Gasveld nog tweemaal zo rijt
Zeker 1100 miljard kubieke
meter; kans op nog meer
Thans het op een na grootste van de wereld
Hoe duur
nog geen
akkoord
Lagerhuis over
het uitstel
Havenstaking
in Amsterdam
afgelopen
,Mijn telefoon wordt
afgetapt...'
Bijna drie miljoen
voor vluchtelingen
Donderdag 24 oktober 1963, 44»te jaargang
Nevelig weer
Droog en nevelig weer met veel be
wolking, maar ook enkele plaatselijke
opklaringen In de naeht en oehtend
hier en daar mist Weinig wind- Wei
nig verandering in temperatuur.
(Zie veritolg pagina 11)
J
Kantoren Leiden Steenstraat 37 Postbus 76 Telefoon 31441 Giro 58936 Abonnémentsprijien
FpE schat aan aardgas in de Groningse bodem is veel groter dan men aanvankelijk
heeft gedacht. Bewezen is nu, dat Nederland zeker 1100 miljard kubieke meter
aardgas rijk is. Dat betekent, dat zich genoeg energie in eigen bodem bevindt om de
totale behoefte aan energie in ons land gedurende 30 tot 35 jaar te dekken. De
Groningse „bel" is thans gebleken de op een na grootste ter wereld te zijn. De grootste
is die van Panhandle in Amerika, waarin 4000 miljard kubieke meter voorkomt. Dit
veld in de Sahara is met zijn 800 mil-veld is al vijftig jaar in exploitatie. Het bekende
jard kubieke meter gas aanzienlijk kleiner dan het Groningse nu blijkt te zijn.
In feite is de gasvoorraad in Gronin
gen nóg groter dan 1.100 miljard ku
bieke nieter. Want onder „bewezen re
serves" wordt het gas verstaan, dat
nin of meer in de directe omge
ving van de put bevindt en waarvan
bekend is, dat het geproduceerd kan
worden op commerciële basis.
De benaming „waarschijnlijke reser-
ds" wordt toegekend aan minder be
kende veldgedeelten, waarvan het niet
zeker is, dat er produceerbaar gas aanwe-
Maar, zei ir. Bongaerts, er is al
tijd vijftig procent kans, dat men er in
derdaad gas vindt.
Bij het onderzoek wordt dan ook nog
gewerkt met het begrip „mogelijke re-
Van deze gasreserves is het be-
taan niet zeker of het is niet zeker dat
iet commercieel kan worden geprodu-
DEI
Deze opzienbarende mededeling heeft de directeur van de Nederlandse
aardoliemaatschappij, ir. J. M. Bongaerts gisteren op een persconferentie
in Schoonebeek (Drenthe) gedaan. Bij het Groningse Bierum was een ver-
kenningsboring verricht, om de hoeveelheid aardgas juister te bepalen.
,De gunstige resultaten van deze proeven," zei de directeur van de N.A.M.,
.hebben geleid tot een herwaardering van het gasvoorkomen. Vast is
komen te staan, dat de gashoudende formatie zich over een zodanig ge
bied uitstrekt, dat de bewezen aardgasreserve in Groningen mag worden
gesteld op 1.100 miljard kubieke meter".
Deze manier van werken is er de o>
zaak van, dat er steeds nieuwe gegevt
naar voren komen over de voorraad
Groningen. Men waakt er steeds angst
vallig voor niet te hoge getallen te
men. Een te hoge raming kan de oorzaak
zijn van economische moeilijkheden.
Bij de nu gevolgde méthode va» onder
zoek zal de bewezen reserve
ten koste van de waarschijnlijke
gelijke reserves. Dat is in Groningen ook
gebeurd. Insiders verwachten deze aan
zienlijke toename van de gasvoorraad
wel. Maar voor buitenstaanders doet het
vreemd aan.
n nieuwe studie van alle beschikbare
gegevens uit de zeven putten (Slochte-
en 2, Delfzijl 1, Ten Boer 1, Noord
broek 1, Schildmeer 1 en Bierum 1; heeft
thans een redelijk overzicht gegeven
de voorraad.
En de
Minister vergiste
zich
prijs
Minister Toxopeus heejt zich gister-
id op een nogal opzienbare mani
rergist. Bij de begrotingsbehandelii
de Tweede Kamercommissie vc
binnenlandse zaken deelde hij mee, c
tussen de S.R.O.G. (Samenwerking Re
gionale Organen Gasvoorziening) ei
Nederlandse Gasunie overeenstemming
i bereikt over de prijs van het aard
gas. Deze mededeling moest hy echter
weer snel intrekken.
„Ik heb <in commissie) iets verkeerds
gezegd: er is namelijk nog géén c
i eenstemming bereikt," zo moest hij de
Kamerleden meedelen na een telefoon-
gesprek met iemand, die kennelijk door
de radionieuwsdienst was gealarmeerd
De bewindsman bood de Kamercommis
sie zijn verontschuldigingen aan.
Inmiddels heeft de voorzitter van de
SROG, burgemeester James van Gouda,
tegenover ANP verklaard, dat met de
Gasunie slechts over één (belangrijk»
onderdeel overeenstemming is bereikt.
Nadere mededelingen over de aardgas-
prijs zijn niet voor 31 oktober te ver
wachten. Een woordvoerder van de Gas
tei, dat „de zaak op een oor na is
Het commentaar van de zijde va
Gasunie op dit nieuws was: „We zullen
langer met het aardgas kunnen doen
x meer van kunnen exporteren".
Veel meer kon de woordvoerder
liet over opmerken, want veel hangt af
■an het tempo waarin het aardgas op de
binnenlandse markt kan worden afge
zet.
Afgewacht moet nog worden of de con
sument direct profijt zal hebben van
de veel grotere voorraad. Over de prijs
van het aardgas zou nog geen defini
tieve overeenstemming bestaan zo
als de Gasunie meedeelde. De Volks
krant wist vanmorgen echter te mel
den, dat tussen de delegatie van de Sa
menwerkende Gemeentelijke Gasbe
drijven en de N V. Gasunie een leve-
ringsprijs van 7 cent per kub. meter
zou zijn afgesproken
Midden december zal op beperkte schaal
in het noorden van het land begonnen
worden met de levering van het Gro
ningse aardgas. Ongeveer 1 april wordt
begonnen met de aanleg van het grote
net door het gehele land. Dit werk
neemt ongeveer vier jaar in beslag. In
deze tijd neemt de levering van het gas
geleidelijk toe.
Over de export van het gas kan nog
weinig gezegd worden. De mogelijkheden
van levering aan Duitsland, België,
Noord-Frankrijk en Engeland worden
onderzocht.
Evenwich t
Zeker is wel, hoe groot de voorraad
van het gas in de Groningse bodem mag
zijn, dat het aardgas nooit volledig de
andere energiebronnen zal vervangen.
Het is bovendien de vraag in hoeverre
de industrie aardgasminded zal worden.
Dan moet er streng gewaakt worden
voor een verstopping van de energie
markt. De minister van economische za
ken kan de belangen van bij voorbeeld
de staatsmijnen (die ook strategische be
tekenis hebben) en van de oliemaat
schappijen niet over het hoofd ziei
(Vo'
volg zie pag. 6i
De Parisiennes vinden het kennelijk een lenk verzetje door militairen
in legerwagens te worden gehesen. De regering heeft er echter aller
minst plezier in dat de Parijse spoorwegen gistermorgen om vier
uur een 24 uur durende waarschuwingsstaking begonnen. De spoor
wegvakbonden bewerendat de regering haar toezeggingen van dit
voorjaar niet is nagekomen en dat de koopkracht van de lonen met
twaalf procent is verlaagd
Home geeft 4 titels op
De Britse regering heeft er mee
ingestemd dat het Lagerhuis van
daag bijeen zou komen om te pra
ten over het besluit van het nieuwe
kabinet om de opening van de
nieuwe zitting van het parlement
van 29 oktober tot 12 november uit
te stellen,
Zoals bekend heeft dit uitstel ten doel
de nieuwe eerste minister, lord Home,
gelegenheid te geven zijn titel op te ge
ven en te dingen naar een zetel in het
Lagerhuis. Lord Home heeft gisteren de
documenten ondertekend, waardoor hij
afstand heeft gedaan van zün vier Schot
se en Engelse titels. De ondertekening
van deze documenDen maakt van Home
niet onmiddellijk een ..gewoon man".
Technisch blijft hij edelman totdat de
documenten gedeponeerd zijn bij de
voorzitter van het Hogerhuis, die tevens
de hoogste rechter in het land is.
Het komt enigszins als een verrassing
dat de nieuwe regering ingestemd heeft
met het debat over het uitstel van ope
ning van het nieuwe parlement. Welis
waar had de Labouroppositie, en vooral
Labourleider Wilson, veel kritiek op het
besluit en noemde hij dit bijna ongrond
wettig. maar het feit blijft dat de rege
ring nog steeds een forse meerderehid
bezit en dus kon Home dit besluit vei
lig nemen.
Britse diplomaten gaven te kennen dat
lord Home waarschijnlijk voor het einde
van het jaar een ontmoeting wil hebben
met president Kennedy. Verder zou hij
in het nieuwe jaar intensief contact wil
len met bondskanselier Edhard en presi
dent De Gaulle.
Minister Butler heeft al aangekondigd
zo spoedig mogelijk een ontmoeting te
willen met zijn collega van de Sowjet-
ume. Gnomiko.
De havenstaking in Amsterdam is weer
geschiedenis. Geheel volgens dc plannen
van het Amsterdamse stakingscomitc is
het werk in de haven omstreeks half zes
gistermiddag hervat. De avondploeg, be
staande uit ongeveer 1200 man, kwam
toen weer normaal in dienst bij de di
verse bedrijven die in de haven werk-
Minister onderzoekt aantijging Koekoek
(Van onze parlementsredaetie)
T~^E HEER A. KOEKOEK, leider
van de Boerenpartij, heeft gis
teren in dc Tweede-Kamercommissie
binnenlandse zaken de beschul
diging geuit, dat zijn telefoonlijn al
vijf jaar lang wordt afgetapt. Als
gevolg daarvan is, volgens hem, in
1959 zelfs een brief onderschept,
aarin een kandidatenlijst van zijn
partij zat.
Dit laatste noemde minister Toxo
peus „een uitermate kwalijke aan
tijging aan het adres van een vorig
kabinet, een beschuldiging die door
niets wordt gestaafd". „Ik ben er
heel zekei van, dat dit niet waar kan
zijn", aldus de bewindsman. Over de
bewering van de boerenleider dat
In één
oogopslag
EEG optimistisch
het gevolg van
De maandagavond gehouden huis-
n-huis-bliksemactie onder auspi-
•n van de stichting Nederlands
Comité Vluchtelingenhulp 1963 heeft
over geheel Nederland een totaal
bedrag opgeleverd van f 2.650.000.
Bij dit bedrag zijn nog niet geteld
bedrag van f 10.000 aan giro
stortingen en een toezegging voor
de actie van start ging van f 150.000.
Dit betekent dat het streefbedrag
van f 3.000.000 bijna is bereikt.
De eerste mededeling van de op
brengst werd door de t v. gedaan door
dokter A. C. van Swol. Bijna gelijk
tijdig deea dr. W. Drees hetzelfde tij
dens een bijeenkomst van organisato-
vai het Nederlands vluchtelingen
comité en de pers in de spaarbank
voor de stad Amsterdam, waar de
eindtellingen van de huis aan huis
actie zijn verricht. Beide sprekers
wezen op het opmerkelijke feit, dat
de hoogste geldelijke gemiddelden
werden bereikt in het gebied dat tij
dens de watersnoodramp in februari
1953 zozeer getroffen werd.
Dr. Drees dankte na het geven van de
exacte cijfers alle organisatoren en de
tachtig duizend vrijwilligers die tot het
welslagen van de actie hebben bijge
dragen. Na dr. Drees wei-den nog enke
le woorden gesproken door mr. C. Brou
wer. vertegenwoordiger in Nederland
van het Hoge Commissariaat van de
V.N. voor de vluchtelingen en de heer
W. L. VieAma, secretaris van de stich
ting Nederlands Comité Vluchtelingen
hulp 1963.
Aan ac voet van het complex van
spuisluizen, dat in aanbouw is in
de enorme bouwput aan 't Haring
vliet als onderdeel van het Delta
plan, zijn betonvlechters op het
ogenblik bezig met het aanbrengen
van de bewapening van een groot
stortbed. Hier zal binnenkort de
betonnen vloer worden gestort, die
moet voorkomen, dat in de toe
komst bij het spuien de bodem
wordt uitgeslepen
De provincie met de grootste
brengst was Zuid-Holland met 35
en die met het grootste gemiddelde
Utrecht met/ 0.30 per inwoner. De ge-
menten die de financiële kroon spanden
waren Oud-Vossemeer in Zeeland
Benthuizen in Zuid-Holland met beide
1.12 per inwoner.
De opbrengsten van de provincies
ren: Groningen ƒ15.000. Friesland
f 110.000, Drente 10.000. Overijl
165.000. Gelderland ƒ300.000. Utrecht
ƒ215.000. Noordholland ƒ440.000. Z
land 80.000. Noord-Brabant ƒ230.000
Limburg ƒ95.000. Van de grote steden
liad Amsterdam 111.000. Den Haag
177.000 en Rotterdam 175.000.
Nog onrust in de
R'damse haven
Bij het stuwadoorsbedrijf Quick Dis
patch N V aan de Merwehaven in Rot
terdam hebben dertig kraanmachinisten
van de ochtendploeg geweigerd aan het
werk te gaan. Dit betekent dat met laad
bomen moet worden gewerkt Ook in
het bedrijf aan de Waalhaven is het on
rustig. Inmiddels zijn besprekingen ge
houden tussen 'n deputatie van de werk-
:rs en de directie. Van de zijde van
erknemers wordt de eis gesteld dat
en uitkering ineens zouden krijgen
omdat dit ook in andere bedrijven zou
zijn gebeurd.
Het blijft in het bedrijf rommelig.
Bij het transportbureau NTB aan de
Waalhaven zijn vanmorgen vijftig men-
n weggelopen.
De scheepvaartvereniging Zuid is er
nog niet in geslaagd tot overeenstemming
te komen met de Spaanse arbeidskrach
ten die door deze organisatie naar Rot
terdam waren gehaald. Van de 150 man
zijn er ruim tien aan het werk gegaan
maar een kleine 140 menen nog altijd dat
dc voorwaarden waaronder zij zijn aan
genomen niet integraal worden uitge
voerd en weigeren daarom aan hef werk
te gaan. Zeer vermoedelijk zullen zij
vandaag of morgen naar Spanje worden
teruggestuurd.
Kerk gedeeltelijk
door brand
verwoest
In het dorp De Weere bij Hoorn is de
r.k. kerk gistermiddag gedeeltelijk door
brand verwoest. De brandweer, die met
een ladderwagen snel ter plaatse
wist de toren te behouden. Vanuit de
toren (brandweerlieden hadden deze be
klommen) werd het vuur van binnen uit
bestreden.
Enkele arbeiders waren 's middags
bezig geweest de kerk schoon tc maken
en de balken te bespuiten met een
brandbaar anti-houtwormmiddel. Vlak
onder het dak brak door onbekende
oorzaak de brand later uit
hij al jarenlang het slachtoffer van
aftapperij is, zei mr. Toxopeus later:
„Ik ga er vanuit dat dit onmogelijk
is, maar ik zal het laten onderzoe
ken". De heer Koekoek repliceerde
„Ik heb voor mijzelf bewijzen ge
noeg, maar werkelijke bewijzer
zijn natuurlijk niet te leveren. Di
minister en ik zijn dus quitte".
De opmerkingen van de heer Koekoek
veroorzaakten in dc Kamercommissie
die dezer dagen de begroting van binnen
landse zaken bespreekt een kleine rel.
Vooral de socialist Schcps maakte zich
kwaad. Dat was geen wonder, want de
heer Koekoek probeerde in eerst»
stantie met name de socialisten voor
democratisch" uit te maken, omdat vol
gens hem in 1959, toen zijn brief werd
onderschept, de P.v.d.A. het in het kabi
net nog voor het zeggen had.
Die bewering was er volslagen naast
want vóór de verkiezingen van 1951
regeerde het interim-kabinet-Beel. waar
in geen socialisten zaten en de K.V.P.-
minister Struycken de portefeuilles var
binnenlandse zaken én justitie beheerde.
Maar hoe dan ook, de heer Scheps
met stemverheffing, dat de Kamer
de aantijgingen van de heer Koekoek niet
zomaar tot de orde van de dag kan
gaan. doch er straks uitvoerig ove
moeten spreken. „Ik verklaar dat het hier
niet bij zal blijven", zo riep hij uit.
Het aftappen van telefoonlijnen is deze
week ook ter sprake gebracht in de vc
lopige verslagen van de Kamer over
begrotingen van justitie en verkeer
waterstaat. Voor een zeker ochtendblad,
dat zijn sympathie voor de Vryc Boeren
nooit onder stoelen of banken heeft ge
stoken, is dit aanleiding geweest om be
schuldigingen te uiten van dezelfde
soort als die welke de heer Koekoek zich
meende te kunnen veroorloven. D«
C.P.N.-fractieleider Bakker viel de heei
Koekoek gisteren by.
(Zie voorts pag. 15)
Auto tegen stier
drie gewonden
In Friesland kwam gisteravond in d
omgeving van Sneek een personenauto
met zeven inzittenden in botsing met
een stamboekstier die op de weg liep.
Alle zeven personen moesten naa
ziekenhuis worden gebracht, waar bleek
dat drie van hen ernstige verwondingen
hadden opgelopen.
De stamboekstier moest worden af
gemaakt.
Commentaren
MEN SPITST vanzelf de oren wan-
neer men een Tweede-Kamerlid
hoort betogen dat het „onbijbels en
weinig democratisch" zou zijn om
in de grondwet de belijdenis op te
nemen dat de overheid Gods diena
resse is. We tekenden dit gistermid
dag op uit de mond van de socialis
tische afgevaardigde Fransscn, die
c.r nadrukkelijk bij zei, dat hij als
hervormd man persoonlijk wel de
overheid als zodanig erkent. De uit
spraak van Paulus, waarop deze be
lijdenis is gebaseerd „zij staat
immers in dienst van God. u ten
goede" is echter geen fundament,
waarop men een staatkundig gebouw
kan optrekken. Zij is (slechts) een
troostwoord aan het adres van de
christenen te Rome, die het onder
keizer Nero zo moeilijk hadden.
We vinden het een vreemde rede
nering. De eeuwen door heeft de
kerk Romeinen XIII niet gelezen als
een tijdgebonden woord, maar er
een universele betekenis aan toege
kend. De uitspraak van Paulus werd
tot een belijdend getuigenis, door
Guido de Bres geformuleerd in de
Nederlandse geloofsbelijdenis en
door de hervormde kerk anno 1949
in artikel 16 van „Fundamenten en
perspectieven" herhaald.
In dat artikel lezen we o.a.: „Daar
om mogen de regeringen terwillc
harer roeping niet neutraal zijn
noch eigen gekozen wereldbeschou
wingen volgen, maar moeten zij in
haar heerschappij de koningsheer
schappij Gods zoeken te vertegen
woordigen en Jezus Christus als de
overste van de koningen der aarde
zoeken te prijzen."
Wanneer de heren Beernink en Jon
geling pleiten voor opneming in de
grondwet van de zinsnede, dat de
overheid Gods dienaresse is zoals
wij gisteren deden treden zij op
als tolken van deze belijdenis.
Het zou tot grote dankbaarheid
stemmen indien deze bclijdenisuit-
spraak zo onder ons volk bleek te
leven, dat zij in de constitutie, dc
regel voor onze staatsorde, kon wor
den neergelegd. Van „dwang en
drang in geloofszaken", van een „be
schouwen van niet-gelovigen als
tweede rangs-burgers", waarover de
heer Fransscn sprak, wil uiteraard
niemand weten.
De christenen in de Partij van dc
Arbeid hebben het altijd weer moei
lijk met dit vraagstuk, lid als zij zijn
van een partij, die inzake het over
heidsgezag geen principiële uit
spraak doet.
De partij waardeert het wel wanneer
e.r leden zijn, die in hun arbeid voor
het socialisme er blijk van geven, dat
zij leven vanuit de christelijke le
vensovertuiging, maar tegenover
deze overtuiging staat zij zelf neu
traal. Tegenover de bijbelse waar
heid. dat de overheid Gods diena
resse is, een waarheid van beslis
sende betekenis zegt zij ja noch
Het moest nog maar eens worden
gezegd, nu weer blijkt, dat men bij
een neutrale staat uitkomt wanneer
men voor een neutrale partij kiest.
TJET kabinet heeft zich als parle-
mentair aangediend, maar de
binding aan het parlement is niet
zo sterk, dat de regering er de voor
keur aan geeft voor de circa twaalf
„staatssecretariaten" parlementa
riërs aan te trekken.
In de vijftien jaar, dat we de staats
rechtelijke figuur van de staats
secretaris thans kennen, zijn slechts
twee volksvertegenwoordigers voor
dit hoge ambt uitgekozen: de heren
Cals en Calmeyer.
Een goed Kamerlid is in Nederland
niet vanzelfsprekend „un ministre
future", een man die goede hoop
mag koesteren dat hij eens de mi-
nisterssteek zal kunnen opzetten.
Prof. Vondeling heeft deze situatie
onlangs beledigend voor het parle
ment genoemd. We willen niet zo
ver gaan als hij en niet van „con
tempt of parliament" spreken, maar
wel vragen we ons af, of het aanbe
veling verdient, van de aantrekking
van buitenstaanders eerder regel dan
een uitzondering te maken.
De benoeming van drs. Van de Laar
tot staatssecretaris van O., K. en W.
zal wel niemand hebben verwacht.
Hij heeft noch parlementaire noch
departementale ervaring. Aan zijn
publieke gezindheid behoeft niet tc
worden getwijfeld, maar daarmee is
al heel wat gezegd.
Goed, als geschiedenisleraar weet
hij stellig veel van oudheidkunde. En
ook op het terrein van de schone
kunsten is hij geen vreemde. Voor
een plaatselijk r.k. dagblad placht
hij dc minder-belangrijke muziek
recensies te schrijven.
Meer op het departement zal hij
zich behalve met oudheidkunde cn
met kunsten moeten bezighouden
met vrijetijdsbesteding, volksontwik
keling. natuurbescherming, lichame
lijke opvoeding en sport.
Ga er maar aan staan, zeggen ze
tegenwoordig. De handigheid, die
hem wordt toegeschreven, zal hem
dan zeker te stade komen.
Koningin, Prins en
Prinses thuis
H.M. de Koningin. Z.K.H. de Prins
en H.K.H. prinses Beatrix zijn gis
teravond 6 uur in Nederland op de
luchtbasis Soesterberg teruggekeerd
van hun bezoek aan Perzië en Thai-