VISIE OP
(I HET JAAR 2000
w
Waardevol Stadsgewest met vier
miljoen inwoners
Grote longen moeten
lucht geven
Jaarlijks rond 1000 ha.
cultuurgrond minder
DONDERDAG 10 OKTOBER 1963
WIL de Zuidhollandse Randstad in het jaar 2000 met zijn vier miljoen inwoners niet volkomen geïsoleerd
zijn van de rest van West-Europa, dan zullen enorme kapitalen moeten worden geïnvesteerd in
nieuwe weg-, spoor- en oeververbindingen met name in het Deltagebied. Dat is de conclusie van het rapport,
dat de Provinciale Planologische Dienst van Zuid-Holland in opdracht van Gedeputeerde Staten heeft uitge
bracht bij wijze van tussentijdse verkenning van de planologische ontwikkeling in de provincie. Uit het
rapport, dat is opgesteld onder leiding van ïr. G. C. Lange, directeur van de dienst, klinkt de waarschuwing
door dat slechts met de aanleg van nieuwe wegen, spoorlijnen en tunnels kan worden voorkomen dat de
Randstad met zijn wereldhaven in een isolement zal geraken wanneer de vaste oeververbinding tussen Dover
en Calais zal worden gerealiseerd en het internationale verkeer, waarin thans nog Rotterdam de belangrijkste
schakel vormt, zich naar het zuiden gaat verleggen.
De planologen hebben in hun rapport voorts blijk gegeven van een nieuwe visie op de ruimtelijke
ordening. Zij zien de Randstad uitgroeien tot een enorm stedelijk centrum, dat slechts bewoonbaar zal
blijven als daarin voldoende ruimte wordt gelaten voor groenstroken en recreatiegebied. Het is daarom
dat zij spreken van een ring van steden, voorzien van longen en een gordel van groen en doorsneden van
tal van wegen, die een vlot forensenverkeer mogelijk moeten maken.
Chr. De Ruijter-
i noemen, diepte
investeringen te doen om te voorkomen dat de Randstad voor de volgende generaties onbewoonbaar zal
worden. „Als wij nu niet investeren en de nodige werken uitvoeren, dan zullen wij al over twintig jaar een
niet meer in te halen achterstand hebben", aldus mr. Van Riel. „Ons land zal dan moeilijk leefbaar zijn.
Wij moeten de mogelijkheden scheppen om verder van ons werk af te wonen, en daartoe metro's
driebaanswegen, ringwegen, tunnels en bruggen aanleggen om niet een verstopt verkeer in een te volle
provincie te krijgen."
&PöORv/EC,e-n.
TUIN0ÜUW.
fit CREATIE.
"LIET op deze pagina samengevatte lijvige
(90 pagina's) rapport van de Zuidhol-
landse PPD volgt zyn voorganger de
„Ideeenaehets 1957" op. Het wil niet meer
zijn dan een verkenning zoals de naam
aanduidt een studie. Een visie op de j
mogelijke, situatie, in het jaar 2000, gcpro- j
jeeteerd vanuit de eisen, die
leving van thans stelt.
Het ia waardevol af en toe een dergr- '"*6 o--- ----------
lijk. momriiiopnftnit it m.ktn. voor.l in drie groene longen en daaromheen een groene gordel. Zo is het
E-UHOPOORT
PVMGVlAKn
(Van een onzer redacteuren)
»en- j TT'EN stadsgewest met vier miljoen inwoners, bestaande uit een
i -t^ ring van grotere en kleinere woongebieden met daartussen
i geweat als het onze, waar het zo dy
namisch toegaat en waar zulk een groot
deel der bevolking woont. Duidelijk is nu
dat veel veranderde sedert de vorige „tus
senstand". Te zien is ook wat klopte met
de verwachtingen en wat niet. Nieuwe
ideeën kunnen worden verwerkt, de si
tuatie kan worden aangepast Men tracht
nu weer vooruit te lopen op verder te ver
wachten ontwikkelingen. Het is immers
goed voorbereid te zijn op de invloeden
in komende tijden. De planologen hebben
de taak tydig een waarschuwende vinger
op te steken, denkbeeldige lijnen te schet
sen, eventuele misslagen te voorkomen.
Best mogelijk dat over vijf jaar weer to
taal andere zaken de aandacht vragen. Nu
is het de verkeerssituatie die aangepast
moet worden en die by dit rapport een
groot deel van de aandacht opeist. Mis
schien straks de recreatie of het behoud
van het agrarisch areaal. De situatie van
het jaar 1968 of 1969 tot in details voor
spellen is niemand gegeven.
Mede om die reden mag men wel waar
de. aan deze schets voor 2000 hechten, pjaar
niet te veel. Het rapport getuigt in ieder
kwame aanpak der niet te onderschatten
problematiek. Maar de juistheid van deze
planologie dient niet te worden overschat
dat doet de PPD zelf ook niet.
beeld dat de planologen van de provincie voor ogen staat van het
Zuidhollandse kerngebied in het jaar 2000. De drie groene longen
Delfland, Vlietland en IJsselland moeten verhinderen dat de steden
en kassengebieden met elkander verkitten en de groene gordel zal
een aaneenrijging moeten zijn van recreatie gebieden.
Uitgaande van de veronderstelling
dat de landelijke bevolking zal toe
nemen tot 18 miljoen inwoners, hou
den de Zuidhollandse planologen re
kening met een provinciale bevol
kingsgroei van 1,2 miljoen Inwoners,
waarvoor 370.000 woningen nodig zul
len zijn. In totaal komt dit, met de
voortschrijdende gezinsverdunning,
krotopruiming en sanering van ver
ouderde wijken, neer op een behoefte
aan 570.000 nieuwe woningen. Dit be
tekent dat er een woongebied van bij
na 2 miljoen inwoners bij moet ko
men, waarmede een oppervlakte is
gemoeid van ruim 25.000 ha dat is
een gebied zo groot als de Alblasser-
Waar de verwachte groei tot 4 mil
joen inwoners in het jaar 2000 moet
worden opgevangen, behoeft volgens
de planologen thans nog niet te
Oat kan gebeure
üouda of Dordi
i Hellevoetsluis, Gor-
Groene keten van recreatiegebied
Krimpener Hout en de Loet. Vandaar
langs de Vlist naa' de oostzijde van de
Reeuwijkse Plassen over de Oude Rijn
de Zuideindse Plas (Nieuwkoop)
an in westelijke richting over Wou-
brugge langs de Braassem en de Kager-
plassen naar de duinen en de kust. Zo
zal Vlieland goed verbonden kunnen zijn
met het duingebied, met het plassenge-
bied en via IJsselland met de Krimpe-
nerwaard. Delfland kan uitstekende ver
bindingen hebben met de Brielse Maas
er. de Delta, met Vlietland en IJssel
land en vandaar met andere delen van
onze provincie.
Nog een andere recreatieketen is
denkbaar indien de Grevelingen met
recreatiestroken op de buitendijkse
gronden langs Krammer, Volkerak cn
1 Hollandsch Diep met de Hollandse en
de Brabantse Biesbosch zou worden
verbonden. Deze keten zou enerzijds
contact hebben met het ontspanningsge-
bied in de Delta, anderzijds naar het
oosten met Brabant Over de Haring-
vlietdam via de Tussenweg en een
groenstrook langs het Spui en via de
Haringvlietbrug kan contact gemaakt
plannenworcjen met het overige groensysteem
houden. Dat zijn de drie reerea- JTZSVina.,
tiegebieden Delfland, Vlietland ring van dc algemene vefkcersontslui-
en IJsselland, waarbinnen uiter-|tins.d°°r beplanting van bermer en
ju loverhoeken, door aanleg van toeristen-
aard belangrijke gedeelten agra- wefen volgen» de «uggestie» van de
A.N.W.B., kan een optimale opnameca
paciteit worden verkregen met behoud
van een belangrijk deel van het agra
risch land. Het rapport noemt dit van
groot belang, omdat daardoor eerst ge-
I leidelijk aan en slechts bij gebleken be-
hoefte meer grond voor recreatie in be-
zal worden genomen.
Stranden beter
ontsluiten
(Van een onzer verslaggevers)
ling in het jaar 2000 lucht
moet geven en de kern van de
Randstad bewoonbaar moeten
risch kunnen blijven. Voorts zijn
er nog belangrijke mogelijkheden
voor recreatie-complexen in de
Rotterdarhse agglomeratie en bij
de Drechtsteden.
zijn omgeving houdt. Eigen
lijk zal er slechts dit veranderen, dat
de bekende groene ruimte al dan
niet landschappelijk beter verzorgd
gastvrijer gaat worden. Waar nu t
ken staan en bordjes met ..verboden
toegang", zullen richtingwijzers aange
ven. waarheen de diverse fietspaden,
wandelpaden, en toerwegen voeren. Er
zullen in die groene gebieden ontmoe
tingspunten zijn zoals restaurants,
speeltuinen, natuurbaden; maar ook
water, picknickplaatsen, ligweiden
kum of misschien toch in Deltastad.
al staat Deltastad (op Goeree) ook
niet meer aangegeven. De benodigde
ruimte is in ieder geval nog aanwe
zig, mits men waakt tegen te grote
compactheid.
Repercussies
DE,
PROVINCIALE planologische
dienst heeft de nieuwe ideeënschets,
die aansluit op het eerder uitgebrachte
rapport „Randstad en Delta", gefun
deerd op een aantal verschijnselen,
waarmede tot nu toe weinig rekening is
gehouden, maar die belangrijke reper
cussies kunnen hebben op de uiteinde
lijke vormgeving van het gebied.
1 DAAR is dan allereerst het feit dat
de grote steden zelf weinig of ni6t
meer toenemen in inwonertal en dat de
groei zich in de randgemeenten of zelfs
op groter afstand in tal van naburige
dorpen voltrekt. Hier dreigt het gevaar
waaraan de buitenlandse miljoenenste
den vaak niet zijn ontsnapt, namelijk
dat zij uitgroeien tot aan elkaar verkit-
te stadsgebieden die de moederstad in
omvang en inwonertal overtreffen. Voor
„onze gelede metropool" zou dit een
dichtslibben van de open ruimte tot ge-
volg kunnen hebben met zeer bezwaarlijke consequenties
voor de bewoon
baarheid
1 Het gebied van Midden Delfland met
-1- daarbij aansluitend de bufferzone
tussen Delft en Overschie/Schiedam
benevens de strook tussen Pijnacker en
Rotterdam bewesten de Hofplein spoor
lijn. Een belangrijk deel van dit toekom
stige recreatiegebied is in het streekplan
Westland opengehouden als agrarisch
gebied met uitsluiting van kassen. Het
aansluitende deel langs de Waterweg
agglomeratie zou volgens het ontwerp-
streekplan Rechter Maasoever eveneens
die bestemming krijgen met dien ver
stande, dat langs de randweg van Vlaar-
dingen, Schiedam en Rotterdam grote
stroken voor recreatieve doeleinden zou
den worden bestemd. Het samenhan
gende gebied is in de streekplannen vrij
nauwkeurig omgrensd door stedelijke
bebouwing.
o Het gebied tussen de Vliet, de spoor-
Leidse agglomeratie, terwijl de
stad Zoetermeer er in zal zijn gelegen.
Het zal in de streekplannen Haagse
Agglomeratie (dat in samenhang met
Rechter Maasoever wordt ontworpen»
en Oude Rijnmond zijn bestemming
moeten ontvangen. Gemakshalve wordt
dit gebied voorlopig Vlietland genoemd, j
q Het gebied tussen de Rotte, de Oos-
telijke randweg van de Rotterdamse
agglomeratie, de Hollandse IJssel en de
randweg langs de zuidwestzijde van
Gouda in combinatie met de spoorlijn
van Gouda naar Den Haag. Het over-
grote gedeelte van dit gebied, dat voor
lopig gemakshalve IJsselland zal wor- I
den genoemd, is begrepen in het ont-
"echte
Buiten het kerngebied kan voor de
recreatie veel worden bereikt door ook
bij de agglomeraties zoals Rotterdam-
Zuid. Hoogvliet/Spijkenisse en de
Drechtsteden belangrijke recreatie-
complexen aan te leggen. Hierbij wordt
onder andere gedacht aan 'een recrea
tie-gebied in het westen van de Alblas-
serwaard en een aan de oostzijde van
het eiland IJsselmonde tussen Ridder
kerk en Hendrik Ido Ambacht, aan af
ronding van het gebied der Reeuwijk
se plassen en dergelijke.
Verbinding
recreatiegebieden langs het
water, die thans nog min of meer ver
spreid zijn gelegen, onderling te verbin
den. Zo kunnen het strand en de dui
nen van Voorne benevens de Brielse
Maas verbonden worden met het re
creatiegebied van de Oude Maas. dat
weer via de Waal langs Den Donck in
verbinding gebracht kan worden met de
het scheppen van een groot re
creatiegebied in de Grevelingen is een
schetsplan uitgewerkt, dat momenteel
op ambtelijk niveau een onderwerp van
bespreking uitmaakt. Getracht wordt
Randstad.
heid dat de stads-
voortschrijdende techniek, veel
niet vrijwillig genoegen
moest nemen. Meer open ruimte tussen
de achtergevels, bouwblokken slechts
aan twee zijden bebouwd, ruime voor
tuinen met het oog op de lichtinval;
brede straten en wegen ten behoeve van
het groeiende autoverkeer, veel meer
parkeerruimte en andere openbare voor
ngen maken dat men bij de opzet
nieuwe stadsdelen doogaans gemid
deld niet hoger komt dan ongeveer 20
tot 25 woningen per ha. Maar ook bui- - r -
ten de steden stijgt het grondgebruik ten voorkomen dat de steden
per inwoner door de toenemende behoef- j j"0* _,ler<^eT.
te aan recreatieterrein en terreinen voor
allerlei sociale en culturele voozienin-
huizen. Nieuwerkerk aan de IJssi
Moordrecht. Tenslotte vertoont
zuidwester kwartier de meest ge
mengde vorm van kassengebieden
(B-driehoek, Pijnacker en Nootdorp)
woongebieden, vliegvelden en groene
Met een gemiddelde bevolkingsdicht
heid voor het aldus ontstane stadsge
west, welke die voor het Ruhrgebied
gaat benaderen, is volgens de planolo
op het water, aan het water en op het I steeds
land ontspanningsgelegenheld in de
vrije natuur te scheppen voor de hon
derdduizenden uit Randstad, uit Zee
land en uit Brabant, die hier tijdens
de weekends en in de vakantie verpo
zing komen zoeken. Dat de Nederland
se kust en de daarachter gelegen Rand
stad met de Delta sinds de bevrijding
in steeds sterkere mate ook voor dc
bevolking van onze buurl den als va
kantieoord gaat gelden, maakt het stel
len van prognoses niet gemakkelijker,
aldus het rapport.
QVER HET PROFITEREN van de
kust als recreatiegebied zeggen
de planologen dat dit eerst kan zo
dra een betere ontsluiting een gro
tere spreiding van de strandbezoe-
kers mogelijk maakt. Een kustweg
wordt daartoe afgewezen vanwege de
gevreesde aantasting van de duinen
en verstoring van de rust. Geprefe
reerd wordt een weg aan de binnen
rand van de duinen met tappunten
naar de kust. Voor een tekort aan
ligstrand behoeft na de uitvoering
van de Deltawerken niet meer te
worden gevreesd mits de nieuwe ont
sluitingen tijdig worden aangelegd
en van meet af aan voor een betere
spreiding wordt gezorgd.
gen.
wil zeggen de daling van het gemiddeld
aantal bewoners per woning, dat thans
voor de provincie 3,7 en voor de steden
Den Haag en Rotterdam 3.5 bedraagt,
maar dat in het jaar 2000 ongetwijfeld
tot 3,25 zal zijn gedaald. Voorts blijkt
steeds weer dat na sanering de binnen
steden en verouderde wijken nog slechts
een derde van het oorspronkelijk aan
tal inwoners kunnen herbergen. Voor ge
zinsverdunning en sanering te zamen zijn
tot het jaar 2000 alleen al 100.000 nieu
we woningen buiten de bestaande ker-
centrum van de Zuidhollandse Randstad
met daaromheen een krans van andere
steden, maar zij hebben het gebied bin
nen de ring Den Haag- Leiden- Alphen-
Gouda- Rotterdam- Delft in vier parten
verdeeld, globaal volgens de oostwest-
lljn van de spoorbaan Den Haag-Gou-
da en de noordzuidlijn van de (gedeel
telijk ontworpen) rijksweg 16.
Het noordwester kwartier wordt
daarbij ingenomen door de stad Zoe-
termeer en een gecombineerd recrea
tief en agrarisch gebied. Het noord
ooster kwartier zal hoofdzakelijk be
zet zijn met het areaal van de Bos-
koopse cultures en een kassengebied
tussen Hazerswoude en Moerkapelle.
Het zuidooster kwartier dient hoofd-
de longen Delfland, Vlietland en IJssel
land, die onderling verbonden moe-
J n kas-
elkaar
toegroeien, de enige mogelijkheid om
de Randstad goed bewoonbaar te hou
den. De open ruimten langs de randen
van de grote, middelgrote en kleinere
steden zullen op vrije dagen het uit
zwermen van de bevolking vergemak
kelijken.
De betrekkelijk geringe afstanden tot
de woonwijken kunnen bij een doelma
tige indeling van de recreatiegebieden
voorkomen, zo menen de provinciale
planologen, dat men ver weg moet trek
ken of dat honderdduizenden van be
noorden de Waterweg bij voorkeur hun
ontspanning in de Delta gaan zoeken,
wat weer tot allerlei congesties in de
tunnels aanleiding kan geven.
Hoe de verdeling tussen agrarisch en
recreatief gebied zal moeten zijn, is
een onderwerp voor nadere studie. De
plannen zullen zo moeten zijn opgezet,
dat de uitbreiding van de ontspannings
gelegenheid gelijke tred houdt met de
groei van de bevolking.
Maasoevei
werp-streekplan RecJ
Rustpunten
l land, VlieUand en IJsselland als j
rustpunten binnen de verder groeiende
miljoenenstad kan bereikt worden, dat
1 OUOERKEekjEBHHG
2 ALCERABRUQ
3 vo.BRIËNENOORDBRUQ.
4 N</lLLfcN\5TUNNEL
5 MAASTUNNEL.
6 beneujxtunnei.
f KRUITEUANDTUNNEl
BlANKENBuRqSETUNNEL
9 Rozenburg-tunnel
10 eurotunnel
11 DOCbTllNNRL
12 LEKKER KERKSE BRUG.
T^EN dertiental oeververbindin
gen tussen Krimpen aan den
Lek en Hoek van Holland zal
in het jaar 2000 naar de pla
nologen verwachten lokaal,
interlokaal, nationaal en inter
nationaal verkeer dienen in het
Rijnmondgebied. Een net van
grote wegen doorsnijdt stad en
land aan weerszijden van Maas.
Waterweg, Noord, Hollandsche
IJssel en Lek. Van ieder wille
keurig punt zal men snel over
of onder de nu zulke jammer
lijke hinderpalen vormende wa
teren naar de overzijde kunnen
komen.
JTEN groot deel van Zuid-West-Nederland in het jaar 2000. Althans
zo is de uisie der planologen van dit ogenblik op onze contreien
van nu voor straks. Duidelijk is te zien dat de verstedelijking enorm
zal zijn toegenomen. In de Randstad ziet men de z.g. bandstand (van
Krimpen aan den IJssel tot Maassluis en dan aan weerszijden van Maas
en Waterweg), het grote stedenblok der Haagse agglomeratie (met
Delft en Leidschendam) dat praktisch aan de Leidse opeenhoping vast
zit. Het Drechtsteden ge bied doet daar al niet voor onder. Nieuwe ver
bindingen voorzien in de behoeften van het verkeer. Al met al is alle
grond opgedeeld tussen woonbebouwing, verkeersbehoeften, recreatie
en agrarische doeleinden. Nog zal er ruimte zijn al is het beeld der
grote woonmassa's en der industriële giganten niet minder dan be
klemmend.
Verontreiniging
lucht en water
(Van een onzer verslaggevers)
sche Dienst betekent een zo
grote expansie van het stedelijk
gebied, als in het rapport in het
uitzicht wordt gesteld, een voort
durende bedreiging voor land- en
tuinbouw. Door een voorzichtig
beleid, waarbij zoveel mogelijk
grónd, waarop geen gevestigde
agrarische belangen liggen, in be
slag wordt genomen voor recrea
tie, kan het jaarlijkse verlies aan
cultuurgrond tot ongeveer 1000 ha
worden beperkt.
Voor de tuinbouw ligt de zaak moei
lijker. omdat de kaart van de bodem
gesteldheid laat zien dat bepaalde ge
bieden. die voor kassenbouw in aanmer
king zouden komen, voor uitbreiding
van steden of havens moeten worden
benut of om sociale redenen als open
ruimten of recreatiegebieden moeten
worden gebezigd en dus niet voor in
tensieve agrarische exploitatie kunnen
worden gebruikt.
Met name in het gebied binnen de
'lingenbekken voor dit doel worden ge
reserveerd. Voorts dient het grondwa
ter tegen verontreiniging te worden be
schermd.
Oliewinning
EEN vaak voorkomend verschijnsel,
waarmee rekening moet worden
gehouden, is dat grond, die geschikt is
om op te bouwen en die geschikt is als
tuingrond, aangewend moet worden voor
de oliewinning. Zuid-Holland is een olie
land met zulke rijke vondsten dat de
stadsuitbreiding daarvoor soms tijdelijk
moet worden opgehouden, zoals in het
Haagse Mariahoeve, in de wijk Groot-
IJsselmonde (Rotterdam) en in Ridder
kerk. Voorts zal grond moeten worden
opgeofferd voor de zandwinning, waar
voor in de plaats dan meren en plassen
kunnen worden gemaakt met een re
creatieve bestemming.
Over de luchtverontreiniging wordt In
het rapport tenslotte opgemerkt dat bij
complexen ten opzichte van de omgeving
de meest mogelijke zorgvuldigheid in
acht moet worden genomen, ook al wor
den schade en hinder van de rookgassen
door interne voorzieningen tot een mi
nimum teruggebracht. Het Industriege
bied van het Rotterdamse havengebied
ligt ln dit opzicht bepaald niet gunstig
voor de woongebieden langs de rechter
Maasoever. Wellicht is van het aardgas
als brandstof in de plaats van kolen of
olie enige verbetering te verwachten
voor de kwalijke damp die. afhankelijk
van de windrichting nu eens het ene
deel van de provlncië bedekt en dan
ander en die de volgens Ame
rikaanse maatstaven maximaal toelaat-
overschrijdt.
stedenring Is de ligging van de nieuwe i Bare concentratie
stad Zoetermeer met omgeving hieropVestiging van industrieën die afvalwa-
grote Invloed. De B-drlehoek en ler produceren op plaatsen die ver van
het gebied tussen Hazerswoude en Moer- jzee rivieren verwijderd zijn, wordt
kapelle zullen de voornaamste nieuwe j voor de toekomst niet meer verantwoord
tuinbouwarealen binnen de ring kunnen eeacht.
vormen. Verder Is er op de eilanden!
nog gelegenheid voor een aanzienlijke
uitbreiding van de tuinbouw.
Behalve met de tuinbouw dient bij del
toekomstige ontwikkeling ook rekening
te worden gehouden met de winning van
~"ater, olie en zand. Een verdubbeling j
an het waterverbruik in 20 jaar (thans
150 miljoen_ kubieke meter» is waar-1
waterbek-
het water I
verbeteren, vereisen een groot terrein I
of wateroppervlak in de nabijheid van
de rivieren, die zoet water afvoeren.
Mogelijk kan een deel van het Greve-I
