DRUM.
DE DOKTER aan 't woord
Delegatie van Geref. Synode
voor gesprek naar Z-Afrika
Evang.-Luth. Hannover
krijgt predikantes
E.E.G. moet uitgaan van
verantwoord prijsbeleid
Een woord voor vandaag
Voorstel tot instelling
Jdcin-concilie"
Ken ambtenaren het
stakingsrecht toe
STEEDS MEER MANNEN ROKEN
HALF ZWAAR - HEEL LEKKER3K
LiefKnuffelpaard
Albert Heijn
LUCHT. WAARIN
Wil LEVEN
2
DINSDAG 12 NOVEMBER 19fl
ANDERZIJDS
MARIA EN DE OECUMENE
„De
Protestant" neemt een
commentaar op van de rede van
paus Paulus VI die hij op 11 ok
tober j.l. voor de concilie vaders
hield over Maria. Dit commen
taar van Paolo Ricca, directeur
van het Prot. Persbureau in Ita
lië luidt als volgt:
DEZE REDE moet zeker als een
koude douche hebben gewerkt
op hen die juist het strikt christo-
centrische karakter van de rede
hadden bewonderd en toegejuicht,
waarmee dezelfde Pau:us VI de
tweede zitting van het Concilie had
geopend. Maar zo heeft dit katho
licisme duizend gezichten, dit ka
tholicisme dat het onverenigbare
verenigt met een haast ergelijke
en voor ons onbegrijpelijke hard
nekkigheid. Het heeft geen zin zich
door het tegendeel te laten mislei
den: het katholicisme is en blijft
diep marianisch.
Natuurlijk, ook in het katholicis
me is er marialogie en marialogie.
Ook al heeft in onze eeuw de ma
rialogie een ongekende bloei ge
had en de ontwikkeling van de ma-
rianische theologie een duizeling
wekkende hoogte bereikt (zodat een
katholiek theoloog heeft gezegd:
„Onze eeuw beroemt zich er met
recht op de eeuw van Maria te
zijn"), is het toch waar. dat er in
het katholicisme een stroming is
die ook in het hart van het Conci
lie goed vertegenwoordigd is die
niet zozeer afstand wil doen van de
Mariacultus. dan wel deze in wil
perken en wellicht afremmen.
Het kan niet met absolute zeker
heid worden gezegd of de rede van
Paulus VI van 11 oktober werke
lijk ten doel had de figuur en po
sitie van Maria in het hart van
het katholicisme in evangelische zin
te herzien. Zo ja, dan zou de paus
niet hebben gezegd dat Maria de
„redster van het roomse volk" is
(in het katholicisme worden de be
grippen „Rome" en „Maria" vaak
geassocieerd en deze associatie is
niet toevallig), of dat zij de „mys
tieke moeder" is der Kerk en „on
vergelijkelijk haar voorbeeld, haai
glorie, haar vreugde en haar hoop",
en hij zou zeker niet in gebed aan
Maria hebben gevraagd wat de
christenen vroegen en vragen aan
God alleen, in de naam van Jezus.
Op 12 september j.l., toen hij de
deelnemers aan het internationale
congres van de Maria Congregatie
toesprak, had de paus gezegd: ..De
Mariacuitus is niet het doe) zelf,
maar de hoofdweg die naar Chris
tus leidt en in Hem naar de glorie
van God en naar de liefde van de
Kerk". Maar de rede van 11 okto
ber bevat één zinsnede, waardoor
men een glimp kan opvangen van
deze ondergeschiktheid van Maria
aan Christus: daar waar Maria
wordt genoemd ,.de lamp die voor
Christus uitgaat, enig en uiteinde
lijk licht der wereld".
Een vrij teleurstellend aspect van
de pauselijke rede dat niet kan
worden verzwegen is tenslotte de as
sociatie van Maria met het oecume-
nisme. ..O Maria", zegt Paulus VI,
„wij bidden U voor onze christelij
ke broeders die nog gescheiden zijn
van onze katholieke familie;
roep met ons allen al Uw kinde
ren tot dezelfde eenheid onder Uw
moederlijke en hemelse bescher-
et het
Het
heeft altijd willen zijn en i
willen zijn een beweging die de di
verse christelijke kerken nader tot
Christus en zijn Evangelie brengt.
Men kan Maria slechts associëren
met het oecumenisme als men dit
laatste niet beziet als een bewe
ging om nader tot Christus te ko
men maar als een beweging om na
der tot het rooms katholicisme te
komen.
Voorstel prof. de Gaay Fortman:
Rassen gelijkheid
punt van overleg
,,Ik zou willen, dat onze synode
een kleine delegatie naar de Zuid-
afrikaanse zusterkerken zond,
niet alleen van predikanten, maar
ook van gemeenteleden zonder
meer, om met grote klem bij die
kerken aan te dringen tot een op
roep tot overleg van de regering
met de niet-blanke bevolkings
groepen over de wijze, waarop
een vreedzaam samenleven tussen
de verschillende bevolkingsgroe
pen in vrijheid en gelijkwaar
digheid kan worden tot stand ge
bracht". Prof. W. F. de Gaay
Fortman doet deze suggestie in
een artikel in ,,De Strijdende
Kerk". Hij stelt dat er bij deze
oproep begrip getoond zal moeten
worden voor de moeilijke positie
waarin de blanke bevolkingsgroep
in Zuid-Afrika verkeert.
Wij zullen even duidelijk iedere
senideologie als in strijd met het evan
gelie moeten afwijzen en moeten wij-
op de onvervreemdbare rechten,
die iedere regering aan al haar bur
gers behoort te waarborgen, zo
volgt prof. de Gaay Fortman.
is ervan overtuigd dat een derge
lijk optreden van de Nederlandse ker-
een belangrijke steun zou betekenen
die Zuidafrikaanders. die reeds
dat het dringend nodig is het re
te wenden. Prof. de Gaay Fortman
mening dat het aantal van deze
sen groter is dan de officiële cij
fers doen vermoeden.
Ds. J. Hoekstra
overleden
vroeger jaren in
Friesland op kerkelijk en politiek ge
bied een voorname plaats heeft inge
nomen. De overledene werd 14 mei 1874
te Sloten geboren, en werd in 1907 kan
didaat in Friesland. Hij begon zijn amb
telijke werkzaamheden in Burum. In
1919 ging hij naar Ternaard, welke ge
meente hij gediend heeft tot aan zijn
emeritaat in december 1943. Nadien was
hij aldaar nog als hulpprediker werk-
Ds. Hoekstra heeft een groot aantal
bestuursfuncties vervuld. Hij was vice-
president van het provinciaal kerkbe
stuur van Friesland en lid van de ge
nerale synode. Tal van jaren maakte hij
deel uit van het bestuur van de Friese
predikantcnvereniging. Ook was hij
voorzitter van de kamerkring Leeuwar
den van de Chr. Hist. Unie en tal van
jaren lid van het hoofdbestuur. Van de
provinciale commissie van de Confessio
nele Vereniging in Friesland was hij
voorzitter. Ds. Hoekstra is vele jaren
voorzitter geweest van de redactie van
het christelijk-historisch weekblad „De
Banier". Verder was hij redacteur van
het hervormd Zondagsblad voor Fries
land. Ook heeft hij in zendingsbladcn
en andere periodieken gepubliceerd. Na
de bevrijding wera ds. Hoekstra lid van
de nood-gemeenteraad van West-Donge-
radeel, deze koos hem tot wethouder en
als zodanig is ds. Hoekstra ook loco
burgemeester geweest. Ds. Hoekstra was
ridder in de orde van Oranje-Nassau.
De begrafenis zal a s. woensdagmiddag
te Ternaard plaatsvinden na een ro
dienst in de hervormde kerk aldaar
half twee.
In Finland nog geen beslissing
Uit gesprekken met bezoekers uit
Zuid-Afrika is hem ook gebleken dat
het aantal mensen die de noodzaak in-
van het overleg, ook in de kerken,
toeneemt.
,Wij kunnen aanknopen bij de in
Zuid-Afrika zelf levende opvattingen.
Wij kunnen de Zuidafrikaanse kerken
aanspreken uit het evangelie en haar
daarbij wijzen op de uitspraken va:
vierde Gereformeerde Oecumenische
synode die in .1958 in Potchefstroom
gehouden werd", aldus prof. de Gaay
Fortman.
Met een verschil van acht stem
men is het voorstel tot toelating
van de vrouw in het predikambt
in de Finse lutherse kerk ver
worpen. De stemmenverhouding
63 55 vertoont reeds een geheel
ander beeld dan die, welke vijf
jaar geleden op de vorige synode
over dit onderwerp werd gehou
den. Toen was ruim de helft der
aanwezigen tegen het voorstel.
Ook de evangelisch lutherse kerk
van Hannover heeft zich met het
vraagstuk beziggehouden. Daar
besliste men in eerste instantie
tot toelating van de vrouw tot de
bediening des Woords en der sa
cramenten.
Hoewel de Finse synode dus niet tot
een positieve uitspraak is gekomen,
heeft men wel geprobeerd een vorm te
vinden waarin de vrouw reeds in de ge
meente werkzaam kan zijn. De theolo
gisch geschoolde vrouw zal voorlopig
als catechete in de Finse gemeenten
arbeiden.
De Hamburgse evangelisch lutherse
kerk zal thans moeten beslissen of de
nieuw toe te laten predikantes beroepen
kunnen worden in vacante gemeenten of
dat er speciale plaatsen voor haar ge
creëerd zullen moeten worden. Dit zal
in overleg geschieden met de overige
kerken van de Verenigde Evangelisch-
Lutherse Kerk in Duitsland.
Collecte voor meer
„Zonnehuizen"
Ter verwezenlijking van de uitbrei
dingsplannen zal de Vereniging „Het
Zonnehuis" van 11 tot 23 november een
openbare collecte houden. Deze vereni
ging die christelijke verpleging beoogt
van langdurige zieken en ernstig inva
liden heeft momenteel drie tehuizen (te
Beekbergen, Doorn en Schiedam) waar
230 zieken en invaliden verpleegd wor
den.
Bij uitvoering van de huidige plannen
zullen dit er binnen tien jaar ongeveer
duizend kunnen zijn. Deze plannen om
vatten het bouwen van de volgende te
huizen: te Zuidhorn (Groningen» met
136 bedden; te Vlaardingen met 204 bed
1 den f ti» Amstelveen met 250 bedden
te Amstelveen met 250 bedden.
Landbouwschap over Kennedy-ronde:
Alle afspraken
nakomen
Een ander punt van het ontwerp is
het feit dat de predikante bij huwelijk
haar dienstverband als geëindigd dient
te beschouwen. De kerk van Hannover
zal overigens in voorkomende gevallen
gerechtigd zijn afwijkende beslissingen
te nemen.
Karei van Gelre
wordt bijgezet
in Eusebiuskerk
in de grafkelder onder het koor
grote of Eusebiuskerk in Arnhem. De
plechtigheid vindt op vrijdag 22 novem
ber plaats in tegenwoordigheid onder
meer van de besturen van provincie en
van de voormalige kwartiersteden van
Gelderland, waartoe ook Roermond be
hoort. Zowel over de herplaatsing van
de graftombe als over de bijzetting van
het gebeente van de in zijn UM tot ver
over de landsgrenzen roemrucf p hertog
is nogal wat te doen geweest. De fraai
gebeeldhouwde tombe vond de kerk
voogdij der hervormde gemeente, van
wie de Grote Kerk is, niet meer passen
in het ook herstelde koor van de kerk.
Men kwam uiteindelijk tot een compro
mis en de tombe is nu herplaatst in de
kooromgang. Het in een loden kist ge
borgen gebeente en in een zilveren
kistje bewaarde hart van de hertog zijn
destijds uit de verwoeste kerk naar een
kluis van de gemeente Arnhem over
gebracht en zijn daarin sedertdien be-
Spaanse intellectuelen
schrijven brief vanuit
hun gevangenis
Een groep van 15 Spaanse intellec
tuelen heeft vanuit de centrale gevan
genis van Burgos een open brief ge
schreven aan de minister van voorlich
ting. De brief werd gelijktijdig verzonden
aan vele buitenlandse correspondenten
in Madrid. De gevangenen doen een be
roep op de minister om onpartijdige
waarnemers toe te staan de gevangenis
te bezoeken. De gevangenen zeggen dat
zij mishandeld en geslagen worden.
Er zijn reeds meer open brieven x
schenen van grote groepen Spanjaarden
die protesteren tegen het brute optre
den van de politie in het algemeen ec
in gevangenissen in het bijzonder. Deze
briefschrijverij aan regeringsautoritei
ten schijnt uit te groeien tot een nieuw
systeem om anti-Franco-politiek te be
drijven.
Premie-van-de-Maand Club
Het Landbouwschap heeft er bij
de EEG-ministerraad op aange
drongen, dat het mandaat van de
Europese Commissie voor de
Kennedy-onderhandelingen in de
GATT afgestemd zal worden op
een verantwoord markt- en prijs
beleid in de EEG en geen kwanti
tatieve toezeggingen zal bevatten.
Dit laatste zou niet alleen het in
terne markt- en prijsbeleid in ge
vaar brengen, maar bovendien
betekenen, dat de EEG bij het
toewijzen van contingenten moet
discrimineren tussen verschillen
de exporterende derde landen.
Daardoor zou de EEG voorts
meewerken aan de bevriezing
van het internationale handels
verkeer.
Alle afspraken die tot nu toe in de
EEG zijn gemaakt moeten worden
nagekomen, zo schrijft het Landbouw
schap. Met name zal dit het geval
moeten zijn bij de geleidelijke vrijma
king van het onderlinge handelsverkeer
en de afschaffing van nationale steun
maatregelen, die in strijd zijn met de
EEG-bepalingen. Afspraken die in de
EEG worden gemaakt hebben alleen
als elke lid-staat de genomen be
sluiten onverkort toepast en deze toe
passing niet aan nieuwe voorwaarden
verbindt.
Het Landbouwschap wijst er met klem
op. dat een verdere verschuiving van na
tionale bevoegdheden naar organen van
de EEG beslist gepaard moet gaan met
een gelijktijdige verschuiving van parle
mentaire bevoegdheden naar Europees
veau, dus naar het Europese Parlement.
Wat de voorstellen van de Duitse
staatssecretarissen aan de EEG-minister
raad betreft, zegt het schap in zijn brief,
dat de voorgestelde instelling van intra-
slulsprijzcn voor eieren en slachtplulm-
vee in het bijzonder voor de Nederland
se landbouw zeer gevaarlijk zou zijn. Het
boete leggen op de verbetering
Opvattingen
Koop vandaag nog deze merkwijn
list vooral uw dranken. Bij 6flessen
Pierre Baptiste (blanc - rouge -
rosé) tijdelijk de 7e fles gratis.
N.V. WIJNHANDEL M. REUCHLIN 4 ZN.
ROTTERDAM - DEN HAAG
Spanjaarden zijn praatgrage mensen
en dat bewees eens te meer
jonge Spanjaard uit Granada, Francis
Dumont geheten, die het gepresteerd
heeft om 24 uur en 45 minuten
achtereen te praten.
Francis begon als medewerker aan
liefdadigheidstombola zondagmiddag
om 17.00 uur te praten en hield pas
maandagmiddag om 17.45 uur
mond. Hij stopte alleen van tijd tot
tijd vijftien sekonden om wat te
drinken, vooral punch waarvai
zeventien glazen naar binnen sloeg.
Twee artsen en enkele verpleegsters
hielden een oogje in het zeil.
Beroepingswerk
NED. HERV. KERK
Beroepen te Kootstertille: J. de Bruin
Boxum c.a.
Aangenomen naar Ermelo. geest. verz.
stichting Veldwijk: dr. C. van Leeuwen,
die bedankte voor Zutphen (vac. F.
Roosjen».
Bedankt voor Koudum: I. J. Wisse te
Almkerk; voor Workum (vac. W. E. Ver
donk): G. C. Vijzelaar te Deil-Enspijk;
Lexmond: B. M. Meijndert te Waar-
voor Scharnegoutum (toez.): W.
Kuil te 't Woudt.
Beroepbaarstelling: drs. H. R. Smit,
kanri. te Groningen. Damsterdiep 143,
GEREF. KERKEN
Beroepen te Overveen (a.s. em. D.
Ringmalda): F. H. Veenhuizen. te Goor;
te Westerbork: P. Sijtsma, te Neder-
horst den Berg; te Aalten (vac. dr. J.
Rinzema): Th. P. van Belzen te Mariën-
berg.
Aangenomen naar Aalsmeer (2de pred.
I W. Haverkamp te Anna-Jacoba-
Bedankt voor Purmerend (2de pred.
pl.) en voor Bedum (vac. D. Kuiper);
C. H. v. d. Berg te Lollum.
CHRIST. GEREF. KERKEN
Tweetal te Groningen (vac. Joh.
Prins): A. Rebel, te Emmeloord en M.
W. Nieuwenhuyze, te Amsterdam-W.
Beroepen te Nieuwe Pekela: T. Harder
te Kornhorn; te Heerde: J. Kampman
te Rijnsburg.
EV. LUTHERSE KERK
Drietal te Naarden-Bussum: K. Ber-
veling te Rotterdam, J. P. Boenderma
ker, tijdelijk te Heidelberg en H. J. A.
Haan te Leiden.
UNIE VAN BAPT. GEMEENTEN
Benoemd tot hulppredikant te Zutfen:
H. D. Dekker, kand. te Groningen.
De voorzitter v,an het Westduitse par
lement, dr. Gerstenmaier. heeft gisteren
de sleutel gekregen van de nieuwe zui
delijke vleugel van de in 1933 door een
brand verwoeste Rijksdag in Berlijn.
Daarna kwam in het gebouw dat slechts
enkele meters van de Berlijnse muur
staat, het seniorenconvent van het fede
rale parlement bijeen.
Het besluit tot herbouw werd in 1958
door de Bondsdag genomen om de wens
van de Bondsrepubliek het verdeelde
Duitsland te herenigen te symbolise-
In Jeremia 2 mijmert God over „de genegenheid van u
jeugd". Hij spreekt daar over Israël in de wildernis. De Het
zegt: „Ik gedenk de liefde van uw bruidstijd, toen gij Mij
volgt waart in de woestijn, in onbezaaid land."
Als wij denken aan die woestijnreisdie veertig jaar gedut
heeft, dan zijn we geneigd heel anders te spreken. Werd Isr
niet een hardnekkigvolk genoemd? Lezen we niet vrij\
in ieder hoofdstuk dut het morde of twistte, dan weer
Mozes, dan weer met God?
Maar als God terugdenkt aan die dagen, en Gods gedachti
worden ons door Jeremia vertolkt, dan klinkt geen enk<
klacht, geen enkel hard woord. Is God dan alle verzet, c
ongelovigheid, alle ongehoorzaamheid van dit volk vergeti
Ja'. Dat is wat liefde doet. Liefde vergeet veel, liefde^b_ed\
alle dingen. Liefde ifërzoent. En het wonderlijke is dat in
Hebreeuws dat woord verzoenenook kan betekenen
pekfeen". Het wordt gebruikt voor wat Noach deed met
ark. Hij bedekte alle reten met pek. Hij verzoende de ar\
zodat het oordeel niet binnen kon komen. Wij mogen ons
God verzoenen, ons door Hem laten bedekken, in Christus
Ook dan krijgt het oordeel geen kans meer.
geschenk? ieta vnnr de fiets!
Concilievaders overwegen indiening:
nr
Het wordt, na de ontwikkeling
van vorige week op het concilie,
toen de meningen over de curie
hervorming scherp tegenover el
kaar zijn komen te staan, waar
schijnlijk geacht dat de concilie
vaders in een of andere vorm
aanbevelingen aan de paus zullen
doen.
Uit doorgaans goed-geïnfor-
meerde bron wordt vernomen dat
de paus bijzonder ingenomen zou
zijn met een voorstel waarin hem
de onmiddellijke instelling van
Conclusie ARKA-commissie:
Er zijn geen steekhoudende
argumenten om het voor Neder
landse ambtenaren geldende sta
kingsverbod te handhaven. Aldus
de eindconclusie van een door het
hoofdbestuur van de Algemene
rooms-katholieke ambtenarenver-
eniging (ARKA) ingestelde com
missie die tot taak had deze zaak
nader onder ogen te zien. Het rap
port kan op het vandaag en mor
gen in Maastricht aan de gang
zijnde congres van de ARKA punt
van bespreking uitmaken.
De commissie meent dat aan amb
tenaren het stakingsrecht moet worden
toegekend, maar dat dit dan met meer
voorwaarden omgeven dient te wor
den dan bij de werknemers in de par
ticuliere ondernemingen het geval is.
De commissie denkt hierbij aan een
zgn. afkoelingsperiode en aan een vor
deringsrecht ten behoeve van de over
heid.
De ambtenaar staat, naar het oordeel
der commissie, beroepsmatig in dienst
van het algemeen welzijn, in tegenstelling
tot de werknemer in de particuliere on
derneming. Daaroiri zal van de ambte
naren in casu de organisaties die een
mandaat van de ambtenaren hebben
verkregen, mogen worden geëist dat
alleen in het alleruiterste geval het mid
del van staking worden gebruikt.
De afkoelingsperiode (een tijdvak van
b.v. een maand tussen het aankondigen
van een staking en het in staking gaan)
zou dienen om bemiddelende invloeden
kans te bieden partijen tot elkaar te bren
gen.
Op grond van het te introduceren vor
deringsrecht zou de overheid bepaalde
categorieën ambtenaren kunnen verplich
ten hun werkzaamheden niet te onder
breken. dan wel na oproep onmiddellijk
te hervatten. Tot deze categorieën be
horen b.v. de ambtenaren van de veilig
heidsdiensten.
een centrale commissie zou woi
den gevraagd, welke hem ze^
concreet bij de verdere afwikkj
ling van het concilie zou ter zijd
staan.
Deze centrale commissie zou de bet
kenis kunnen hebben van een „klein ca
cilie" en zo nodig, wanneer eenmaj
de definitieve uitspraken over de colli
gialiteit en heel het tweede hoofdsra
over de kerk in positieve zin gevallj
zijn. als een permanent „concilium apa
tolicum" een definitieve plaats in hl
bestuur van de kerk kunnen krijgen.
De instelling van een centrale con
missie of een „klein concilie" is reel
het einde van de eerste zitting al
behoefte gevoeld. De voorbereidt
voor het concilie bleken na de eei
ste zitting veel leemten te vertonen.
Paus Johannes XXIII heeft toen beslq
ten tot de instelling van een coördinatil
commissie met beperkte opdracht. 2
kon coördineren en beperken, maar q
vernieuwing van de schemata bleef aq
de concilie-commissies opgedragen. 1
Behoudens de paar verbeterde schl
mata over kerk. oecumene en lekei
apostolaat zijn een groot aantal in wj
zen onveranderd gebleven.
Een „klein concilie" zou reeds vro«
in 1964 aan het werk kunnen gaan
herziening van de schemata en aanpa)
sing aan de meningen van de conciliew
ders kunnen voorbereiden, al dan ni
met gebruikmaking van de bestaanq
concilie-commissies.
Aan dit klein-concilie zou dan ook kui
nen worden overgelaten de datum vol
de derde zitting te bepalen.
Bisschoppen willen een beroep doen q
Paus Paulus om- hen te helpen' uit q
impasse te komen, die ontstaan is dol
het conflict over de verhouding van c
paus tot de bisschoppen. Er circulee!
een brief onder de leden van het coq
cilie ter ondertekening. Deze is gericl
aan de paus.
In de brief wordt opgemerkt dat J
paus zelf de wens heeft te kennen gegl
ven om te komen tot een nieuwe von
van betrekkingen. In feite wordt gi
vraagd om specifieke aanwijzingen
geven van hetgeen hij gedaan wenst j
hebben. De brief is kennelijk bedoej
als tegenzet tegen Ottaviani en zijn curii
mensen die iedere vorm van verniel
wmg waarin zij hun centrale plaats dn
gen te verliezen, tegengaan. Deze brii
is ook een poging om een middenweg i
vinden.
Vragen op medlach gebied zenden aan de redactie van ons
blad met linksboven op de envelopt „Medische rnbrlek".
Antwoord op vragen van algemeen belang wordt ln deze
rnbrlek gegeven, vragen waarvan de beantwoording niet
langs deze weg gewenst Is, geschiedt per brlel.
van de produktie. waarnaar de Neder
landse veredellngslandbouw voortdurend
streeft.
Ook keert het Landbouwschap zich
tegen de Duitse opvatting, dat het voor
het goede verloop van de onderhande
lingen in de GATT in verband
Kennedy-ronde wenselijk is, dat
EEG-landbouwbeleid slechts voorlopige
regelingen getroffen worden. Het schap
stelt hiertegenover, dat men de basis
verzwakt van het gesprek over de land
bouw in de GATT. wanneer men als de
instrumenten voor dit beleid slechts
voorlopige voorzieningen treft. Zonder
deze EEG-instrumenten worden de on
derhandelingen in Genève veel meer een
zaak van de EEG-landen afzonderlijk.
Dit vederlicht dier is een pluche
paradepaardje van de PMC. Het
kost slechts f 20.- in PMC-cheques.
En dat bij een vergelijkbare winkel
waarde van f 30.-. Dat is het voor
deel van de PMC-cheques, die u
bijeenspaart met zegels 10 cent.
En al deze zegels verdient u zelf
door de spreekwoordelijk lage AH-
prijzen. Conclusie?
Kom ook naar
De gevaarlijke luchtvergiftiging ontstaan door
de brand in een chemisch bedrijf in Vlaardingen
enige tijd geleden heeft veel stof doen opwaaien,
en we vragen ons af, of we niet beter boven dit
artikel hadden kunnen zetten: „De lucht waarin
we moeten leven". In ieder geval is weer eens
duidelijk geworden hoe belangrijk „lucht" voor
ons is, en wat een gevaren er kunnen ontstaan
als deze lucht door welke oorzaak ook ge
vaarlijk voor de mens wordt. Daarom willen we
ons vandaag nog eens even met dit probleem be
zig houden.
De ademhaling dient om het bloed van zuurstof
te vóórzien en er tevens koolzuur en waterdamp uit
te verwijderen. Om dit te bereiken wordt door de
ademhalingsbeweging, veroorzaakt door samentrek
king en ontspanning van het middenrif, buitenlucht
via de mondkeelholte en de luchtpijp getranspor
teerd naar de longen.' De longen bestaan uit zeer
fijne vertakkingen uitgaande van de luchtpijp. Deze
vertakkingen worden steeds fijner en eindigen ten
slotte in zeer kleine longblaasjes. Rond deze long
blaasjes lopen zeer fijn vertakte bloedvaatjes.
De lucht die we in gezonde omgeving inademen
bestaat uit 78 pet. stikstof, bijna 21 pet. zuurstof en
nog een gering percentage andere gassen. Bij de'
passage van de buitenlucht wordt in de longblaas
jes ongeveer 4 pet. zuurstof overgedragen aan het
bloed, terwijl tegelijkertijd ongeveer 4 pet. koolzuur
gas wordt teruggenomen, terwijl de uitademingslucht
verder verzadigd is van waterdamp. Bij de uitade
ming bevindt zich in de uitgeademde lucht dus nog
altijd ongeveer 17 pet zuurstof, zodat deze lucht
ook nog een tweede keer de longen zou kunnen pas
seren en wederom zuurstof afgeven. Op dit principe
berust de tegenwoordig meer en meer gepropageer
de ..mond op mond beademing" bij drenkelingen of
door gas vergf**1--T"1- -•«-
de helper word
op de patiënt.
In steden en vooral in industriegebieden ademen
we uiteraard veel stof en andere ongewenste pro
ducten in. Wanneer we door de neus ademhalen,
wordt de lucht daar gelukkig enigszins gezuiverd,
dank zij de daar aanwezige zeer fijne tnlhaartjes
op de slijmvliezen, zodat de verontreinigingen wor
den uitgezeefd en met het snuiten worden verwij
derd. Een gedeelte van het stof ziet echter toch
nog kans ongestoord de neus te passeren en de lon
gen te bereiken, niet echter nadat ook in de lucht
pijp door trilhaarcellen een tweede zifting heeft
plaats gevonden. Wanneer deze trilhaarsystemen
extra worden geprikkeld, door een stoffige omge
ving bijvoorbeeld, reageert het lichaam met een
extra beveiligingsreactie. Wanneer het trilhaarsys
teem van de neus wordt geïrriteerd ontstaat een
niesreflex, terwijl de luchtpijpreactie zich als hoes
ten openbaart. Beide reflexen streven een krachtige
verwijdering van het stof na. Bepaalde beroepen,
bijvoorbeeld de mijnwerker met steenkoolstof en de
zandstraalarbeider met zeer fijn verdeeld zandstof,
kunnen dan ook bezwaren van de kant van de lon-
5en oproepen, ware het niet dat de arbeidsinspectie
eze beroepen, en ook beginnende gevolgen daar
van door middel van geregelde doorlichting der lon
gen,, onder controle houdt Maar ook buiten de di
recte invloed van een bedrijf kunnen de longen wel
eens teveel kwade stoffen opnemen. Roet als af
val uit de rook van fabrieken kan speciaal bij
mist en windstil weer in grote hoeveelheden wor
den ingeademd, een probleem waarmee men vooral
in Londen vaak te kampen heeft. Verschillende af
valstoffen zouden bovendien nog kankerverwekkend
in de longen zijn.
Behalve stofdeeltjes van welke oorsprong ook, kun
nen ook chemische gassen zeer nadelige invloeden
op de gezondheid uitoefenen. Niet dat zij in alle g<
vallen de longen „verstikken", maar vooral oó
doordat vele gassen met de zuurstof in het bloe
kunnen worden opgenomen. Sommige gassen he
ben bovendien de nare eigenschap, dat zij 11
zuurstof verdringen, zodat dit noodzakelijke
niet en het kwade gas wél wordt opgenomen, me
alle gevolgen van dien.
Wanneer we ons bewust zijn van de aanwezighe
van een gevaarlijk gas kunnen we met een natï
doek voor mond en neus bereiken dat een gedeelt
van het gas wordt opgelost en via de stofwisseling
weg naar voor de mens minder gevaarlijk gebie
wordt gebracht, zoals maag en darmen.
Verschillende gassen veroorzaken in de longe
zwellingen, waardoor de luchtpijpjes en de lons
blaasjes worden dichtgedrukt en kans op verstil
king ontstaat. Wanneer men hiervan gespaard zo
blijven, rest nog de kans op een longontsteking n
enige uren, die meestal dodelijk verloopt. Uiteraar
zijn mensen die lijdende zijn aan chronische bron
chitis, asthma of andere longaandoeningen
kwetsbaarder.
We willen niet in finesses treden Nvat betreft d'
vele soorten gas. die ons leven kunnen bedreig»
we willen volstaan met het noemen van lichtgi
uit lekkende gasleidingen; kolendamp uit slecl
trekkende kachels, en de uitlaatgassen van m<
ren. Deze gassen geven alle het zogenaamde k»
monoxyde af. hetwelk zich bindt aan een bloed»
derdeel, waardoor zuurstofópname onmogelijk
We willen ons jn dit artikel niet bezig houi
met vele andere gevaren, die zich onzichtbaar
de lucht kunnen verbergen, zoals sigarettenrook,
ook zwellend op de slijmvliezen kan werken (roker
hoest) en zelfs net als de directe invloed van s'
retten, kankerverwekkend zou kunnen werken,
de bacteriën en virussen in de vrije lucht en
radioactiviteit laten we buiten beschouwing.
Het zal de lezer dus wel opgevallen zijn, dat t
verschillende mogelijkheden van luchtverontrein.l
ging zijn. De belangrijkste zijn zeker die stoffen, difl
vrij komen bij de grote industrieën, en die evena»
de waterverontreiniging een potentieel gevaar votn.
