farstfeest in fang fang .BETOVEREND STEEKSPEL" Chinese gezegden Lja?- een w&Rime wijn op een kouöe óa/onö 12 KERSTBIJLAGE 1963 Waar moeders en kinderen op siraal slapen Vier jaar geleden, vlak voor de kerst, bereikten ze Hong Kong-Kowloon. Hij uit een vol bloed Leger des Heilsgezin, va der envoy (onbezoldigd lekepre- diker) en drie broers actief heilssoldaat. Zij met zending opgegroeid in Suriname en de Bahama-eilanden als dochter van de LdH-kolonel Jos Go- vaars. In ons land kent men hen in Leeuwarden, Schoonho ven, Zierikzee en Schiedam, in het Verre Oosten begon eerst recht het heilig avontuur van hun leven. Iedere dag is vol verrassingen voor kapitein Ba rend F. J. van den Hoek en kapiteine Bep Govaars. Zij ge ven samen leiding aan het So cial Service Centre van The Salvation Army in Hong Kong, de Engelse kroonkolonie bij het bamboegordijn. Prachtige stad, gelegen aan een baai met rondom bergen, met grote ge bouwen en vele miljonairs, maar de Chinese bevolking, (velen vluchtelingen uit Com munistisch China) sterven als ratten in de goot. Bep en Barend met hun twee jongetjes Barendje en Josje wa ren overdonderd door de eerste aanblik vanaf de boot op Hong Kong. Ze zagen Chinezen barre voets rickshaws trekken maar ook glanzende taxi's voorrijden. Men sen staarden hen aan bij duizen den en tienduizenden met alle maal hetzelfde zwart-sluike haar en dezelfde gezichten hoe zou den ze ooit de één van de ander leren onderscheiden? Ze acclima tiseerden eerst in Kowloon en leerden de taal, hun voornaam ste taak. Natuurlijk slaagden de kinde ren er het eerst in zich verstaan baar te maken terwijl hun Chi nese vriendjes aan hun kleren trokken en hun blonde haar be wonderden. De Chinees zingt zijn taal meer dan dat hij die spreekt, op negen tonen en daarvoor is muzikaal gevoel nodig! Ze maak ten zich nuttig met uitdelingen van rijst en dozen blikvlees, ge zonden uit Canada. Na de typhoon Mary, die in al le hevigheid woedde, en als een kokende waterketel rondging, za gen ze hoe een sobere begrafenis stoet langstrok: vader en zoon, die moeder en twee broertjes be groeven: aan een bamboelat een grote en twee kleine kisten. Die morgen waren de slachtoffers op het strand gevonden. Ze waren ontzet door de enorme branden, waarbij een groot aantal mensen dakloos werd. De schamele hutten, gebouwd üit stukken karton en wat plan ken, verbrandden als strootjes en duizenden werden dakloos en zochten een onderkomen op straat! Iedere avond tussen elf en twaalf uur haalde het echtpaar moeders en babies van de straat waar een warme maaltijd en com fort wachtten, de vaders en de jongens sliepen op de daken der blokwoningen. Er kwam een voorschrift dat nieuwe hutten voortaan met blikplaat moesten worden bekleed. Dertigduizend Hong Kong-dollars schonk het Leger des Heils aan de slacht offers. Zij schreven naar hun ouders: ,.dat naast al de ellende die de duizenden hier al moeten doorma ken ook nog deze rampen komen als typhoon, brand etc is vaak moeilijk te begrijpen en te aan vaarden. Kerstfeest wekt ons op dat God vele christenen zal ge bruiken om de velen die leven in "JPyiJ lopen door enkele za len van het museum Boymans-van Beuningen in in Rotterdam. Er is weinig fantasie voor nodig om ons in Engeland te wanen; het Engeland van het laatste kwart der zestiende eeuw en van de jaren 1700. De rijke tijd van koningin Eli zabeth 1 en de glorievolle jaren van Shakespeare. „Betoverend steekspel", zo luidt het motto van de expositie die in borduurwerken, schilde rijen en huiselijke attributen deze tijd documenteert en als eerste manifestatie de over de gehele wereld te houden Shake- speare-herdenkingen van 1964 inluidt. De grote Britse dramaturg, wiens beroemde werken nog al lerwegen een essentieel be standdeel van het toneelreper toire vormen, werd vierhonderd jaar geleden in Stratford-on- Avon geboren. Vierhonderd ja ren: ze lijken zo ver achter ons Borduursels uit tijd van Elizabeth I en Shakespeare Biitten waren zuiniger op hun plunje dan onze Gouden-eeuwers Kapitein fan den Hoek ah helper kommenolle omstandigheden. het absolute heidendom te wijzen op het eeuwige Lacht, dat de enige Hoop der wereld is." Op zeven november 1960 werd een dochtertje, de kleine Bep, ge boren. Kleine Bep heet in het Chinees ,,Hap-na", haar vader heeft ook een bloemrijke naam: Kuk Kalun Sheung Wai, „één die zijn vrienden looft en eer be wijst". Hij moet vele takken van Legerarbeid stimuleren en daar voor moet je wel een duizendpoot In het Chinees Alles moet in het Chinees, ook de telefoongesprekken. Er komt heel wat aanpassingsvermogen, geduld, liefde, en... buigzaamheid van ka rakter kijken, zegt hij ervan, en geen wonder. De Legerpost, waarover het echtpaar het bevel voert, omvat een grote nieuwe school van vijf verdiepingen voor zestienhonderd kinderen, met een maatschappelijk centrum. Er zijn zesenveertig onderwijzers. Het So cial Service Centre heeft een bi bliotheek, een klas voor opleiding coupeuse, niet te vergeten het nachtasyl voor straatslapers, een kliniek, een casework- en relief- centrum met een grote korpszaal. Ook het Chinese korps valt onder hun verantwoordelijkheid. Loopt hij op straat, in zijn witte uni form dan roepen kinderen: ,,je-so, pei jat ho dzie ngoh". d.i. Heer Jezus, geef mij tien cent, en het is aanleiding tot de boodschap om Jezus te volgen niet om de spijse. Door de grote armoede is er het probleem van de rijst-chris- tenen. Een zaal met een rieten dak op houten paal is het onder- J ;T| Steek geen vuur aan dat ge niet kunt doven. Wie een tijger berijdt, is bang om af te stappen. Als ge water drinkt, denk aan de bron. Wanneer ge een ding kent, te doen als een die kent. en wanneer ge een ding niet kent, te erkennen dat ge het niet kent, dat is kennis. Een ogenblik van ongeduld kan een heel leven vernietigen. Bedriegt gij mij eenmaal, wee u! wee mij! Bedriegt ge me tweemaal, Hierbij tekent kapitein Van den Hoek aan: niet bedoeld voor hen die beloofden te schrijven en het nooit deden Draak de wacht houdt. Met en thousiaste hallelujahs word je er begroet terwijl de vele muskieten om je heen zoemen. Moeders met kinderen op hun rug, oude vrouwen zonder tanden óf met rijen gouden tanden waarop ze wat trots zijn, mannen met ty pische lange sikkebaarden in Chi- Hong Kong: een tram: een vrachtwagen met Chinese karakters en een rickshau- getrokken door een Chinees op blote voeten. Kapiteine Van den Hoek met Hap-na, haar dochtertje, zijn er al aan gewend. Een sak rijst, voor oen bezoeker oen welkom geschenk. Nummer één Hun getuigenissen? Eenvoudig en beschamend: hoe God hun kind genas, hun enig varken spaarde. Hun zang? De eenvou dige man kent slechts enkele ka rakters. Zij proberen elkaar on der het gezamenlijk psalmge zang de loef af te steken door vlug te zingen: hoe vlugger je zingt, hoe beter je kunt lezen! Is het lied uit, dan sla je gauw je liedboek dicht en steekt je neus in de lucht: je bent num mer één. Op de melodie wordt helemaal niet gelet: sommigen hebben een vers al driemaal ge zongen voordat de rest klaar Is. Anderen komen er één of twee regels achteraan. Huisbezoeken zijn interessant en zegenrijk, voor al als ze plaats vinden in de hutjes op de daken der huizen of in de krotten tegen de bergen. Een be zoek is een grote eer voor de Chinees: er worden over en weer de nodige buigingen gewisseld, een zitplaats en thee aangeboden, en na de nodige plichtplegingen (vergeet vooral niet tweemaal te hikken na de aangeboden ver versing, b.v. maankoek) is de sfeer rijp voor een diepergaand gesprek, waarna het hele gezin opstaat voor het dankgebed. Soms is de enige behuizing een soort kast op een gang, men leeft op straat en komt 's nachts ..thuis". Onder de plank in de kast zijn de povere bezittingen ge stouwd, en zo'n huisbezoek heeft dan ook meer weg van een open luchtbijeenkomst. In de krotten zitten ze op een kist, terwijl de kippen en biggetjes hen werd een bijeenkomst georganiseerd met thee. zang van de schoolkinderen, een ver telling en een gave: ieder kreeg twintig pond rijst en blikvlees mee naar huis. Pakhuis Kerstmis 1962. Er arriveerde een schip met drie ton melkpoeder en tienduizend dozen blikvlees het gebouw van het Leger des Heils veranderde in een pakhuis en tussen de vijftienhoog opgesta pelde balen begaven de medewer kers zich over smalle kronkel paadjes naar de lokalen. Vóór Kerst moest het gebouw schoon, en koortsachtig werden de baal tjes van 50 pond overgepakt In kleinere pakjes: op het laatst zag alles en iedereen wit. Nu is hét echtpaar Van den Hoek lid van de Nederlandse club in Hong Kong zonder con tributie want dat is net te veel gevraagd. Een dozijn dames van de Hol landse kolonie arriveerde met him mooie luxe wagens op het terrein van het Centre, en toen begon de ..slag om Aberdeen". Daar liggen bivakkeren, in de haven. Twintig Nederlanders met zeven bootjes voeren uit om de goede gaven uit te delen. Ware gevechten ontston den op het water, de Hollandse bootjes werden omsingeld en in onvervalst Hollands klonken de kreten tussen de harrewarrende Chinezen. Soms viel een zak in het water of scheurde open en dan was iedereen wit. Kapitein Van den Hoek kreeg later op de dag een telefoontje van een land genoot „Ik heb zojuist een bad ge nomen en het badwater veran derde in melk... maar we vonden het geweldig!" Wie klaagt daar over de vele kerstvieringen in ons Onversaagd vierden Barend en Bep feest: gesteund door de Ne derlanders die 1600.bijeen brachten, en de inhoud der kerst- gitten geïntroduceerd in Hong ong door het echtpaar Van den Hoek. Een maaltijd voor vijfhon derd oudjes in een Chinees restau rant met een kerstkoortje van Hol landse kinderen, vier dagen lang iedere dag drie bijeenkomsten voor 250 huismoeders, die een groot levensmiddelenpakket ieder ontvingen, bijeenkomsten voor dui- Tijdens haar bezoek aan Hong ook de daar gestationeerde Ne derlandse heilsoflicieren. kapitein en mevrouw 8. v. d. Hoek. zend kinderen die als paria's leven in het donkere Wanchai district, de bijeenkomst voor driehonderd blinden en tal van andere club-, bond en korpskerstfeestjes. Uitdelingen Voor de straatslapers worden Iedere nacht uitdelingen gehouden: het echtpaar vertelt van de ont roering die zich van hen meester maakt als ze zien hoe complete gezinnen, moeders met babies in cluis, langs de weg slapen in kran tenpapier en kartonnen dozen. Ieder van de ongelukkigen krijgt een deken, die ze mogen behou den. Mevrouw Van den Hoek krijgt een mooie kans om het evangelie uit te dragen: zij verzorgt een radioprogramma van een kwar tier iedere week, dat in twee Chi nese dialecten wordt uitgezonden naar het vasteland van China. An dere christenprogramma's worden gestoord de legermuziek is zeer gewild achter het bamboegordijn. Hier ligt een mogelijkheid om iets voor dit energieke echtpaar te doen: een grammofoonplaat voor dit programma. Engelse zang is echter niet toegestaan! Kerstmis 1963. Vader Govaars overleed veertien dagen geleden ten gevolge van de kettingbot sing bij Harmeien, maar persoon lijk verdriet gaat naar de achter- Twee en twintig theekisten met goederen van de Hollandse Gezinsbond en de Helpende-Hand actie zijn zojuist aangekomen en moeten worden verdeeld, „een pracht zending en mooi op tijd voor de kerst", schrijven ze naar de ouders in Holland, ,,de Hol landers brachten nier in Hong Kong tweeduizend dollar bijeen; op mijn bureau liggen 3.000 kaar ten voor de kerstvieringen met blinden, bejaarden, moeders met babies, straatslapers en sampan bewoners." Het is nu kil daar. kachels kent men niet, maar een duffelse jas voor de Chinezen en een bijver warming voor de buitenlanders zijn echt nodig. Daarom zullen er óók dekens uitgedeeld worden aan de stakkers die als ratten in pa pieren in de goot slapen; Barend en Bep, hun 'gedachten in het rij ke Nederland en hun handen bij de verpauperde naaste dragen zo de boodschap uit van hun Heiland die arm werd. voor u en voor mij. J. DE VLIEGER-VERBEEK te liggen, maar, hoe schijnlijk het ook klinkt, in de Boymans-zalen krijgt men het gevoel, midden in die Eliza bethaanse tijd te staan. Vreemd toch, want het be hoort niet tot de mannelijke eigenschappen, belangstelling te ervaren voor jakjes en mut sen. voor geborduurde bedgor dijnen en kussens, voor fraai versierde dameshandschoenen en pronkende kragen. Maar het is niet zo vreemd, want al die mooie dingen brengen de mens van de zestiende en de zeven tiende eeuw naderbij. Ze ont hullen hoe de verlangens van deze mens waren gericht. Hoe in „betoverend steekspel" een veelzijdig en verfijnd status symbool werd gevonden. Wel vaart en weelde hechtten zich aan mens en woning met fan tasierijke borduursels voor op schik of om daarmee het leven te veraangenamen. Net- als nu Men ontdekt en dit is een boeiend aspect van deze ten toonstelling dat aan het Eli zabethaanse steekspel dezelfde drijfveren ten grondslag liggen als die welke de moderne mens ertoe brengen een auto voor de deur te willen hebben en een televisie, een ijskast, een was machine en wat niet al bin nenshuis. Voor het gemak, ja, en ter veraangenaming, maar ook symbolen van onze status. Het verschil met onze tijd is, dat Shakespeare's en Eliza beth's tijdgenoten, ook de rijk sten en allervoornaamsten, veelal zelf hun symbolen hebben gemaakt. En dat is het tweede be korende facet van de expositie. De joffers uit de hoog ste kringen han teerden de bor duurnaald op een kunstige wijze, die lijks te onder scheiden is van het vakwerk uit het Borduurders- Overdadig vinden wij op de expositie in de bonte en drukke motieven en patro nen voor costuum- onderdelen en huisraad. Bloe- leend aan de Bijbel, mythologi sche verhalen uit de Ro meinse geschiedenis, zijn de on- Het jakje dat Margaret Layton, een hofdame van koningin Eli sabeth op dit schilderij draagt, is, verrassend goed geconser veerd (zie andere foto), aan wezig in het Museum Boymans- van Beuningen. toewijding, waarmede deze stukken zijn gemaakt. En scherper contouren nog krijgt de historie, wanneer men staat tegenover de naaldwerken die de tragische koningin Maria Stuart in gevangenschap heeft vervaardigd, sommigen te za- nien met de vermaarde „Bess of Hardwick", de hertogin van Shrewsbury onder wier hoede de Schotse vorstin in afzonde ring leefde vóór haar terecht stelling. Zuinig figuren, ont- derwerpen waarop rijke naald werksters en handwerkslieden zich hebben uitgeleefd. Het uit 123 voorwerpen be staande steekspel vormt waar lijk niet uitsluitend voor de vrouw een interessant stuk ge schiedenis van de mens Bij iedere bezoeker zal bewonde ring groeien voor de verbeel dingskracht, het geduld en de langwekkend. De \estien schil derijen en miniaturen, ofschoon schilderkunstig niet behorend tot de top, zijn hoogst interes sant, doordat zij costuumonder- delen te zien geven, die op de tentoonstelling aanwezig zijn. De boeiendste mogelijkheid tot vergelijken bieden wel het por tret (no. 114) van Margaret Layton, een van Elizabeths hof dames en het geborduurde jak (no. 61), dat zij tijdens het po seren voor de onbekende schil der heeft gedragen. De meeste voorwerpen op de tentoonstelling zijn Engels be zit. Uit het Londense Victoria- en Albert-museum komt de grootste collectie. De huidige Engeland heeft geefster afgestaan. Tot 19 ja nuari is het ..Betoverend steek spel" in het museum Boy mans van Beuningen te volgen Te bedenken, dat uit Nederlands Gouden Eeuw niet zo licht een dergelijke tentoonstelling zou »zijn te maken. De Britten wa- aiger. TON HYDRA Tijdens* de kerstdagen en met oud en nieuw zullen uw gasten een warm glas wijn zeker op prijs stellen. U kunt ze gemakkelijk zelf bereiden met tveinig tijd en moeite, iets dat ons in de drukke decembermaand wel van pas komt. Voor het eerste recept hebt u nodig: een fles rode wijn, een eetlepel suiker, wat geraspte nootmuscaat, een half glas Oranje Curagao en een ei. U doet alle ingrediënten, behal ve het ei, in een .pan en ver hit het mengsel vijf minuten zonder te koken. Neem de pan van het vuur, voeg het intus sen geklutste ei erbij, even VAN BLOEM'EN PLANT i^elieó in uw kamer0 Als U van de zomer op de Lelietentoonstelling in Akersloot bewonderend hebt rondgekeken, hebt U misschien gedacht „daar ga ik toch 't volgend jaar eens wat van in mijn tuin zetten." Maar lelies in de kamer kwe ken, nee, stel je voor, die gi gantische bloemen in een pot voor je raam? Nooit van ge hoord. Onze Amerikaanse vrienden weten wel beter, want daar is het op 't ogenblik een rage om deze koninklijke feest- bloemen in pot te kweken! Veel te geweldig? Ja, in een klein zit- slaapkamertje, waar je met de ruimte moet woekeren, is er ook geen plaats voor, maar anders is er nog wel eens een moge lijkheid te vinden. Bepaald in de vensterbank behoeft het niet, het dicht gebladerte ontneemt ons maar het uitzicht, maar op de grond voor de tuindeuren of op een melkkrukje, bijzettafeltje of wat we bij de hand hebben, kun nen we zo'n pot wel kwijt. Niet alle soorten Nu is het wel zo dat we maar niet alle soorten lelies met suc ces in een pot in huis kunnen kweken. Toevallig is het Mid- centUry type, door een Nederlan der, nl. Jan de Graaff in Oregon, Verenigde Staten, gewonnen, er bij uitstek geschikt voor, bij voorbeeld de steenrode Tabasco, de oranjerode Enchantment met zwarte spikkels en de citroenge le Destiny met bruine stippels. Ook de in Akersloot veel geteel de Lilium speciosum ruDrum, rose met karmijnrood gespik keld. leent zich prima voor potcultuur. Ze zijn ook in ons land verkrijgbaar. Daar de ze lelies ook bóven de bol wortelS maken, moeten ze 10 cm geplant worden en het is no dig dat niet alleen de grond on der in de pot, maar ook bo venop de bol voedzaam is. Er zijn kwekers die er bladaarde met lichte kleigrond voor ge bruiken, maar het is ook te pro beren met bladaarde, oude koe mest, turfmolm en scherp zand. Meer dan één Naar gelang van de grootte van depot 3, 5. 6 of meer bollen nemen. Eén alleen is maar ver drietig en maakt weinig effect. Na het oppotten koel en donker bewaren, tot de neus boven de aarde te zien is. Dan in het licht en de warmte brengen, bij een temperatuur van 16-21 gr. C., niet meer en niet minder. In ja nuari kunnen we starten en dan mogen we eind april de eerste bloemen verwachten. En denk dan in maart nog even aan de tuin! Plant de lelie- bollen in voedzame grond, 10-15 cm diep en zo dat de zon niet op de wortels kan schijnen, dus b.v. tussen, lage heestertjes en vaste planten in. De planten zelf kunnen wél zon verdragen! Ze bloeien buiten, naar gelang van de soort, tussen juni en sep- Steeds groter Laat ze vooral rustig meerde re jaren op hun plaats staan, waar ze steeds grotere pollen zullen vormen. Hebt U toevallig geen koel plekje in Uw tuin vrij en is de grond schraal en droog met veel zon, verbeter dan de plaats waar Uw lelies komen goed met bladaarde, oude koe mest en turfmolm en vooral ook in de bovenste laag vanwege de stengel wortels. Geen hoge plan ten in de buurt om de voet schaduw en koelte te geven? Dan maar een paar platte ste nen rondom op de aarde leg gen, waaronder deze vochtig blijft. Het sortiment lelies is tegen woordig enorm uitgebreid. Be halve de hier reeds voor potcul tuur vermelde soorten, die zich ook voor de tuin lenen, behoren tot de gemakkelijkste voor de liefhebber de tijgerlelies, Lilium tigrinum, 1% meter hoog, bloei tijd augustus, Lilium thunbergia- num, 35 cm, juli, Lilium umbel- latum, de boerenlelie, 60-80 cm, juni en Lilium wilmottiae uni- color, 125 cm, juli. Tot de meest welriekende le lies behoren de Japanse goud- bandlelie Lilium auratum, 1-2 meter juli-september en de Ko ningslelie, Lilium regale, 80-150 cm, juli. Deze twee groeien en bloeien beter met wat klei door de grond. Wat extra zorg dus, maar voor de echte lelie min naar betekenen deze twee witte soorten dan ook het neusje van de zalm! A. C. MULLER-IDZERDA De serene schoonheid van een der nieuwe Amerikaanse lelies, de trompetlelie Lilium Green Magie roeren, en u kunt de wijn ser- Het tweede is wat minder sterk, u hebt er voor nodig, een fles rode wijn, twee citroenen, een kopje suiker, vier kruidnagels, twee kopjes water en een hoe veelheid gemalen kaneel ge lijk aan vier stokjes. U kookt het water met de sui ker, kaneel en kruidnagels ge durende vijf minuten, neemt de pan van het vuur en voegt de in dunne schijfjes gesneden citroen toe aan het mengsel, dat u vervolgens tien minuten laat staan. Daarna de wijn toe voegen en de drank langzaam verhitten, het mag beslist niet koken. Zo warm mogelijk op dienen. Nog net op tijd voor de kerstvakantie I„Ma, mag ik knutselen?", van zo'n vraag krijg ik altijd I visioenen van snippers papier, scharen zoek, lijm die je op de gekste plaatsen gesmeerd I vindt en een overhoop halen van kasten en laden naar ma- I De eerste de beste keer dat de jongens weer aan boord ko- Imen met hun knutselmanie, stop ik ze de Totem-doos in handen, die nét op tijd voor de I vakantie in de handel is. Er zitten vier stevige kartonnen I kokers in, bouwplaten die ze maar behoeven uit te snijden vijf rolletjes crêpepapier in evenzovele kleuren I« ,.glim"-papiervelletjes goud en zilver. Een tubetje lijm voorkomt het gegraai in I de spullen van pa, en dan maar I totems in elkaar zetten, een I I paarde- of bandietenkop, pre cies wat je leuk vindt. Een duidelijke handleiding wijst de I Iweg, maar je kunt verder fan- taseren zo hard als je wilt. Déze keer behoeven alleen de I snippers te worden opgeruimd. I

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1963 | | pagina 34