker, moet bepaald een aanwinst
worden genoemd. De overdenkin
gen zijn door keuze van tekst
woord en uitwerking zeer waarde
vol. Zij zijn puntig geschreven,
gaan recht op de man af en ge
ven de lezer voor elke dag iets
van de vreugde en de rijkdom
van het Evangelie mee. Treffend
zijn de liefde en de bezorgdheid
voor de mens, die er in tot uiting
komen. De meeste van de over
denkingen zijn van een wondere
actualiteit. Men heeft dit dagboek
in een gewaad gestoken, dat de
inhoud waardig is.
De bureaus van gevonden-voorwerpen van de spoorwegen kun
nen tal van sterke verhalen vertellen van wat mensen in de trein
laten liggen. In ieder geval heeft dit bureau van de ondergrondse
in Neut York er weer een sterk verhaal bij. Op de avond i
Kerstmis werd een levensgrote heiligevan steen in de trein
achtergelaten. Het is een wel wat heel zoetelijk beeld van de
genaamde heilige Antonius van Padua. En dan te weten dat in i
rooms-katholieke volksgeloof deze heilige juist de gave heeft i
verloren voorwerpen terug te bezorgen.
Twintig eeuwen christelijke zending
(Van onze kerkredactie)
Juist tegen het einde van het
afgelopen jaar is een nieuw
boek verschenen over de zen
ding. Het wil in kort ver
band een overzicht geven
van de gehele zendingsgeschie
denis van de christelijke kerk.
Onder de titel „Ga heen en
verkondig" werd een werk uit
het Duits vertaald dat onge
twijfeld de bijzondere aandacht
moet hebben van ieder die in
-
de zending is geïnteresseerd.
De ondertitel „Twintig eeuwen
christelijke zending" moge wat
te weids zijn, het boek is een
bijzonder waardevolle aanvul
ling op de historische zendings-
boeken die we op het ogenblik
bezitten.
Een groot voordeel van dit boek
is dat het bijzondere aandacht
schenkt aan de eerste tien (vaak
vergeten) eeuwen van de zen
dingsgeschiedenis. Van de 19
hoofdstukken zijn er welhaast elf
fewijd aan de periode voor de he-
ehdaagse protestantse zending ge
boren wera. Juist die hoofdstuk
ken zijn betrekkelijk waardevol,
omdat de tot nu toe verschenen
boeken soms al te zeer de in
druk wekten alsof zending een
Nederlandse aangelegenheid was
en alleen betrekking had op In
donesië.
aan de grote pioniers uit de ge
schiedenis van de door de refor
matie vernieuwde kerk. Het wijdt
hoofdstukken aan de apostel van
de Tamils. Zielgenbalg, aan Zin-
zendorf, William Carey, (Burma)
Hudson Taylor en Karl Gützlaff
(China), Livingstone (Afrika),Lud-
wig Nommensen (Indonesië) en
dan nog aan de rooms-katholieke
pater Damian Deveuster die zijn
leven wijdde aan de leprozen en
Albert Schweitzer, die hetzelfde
deed ten bate van zieke Afrika
nen. In het slothoofdstuk wordt
een beknopt overzicht gegeven
van de invloed van het geloof in
de wereld.
De tijd Is voorbij dat men La
tijns Amerika kerkelUk beschouwde
als een uitsluitend rooms-katho-
lick georiënteerd gebied. Niemand
kan ook meer de negen miljoen
protestanten, die bijna vijf pro
cent van de totale bevolking in dit
gebied uitmaken, hun legitiem
godsdienstig bestaan betwisten.
De theoloog Castillo van Bogota
kon dit. niet zonder voldoening,
constateren op de onlangs beëin
digde wereldzendingsconferentie
te Mexico. Hij stelde nadrukkelijk
dat men zich ln de komende ja
ren niet moe' laten ontmoedigen
door de in vergelijk met vorige
jaren, geringe toename van het
aantal protestanten in Latijns-
Amerika. „We maken thans een
tijd van stilstand en crisis door.
We moeten nu trachten de mensen
voor het kerkelijk leven te Inte
resse» en", zo verklaarde ds. Cas
tillo.
Naast het probleem van de ver
schillende generaties waarmee de
kerk te maken krijgt, zag ds.
Castillo ook het feit dat de kerken
niet steeds een duidelijk stand
punt hebben bepaald ten aanzien
van hei probleem der ondervoe
ding en overbevolking waar men
ook in dit deel van de wereld mee
geconfronteerd wordt, als een ex
pansiebelemmering voor de pro
testantse kerken.
Voorts heeft men in ernstige
mate in Latijns-Amerika rekening
te houden met een nationalistisch
gevoel der bevolking dat vaak de
zendingshulp der kerken afwijst
als ,van uit een imperialistisch
land alkomstig". Niet in de laat
ste plaats zag ds. Castillo de ker
kelijke verdeeldheid als een ern
stige hinderpaal om in Latijns-
Amerika tot een krachtiger pro
testantse kerk te komen.
Naast ds. Castillo wezen andere
sprekers op het congres erop dat
ook in de Rooms-Katholieke kerk
zich veranderingen voltrekken die
een toenadering rechtvaardigen.
De protestantse groepen doen er
goed aan deze vernieuwende be
weging in dé Rooms Katholieke
Kerk te onderkennen en de sinds
enige eeuwen bestaande chroni
sche anticlericale houding te laten
varen. Onder deze veranderende
omstandigheden achtten vele spre
kers het wenselijk tot een betere
wederzijdse kennis der belijdenis
te komen. De eerste stap daartoe
achtten zij de aanwezigheid op de
conferentie van twee rooms ka
tholieke waarnemers die met de
problemen van Latijns-Amerika
volkomen op de hoogte zijn.
Het boek is van de hand van
de Duitse auteur Waldemar
Augustiny en voortreffelijk ver
taald door de gereformeerde zen
dingspredikant ds. H. A. Wiersin-
Ha. Na een wat algemene inlei
ding en twee hoofdstukken gewijd
aan Petrus en Paulus, zijn de
meeste hoofdstukken gewijd aan
een bepaalde zendingsfiguur, die
grote indruk heeft gemaakt en
opmerkelijk invloed heeft gehad.
Gr ore figuren
Zo geeft hij welhaast in ver
haalvorm de geschiedenis
weer van de bekering van de
Goten aan wie Ulfilas de bijbel
schonk. Het boek geeft.dan de
zendingsreizen van Bonifatius en
Willibrord weer, wijdt aandacht
aan Franciscus Xaverius, en een
{leheel hoofdstuk aan die wonder-
ijke priester Matteo. Ricci die
zich in China vestigde en de Chi
nezen een Chinees werd. Deze
man was de eerste'die toegela
ten werd in de toen (het was de
zestiende eeuw) verboden stad
Peking, een zendeling wiens ge
schriften spoedig gingen behoren
tot de klassieken van de Chinese
taalwereld.
De rest van het boek is gewijd
Statistieken
Hier vindt men een aantal be
trekkelijk nieuwe statistieken.
Daaruit blijkt dat tussen de jaren
1952 en 1958 het aantal protes
tantse christenen in Latijns-Ame
rika gegroeid is van 4,7 tot 8 mil
joen, in Afrika van 10,2 tot 12.6
miljoen, in Azië echter slechts
van 14,7 tot 15 miljoen. Het to
taal aantal protestanten in de
zendingsgebieden groeide van 36
tot 46 miljoen. Volgens een vrij
ruwe maar recente schatting
wordt het totaal aantal christe
nen in de wereld (rooms-katholie
ken, orthodoxen en protestanten)
geschat op 775 miljoen, dat is 28,7
procent van de wereldbevolking.
Dit boek is meer dan een ge
schiedenisboek van de zending.
Het hoort dan ook niet alleen
thuis in zendingscursussen. Na
tuurlijk moet het daar gelezen
worden, maar het zou ook prach
tig te gebruiken zijn door predi
kanten die hun catechisanten
enigszins een indruk willen geven
van wat God in de wereld door
zijn mensen gedaan heeft. En het
hoort ook in de boekenkast te
staan van een ieder die een hart
voor de zending heeft.
Ga heen en verkondig, door
Waldemar Augustiny, ver
taald ep bewerkt door ds. H.
A. Wiersinga. Uitgave Gebr.
Zomer en Keunlngs uitgevers
maatschappij, Wageningen.
Oplossing voor Cyprus ligt alleen aan de conferentie
tafel Ook opfreden van VN-troepen zal geen uit
komst brengen.
nE SITUATIE op en rondom
Cyprus ls uitermate ver
ward. Nu president Makarios.
die als aartsbisschop Cyprus
naar onafhankelijkheid heeft ge
voerd, alle met Engeland, Grie
kenland en Turkije gesloten ver
dragen „door passende maatre
gelen" wenst op te zeggen,
dreigt de basis weg te vallen
voor een vreedzame samenle
ving tussen de Griekse en Turk
se bevolkingsgroepen op het
eiland, die resp. uit circa
400.000 en 100.000 zielen bestaan.
Voordat Makarios zijn verkla
ring aflegdo was er nor reden
om aan te nemen, dat de Cy
prische crisis met de bekende
sisser zou aflopen. Na woens
dag Jl. moet worden gevreesd,
dat dc hartstochten op en rond
om het eiland opnieuw zullen
oplaaien, en dat het eiland mo
gelijk de speelbal zal worden
ln het krachtenspel tussen Oost
en West, waarin de groep Afri
kaanse en Aziatische landen
wellicht een belangrijke rol zal
spelen.
Voorstellen
De onafhankelijkheid, die drie
jaar geleden werd verkregen na
vele jaren van bloedige strijd
tegen de Britse troepen, heeft
de Cyprioten niet gebracht, wat
zij er van gehoopt hadden. De
vertegenwoordigers van de
Griekse bevolkingsgroep heb
ben van de dag af. waarop het
eiland onafhankelijkheid ver
kreeg getracht de grondwet te
veranderen om de Turkse min
derheid haar bevoorrechte posi
tie te ontnemen. Dit streven re-
«u'teerde in een aantal voorstel
len van president Makarios
(Griekse C^mrioot) die grote op
schudding veroorzaakten in het
kamo van de Turkse bevolkings
groep. welke zich gesteund weet
door Turkile.
De Mee-- Makarios kwa
men eenvoudig neer op het on
gedaan maken van alle garan
ties in de Cyprische grondwet,
die dienden ter bescherming
van de Turkse minderheid op
het eiland. De Turken kwamen
in beweging, de Grieken volg
den hun voorbeeld en de eerste
doden vielen spoedig.
De inhoud
De voorstellen van Makarios
hielden het volgende in: Intrek
king van het recht van veto. dat
zowel aan hemzelf als aan de
(Turks-Cyprische) vice-presi
dent is toegekend. Dit recht van
veto zou ondemocratisch zijn.
omdat het kan leiden tot situa
ties, waarin beslissingen over
belangrijke problemen achter
wege blijven. Voorts: herziening
van een bepaling inzake een af
zonderlijke stemming over be-
A"alde wetsvoorstellen, als die
op belastinggebied. Van deze
bepaling, die oorspronkelijk be
doeld was als bescherming van
de Turkse minderheid, is vol
gens de Griekse Cyprioten in de
praktijk misbruik gemaakt. Ten
slotte: wijziging van de verhou
ding. waarin de twee gemeen
schappen in het burgerlijk be
stuur en de politie zijn ver
tegenwoordigd (7030) en in
het leger (6040). De Griekse
Cyprioten zeggen, dat de Turk
se bevolkingsgroep, niet genoeg
geschikte mensen kan leveren.
Tijdelijk
Nadat de ongeregeldheden wa
ren begonnen, dreigde er een
gewapende botsing tussen de
Griekse en Turkse strijdkrach
ten. die op het eiland zijn ge
legerd (volgens de verdragen
van 1960). Het was toen een ge
lukkige omstandigheid, dat er
nog steeds Britse troepen op
Cyprus zijn. Deze konden on-
'Adellijk worden ingeschakeld
om uitbreiding van het conflict
te voorkomen. Het optreden van
de Britten kan echter slechts
een tijdelijk karakter dragen.
Alleen een politieke oplossing
voor het meningsverschil tussen
de twee bevolkingsgroepen op
het eiland kan uitkomst bren
gen.
Deze oplossing lijkt nu verder
verwijderd te zijn dan ooit. De
gebeurtenissen van de laatste
weken hebben slechts het be
wijs geleverd, dat de drie Jaren
van onafhankelijkheid o-een ver
trouwen tussen beide groepen
hebben doen groeien, laat staan
een nationaal gevoel of zelfs een
redelijke vorm van bestuur.
Turkse vrees
Het moet gezegd worden dat
de vrees aan de kant van de
Turkse Cyprioten tot gevolg
heeft gehad, dat de constitutie
van het eiland niet behoorlijk
kan functioneren. Daar staat te
genover, dat de Griekse Cyprio
ten geen bereidheid aan de dag
hebben gelegd, de oorzaak van
die vrees weg te nemen. Hier
door werd een gevoel van ge
frustreerdheid gewekt, dat heel
gemakkelijk op een explosie kon
uitlopen. Dat de constitutie ver
anderd behoort te worden, is
voor iedereen duidelijk. De
Turkse bevolkingsgroep weigert
Dr. Kutschuk, vice-president
van Cyprus, is van Turks
origine.
echter tot dusver haar medewer
king. omdat zij niets in de plaats
krijgt voor hetgeen waarvan zij
afstand doen.
Zij vreest wellicht niet ten
onrechte een Griekse over
heersing. En zij weigert haar
medewerking te verlenen, zo
lang niet officieel wordt ver
klaard, dat er nooit sprake zal
zijn van aansluiting van Cyprus
bij Griekenland.
„Enosis"
De Griekse bevolkingsgroep
onder leiding van president (en
aartsbisschop) Makarios is niet
in staat gebleken, het vertrou
wen van de Turkse minderheid
te winnen. Het tegendeel is eer
der het geval. Wat enosis"
(zoals de aansluiting bij Grie
kenland werd genoemd) be
treft weigert dc president een
verklaring af te leggen, zoals
die door de Turkse minderheid
van hem wordt verlangd. Hij wil
blijkbaar het vertrouwen in de
groep die hij vertegenwoordigt,
behouden. Dit geldt ook ten aan
zien van de andere Grieks-Cy-
priotische leiders. Zij willen
niet verder gaan dan het geven
van particuliere verzekeringen.
Maar daar hebben de Turkse
Cyprioten niets aan, zeggen zij.
De grondwet garandeerde de
oosltle van de Turkse minder
heid en dus li'eef men zich be
trekkelijk veilig voelen, temeer
daar Turkije troepen op het
eiland gelegerd had volgens het
akkoord van augustus 1960.
Ver. Naties
Dit akkoord staat nu sinds en
kele dagen ook al op losse
schroeven. Makarios wil alle
met Engeland, Griekenland en
Turkije gesloten verdragen op
zeggen. Dat zou kunnen beteke
nen, dat de troepen van deze
drie landen Cyprus moeten ver
laten en dat de Turkse minder
heid overgeleverd zou zijn aan
de Griekse meerderheid. Tur
kije zal zich vanzelfsprekend
verzetten tegen de plannen van
Makarios, wiens regering het
overigens niet langer erkent.
De Cyprische president kan
echter met de hulp van de lan
den van het Afrikaans-Aziati
sche blok en de communistische
staten een Doging doen, de Brit
se. Griekse en Turkse troepen
..geruisloos" van het eiland te
laten verdwijnen door de steun
van VN epen te en. Ma-
-ïnS heeft reeds laten door-
"ehemere- dat hit een beroep
op de VN zal doen, als Enge
land er niet in slaagt, de orde
te herstellen.
Conferentie
Makarios moet zich echter ter
dege realiseren, dat ook VN-
troepen geen politieke oplossing
kunnen brengen. Die kan alleen
worden bereikt in onderling
overleg tussen beide bevolkings
groepen. Aan de conferentietafel.
De Turkse minderheid heeft een
aantal in de grondwet neerge
legde rechten, die haar niet zon
der meer afgenomen kunnen
worden. De president zal er
goed aan doen maatregelen te
nemen die een herstel van de
oude toestand kunnen bevorde
ren en af te wachten, wat het
resultaat is van de besprekin
gen, die Engeland, Griekenland
Aartsbisschop Makarios, presi
dent van de eiland-republiek
Cyprus. Hij is van Griekse
afkomst.
en Turkije van plan zijn met
vertegenwoordigers van beide
bevolkingsgroepen op Cyprus te
De grondwet en de verdragen,
die er als waarborgen aan zijn
toegevoegd, zijn nog steeds vol
ledig van kracht. Die verdragen
geven deze drie landen het
recht, gezamenlijk op te treden,
als de situatie op Cyprus daar
toe aanleiding zou geven.
