DOUSADJi
Jf
llPVN
amechtig dorp in barre woestiin
IK w
lMïrfN,
ZONDAGSBLAD
ZATERDAG 28 SEPTEMBER 1963
Slechts één keer
per jaar is de hemel
tot tranen toe
bewogen
■S
Van onze 'speciale verslaggever Link 'van Bruggen
Het schaap met z'n gore,
naar beneden hangende
vacht blaat nog klagend.
Maar het moet toch wel
verwonderd zijn. Sinds een
paar weken hoeft het niet
meer naar z'n voedsel te
zoeken: dorre, grijs van het
stof zijnde planten in een
amechtige woestijn. Het
krijgt, van de voor hem nu
niet bepaald zachtzinnige
mens nogal liefst, de lekker
ste hapjes toegeworpen. Het
wordt, elke dag opnieuw,
verwend, alsof de eigenaars
z'n armzalige verleden goed
willen maken. Zo er één
s-chaap gelukkig kan zijn,
dan is het wel HET schaap
van Dousadj, dat straks
zo zegt men het tenminste
op het Iraanse platteland
de eer te beurt valt voor een
feestmaaltijd het leven te
mogen laten.
Van het gore. nog klagend bla
tende. doch verwonderde cn geluk
kige schaap zal straks het be-
douinen- en nomadenlievelingsge-
recht: kebeb, worden gemaakt.
Het zal. als een gezamenlijke ges
te van de dorpelingen, aan het spit
gebraden worden, als prinses Bea
trix op 9 oktober a.s. naar die
.barre streek van Chazion-Hama-
geip
lakens zullen staar
op een weelde van tapijten zullen
worden uitgespreid.
amandelen, ho
nig en ongedesemd brood. En
ogen en vingers zullen zachtmoe
dig glanzen. Dousadj, zo maar
een dorp in het wijde en moeilijk
bereikte achterland van Teheran,
heeft ten slotte nog nooit een
koningskind op bezoek geijsd.
Dank, dank
De hoofdman van het van mod
der en leem gemaakte woestijn
dorp begrijpt heel goed, waarover
het gaat. Sal Ali Amir Hossemi
zal de woorden Europese Werk
Groep, waarvan prinses Beatrix
presidente is. weliswaar niet op
de lippen nemen, terwijl hij ook
nooit wereldvoedselorganisatie,
Unesco of Wereldgezondheidsorga
nisatie zal zeggen. Die instellin
gen kent hij niet, hoewel ze ook
voor hem zijn gemaakt. Wel sta
melt hij:
„Inshallah. dank. dank. Jullie
Westerlingen bouwen voor ons een
nieuw dorp, nadat we, door de
aardbeving van het vorig jaar. de
helft van ons woning-bezit zijn
kwijt geraakt. We hadden doden,
niet veel, want de - meesten van
ons werkten al op het land. Maar
onze doden waren kinderen en dat
is erger dan twee keer zoveel
volwassenen, nietwaar? We zijn er
over heen, voorzover dat met de
hulp van Allah gaat. We krijgen
misschien water, ik zeg: water.
Water betekent vee, tarwe, gerst,
fruitbomen, land, welvaart. De
prinses uit Holland heeft dat alle
maal mogelijk gemaakt. Inshallah,
dank, dlamk".
Met David Mitchnik, leider van
het Dousadj-projekt, rijd ik de
honderdtachtig kilometer, die ook
prinses Beatrix, van Teheran
komend, straks zal moeten afleg
gen. De eerste helft góét alles
wel. De weg althans, want het
grauwe, verkruimelde en door
erosie aangetaste land er langs
is van een ontstellende armoede.
Een wiebelende, hoog beladen
karavaan kamelen drukt de gro
te platvoeten in een eentonige rit
me op liet gloeiende asfalt. Droe
ve ezeltjes met in elkaar gedo
ken figuren er op tippelen een
nieuwe dag van hun korte le
ven tegemoet. Een kudde schar
minkels van koeien, door zweep
slagen opgejaagd, steekt met
dwarse sprongen de weg over.
Een paar vrachtwagens, een
enkele fietser, voetgangers wier
doei geen buitenstaander kan be
vroeden, een bouwvallig theehuis,
waar overigens meer limonade en
coladranken wordea geschonken.
HcnriëUe Holvoort uit Hotter
dam, die in Dousadj als ver
kent dat we voor het invallen
van de winter heel Dousadj on
der de pannen hebben. Jazeker,
winter! Zie je die kale berg
ruggen daar? Van december tot
maart zijn ze bedekt met zeker
een meter sneeuw. En omdat we
hier op een hoogvlakte zitten,
die bijna tweeduizend meter bo
ven de zeespiegel ligt, begint het
half oktober al goed koud te wor
den."
Wat David Mitchnik allemaal
voor voorbereidende werkzaamhe
den heeft gedaan, heb ik later van
iemand anders gehoord. Het com
plex als zodanig is fenomenaal en
de Europese Werk Groep kan zich
met deze Israëliër gelukkig prij
zen. Met niets begonnen maar
dan ook met geen rooie cent
wist hij de Iraanse regering voor
de adoptie warm te krijgen. Scep
ticisme. cynisme en doodgewoon
ongeloof per slot van rekening
moest waar gemaakt worden dat
de een miljoen gulden, die nodig
was, inderdaad op tafel zou ko
men (o.m. door een inzamelings
actie onder de Nederlandse jeugd
alle vormen van pessimisme
moesten worden overwonnen.
De eerste twintig stoelen voor
het werkkamp kwamen uit de
kantoren van... premier Alam.
Het Perzische Rode Kruis (Zon
en Leeuw genaamd) zorgde o.:
slotte een steentje bij in de vorm
van financiële en materiële bij
dragen.
Nadat de eerste tonnen inmiddels
waren binnengevloerd en er aan
nemers en onder-aannemers kon-
de worden gecontracteerd, werd
begin juni met het Dbusadj-pro-
jekt begonnen. De Koninklijke
Luchtmacht de Nederlandse
staat, of wel de Nederlandse be
lastingbetaler. heeft er dus ook
>cts aan gedaan bracht in
twee vluchten een dertigtal vrij
willigers naar Teheran, onder
wie Nederlanders (acht), Fransen,
Japanners, Belgen, Engelsen,
Zweden, en Zwitsers, zomede een
Amerikaan, een Australiër, een
Oostenrijker, een Noor en een
Voorwaarde
Deze verscheidenheid van na
tionaliteit is voor de overigens in
tercontinentale Europese Werk-
Groep een eerste voorwaarde. De
eenheid van alle naties langs de
lijnen der menselijke bewogen
heid wenst het bestuur onder al
le omstandigheden uit te dragen.
In dit verband boekte David
Mitchnik misschien wel het groot
ste succes. Hij slaagde er in twin
tig Perzische studenten bereid te
vinden daadwerkelijk bij de we
deropbouw van Dousadj te hel
pen. In de geschiedenis van Iran
is dit zelden voorgekomen. De
bevoorrechte klassen in trouwens
het hele Midden-Oosten bekom
meren zich zelden of nooit om de
vaak nog primitieve plattelands
bevolking. zeker niet. als er geen
betaling aan verbonden is.
Met dit in het hoofd leer ik de
werkelijke betekenis van Dou
sadj zien, als ik er, grijs van het
stof, rondloop. Richard Whitlock,
een jonge Engelse leraar, die er
de dagelijkse leiding heeft, toont
me, zich verontschuldigend voor
z'n lange haren en rmge baard de
huizen, die al gereed zijn. Het
zijn eenvoudige, voor een groot
gezin zelfs kleine huizen, maar
toch groter en praktischer inge
richt dan de lemen woningen in
het oude Dousadj, hoe pittoresk
maar dan door armoede pitto
resk! dit woestijndorp dan ook
mag zijn.
,,Kijk", zegt Richard, „daar zijn
De woestijn
rover rammelt in al z'n voe
gen. De piste, tachtig kilome
ter lang zit vol gleuven en gaten.
Het stof. dat de geur van puin
verspreidt, wolkt om me heen en
penetreert de kleinste kieren. Een
boer, een landarbeider misschien,
in de verte, strompelend over de
oneffenheden van de bodem, met
moeite een koeienploeg tussen de
stenen doorsturend. En daar,
waar de wind de grond raakt,
kringelende trechters van zand.
allen
in de lucht
David, idealist. Egyptenaar van
geboorte en Israëliër door natu
ralisatie, rijdt, tenminste twee
keer per week. tussen Teheran en
Dousadj op en neer. Hij moet dit
wel doen. want alles, tot een
broodje en een bosje naalden toe,
moet naar de dertig werkers van
de Europese Werk Groep worden
opgevoerd.
Wanhoop
„Het is vaak een wanhoop",
zegt de dertigjarige Mitchnik, die
blijk geeft ook nog een zakelijke
inslag le hebben. „Je doet er
twee keer drie en een half uur
over en je moet oppassen dat de
boel achterin niet aan diggels
rammelt. Nou ja. voorin eigenlijk
ook. Ik hoop tenminste wel dat
m'n nieren goed in het vet blijven
liggen. Eigenlijk hadden we net
zo goed een dorp kunnen adopte
ren dat wat dichter bij Teheran
ligt".
Nou ja het had gekund, maar
het is nu eenmaal niet gebeurd.
Dat gehannes door een gebied, dat
zelfs geen Pers voor een bezoek
aanlokt, kan echter wel eens be
ginnen te vervelen.
„Ik ben blij dat alles zo goed
gelopen is", vervolgt hij. „In
drie maanden tijd hebben we ze
ventig van de bijna honderdtwin
tig huizen neergezet, wat bcte-
nier
ge-
we met het dak van een nieuwe
eenheid bezig. En daar worden
de muren het is allemaal ele-
mentenbouw van een vanmor
gen begonnen eenheid opgericht.
De meeste vrijwilligers werken
als paarden. Zeker zestig inwo
ners van Dousadj helpen tegen
een geringe betaling. Het nieuwe
dorp is sterker dan het oude,
wat. gezien de bouwmaterialen,
die we gebruiken, begrijpelijk is.
De kwaliteit van alles wat we
maken wordt periodiek gecontro
leerd door experts uit Teheran".
(Vervolg op pag. 4)
Een naar boek. Het minst sym
pathieke. dat wij in jaren heb
ben gelezen. Wij willen de uit
gever direkt geloven, als hij op
de achterkant van deze literaire
reuzenpocket vertelt, dat het le
zen van Samuel Becketts werk
een avontuur is voor lezers, die
meer willen dan vermaakt wor
den. Dat is juist gezien: wat hier
op een moeizaam te Vloorworste-
len wijze is neergeschreven, is in
derdaad verre van vermakelijk,
't Is grauw, triest, één grote twij
fel van het begin tot het einde
lijk bereikte einde toe en soms
nog vies ook^ En al mag ook
weer volgens de uitgever de
vorm. waarin Beckett zijn duiste
re en weinig opwekkende wereld
tot uitdrukking brengt, behoren
tot de meest indringende en op
zienbarende in de moderne lite
ratuur: van ons hoeft het niet.
Wij onderkennen zeker de literai
re begaafdheid van deze toneel-
en romanschrijver.
misbruiken is bijna afstotelijk
noemen. Misschien is dat wel (of
juist! i de bedoeling van de
auteur, de schoktherapie is im
mers hoogmode in de literatuur
van nu. De wereld van Beckett
staat echter zo ver af van die van
wat wij maar de normale mens
zullen noemen, dat er van een
schok van ontroering, geen spra
ke meer is. Eenvoudig, omdat het
betreden van die onbegrijpelijke
en sombere wereld uitloopt op
wrevel en daarna op onverschillig-
op een composiiie in siaal
In enkele maanden tijd is aan de oever van de Nieuwe
Maas te Krimpen aan de Lek een indrukwekkende
„compositie in staal" verrezen. Het werk. dat niet
minder dan 140 meter hoog is en waarin behalve de
enorm zware betonnen fundamenten, waarop het rust
een evengroot aantal tonnen materiaal is verwerkt,
is vervaardigd door enkele tientallen „kunstenaars",
allen monteur of constructeur van beroep. Hun schep
ping zal overigens niet officieel worden onthuld, want
daarvoor is het karakter ervan te functioneel.'Het is
namelijk een mast van de hoogspanningslijn van de
Rotterdamse Waalhaven naar het IJsselse Krimpen van
de Zuid Hollandse Electriciteits Maatschappij.
Het is alsof de mast. die
nu klaar is (aan de andere
kant van het water in
Bolnes wordt er nog pre
cies zo een gebouwd) een
stille getuigenis aflegt van
wat nobele werkmanskunst
wel vermag. Het lijkt op
beid, die door en door adelt.
Van mannen maakt kerels
met moed, wiens loon eer
lijk is en goed.
Het merendeel van de
tijd werkten de makers van
de mast op ijzingwekkende
hoogten. balancerend op
hoekstalen van 15 bij 15
centimeter. De tochten
naar boven, die steeds per
voet werden afgelegd, duur
den op het laatst een vol
half uur. De hoge proble-
ken kreeg, vergden uiter
aard de grootste voorzich
tigheid. vooral als er veel
wind was. Zolang er boven
in de mast geen verband
was aangebracht, zwaaide
de toren soms als een zwie
pende boom heen en weer.
De masten zijn ontwor
pen en geconstrueerd in de
„ateliers" van de firma De
Vries Robbé te Gorkum.
die zich zo langzamerhand
een reputatie heeft verwor
ven om dit soort hoogstaan
de projecten. Zo bouwde zij
bijvoorbeeld ook de 350 me
ter hoge straalzender van
Lopik en de 285 meter ho
ge zender van Smilde. De
masten over de Nieuwe
Maas zouden eerst wellicht
enkele tientallen meters
„kleiner" zijn gehouden,
maar naar aanleiding van
een proces over eerder ge
bouwde masten, die te laag
zouden zijn voor bepaalde
vormen van scheepvaart,
besloot de Zuid-Hollandse
Electriciteitsmij. de masten
gelijk aan alle eisen te la
ten voldoen. Het was de
bedoeling één mast in drie
maanden af te leveren,
maar de slechte zomer
heeft een behoorlijke spaak
in de wielen gestoken.
Overigens zijn het niet
alleen Nederlanders. die
aan de masten bouwen.
Tien Duitsers, jonge sterke
kerels uit het Rijnland-
Westfalen, zijn door de
Gorkumse firma „geleend".
Zij werken momenteel aan
de afbouw van de toren te
Krimpen. Ook zij hebben
zich reeds meerdere keren
voor andere hoogbouwwer-
ken in Nederland ingezet.
znumheid tan geest, dit
niets te bekijken, hij
Morgen? Of dan missclt,
Slaande onder de mast is het een trap rmur de hemel, uiinr menig
een niet tegenop zul klimmen, zo steil en zo smal. Uitdagend
gestoken stungen steken stuk voor stuk staketsels op het pad, alsof
het bezaaid is met stenen. Wie toch naar hoven gaat. zal genade
x
spanning i an de lijd. Zo
hij daar slaat op zijn ge-
■oeten. zo licht lijkt hij le
blijkt. Het i.
Met omzien luidt dan ook het motto tun de reis. Maar tan een
hoogte zo terheven, lijkt het immers een paradijs. Urm effen groen
gebroken door liet blauwe water. En in 'l verschiet ile toren i an
koude wind om 't zware
kerk. lucht hl ar,
