I
Elisabeth Dabanian
President Kennedy gaat
naar Zuid-Slavië
Irouwaandebeste
Amerikaan.
Euro-ministerraad moet
energiepolitiek voeren
ht een &anfce Ky
Het mooist in de spiegel
VRIJDAG 18 OKTOBER 1963
Van onze speciale verslaggever Link van Bruggen
laai
net
it D|
VOO
OU1
nevrcr,
DIT DÉÉD
NEDERLAND AL
De i
afionele vluchtelingenac-
tie, die volgende week maandag
begint kijk naar de televisie,
of luister naar de radio (Hilv. II) maandagavond tussen 20.20
en 20.50 uur staat niet op zichzelf. In het verleden heeft
Nederland meer dan eens blijk gegeven van medeleven en
offervaardigheid, als hulp aan ontheemden noodzakelijk was.
Wat feiten en cijfers betreft, zien de belangrijkste geldinza
melingsacties voor vluchtelingen in de afgelopen tien jaar er
als volgt uit
In 1954 werd een „uurloonactie" gevoerd, waarbij het loon,
dat door de werknemers werd afgestaan, door de werkgevers
werd verdubbeld. De opbrengst van deze campagne was 4,25
1 miljoen gulden. Zeventig procent van dit bedrag ging naar
vluchtelingenprojecten in Oostenrijk; de rest naar vluchtelingen-
projeoten in Griekenland.
Wat dit laatste land betreft ook thans is Griekenland in het
nieuws, want de volgende week te voeren actie is voorname
lijk voor daar residerende Armeense en Wit-Russische vluchte
lingen bestemd werden de volgende bestedingen gedaan:
1. Integratie van ongeveer zestig vluchtelingengezinnen in
Vigla, in een drooggelegd moeras.
2. Bouw van een bejaardentehuis voor Wit-Russen in Thes-
De in 1956 gevoerde actie voor Hongaarse vluchtelingen
bracht het kolossale bedrag van tien miljoen gulden op. Het
geld werd besteed aan directe hulpverlening in Oostenrijk en
Joegoslavië, zomede voor de integratie van ruim drieduizend
Hongaren in Nederland.
De actie „Wereldvluchtelingenjaar" in 1959 boekte ruim
zeven miljoen gulden als resultaat. De bestedingen kwamen
o.m. ten goede aan de vluchtelingenkampen Ohmstede en
Friedrichsfeld, die konden worden opgeheven. Ook Algerijnse
(„Red een kind") en in Griekenland verblijvende vluchtelingen
profiteerden er van.
Vindt u het nu wel genoeg? Gelooft u dat Nederland met
deze 21,5 miljoen gulden en met de andere miljoenen, die aan
vluchtelingenhulp werden besteed, op de grens van zijn moge
lijkheden is gekomen? Het is allemaal net zo lang als het breed
is. En als u om u heenkijkt, ziet u meteen dat al deze giften
niemand werkelijk armer hebben gemaakt.
De Stichting Comité Vluchtelingenhulp 1963, waarvan konin
gin Juliana beschermvrouwe is, en waar elke organisatie, die
zich op het gebied van ontheemden beweegt, bij betrokken is,
doet de volgende week in een bliksemactie een beroep op u.
Het gaat om de laatste restanten, van het-Europese vluchtelin
genvraagstuk, zoals dat zich na de Eerste en Tweede Wereld
oorlog ontwikkeld heeft. Wat Nederland betreft, gaat het om
duizend ontheemden, die, eindelijk, opgevangen kunnen wor
den, na tien jaar en langer in de grootste ontberingen te heb
ben geleefd.
Indien u geen tijd heeft om te luisteren, of te kijken, of om
andere redenen niet in de zak kunt tasten er bestaat nog een
andere weg om een bijdrage te geven. Door middel van een
storting namelijk ten name van
Vluchtelingenhulp 1963 te Amsterdam op gironummer
999.
■te
WIL EEN HUIS EN GELD
De Kostaniang, de Karahanians, de Karlaiiians en de
Sarafiang ze wonen daar in Athene allemaal bij elkaar. Ze
behoren tot de Armeense vluchtelingen, die er in 1922 in
slaagden de wreedheden der Turken te ontkomen: één miljoen
om precies te zijn. Het handjevol, dat thans nog in de bouw
vallige wijk Kessariana verblijft, is beslist niet het schuim
van de maatschappij. Het zijn pechvogels, die buiten elke, tot
nog toe gevoerde hulpactie zijn gebleven. Is het lceuwedee
van hun broeders en zusters in de loop der jaren in Grieken
land geïntegreerd, zij moeten het nog met de zelfde krotten
doen, die meer dan veertig jaar geleden uit modder, leem,
jute zakken en afvalhout werden opgetrokken.
Geïntegreerd... Kunnen de Arme- fa, die nog geen twee was, werd
liërs eigenlijk wel echt integreren, door de Turken uit m'n armen ge-
Moet men niet van leven ..in de rukt en in de lucht geslingerd. Ze
was op slag dood. In de chaos van
de vlucht ben ik Maria, die bijna
vier was, kwijt geraakt. Wat er met
haar gebeurd is, weet ik niet. Ik
heb nog een kleine hoop dat andere
Armeniërs zich over haar hebben
ontfermd en dat ze nog in leven is".
We blijren hope»
Gesprek met Tito in Witte Huis
President Kennedy heeft giste,
ren de uitnodiging van zijn Zuid-
slavische ambtgenoot, Tito, om
een bezoek aan zijn land te bren
gen aanvaard. President Tito
deelde dit mee, nadat hij door
Kennedy op het Witte Huis was
ontvangen. De juiste datum van
het bezoek is nog niet vastgesteld.
Na afloop van het ..vriendelijke" ge
sprek zoals Tito het uitdrukte
werd een gemeenschappelijk communi
qué uitgegeven, waarin de twee staats
lieden verklaren dat het oorlogsgevaar
sterk kan worden verminderd, als alle
landen daarnaar streven. In de verkla
ring wordt ook uitvoerig aandacht be
steed aan de verhouding tussen Zuid-
Slavië en de Ver. Staten. De twee pre
sidenten werden het eens over een uit
breiding van de handel, economische
contacten en uitwisselingen op cultureel
en wetenschappelijk gebied.
Bij het verlaten van het Witte Huis
stond Tito de aanwezige journalisten een
kort interview toe, waarin hij zei dat
president Kennedy op het standpunt
staat, dat een vreedzame coëxistentie
een goede basis is voor het bevorderen
van goede internationale betrekkingen.
Volgens kringen van het Witte Huis
aanvaardde Tito het aanbod van presi
dent Kennedy voor overtollige militaire
onderkomens die huisvesting kunnen
verschaffen aan tienduizend bewoners
van dc door de aardbeving getroffen stad
i Skoplje. Deze behuizingen zijn nu in
Oost-Frankrijk opgeslagen en zullen
spoedig naar Zuid-Slavië worden over-
I gebracht.
toen hij het Witte Huis betrad,
den zich echter ook talrijke Amerika
nen van Zuidslavische afkomst bij het
gebouw opgesteld om te protesteren te
gen het bezoek van Tito. Een van de
groepen droeg Amerikaanse en Kroati
sche vlaggen en een andere werd geleid
door bisschop Donisije van de Servische
Oosterse orthodoxe kerk in de Ver Sta
ten.
Fransen wilden
Spaans bewind
omverwerpen
Voor de krijgsraad in Madrid hebben
drie jonge Fransen gisteren gevangenis
straffen horen eisen die variëren van
twaalf tot dertig jaar. Zij worden ervan
beschuldigd terroristische activiteiten te
hebben ontplooid. Hun werd ten laste
gelegd dat zij naar Spanje waren geko
men om het bewind van Franco om
ver te werpen. Zij zouden hiertoe op
dracht hebben gekregen van Spaanse
communistische organisaties in Frank
rijk.
Een van de beklaagden., Pecunia, v
klaarde ter rechtszitting vier maal
Spanje te zijn geweest. Hij zei echter
dat hij maar eenmaal kneedbommen
een veerboot had geplaatst. Op 8 april
werd hij aangehouden, nadat hij in Va
lencia een. bom zou hebben neergelegd
in het kantoor van de luchtvaartmaat
schappij Iberia. Ze gaven alle drie toe
materiaal en geld te hebben ontvangen
van Spaanse ballingen in Frankrijk.
Een militaire rechtbank in de Syri
sche hoofdstad Damascus heeft gisteren
tien militairen ter dood veroordeeld, die
op 18 juli van dit jaar aan een staats
greep deelnamen. Drie beklaagden kre
gen levenslange dwangarbeid en veer
tien mannen werden veroordeeld tot ge
vangenisstraffen.
Levenslange dwangarbeid kregen de
oud-minister van defensie. Mohammed
Soefi, de voormalige plaatsvervangend
opperbevelhebber Rasjid Katini en de
voormalige luchtmachtbevelhebber, ge
neraal Noerallah Haj Ibrahim.
Bredos Hantzantourian, die al
twee-derde van zijn leven in Grie
kenland slijt, drukt zich ten aanzien
Ivan dit punt kernachtig uit:
..Wij zijn een volk van verschop-
pelingen, al door de eeuwen heen.
I Pogrom na pogrom hebben we
moeten ondergaan, massamoord na
massamoord. Alleen tussen de ja-
„De jongens, ja, die lieb ik mee
kunnen nemen. Stefan en Lambrose
zijn hier in Kessariana opgegroeid,
en hebben in het optrekje hier
naast geslapen. Toen kwam de oor-
log. toen kwamen de Duitsers. We
1922 wij spreken van hadden bijna geen eten meer, M'n
de derde en vierde massacre wer- kinderen, beiden al volwassen,
den anderhalf miljoen Armeniërs kwijnden langzaam weg. Ze had
door de Turken omgebracht. Wat we den tuberculose. Eerst riep God
dan wel op ons geweten hebben? Te. de jongste.^Toen was de oudste
veel nationaal J" v""~* n
Dc vluchtelingenwijk K<
beekje gebouwd, dat als open
besef misschien.
Omdat de Turken ons vervolgen,
hebben wij altijd de zijde van de
vijanden van de Turken gekozen.
/r*-ïrtiri*.v.i a in looo
Hier, in Griekenland, zijn
zo'n miljoen Armeniërs gekomen,
voornamelijk uit Klein-Azië, waar
we vroeger sterk vertegenwoordigd
waren. In Rusland wonen nog eens
anderhalf miljoen mensen
meense origine. Hoewel w
kaar gerukt en uit elkaar geslagen
zijn, hebben we de moed niet opge
geven. We blijven hopen op een
Armeense staat, als opvolger van
die, welke er ten tijde van de Eer
ste Wereldoorlog gedurende
'luchtelingenfonds. Ik kan
er net karig van eten".
Elisabeth Dabanian weet van de
voorgenomen vluchtelingenactie in
Nederland af. Ze begrijpt, waar
voor ik gekomen ben.
Als ik haar vraag wat zij per
soonlijk van de Nederlandse hulp
verwacht, aarzelt ze een moment.
Dan zegt ze, ongecompliceerd:
„Spiti kr lefta" „Een huis en
geld".
Omdat het misschien wat bot
klinkt, voegt ze er ter verduidelij-
Zwijgend volg ik de Armeense king aan toe:
„Ik heb niet veel nodig. Als ik
e iets ruimer kan bewegen, ben
dé ik al overgelukkig. Eindelijk heb
ik weer hoop een echte kamer te
krijgen in de plaats van dit nauwe
en benauwde vertrekje, waar ik nu
al meer dan veertig jaar in zit".
Als ik afscheid neem, valt m'n
Het wordt me zo maar even in
een paar zinnen verteld. Een be
staan vol leed, vol pijn, vol angst.
Loodzwaar moet de gang van Eli
sabeth Dabanian zijn geweest.
Slechts weinig vreugde moet ze
Ar- hebben gekend.
u t el \erivucht\ng
door haar schamele bedoeninkj'
Ik kijk slechts en vraag rr
waarom de één zo veel heeft
maanden is geweest." We handhaven ander niets. Hoewel alles brand-
dan ook onze godsdienst: Grieks- schoon in het krotje is, vind ik er
Orthodox met een Gregoriaans niets dat aan een huis, laat staan
stempel. We blijven onze eigen taal een huishouding, herinnert. Een pe-
spreken. We hebben onze eigen scho- troleumstelletje buiten, een pan en
len. We leren onze kinderen van oi
volksleven en van onze cultuur". j
gescheurde zakken, die het plaatsje de knapen op staan,
tegen de zon beschermen, stenen op -
Onvoorstelbaar
het plaatijzeren dak om windsto-
Elisabeth Dabanian is een vrouw, ten hun vernielende kracht te ont-
die geleerd heeft met haar leed te
„Waar leeft u van?" v:
bijna beschaamd.
„Ik krijg wat geld uit
Ze heeft diepe rimpels
slappe plooien in het oude gezicht.
De ogen, die vroeger mooi moeten
zijn geweest, weerspiegelen vol
maakte rust.
Ik zit tegenover haar in een ruw
getimmerd vertrekje van misschien
twee bij drie meter. Het ergste is
wel dat noch zij, noch ik. er recht
op in kunnen staan. Het houten
plankier, dat als plafond dienst doet,
is minder dan anderhalve meter
van de vloer verwijderd...
„Hoe oud bent u?"
..Ik weet het niet precies. Ik schat
tussen de achtenzestig en drieënze
ventig jaar".
Woont u hier al lang?"
r.tig jaar. Toer
1922 uit Smvrna vluchtte, ben
eerst'^et'm'^blote^handeif moeten energiepolitiek heeft het Europese
bouwen. Gelukkig kreeg ik wat hulp Parlement gisteren gebracht tot
,,0 Theós na sé ehi kala", zegt
de zo door het leven gestriemde
Armeense. „Moge God je bewa
ren". Dan nog, met die zelfde dof
fe en berustende blik in de ogen:
„M'n jongens hadden van de zelf
de leeftijd kunnen zijn als jij..."
Het Amèrikaanse ministerie van de
fensie en het Bureau voor Lucht- en
ruimtevaart (NASA) hebben een over
eenkomst gesloten voor „de coördinatie
van alle voorbereidende voorstudies" op
het gebied van de eventuele lancering
van een bemand ruimtestation voor on
derzoekingen.
Europees Parlement stelt ultimatum
uitblijven van een Europese
anders had het nooit
blijven staan."
Het leven, men kan ook zeggen:
de Turken en de Duitsers, zijn wreed
voor Elisabeth Dabanian geweest.
Ze vertelt haar trieste verhaal zon
der enige emotie, zelfs zonder enig
zichtbaar gevoel in de ogen:
Leedleed en nog
eens leed
„In de Grieks-Turkse oorlog was
mijn man onder de wapenen. Hij
vocht aan Griekse zijde. Ik heb hem
nooit meer teruggezien en weet niet
waar hij begraven is. Vier kinderen
hadden we, vier jonge kinderen:
twee jongens en twee meisjes, Onor-
i President Kekkonen van Finland heeft
het ontslag van de coalitie-regering-
Karjalainen, dat hem 30 augustus was
aangeboden, geweigerd, aldus is thans
bekendgemaakt.
Karjalainen heeft geprobeerd c
partijen-regering samen te stelle—
is hem niet gelukt doordat de agrari-
jsche partij,
het stellen van een ultimatum. Het
parlement heeft de Europese uit
voerende organen (Hoge Autori
teit, E.E.G.-Commissie en Euratom-
commissie) bevolen de opdracht j
om een Europese energiepolitiek te
formuleren aan de Europese mi-|
nisterraad terug te geven als de
ministers op 5 april volgend jaar
nog geen concrete beslissingen aan
de hand van die voorstellen hebben
genomen.
Op die dag zal het namelijk twee
jaar geleden zijn dat de ministers
hun opdracht aan de executieven ver
strekten. Het parlement heeft giste
ren met teleurstelling geconstateerd
dat in de Europese ministerraad „on
voldoende politieke wil bestaat" om
een beslssing te nemen over de voor
stellen die de executieven hebben ge-
I daan. Deze situatie acht het parle-
\ment niet in overeenstemming met
f de verantwoordelijkheid en waardig-
lossen. De kolenindustrie wordt zowel
in de sfeer van werkgevers als in die
van de arbeider verlamd, doordat men
geen perspectieven meer ziet.
Lapie, lid van de Hoge Autoriteit,
verdedigde de interexecutieve tegen de
parlementaire kritiek op het uitblijven
zelfs de moed ge
had aanvulling van het EGKS-verdrag
voor te stellen om subsidies voor de
Europcs' kolenindustrie mogelijk te
maken. Het woord is nu aan de rege
ringen aldus Lapie. Die zitten nog vast
in de nationale gedachtensfeer van na
tionale belangen en nationale sociale
vraagstukken. Dat is volgens de Euro
pese commissaris begrijpelijk, maar er
dreigde daardoor ook een „bijziend
heid" voor de Europese problematiek.
Marjolin betoogde met nadruk dat
het vraagstuk van de energiepolitiek
geen kolenvraagstuk is. maar een olie
probleem. Wat de Europese kolenindus
trie betreft, wordt men het er wel over
eens dat bescherming nodig is. Het es
sentiële Europese energievraagstuk is
echter, dat de komende tien a vijftien
jaar, dat wil zeggen tot de kernener-
Jie een factor van betekenis is gewor-
en, een steeds grotere olie-invoer no
dig zal zijn. Zekerheid van een om
vangrijke olievoorziening tegen redelij-
Er deden zich geen incidenten
voor, behoudens... het optreden van
de driejarige zoon van de president
John Kennedy jr. Zijn vader moest
hem haastig van het bordes verwij- m In West-Duitsland is
deren, nadat hij „Wij willen Kenne- een grammofoonplaat
dy" had geroepen op het momentjn ,je handel gebracht
dat de president zijn Zuidslavische met het verslag van het
collega begroette. De jonge Kenne-j proces tegen de in Isra-
dy had met zijn zusje en een paar ei ter dood veroordeelde
vriendjes een plaats op het bordes oorlogsmisdadiger Adolf
gekregen om de begroetingsplechtig- Eichmann. De plaat,
heid mee te maken. „strafzaak 40/60'"
Een negerkerk in het hart van de i
stad Chattanooga is gisteren door een
ontploffing verwoest. De explosie deed
zich voor nadat
naamd, bevat
langrijkste getuigenver
klaringen, een verklaring
van Eichmann zelf, het
pleidooi van zijn verde-
uitgebro-1 dif er. Servatius,
'jénminste zes brandweerlieden zouden g De^Russische ruimte-
vaarders Valentina Te-
Gebouwen in de omgeving werden ont-j resjkova en Joeri Gaga-
zuimd toen het vuur naar een aangren- nn zijn gisteravond ui
land huis overslloeg. Oost-Berlljn aangeko
men voor een bezoek van
vijf dagen aan Oost-
Duitsland. Zij zullen on
der meer worden ontvan
gen door Walter Ul-
bricht, leider van dc
Oostduitse communisti
sche partij.
I In tegenwoordigheid
van premier Chroesjtsjef
is gisteren het eerste
deel van een kanaal tus
sen de Dnjepr en (via de
Zee van Asof) de Zwar
te Zee geopend. Het ge
reedgekomen stuk is
120 kilometer lang. Het
kanaal dat volgens een
zevenjarenplan wordt
aangelegd, wordt 350 ki
lometer lang.
grote voorraa
pens gevonden. Deze
voorraad zou zijn aan
gelegd door de voorma
lige pastoor en de kos
ter, die beiden in het be
gin van dit jaar zijn
overleden.
I Maarschalk Andrej
Grctsjko, de eerste on
derminister van defensie
van de Sowjetunie en op
perbevelhebber van de
strijdkrachten van de
landen van het War-
sehau-pact, heeft de Or
de van Lenin gekregen,
zo heeft het Russische
de grootst, in Fin-6eid van E-ropwe organen, aldus
een eenstemmig aangenomen rcsolu-
fie die vooral op aandringen van de
i Nederlandse afgevaardigde ir. S. A-
i Posthumus (soc.) in de parlementai-
I re energiecommissie tot stand was
j aekomen.
„KRANKZINNIG"
- Ir. Posthumus verklaarde tijdens het
persbureau Tass bekend- debat, als woordvoerder van de Euro-
gemaakt. De onderschei- pees-socialistische fractie, dat door het
ding werd hem verleend uitblijven van een Europese energiepo-
„voor de grote diensten, Htiek een „krankzinnige situatie" dreigt
bewezen aan de Russi- 'e ontstaan. De E.E.G.-Commissie had
sche strijdkrachten en "'i"181 monde van haar vice-voor.
mVX ",'i" ;;rbi,ndSIS"— E°E.8.^mSio"v"o,iSïï,"fö
met zijn zestigste \er- E E G.-verdrag verplicht is een olie
jaardag aldus Tass. politiek uiteen te zetten en dat ze dat
look zal doen Maar dit zal ondanks al-
Het Japanse ministe-lle beloften van het tegendeel een ge-
rie van justitie heeft isoléerde politiek worden, aldus de
medegedeeld, dat dc Nederlandse afgevaardigde als ze niet
Chinese tolk Tsjou Hong |ian worden ingepast in een bestaande
Hing uit Peking, die niet EuroP«e energiepolitiek.
naar zijn land wil terug- De Nederlandse afgevaardigde pro-
keren, te kennen heeft «esteerde voorts tegen de „koude sa»
gegeven in Janan te wil- nerlnS die gaande is m de kolensec-
len hlillte in P.ïï,h als *evo,S van energie-prognoses
!,oe iv. plaats van dle destructief werken omdat ie niet;
naar t-ormosa terug telpaard gaan met duidelijke politieke
8aan* I beslissingen om de moeilijkbeden op te
1343) „Ik ging", zo schrijft George lijnen, is deels
Duhamel ergens, „langs de oevers
van de Aisne, ten prooi
uitsprekelük lijden, dat geen be- dan moeten
paalde reden had en juist daardoor aanscbomv
ongeneeslijk scheen. Het beeld
brug, teruggekaatst In het
natuurkundige.
psychologische aard. Be-
1 de eerste oorzaak,
opmerken dat bij het
an de hier bedoelde
spiegelbeelden het oog beschermd Is
tegen de verblinding, teweeg ge-
ter. heeft mij opeens het zelfver- bracht door het grote, heldere veld
trouwen teruggegeven en het ken
nen van de vreugde. En toch was
dit slechts een weerspiegeling; maar
geloof nooit wie u zeggen zo
het slechts een weerspiegeling
We kunnen op de
ze plaats moeilijk
treden in de bele
vingen. die het spie
gelbeeld de droef
geestige mens uit
de vorige alinea
heeft geschonken,
maar ondanks onze
negatie in dit op
zicht, dienen we te
dat spiegelbeelden
de hemel, waartegen het object
was in zijn gewone staat wordt wanrge-
aar nomen. Door vermindering en Ln
dat gunstige gevallen zelfs door het weg-
is". vallen van deze verblinding is
het oog in staat tot
TOCH IS
HET ZO?
waarneming
nere nuanceringen
en zachtere tinten,
die dus in het spie
gelbeeld tot uitdruk
king kunnen komen.
Maar er z(jn nog
pychologische oor
zaken ook aange
voerd. Zo menen
ster- sommigen dat het weerspiegelde
schilderij, waarvan de compo
nenten in één vlak liggen (natuur
lijk liggen de spiegelbeelden even-
ke psychologische effecten onderhevig tafereel altijd aangevoeld wordt als
zïin en bijkans altijd mooier schij
nen dan de werkelijkheid waarvan ze
„slechts" (zie boven) een wcersple-
gelbeelden van bomen en struiken ln
vijvers en kleine plassen geven soms
een zuiverheid en scherpte van con-
echter, dat de omlijsting die
het spiegelbeeld heeft, de beschou-
onzeker maakt omtrent de posl-
sterker aanspreken dan dc blik op ontstaan.
het weerspiegelde object zelf. De
weerspiegeling van dc oever kan dc
kunstenaar in vervoering brengen, en
wie wel eens het oog on onze schil
derijenverzamelingen heeft geslagen.
zal ontdekken dat o
Welke rol deze factoren leder voor
zich ook mogen snelen. spiegelbeel
den zijn aan sterke psychologische
effecten onderhevig, die bij de ene
eenmaal heviger werkzaam
i deze emoties hebben ge-
De oorzaak van het naar voren tre
den van bepaalde tinten en kleuren
van de scherpte en zuiverheid van
e schilders veel- zijn dan bij de ander.
gelegenheid overigens,
om eens over te stappen op de theo
rieën van een man die volhoudt
dat de aarde plat is.
H. PétUlon
Nadruk verboden.
